Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 listopada 2021 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie IV Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Karol Smaga

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Marzena Grajek

po rozpoznaniu w dniu 26 października 2021 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. B.

przeciwko (...) Bank Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

I.  zasądza od (...) Bank Spółki Akcyjnej w W. na rzecz M. B. kwotę 112.500 (sto dwanaście tysięcy pięćset) złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10 lipca 2019 roku do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od (...) Bank Spółki Akcyjnej w W. na rzecz M. B. kwotę 4.812,75 złotych (cztery tysiące osiemset dwanaście złotych siedemdziesiąt pięć groszy groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt IV C 1526/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 10 lipca 2019 roku powódka M. B. reprezentowana przez pełnomocnika w osobie adwokata T. M. (pełnomocnictwo - k. 10) wniosła do Sądu Rejonowego dla Warszawy - Woli o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej (...) Bank Spółki Akcyjnej (dalej (...) Bank S.A) z siedzibą w W. kwoty (...) ((...)) złotych tytułem zwrotu kosztów związanych z nabyciem produktu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty. Powódka wniosła również o zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Postanowieniem z dnia 20 września 2019 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy - Woli w W. stwierdził swoją niewłaściwość rzeczową i sprawę przekazał do rozpoznania tutejszemu Sądowi Okręgowemu, jako rzeczowo i miejscowo właściwemu (postanowienie – k. 28)

W odpowiedzi na pozew (...) Bank S.A. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych lub według spisu kosztów, jeżeli taki zostanie złożony.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Bank S.A. prowadzi działalność gospodarczą w zakresie m.in. pośrednictwa pieniężnego, udzielania kredytów oraz emitowania bankowych papierów wartościowych (odpis z KRS – k. 59-65)

Przedmiotem działalności banku jest m.in. wykonywanie niestanowiących działalności maklerskiej czynności polegających na przyjmowaniu i przekazywaniu zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych w postaci tytułów uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania oraz oferowaniu instrumentów finansowych w postaci certyfikatów inwestycyjnych oraz obligacji z zastrzeżeniem, że przedmiotem czynności określonych powyższej mogą być odpowiednio wyłącznie obligacje emitowane przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski lub niedopuszczone do obrotu zorganizowanego instrumenty finansowe, o których mowa powyżej oraz obligacje, o których mowa w art. 39p ust. 1 ustawy z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych oraz Krajowym Funduszu Drogowym (statut (...) Banku S.A. – k. 125-128).

M. B. jest z zawodu (...) (bezsporne, zeznania powódki – k. 271-272).

W dniu 17 kwietnia 2015 roku M. B. zawarła z (...) Bank S.A. umowę rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego nr (...) (umowa o rachunek – k. 66, zeznania powódki – k. 271-272).

Na podstawie umowy nr (...) M. B. korzystała również z usług bankowości elektronicznej (umowa o korzystanie z usług bankowości elektronicznej – k. 67).

M. B. wybrała (...) Bank S.A. ze względu na korzystnie oprocentowane lokat oferowane przez bank. Klientka lokowała swoje oszczędności głównie w lokaty, w momencie kiedy kończył się termin zawartej umowy lokaty, pracownica (...) Bank S.A. dzwoniła do M. B. z informacją o aktualnej ofercie lokat w (...) Bank S.A. (zeznania powódki – k. 271-272).

W dniu 5 lutego 2016 roku M. B. wypełniła formularz analizy finansów osobistych dokonywanej przez (...) Bank S.A. Na formularzu analizy finansów osobistych, M. B. jako cel inwestycji wskazała zapewnienie sobie odpowiedniego standardu życia po przejściu na emeryturę, zaznaczono również, że dążąc do osiągnięcia zamierzonego zysku klientka akceptowała stratę w wysokości poniżej 10%. Na formularzu zaznaczono, że M. B. uzyskała wiedzę dotyczącą lokowania/inwestowania środków ze specjalistycznej literatury lub prasy oraz doświadczenia wynikającego z samodzielnego inwestowania. Profil inwestycyjny klienta wskazano jako dynamiczny (formularz – k. 68).

Pod formularzem znajdowało się oświadczenie, że klientka chce ponosić ryzyko, jeśli pozwala to na osiągnięcie dodatkowych zysków. Klientka zaakceptowała sytuację, w której wartość inwestycji będzie znacznie odbiegać od założeń. W oświadczeniu wskazano, że M. B. w przypadku pojawienia się strat będzie w stanie całkowicie pokrywać swoje wydatki z innych źródeł dochodów. W szczególności oświadczyła, że zna ryzyko związane z inwestycjami w ryzykowne instrumenty finansowe oraz, że produkty odpowiednie dla Profilu Dynamicznego cechują się możliwością osiągnięcia wysokich zysków z inwestycji przy akceptacji wysokiego ryzyka inwestycyjnego (formularz – k. 68).

W dniu 5 lutego 2016 roku M. B. zainwestowała część zgromadzonych na rachunku bankowym środków na Ubezpieczenie na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze składką Jednorazową (...) (oświadczenie – k. 69, dyspozycja przelewu środków – k.70).

W dniu 30 stycznia 2017 roku M. B. złożyła oświadczenie przed zawarciem Umowy (...) z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym w Ubezpieczeniowym Funduszu Kapitałowym (...), z którego wynikało, że została poinformowana o charakterze ubezpieczeniowych funduszów kapitałowych (oświadczenie – k. 74).

Po około półtora roku od założenia konta w (...) Bank S.A. , pracownica banku przedstawiła M. B. propozycję nabycia obligacji, które miały być limitowane oraz zaoferowane jedynie stałym klientom ze względu na ich ograniczoną ilość. M. B. została poinformowana przez pracownicę banku, że wymagane jest podjęcie szybkiej decyzji. Obligacje miały być emitowane przez wiodącą w Polsce, prężnie rozwijającą się firmę zajmującą się wierzytelnościami. Pracownica (...)Bank S.A. informując o ryzyku związanym z inwestycją użyła sformułowania, że wszystko jest możliwe, ale mało prawdopodobne, aby zainwestowane pieniądze przepadły. M. B. miała zaufanie do pracownicy (...) Bank S.A. wynikające z wielokrotnych rozmów na temat celu inwestycji w obligacje, którym była poprawa warunków życia na emeryturze. Wcześniej pracownica (...) Bank S.A. pytała M. B. o dopuszczalny przez nią próg ryzyka inwestycji, na które to pytanie M. B. odpowiedziała, że w zasadnie nie dopuszcza żadnego ryzyka. M. B. była świadoma, że nie ma gwarancji zwrotu pełnej zainwestowanej w obligacje kwoty, kobieta przypuszczała, że ryzyko straty może wynieść do 10 %. M. B. nie uświadamiała sobie w momencie zawierania umowy, że możliwa jest strata całości zainwestowanych środków (zeznania powódki – k. 271-272).

W dokumencie sporządzonym w dniu 16 maja 2017 roku, (...) Spółka Akcyjna (dalej: (...) S.A.) złożyła M. B. propozycję nabycia 3.000 obligacji na okaziciela serii (...) emitowanych przez (...) Spółka Akcyjna z siedzibą we W. (dalej: (...) S.A.) Jako wartość nominalną jednej obligacji wskazano (...) złotych, cena emisyjna jednej obligacji była równa wartości nominalnej i wynosiła (...) złotych (Propozycja Nabycia Obligacji serii (...) – k. 173-175).

Zgodnie z pkt 3 Propozycji Nabycia Obligacji minimalna subskrybowana liczba obligacji serii (...) wskazana w Formularzu Przyjęcia Propozycji Nabycia Obligacji miała wynosić: 4 obligacje (Propozycja Nabycia Obligacji serii (...) – k. 173-175).

Formularze Przyjęcia Propozycji Nabycia Obligacji miały być przyjmowane w terminie od 16 maja do 18 maja 2017 roku przez (...) S.A. Wpłata na obligacje miała nastąpić na rachunek (...) S.A. nie później niż ostatniego dnia subskrypcji (data uznania rachunku). Formularze Przyjęcia Propozycji Nabycia Obligacji mogły być składane w postaci elektronicznej, na adres email podmiotu oferującego obligacje albo poprzez elektroniczny formularz subskrypcyjny udostępniany na stronie internetowej podmiotu oferującego obligacje (Propozycja Nabycia Obligacji serii (...) – k. 173-175).

Zgodnie z Warunkami Wykupu Obligacji każda obligacja serii (...) miała zostać wykupiona przez Emitenta w dniu wykupu tj. 22 maja 2019 roku poprzez wypłatę obligatariuszom kwoty w wysokości równej wartości nominalnej obligacji, tj. (...) złotych za każdą obligację powiększoną o naliczone odsetki za ostatni okres odsetkowy. W wypadku wystąpienia okoliczności wskazanych w pkt 17.2 Warunków Emisji stanowiących załącznik do Propozycji Nabycia Obligacji serii (...) obligatariusz miał prawo do żądania wcześniejszego wykupu wszystkich lub części obligacji (załącznik nr 1 do Uchwały nr (...) - k. 177-181, Propozycja Nabycia Obligacji serii (...) – k. 173-175).

Obligatariuszom miały być wypłacane co kwartał odsetki w stałej wysokości 6 % w stosunku rocznym (załącznik nr 1 do Uchwały nr (...) - k. 177-181, Propozycja Nabycia Obligacji serii (...) – k. 173-175).

Dzień płatności odsetek za:

- I okres odsetkowy przypadał w dniu 21 sierpnia 2017 roku,

- II okres odsetkowy przypadał w dniu 21 listopada 2017 roku,

- III okres odsetkowy przypadał w dniu 21 lutego 2018 roku,

- IV okres odsetkowy przypadał w dniu 21 maja 2018 roku,

- V okres odsetkowy przypadał w dniu 21 sierpnia 2018 roku,

- VI okres odsetkowy przypadał w dniu 21 listopada 2018 roku,

- VII okres odsetkowy przypadał w dniu 21 lutego 2019 roku,

- VIII okres odsetkowy przypadał w dniu 22 maja 2018 roku.

(załącznik nr 1 do Uchwały nr (...) - k. 177-181, Propozycja Nabycia obligacji (...) – k. 173-175).

Zgodnie z załącznikiem nr 1 do Uchwały Zarządu (...) S.A. nr (...) podjętej w dniu 16 maja 2017 roku określającej Warunki Emisji 24-Miesięcznych Odsetkowych Obligacji na Okaziciela Serii (...), (...) S.A. miała wyemitować obligacje serii (...) w liczbie nie mniejszej niż 500 sztuk i nie większej niż 3.000 sztuk na łączną kwotę nie mniejszą niż (...) złotych i nie większą niż (...) złotych (załącznik nr 1 do Uchwały nr (...) – k. 178-181).

Dzień wykupu obligacji serii (...) określono na 22 maja 2019 roku. Jako wartość nominalną jednej obligacji serii (...) wskazano (...) złotych, cena emisyjna również wynosiła (...) złotych.

Zgodnie z pkt 12 Warunków Emisji Obligacji Serii (...), Formularze Propozycji Nabycia Obligacji mogły być składane w postaci elektronicznej na adres e-mail albo poprzez elektroniczny formularz podmiotu oferującego Obligacje wskazane w Propozycji Nabycia Obligacji (załącznik nr 1 do Uchwały nr (...) - k. 178-181).

Punkt 17.2 Warunków Emisji Obligacji serii (...) przewidywał możliwość przedterminowego wykupu obligacji zgodnie z art. 74 ust. 2 Ustawy o obligacjach. W przypadku złożenia żądania przez Obligatariusza w myśl w/w przepisu kwota na jedną obligację w jakiej obligacje podlegały wykupowi w wyniku realizacji żądania przez obligatariusza Przedterminowego Wykupu miała być równa:

1)  wartości nominalnej obligacji oraz

2)  wartości odsetek naliczonych za okres odsetkowy kończący się w dniu przedterminowego wykupu (włącznie z tym dniem) (załącznik nr 1 do Uchwały nr (...) - k. 177-181).

Wyemitowane obligacje nie zostały zabezpieczone w rozumieniu przepisów Ustawy o Obligacjach (załącznik nr 1 do Uchwały nr (...) - k. 177-181).

W wiadomości e-mailowej wysłanej w dniu 17 maja 2017 roku o godzinie 13:15 (...) S.A. poinformował M. B. o zapisach na obligacje serii (...) spółki (...) S.A. W wiadomości wskazano sposób zapisu na obligacje zgodnie, z którym aby zapisać się na obligacje należało:

1.  złożyć zapis na obligacje przez Internet korzystając z elektronicznego Formularza Przyjęcia Propozycji Nabycia, który miał znajdować się w załączonym linku lub wydrukować z załącznika i przesłać uzupełniony skan Formularza Przyjęcia Propozycji Nabycia lub udać się osobiście do biura (...) w W..

2.  dokonać wpłaty odpowiedniej kwoty, na rachunek bankowy (...) S.A. (wiadomość e-mail – k. 193).

Tego samego dnia o godzinie 14:21 M. B. otrzymała wiadomość e-mail od (...) S.A. z potwierdzeniem dokonanego zapisu na obligacje serii (...). W załączeniu do wiadomości e-mail (...) S.A. przesłała Formularz Przyjęcia Propozycji Nabycia Obligacji serii (...). Jednocześnie w wiadomości poinformowano, że w celu dokończenia procesu zapisu na obligacje, niezbędne jest dokonanie wpłaty odpowiedniej kwoty, za którą mają zostać nabyte obligacje (wiadomość e-mail – k. 194).

Zgodnie z Formularzem Przyjęcia Propozycji Nabycia Obligacji Serii (...) M. B. dokonała zapisu na 4 obligacje za łączną kwotę (...) złotych (formularz – k. 18-19, 187-188).

W dniu 18 maja 2017 roku M. B. dokonała przelewu środków pieniężnych w kwocie (...) złotych na rachunek (...) S.A. tytułem wpłaty na obligacje serii (...) (dyspozycja przelewu – k. 13).

W dokumencie sporządzonym w dniu 26 stycznia 2018 roku, (...) S.A. ponownie złożyła M. B. propozycję nabycia obligacji. (...) S.A. zaproponował nabycie 3.000 sztuk obligacji na okaziciela serii (...) emitowanych przez (...) S.A. Jako wartość nominalną jednej obligacji wskazano (...) złotych, cena emisyjna jednej obligacji była równa wartości nominalnej i wynosiła (...) złotych (Propozycja Nabycia Obligacji serii (...) – k. 195-196).

Minimalna subskrybowana liczba obligacji serii (...) wskazana w Formularzu Przyjęcia Propozycji Nabycia Obligacji wynosiła: 4 obligacje (Propozycja Nabycia Obligacji serii (...) – k. 195-196).

Formularze Przyjęcia Propozycji Nabycia Obligacji miały być przyjmowane w terminie 26 stycznia 2018 przez (...) S.A. Wpłata na obligacje miała nastąpić na rachunek (...) S.A. nie później niż następnego dnia roboczego po dniu zakończenia subskrypcji tj. 29 stycznia 2018 roku (data uznania rachunku). Formularze Przyjęcia Propozycji Nabycia Obligacji mogły być składane w postaci elektronicznej, na adres e-mail podmiotu oferującego obligacje albo poprzez elektroniczny formularz subskrypcyjny udostępniany na internetowej podmiotu oferującego obligacje (Propozycja Nabycia Obligacji serii (...) – k. 195-196).

Zgodnie z Warunkami Wykupu Obligacji każda obligacja serii (...) miała zostać wykupiona przez Emitenta w dniu wykupu tj. 29 lutego 2020 roku poprzez wypłatę obligatariuszom kwoty w wysokości równej wartości nominalnej obligacji, tj. (...) złotych za każdą obligację powiększoną o naliczone odsetki za ostatni okres odsetkowy (załącznik nr 1 do Uchwały nr (...) – k. 204-208, Propozycja Nabycia Obligacji serii (...) – k. 195-196).

Obligatariuszom miały być wypłacane miesięczne odsetki w stałej wysokości 5,5 % w stosunku rocznym (załącznik nr 1 do Uchwały nr (...) – k. 204-208, Propozycja Nabycia Obligacji serii (...) – k. 195-196).

Zgodnie z załącznikiem nr 1 do Uchwały Zarządu (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą we W. nr (...) podjętej w dniu 25 stycznia 2018 roku określającej Warunki Emisji Odsetkowych Obligacji na Okaziciela Serii (...), (...) S.A. miała wyemitować obligacje serii (...) w liczbie nie mniejszej niż 4 sztuki i nie większej niż 3.000 sztuk na łączną kwotę nie mniejszą niż (...) złotych i nie większą niż (...) złotych (załącznik nr 1 do Uchwały nr (...) – k. 204-208).

W uchwale dzień wykupu obligacji serii (...) określono na 29 lutego 2020 roku. Jako wartość nominalną jednej obligacji serii (...) wskazano (...) złotych, cena emisyjna obligacji również wynosiła (...) złotych. Zgodnie z pkt 12 Warunków Emisji Obligacji Serii (...), Formularze Propozycji Nabycia Obligacji mogły być składane w postaci elektronicznej na adres e-mail albo poprzez elektroniczny formularz podmiotu oferującego Obligacje wskazane w Propozycji Nabycia Obligacji (załącznik nr 1 do Uchwały nr (...) – k. 204-208)

Dzień płatności odsetek za:

- I okres odsetkowy przypadał w dniu 27 lutego 2018 roku,

- II okres odsetkowy przypadał w dniu 29 marca 2018 roku,

- III okres odsetkowy przypadał w dniu 29 kwietnia 2018 roku,

- IV okres odsetkowy przypadał w dniu 29 maja 2018 roku,

- V okres odsetkowy przypadał w dniu 29 czerwca 2018 roku,

- VI okres odsetkowy przypadał w dniu 29 lipca 2018 roku,

- VII okres odsetkowy przypadał w dniu 29 sierpnia 2018 roku,

- VIII okres odsetkowy przypadał w dniu 29 września 2018 roku,

- IX okres odsetkowy przypadał w dniu 29 października 2018 roku,

- X okres odsetkowy przypadał w dniu 29 listopada 2018 roku,

- XI okres odsetkowy przypadał w dniu 29 grudnia 2018 roku,

- XII okres odsetkowy przypadał w dniu 29 stycznia 2019 roku,

- XIII okres odsetkowy przypadał w dniu 28 lutego 2019 roku,

- XIV okres odsetkowy przypadał w dniu 29 marca 2019 roku,

- XV okres odsetkowy przypadał w dniu 29 kwietnia 2019 roku,

- XVI okres odsetkowy przypadał w dniu 29 maja 2019 roku,

- XVII okres odsetkowy przypadał w dniu 29 czerwca 2019 roku,

- XVIII okres odsetkowy przypadał w dniu 29 lipca 2019 roku,

- XIX okres odsetkowy przypadał w dniu 29 sierpnia 2019 roku,

- XX okres odsetkowy przypadał w dniu 29 września 2019 roku,

- XXI okres odsetkowy przypadał w dniu 29 października 2019 roku,

- XXII okres odsetkowy przypadał w dniu 29 listopada 2019 roku,

- XXIII okres odsetkowy przypadał w dniu 29 grudnia 2019 roku,

- XXIV okres odsetkowy przypadał w dniu 29 stycznia 2020 roku,

- XXV okres odsetkowy przypadał w dniu 29 lutego 2020 roku,

(załącznik nr 1 do Uchwały nr (...) - k. 204-208).

W punkcie 17.2 Warunków Emisji Obligacji serii (...) przewidziano możliwość przedterminowego wykupu obligacji zgodnie z art. 74 ust. 2 Ustawy o obligacjach. W przypadku złożenia żądania przez Obligatariusza w myśl w/w przepisu kwota na jedną obligację w jakiej obligacje podlegały wykupowi w wyniku realizacji żądania przez obligatariusza Przedterminowego Wykupu miała być równa:

1)  wartości nominalnej obligacji oraz

2)  wartości odsetek naliczonych za okres odsetkowy kończący się w dniu przedterminowego wykupu (włącznie z tym dniem) (załącznik nr 1 do Uchwały nr (...) – k. 204-208).

Wyemitowane obligacje nie zostały zabezpieczone w rozumieniu przepisów Ustawy o Obligacjach (załącznik nr 1 do Uchwały nr (...) - k. 204-208).

W wiadomości e-mailowej wysłanej w dniu 26 stycznia 2018 roku o godzinie 15:15 (...) S.A. poinformował M. B. o zapisach na obligacje serii (...) S.A. W wiadomości wskazano sposób zapisu na obligacje zgodnie, z którym aby zapisać się na obligacje należało:

1)  złożyć zapis na obligacje przez Internet korzystając z elektronicznego Formularza Przyjęcia Propozycji Nabycia, który miał znajdować się w załączonym linku lub wydrukować z załącznika i przesłać uzupełniony skan Formularza Przyjęcia Propozycji Nabycia lub udać się osobiście do biura (...) w W..

2)  dokonać wpłaty odpowiedniej kwoty, na rachunek bankowy (...) S.A. (wiadomość e-mail – k. 209).

Tego samego dnie o godzinie 15:28 M. B. otrzymała wiadomość e-mail od (...) S.A. z potwierdzeniem dokonanego zapisu na obligacje serii (...). W załączeniu do wiadomości e-mail (...) S.A. przesłał Formularz Przyjęcia Propozycji Nabycia Obligacji serii (...). Jednocześnie w wiadomości poinformowano, że w celu dokończenia procesu zapisu na obligacje, niezbędne jest dokonanie wpłaty odpowiedniej kwoty, za którą mają zostać nabyte obligacje (wiadomość e-mail – k. 210).

Zgodnie z Formularzem Przyjęcia Propozycji Nabycia Obligacji Serii (...) Maria Bielawska dokonała zapisu na 5 obligacji za łączną kwotę (...) złotych (formularz – k. 20-21, 189-190)

W dniu 29 stycznia 2018 roku M. B. dokonała przelewu środków pieniężnych w kwocie (...) złotych na rachunek (...) S.A. tytułem wpłaty na obligacje serii (...) (potwierdzenie przelewu – k. 15).

W dokumencie sporządzonym w dniu 6 lutego 2018 roku, (...) S.A. złożył M. B. propozycję nabycia 3.000 sztuk obligacji na okaziciela serii (...) emitowanych przez (...) S.A. z siedzibą we W.. Jako wartość nominalną jednej obligacji wskazano (...) złotych, cena emisyjna jednej obligacji była równa wartości nominalnej i wynosiła (...) złotych (Propozycja Nabycia Obligacji serii (...) – k. 195-196).

Minimalna subskrybowana liczba obligacji serii (...) wskazana w Formularzu Przyjęcia Propozycji Nabycia Obligacji wynosiła: 5 obligacji (Propozycja Nabycia Obligacji serii (...) – k. 211-212).

Formularze Przyjęcia Propozycji Nabycia Obligacji miały być przyjmowane w terminie 6 lutego 2018 przez (...) S.A. Wpłata na obligacje miała nastąpić na rachunek (...) S.A. nie później niż następnego dnia roboczego po dniu zakończenia subskrypcji tj. 7 lutego 2018 roku (data uznania rachunku). Formularze Przyjęcia Propozycji Nabycia Obligacji mogły być składane w postaci elektronicznej, na adres e-mail podmiotu oferującego obligacje albo poprzez elektroniczny formularz subskrypcyjny udostępniany na internetowej podmiotu oferującego obligacje (Propozycja Nabycia Obligacji serii (...) – k. 211-212).

W propozycji wskazano, że zgodnie z Warunkami Wykupu Obligacji każda obligacja serii (...) miała zostać wykupiona przez Emitenta w dniu wykupu tj. 8 lutego 2020 roku poprzez wypłatę obligatariuszom kwoty w wysokości równej wartości nominalnej obligacji, tj. (...) złotych za każdą obligację powiększoną o naliczone odsetki za ostatni okres odsetkowy. (Propozycja Nabycia Obligacji serii (...) – k. 211-212).

Obligatariuszom miały być wypłacane co kwartał odsetki w stałej wysokości 5,5 % w stosunku rocznym (Propozycja Nabycia Obligacji serii (...) – k. 211-212).

Zgodnie z załącznikiem nr 1 do Uchwały Zarządu (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą we W. nr (...) podjętej w dniu 5 lutego 2018 roku określono Warunki Emisji Odsetkowych Obligacji na Okaziciela Serii (...), (...) S.A. z siedzibą we W. miała wyemitować obligacje serii (...) w liczbie nie mniejszej niż 5 sztuk i nie większej niż 3.000 sztuk na łączną kwotę nie mniejszą niż (...) złotych i nie większą niż (...) złotych (załącznik nr 1 do Uchwały nr (...) – k. 214-218).

Zgodnie z w/w uchwałą dzień wykupu obligacji serii (...) określono na 8 lutego 2020 roku. Jako wartość nominalną jednej obligacji serii (...) wskazano (...) złotych, wartość emisyjna jednej obligacji również została oznaczona na kwotę (...) złotych. Zgodnie z pkt 12 Warunków Emisji Obligacji Serii (...), Formularze Propozycji Nabycia Obligacji miały być przyjmowane w terminie do dnia 6 lutego 2018 roku, w postaci elektronicznej na adres e-mail albo poprzez elektroniczny formularz podmiotu oferującego Obligacje wskazany w Propozycji Nabycia Obligacji (załącznik nr 1 do Uchwały nr (...) – k. 214-218).

Dzień płatności odsetek za:

- I okres odsetkowy przypadał w dniu 7 maja 2018 roku,

- II okres odsetkowy przypadał w dniu 7 sierpnia 2018 roku,

- III okres odsetkowy przypadał w dniu 29 listopada 2018 roku,

- IV okres odsetkowy przypadał w dniu 7 lutego 2019 roku,

- V okres odsetkowy przypadał w dniu 7 maja 2019 roku,

- VI okres odsetkowy przypadał w dniu 7 sierpnia 2019 roku,

- VII okres odsetkowy przypadał w dniu 7 listopada 2019 roku,

- VIII okres odsetkowy przypadał w dniu 8 lutego 2020 roku

(załącznik nr 1 do Uchwały nr (...) – k. 214-218)

W punkcie 17.2 Warunków Emisji Obligacji serii (...) przewidziano możliwość przedterminowego wykupu obligacji zgodnie z art. 74 ust. 2 Ustawy o obligacjach. W przypadku złożenia żądania przez Obligatariusza w myśl w/w przepisu kwota na jedną obligację w jakiej obligacje podlegały wykupowi w wyniku realizacji żądania przez obligatariusza Przedterminowego Wykupu miała być równa:

1)  wartości nominalnej obligacji oraz

2)  wartości odsetek naliczonych za okres odsetkowy kończący się w dniu przedterminowego wykupu (włącznie z tym dniem) (załącznik nr 1 do Uchwały nr (...) – k. 214-218)

Wyemitowane obligacje nie zostały zabezpieczone w rozumieniu przepisów Ustawy o Obligacjach (załącznik nr 1 do Uchwały nr (...) – k. 214-218).

W wiadomości e-mailowej wysłanej w dniu 6 lutego 2018 roku o godzinie 14:01 (...) S.A. informował M. B. o zapisach na obligacje serii (...) (...) S.A. W wiadomości wskazano sposób zapisu na obligacje zgodnie, z którym aby zapisać się na obligacje należało:

1)  złożyć zapis na obligacje przez Internet korzystając z elektronicznego Formularza Przyjęcia Propozycji Nabycia, który miał znajdować się w załączonym linku lub wydrukować z załącznika i przesłać uzupełniony skan Formularza Przyjęcia Propozycji Nabycia lub udać się osobiście do biura (...) w W..

2)  dokonać wpłaty odpowiedniej kwoty, na rachunek bankowy (...) S.A. (wiadomość e-mail – k. 219).

Tego samego dnie o godzinie 15:28 M. B. otrzymała wiadomość e-mail od (...) S.A. z potwierdzeniem dokonanego zapisu na obligacje serii (...). W załączeniu do wiadomości e-mail (...) S.A. przesłał Formularz Przyjęcia Propozycji Nabycia Obligacji serii (...). Jednocześnie w wiadomości poinformowano, że w celu dokończenia procesu zapisu na obligacje, niezbędne jest dokonanie wpłaty odpowiedniej kwoty, za którą mają zostać nabyte obligacje (Wiadomość e-mail – k. 220).

Zgodnie z Formularzem Przyjęcia Propozycji Nabycia Obligacji Serii (...) M. B. dokonała zapisu na 6 obligacji za łączną kwotę (...) złotych (Formularz – k. 22-23, 191-192)

W dniu 6 lutego 2018 roku M. B. dokonała przelewu środków pieniężnych w kwocie (...) złotych na rachunek (...) S.A. tytułem wpłaty na obligacje serii (...) (potwierdzenie przelewu – k. 14).

Po około dwóch miesiącach od dokonania ostatniej wpłaty, (...) S.A. poinformowała M. B. o złożeniu w dniu 2 maja 2018 roku wniosku o otwarcie przyśpieszonego postępowania układowego wobec spółki i zaprzestała dokonywania wykupu wyemitowanych przez siebie obligacji oraz wypłaty odsetek obligatariuszom (bezsporne).

W piśmie z dnia 28 maja 2019 roku skierowanym do (...) Bank S.A. M. B. wezwała (...) Bank S.A. do zapłaty na jej rzecz kwoty (...) złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia otrzymania wezwania do dnia zapłaty tytułem zwrotu wpłaconych kwot na obligacje ze względu na nieważność transakcji sprzedaży obligacji oraz dopuszczenie się przez przedstawicieli banku nieuczciwych praktyk rynkowych (wezwanie do zapłaty – k. 24-25).

(...) Bank S.A. odmówiła spełnienia świadczenia (bezsporne).

(...) Bank S.A. współpracował z (...) na podstawie umowy konsorcjum (umowa – k.162-164, umowa (...))

Zgodnie z § 2 ust. 1 umowy konsorcjum zawartej pomiędzy (...) S.A. a (...) Bankiem S.A. z dnia 26 stycznia 2018 roku (...) Bank S.A. dokonywał czynności związanych z pośrednictwem w proponowaniu nabycia obligacji serii (...) (...) S.A. w ofercie niepublicznej, w szczególności polegającej na dystrybucji propozycji nabycia obligacji za pośrednictwem narzędzia informatycznego. Z tytułu wykonania czynności (...) Bank S.A. przysługiwało wynagrodzenie ( § 6 ust. 1 umowy konsorcjum) (umowa konsorcjum – k. 165-167).

Zgodnie z § 2 ust. 1 umowy konsorcjum zawartej pomiędzy (...) S.A. a (...) Bankiem S.A. z dnia 2 lutego 2018 roku (...) Bank S.A. dokonywał również czynności związanych z pośrednictwem w proponowaniu nabycia obligacji serii (...) (...)S.A. w ofercie niepublicznej, w szczególności polegającej na dystrybucji propozycji nabycia obligacji za pośrednictwem narzędzia informatycznego.

Z tytułu wykonania czynności (...) Bank S.A. przysługiwało wynagrodzenie ( § 6 ust. 1 umowy konsorcjum) (umowa konsorcjum – k.162-164).

Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu, Wydział VIII Gospodarczy do spraw Upadłościowych i Restrukturyzacyjnych prowadził przyspieszone postępowanie układowe wobec spółki (...) S.A. z siedzibą we W. w sprawie o sygn. akt VIII GRp 4/18, wszczęte na wniosek dłużnika, spółki (...) S.A., z dnia 2 maja 2018 roku. Postanowieniem z dnia 6 czerwca 2019 roku Sąd zatwierdził układ przyjęty na zgromadzeniu wierzycieli przeprowadzonym w dniach 22 i 25 stycznia 2019 roku, zgodnie z którym spółka (...) S.A. spełni świadczenia pieniężne z tytułu wykupu obligacji wobec wierzycieli Grupy 1 (czyli m. in. wierzycieli będących obligatariuszami spółki, którzy nie są jednostkami zależnymi wobec spółki w rozumieniu ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości, posiadających nieumorzone do dnia otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego obligacje wyemitowane przez spółkę, niezabezpieczone na majątku jednostek zależnych wobec spółki) poprzez spłatę należności głównej w 25 % w 16 ratach. W zakresie nieobjętym przedmiotową spłatą, zobowiązania wobec wierzycieli Grupy 1 spółki podlegają umorzeniu. Postanowienie jest prawomocne (postanowienie Sądu Rejonowego dla Wrocławia- Fabrycznej we Wrocławiu – k.117-119, raport – k. 116).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych do akt sprawy przez strony, których autentyczność i wiarygodność nie budziła wątpliwości Sądu, a także nie była kwestionowana przez strony.

Zeznania świadka J. P. (k. 250-251), Sąd ocenił jako wiarygodne jednak miały one niewielką wartość dowodową z uwagi, że świadek odmówiła odpowiedzi na większość zadanych jej pytań.

Zeznania strony powodowej M. B. (k.271-272) Sąd również uznał za wiarygodne, w sposób wyczerpujący opisujący sposób działania (...) Bank S.A. Zeznania te były spójne ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, z którego jasno wynika, że działania (...) Banku S.A. opisane w pozwie korelują z modus operandi (...) Banku S.A, wskazanym w Komunikacie (...) z dnia 13 listopada 2018 r.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Między stronami bezsporne pozostawało, że M. B. jako klientka korzystała z (...) Bank S.A. Spór dotyczył natomiast ważności oraz okoliczności w jakich doszło do nabycia przez M. B. obligacji (...) S.A. oferowanych przez (...) Bank S.A.

Powódka w pozwie wskazała, że w jej ocenie nie doszło do skutecznego zapisu na obligacje z uwagi na fakt, że zapis obligacje został dokonany de facto przez pracownika banku, zaś powódka nie podpisywała żadnych dokumentów zapisu na obligacje.

Również w samym procesie oferowania powódce nabycia obligacji spółki (...) S.A., w ocenie powódki strona pozwana dopuściła się szeregu zaniedbań.

Powódka wskazała, że pozwana miała odstąpiła od dokonania oceny adekwatności oferowanego produktu inwestycyjnego, nie określiła lub błędnie określiła grupę docelową klientów na ten produkt, realizowała sprzeczną z przepisami strategię dystrybucji, pomijając obowiązki w zakresie obsługi klienta, w tym obowiązku informacyjne. Opisane powyżej działania strony pozwanej w ocenie powódki stanowiły nieuczciwą praktykę rynkową z art. 4 ust. 1 i 2 Ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym z dnia 23 sierpnia 2007 roku (Dz.U. Nr 171, poz. 1206 z późn. zm.) (dalej: Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym). W konsekwencji strona powodowa wskazywała, że przysługuje jej roszczenie z art. 12 ust. 1 pkt 4 Ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym ustawy o zwrot kosztów związanych z nabyciem produktu.

Pozwana w odpowiedzi na pozew podniosła zarzut braku legitymacji czynnej powódki oraz biernej pozwanej. W odpowiedzi na pozew wskazano również, że brak jest dowodów potwierdzających większość przytoczonych w pozwie twierdzeń.

Pozwana zaprzeczyła jakoby powódka dokonywała zapisów na obligacja za namową pracownika. W ocenie pozwanej powódka posiadała doświadczenie w zakresie inwestowania w instrumenty finansowe przed podjęciem decyzji o nabyciu obligacji (...) S.A.

Zdaniem strony pozwanej, powódka nie udowodniła dochodzonego roszczenia.

Badając legitymację procesową stron wskazać należy, że zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, legitymacja do występowania z roszczeniami z tytułu nieuczciwych praktyk rynkowych została przyznana konsumentowi jako głównemu adresatowi ochrony. Legitymacja czynna przysługuje również Rzecznikowi Praw Obywatelskich, Rzecznikowi Finansowemu, krajowej lub regionalnej organizacji, której celem statutowym jest ochrona interesów konsumentów oraz powiatowemu (miejskiemu) rzecznikowi konsumentów.

Konsument uprawniony jest do wysunięcia roszczeń nie tylko wtedy, gdy jego interes został naruszony, ale również jeżeli stosowane przez przedsiębiorcę praktyki zagrażają interesowi konsumenta. Natomiast jako pozwana powinien zostać oznaczony przedsiębiorca stosujący nieuczciwą praktykę rynkową tj. działanie lub zaniechanie przedsiębiorcy, sposób postępowania, oświadczenie lub informację handlową, w szczególności reklamę i marketing, bezpośrednio związane z promocją lub nabyciem produktu przez konsumenta.

Powyższe oznacza, że powódka korzystając z (...) Bank S.A. oraz pośrednictwo (...) Bank S.A. w nabywaniu przez powódkę obligacji (...) S.A., i działając jako konsument posiadała w przedmiotowej sprawie legitymację czynną do wytoczenia powództwa przeciwko pozwanej.

Pozwana działając jako przedsiębiorca potencjalnie mogła stosować nieuczciwe praktyki rynkowe, z czego wynika legitymacja bierna pozwanej. Sama zaś ocena, czy stosowała nieuczciwe praktyki rynkowe zostanie dokonana w dalszej części uzasadnienia.

Badając ważność dokonanej czynności zapisu na obligacje, wskazać należy, że zgodnie z art. 42 ustawy o obligacjach (Dz.U. z 2015 r. poz. 238 z późn. zm) zapis na obligacje lub przyjęcie propozycji nabycia obligacji składa się na piśmie pod rygorem nieważności. Zapis na obligacje lub przyjęcie propozycji nabycia obligacji mogą zostać złożone w postaci elektronicznej, jeżeli emitent w warunkach emisji tak postanowił. Zapis na obligacje lub oświadczenie o przyjęciu propozycji nabycia powinny co do zasady zostać złożone na piśmie, pod rygorem nieważności. Możliwe jest jednak złożenie tych oświadczeń w formie elektronicznej, jeżeli zostało to przewidziane w warunkach emisji obligacji.

Ustawa o obligacjach nie przewiduje żadnych dodatkowych wymagań co do sposobu złożenia zapisu lub oświadczenia o nabyciu obligacji w formie elektronicznej, w szczególności brak jest wymogu opatrzenia tych oświadczeń podpisem elektronicznym. Brak jest również jakichkolwiek wymogów w zakresie utrwalania i zabezpieczania oświadczeń składanych w ten sposób. Ustawa o obligacjach nie wprowadza również obowiązku zastosowania przez emitenta rozwiązań zapewniających jednoznaczną identyfikację subskrybenta. Względy bezpieczeństwa obrotu nakazują jednak przyjąć, że emitent powinien przewidzieć takie rozwiązania informatyczne, które zapewnią co najmniej odpowiednią identyfikację podmiotu składającego zapis lub oświadczenie o przyjęciu propozycji nabycia. W przypadku formy pisemnej jej naruszenie zostało opatrzone rygorem nieważności. Tymczasem elektroniczna postać oświadczenia woli nie spełnia wymogów formy pisemnej. Formę tę spełnia co do zasady jedynie oświadczenie opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym oraz oświadczenia składane na zasadach określonych w przepisach szczególnych, m.in. art. 6 OfertaPublU (por. niżej) oraz art. 13 ObrInstrFinU. W pozostałych przypadkach, gdy strony ujawniają wolę dokonania czynności prawnej w sposób elektroniczny, należy przyjąć, że są to dorozumiane oświadczenia woli (A. Janiak, w: A. Kidyba (red.), Kodeks cywilny. t. I, kom. do art. 60, t. 13).

Zgodnie z art. 73 § 1 Kodeksu cywilnego jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, dokumentową albo elektroniczną, czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności. Brak pełnomocnictwa w formie pisemnej bądź elektronicznej dla dokonania czynności w formie elektronicznej nie zastrzeżonej pod rygorem nieważności nie prowadzi do skutku w postaci bezwzględnej nieważności umowy. Przepis art. 42 ustawy o obligacjach nie mówi o skutkach nie dochowania forma elektronicznej dla dokonania zapisu na obligacje zatem należy uznać, że została ona zastrzeżona jedynie dla celów dowodowych, inaczej niż w przypadku formy pisemnej.

Z okoliczności towarzyszących wynika jednak, że powódka dokonując wpłaty na obligacje potwierdziła dokonaną wcześniej w jej imieniu czynność prawną, zgodnie z art. 756 kc. Należało więc ocenić zapis na obligacje jako ważny.

Niezależnie od powyższego stwierdzić należy, iż kwestia ważności zapisu na obligacje nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Jej nieważność skutkowałaby tym, że strony umowy winny były sobie zwrócić wzajemne świadczenia. Pozwana nie była stroną umowy, stąd z tytułu ewentualnej nieważności zapisu na obligację, nie byłaby zobowiązana do żadnego świadczenia na rzecz powódki.

Przechodząc do badania zasadności merytorycznej roszczenia to zgodnie z art. 3 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym zakazane jest stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 i 2 w/w ustawy praktyka rynkowa stosowana przez przedsiębiorców wobec konsumentów jest nieuczciwa, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu. Za nieuczciwą praktykę rynkową uznaje się w szczególności praktykę rynkową wprowadzającą w błąd oraz agresywną praktykę rynkową, a także stosowanie sprzecznego z prawem kodeksu dobrych praktyk. Praktyki te nie podlegają ocenie w świetle przesłanek określonych w ust. 1 (art. 4 ust. 2 Ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym).

W razie dokonania nieuczciwej praktyki rynkowej konsument, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać:

1)  zaniechania tej praktyki;

2)  usunięcia skutków tej praktyki;

3)  złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;

4)  naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych, w szczególności żądania unieważnienia umowy z obowiązkiem wzajemnego zwrotu świadczeń oraz zwrotu przez przedsiębiorcę kosztów związanych z nabyciem produktu;

5)  zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej, ochroną dziedzictwa narodowego lub ochroną konsumentów (art. 12 ust. 1 Ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym).

Dokonując wykładni powyższych przepisów (art. 4 ust. 1), jak również art. 12 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym należy mieć na uwadze, że ustawa ta stanowi implementację do polskiego systemu prawa dyrektywy 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym. Krajowe sądy i trybunały powinny tak wykładać prawo wewnętrzne, aby w pełni (ze względu na effet utile) uwzględniało ono nie tylko literę, ale i ducha prawa unijnego (tak E. Łętowska w: System prawa prywatnego T.5 - Zobowiązania część ogólna, Warszawa 2013, s. 30). Stosując zatem Ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym należy stosować wykładnię przyjazną dla prawa unijnego.

Zwrócić należy również uwagę, że art. 11 ust. 1 dyrektywy nakazuje państwom członkowskim zapewnienie w interesie konsumentów odpowiednie i skuteczne środki zwalczania nieuczciwych praktyk w celu zapewnienia zgodności z przepisami dyrektywy, zaś art. 13, nakazuje ustanowienie sankcji za naruszenie przepisów implementujących, przy czym sankcje te mają być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Wypada również przywołać motyw 20 dyrektywy, wskazujący na konieczność odwoływania się do kodeksów praktyk w danej działalności, jak również motyw 8, podkreślający nie tylko bezpośrednie działanie dyrektywy w interesie konsumentów, ale także pośrednie - wspierające przedsiębiorców, którzy działają zgodnie z prawem, przed nieuczciwymi konkurentami.

Pojęcie dobrych obyczajów zawarte w art. 4 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym jest klauzulą generalną nieposiadającą normatywnej definicji. Klauzula generalna zawarta w tym przepisie stanowi transpozycję art. 5 ust. 2 dyrektywy 2005/29/WE. Przepis ten określa dwie przesłanki, których łączne spełnienie kwalifikuje praktykę rynkową jako nieuczciwą. Praktyka rynkowa stosowana przez przedsiębiorców wobec konsumentów jest nieuczciwa, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu. W czasie prac nad Ustawą o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym polski ustawodawca uznał, że dla transpozycji pojęcia staranności zawodowej z dyrektywy 2005/29/WE najkorzystniejsze będzie posłużenie się pojęciem „dobre obyczaje” (zob. uzasadnienie projektu Ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym , Druk sejmowy V kadencji, Nr 1682, s. 23 i n.), ponieważ jest ono znane dogmatyce prawa cywilnego. Uzasadnienie podkreśla (s. 24), że w prawie polskim klauzula rzetelności występuje w wielu postaciach, m.in.: dobrych obyczajów, zasad dobrej wiary, należytej staranności czy obyczajów kupieckich. Ze względu na ogólne, a jednocześnie szerokie rozumienie znaczeń definiujących, występującą w dyrektywie zasadę professional dilligence, ustawodawca uznał jednak za najwłaściwsze przełożenie „staranności zawodowej” na "dobre obyczaje" (tak komentarz do art. 4 Ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym red. Osajda 2019 (w) system informacji prawnej Legalis).

„Dobre obyczaje”, na tle art. 4 ust. 1 Ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, należy traktować jako normy moralne i zwyczajowe, jakimi przedsiębiorca powinien kierować się w swojej działalności gospodarczej. Nawet jeśli polska ustawa bezpośrednio nie posługuje się terminem „staranność zawodowa”, to wykładnię pojęcia dobrych obyczajów na gruncie Ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym trzeba przeprowadzać z uwzględnieniem ducha regulacji unijnej, uwzględniając kryterium profesjonalnej staranności, o którym mowa w art. 2 lit. h dyrektywy 2005/29/WE (zob. wyrok SN z 16 kwietnia 2015 r., III SK 24/14, Legalis nr 1274372).

Druga przesłanka przewidziana w art. 4 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym stanowi, że praktyka rynkowa w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu. Jednak nie każde zniekształcenie zachowania konsumenta będzie oznaczało nieuczciwą praktykę. Zniekształcenie musi mieć przymiot istotności, czyli dana praktyka musi mieć realną zdolność wywarcia wpływu na zachowanie rynkowe konsumenta (zob. E. Nowińska, Zakaz, s. 156), a ponadto dana praktyka musi znacznie ograniczać zdolność konsumenta do podejmowania decyzji.

Co istotne Dyrektywa 2005/29/WE, a w ślad za nią ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, określa zamknięty katalog przesłanek, od realizacji których zależy uznanie konkretnego zachowania przedsiębiorcy za nieuczciwą praktykę rynkową (art. 5 ust. 2 dyrektywy 2005/29/WE; art. 4 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym). Ze względu na zupełny charakter dyrektywy państwa członkowskie nie mają możliwości wprowadzania dodatkowych przesłanek umożliwiających zakwalifikowanie praktyki jako nieuczciwej. Zgodnie z Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym jest to więc praktyka:

1)  stosowana przez przedsiębiorców wobec konsumentów;

2)  sprzeczna z dobrymi obyczajami;

3)  w istotny sposób zniekształcająca (choćby potencjalnie) zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu.

W szczególności, możliwość stwierdzenia stosowania praktyki nie może zależeć od konieczności wykazania winy (umyślnej czy nieumyślnej) przedsiębiorcy. W wyroku z 16 kwietnia 2015 roku, (...) (...)C-388/13, EU:C:2015:225 (pkt 47) Trybunał stwierdził wprost, że w kontekście rozstrzygnięcia, czy doszło do stosowania nieuczciwej praktyki rynkowej, niezamierzony charakter działania przedsiębiorcy pozbawiony jest wszelkiego znaczenia. Trybunał przypomniał również, że zgodnie z art. 11 dyrektywy 2005/29/WE uprawnienia, jakie państwa członkowskie przyznają sądom lub organom administracyjnym do nakazania zaprzestania praktyk lub zakazania praktyki, która nie została jeszcze dokonana, przysługują im nawet w przypadku braku dowodu rzeczywistej straty lub szkody bądź zamiaru lub niedbalstwa ze strony przedsiębiorcy (Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Komentarz red. dr hab. K. O.)

Zgodnie z art. 5 ust. 1 Ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym praktykę rynkową uznaje się za działanie wprowadzające w błąd, jeżeli działanie to w jakikolwiek sposób powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął.

Wprowadzającym w błąd działaniem może być w szczególności:

1)  rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji;

2)  )rozpowszechnianie prawdziwych informacji w sposób mogący wprowadzać w błąd;

3)  działanie związane z wprowadzeniem produktu na rynek, które może wprowadzać w błąd w zakresie produktów lub ich opakowań, znaków towarowych, nazw handlowych lub innych oznaczeń indywidualizujących przedsiębiorcę lub jego produkty, w szczególności reklama porównawcza w rozumieniu art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2003 r. poz. 1503, z późn. zm.);

4)  nieprzestrzeganie kodeksu dobrych praktyk, do którego przedsiębiorca dobrowolnie przystąpił, jeżeli przedsiębiorca ten informuje w ramach praktyki rynkowej, że jest związany kodeksem dobrych praktyk (art. 5 ust. 2 Ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym).

Zgodnie z art. 24 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. Nr 50, poz. 331 z późn.zm) zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami zachowanie przedsiębiorcy, w szczególności: naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji; nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji; proponowanie konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają potrzebom tych konsumentów ustalonym z uwzględnieniem dostępnych przedsiębiorcy informacji w zakresie cech tych konsumentów lub proponowanie nabycia tych usług w sposób nieadekwatny do ich charakteru. Przepis ten oferuje praktykę tzw. misselingu, w ramach której konsument jest świadomie wprowadzany w błąd przez przedsiębiorcę poprzez przekazywanie niepełnych bądź nieprawdziwych informacji na temat zakupu i funkcjonowania nabywanych instrumentów. Jak stwierdził Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 9 maja 2017 r., sygn. akt VI Aca 1759/14, „praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów jest takie zachowanie przedsiębiorcy, które jest podejmowane w warunkach wskazujących na powtarzalność zachowania w stosunku do indywidualnych konsumentów wchodzących w skład grupy, do której adresowane są zachowania przedsiębiorcy, w taki sposób, że potencjalnie ofiarą takiego zachowania może być każdy konsument będący klientem lub potencjalnym klientem przedsiębiorcy”.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, praktykę rynkową uznaje się za działanie wprowadzające w błąd, jeżeli działanie to w jakikolwiek sposób powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął. Praktyki rynkowe wprowadzające w błąd należy uznać za szczególnie nieuczciwe. Uważa się bowiem, że to właśnie najczęściej oddziaływają na sferę decyzyjną konsumenta, prowadząc do zniekształcenia jego decyzji rynkowych. Wykluczają tym samym możliwość podjęcia świadomej decyzji rynkowej przez konsumenta. Należy zatem uznać, że to one posiadają szczególną moc sterowania wyborem adresata. Jeśli chodzi o wprowadzenie w błąd, intencją ustawodawcy było uznanie za praktykę rynkową wprowadzającą w błąd zarówno praktyk, których stosowanie prowadzi do rzeczywistego wprowadzenia w błąd, jak również takich, które tylko potencjalnie mogą wywrzeć taki skutek w odniesieniu do przeciętnego konsumenta. Praktyka rynkowa wprowadzająca w błąd musi zatem posiadać moc kierowania wyborem konsumenta w postaci potencjalnej lub realnej możliwości wpływu na podjęcie przez konsumenta decyzji dotyczącej umowy (tak: M. Sieradzka, Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Komentarz, Oficyna 2008).

Przenosząc powyższe rozważania na kanwę niniejszej sprawy, należało uznać działanie pozwanej polegające na oferowaniu i zachęcaniu do nabycia obligacji (...) S.A za nieuczciwą praktykę rynkową.

Powódka otrzymała od pracownicy (...) Banku S.A. ofertę nabycia obligacji (...) S.A. (...) Bank S.A. prezentowała (...) S.A. jako lidera rynku i firma odnosząca sukcesy. Informacja ta została połączona ze wskazaniem wysokiego oprocentowania w skali roku, bez wskazania ryzyka związanego z inwestycją, które to okoliczności mogły wywrzeć w powódce wrażenie, że inwestycja jest bezpieczna („wszystko jest możliwe jak koniec świata, ale mało prawdopodobne jest, aby te pieniądze przepadły”. Nadto pracownik pozwanej wskazywał na ekskluzywność oferty i jej limitowany, także czasem, charakter. Powoływała się także na fakt kontaktów z kolegą z W., dzięki któremu uzyskała wcześniej informacje o ofercie.

W dniu 17 maja 2017 roku powódka otrzymała wiadomość mailową od (...) S.A zawierającą informacje o trwających zapisach w niepublicznej ofercie serii (...). Następnie pracownik (...) Bank S.A. złożył elektroniczny formularza przyjęcia propozycji nabycia obligacji serii (...) oraz poproszono powódkę o dokonanie przelewu kwoty (...) złotych na rachunek bankowy (...) S.A. W 26 stycznia 2018 roku powódka ponownie otrzymała ofertę nabycia obligacji (...) S.A. serii (...), a następnie w dniu 6 lutego obligacji serii (...).

Działania pracownika strony pozwanej były skierowane do oznaczonego adresata, dotyczyły nabycia konkretnego instrumentu finansowego i nie miały charakteru wyłącznie informacyjnego - przekazywane powódce informacje o atrakcyjności oferty nabycia obligacji, jej zaletach w połączniu z brakiem informacji o ryzyku związanym z inwestycją stanowiły nieuczciwą praktykę rynkową w rozumieniu art. 3 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.

Strona pozwana działała sprzecznie z dobrymi obyczajami: wykorzystała niewiedzę i brak doświadczenia powódki jako konsumenta, wprowadzając ją w błąd za pomocą nierzetelnych informacji o proponowanym produkcie. Zauważyć należy, że presja czasu jaka została nałożona przez pracownicę banku wpłynęła na sferę decyzyjną powódki i uniemożliwiła powódce dokonanie przemyślanej decyzji. Powódka ufała, że bank będzie przedstawiał jedynie oferty dopasowane do jej potrzeb inwestycyjnych. Oferta objęcia obligacji nie została dopasowana do celu inwestycyjnego powódki jakim było odkładanie pieniędzy na emeryturę. Tym bardziej, że powódka zaznaczała w rozmowach z pracownikami banku, że nie dopuszcza praktycznie żadnego ryzyka. Przedstawienie oferty obligacji przez pracownika banku wykorzystującego zaufanie klientki nie może zostać uznane za zgodne z dobrymi obyczajami.

Z powyższych względów należało działanie pozwanej za nieuczciwą praktykę rynkową w rozumieniu art. 3 ustawy o nieuczciwych praktykach rynkowych.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 4) ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, w razie dokonania nieuczciwej praktyki rynkowej konsument, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych, w szczególności żądania unieważnienia umowy z obowiązkiem wzajemnego zwrotu świadczeń oraz zwrotu przez przedsiębiorcę kosztów związanych z nabyciem produktu.

Strona powodowa niewłaściwie interpretuje art. 12 ust. 1 pkt 4) ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Nie można zgodzić się z tezą, że istnieje samodzielne roszczenie o zwrot przez przedsiębiorcę kosztów związanych z nabyciem produktu niezależne od szkody. Możliwość zasądzenia zwrotu przez przedsiębiorcę kosztów związanych z nabyciem produktu zachodzi jedynie w przypadku stwierdzenia przez Sąd nieważności umowy. Powódka roszczenia takiego jednak nie zgłosiła. Powyższe pogląd potwierdza wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 5 listopada 2019 roku o sygnaturze akt VI ACa 542/19, w którym szczegółowo zostały opisane roszczenia z art. 12 ust. 1 pkt 4) ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.

W w/w wyroku wskazano : ,,według sądu apelacyjnego wprawdzie zastosowana w art. 12 ust. 1 pkt 4 u.p.n.p.r. technika legislacyjna może prowadzić do wniosku, że żądanie unieważnienia umowy i obowiązku wzajemnego zwrotu świadczeń stanowi postać naprawienia szkody na zasadach ogólnych, co wynika ze zwrotu „w szczególności” poprzedzającego wyrażenie w brzmieniu: „naprawienia szkody na zasadach ogólnych”, lecz stanowisko to nie oddaje istoty wymienionych w tym przepisie środków ochrony prawnej. Odmienne stanowisko sądu okręgowego zostało oparte na wykładni per non est w zakresie wyodrębnionego zwrotu „w szczególności”. Jednakże nie uwzględnia ono, że w tekstach prawnych ustawodawca posługuje się dwiema metodami rozczłonkowania norm, tj. rozczłonkowanie syntaktyczne i rozczłonkowanie treściowe. W pierwszym przypadku ustawodawca poszczególne składniki normy prawnej umieszcza w kilku przepisach, nawet w różnych aktach prawnych, w drugim zaś – w warstwie normatywnej przepisu zostaje dokonana modyfikacja treści normy wyrażonej w przepisie podstawowym. Jak się wydaje, sąd okręgowy opowiedział się za drugą metodą rozczłonkowania normy. Przyjęto bowiem, że naprawienie szkody obejmuje żądanie unieważnienia umowy wraz z obowiązkiem wzajemnego zwrotu świadczeń, co w istocie zmienia reżim odpowiedzialności cywilnoprawnej przedsiębiorcy względem konsumenta za czyn nieuczciwej praktyki rynkowej za nowy rodzaj szkody. Tymczasem w art. 12 ust. 1 pkt 4 u.p.n.p.r. mamy do czynienia z rozczłonkowaniem syntaktycznym normy prawnej, co oznacza, że w przypadku naprawienia szkody na zasadach ogólnych materialnoprawne podstawy tego żądania oparte są na art. 415 i n. KC., natomiast żądania unieważnienia umowy i obowiązku wzajemnego zwrotu świadczeń mogą mieć podstawy prawne odpowiednio w art. 58 § 1 i 2 KC. oraz w art. 410 KC. Wniosek ten ma odpowiednie przełożenie na zakaz wykładni per non est, która polega na tym, że nie wolno interpretować tekstów prawnych w taki sposób, aby ich pewne fragmenty okazały się zbędne. Jest to reguła interpretacyjna, która należy do dyrektyw wykładni językowej i ma zasadnicze znaczenie w sytuacjach nierozczłonkownia normy prawnej przez ustawodawcę. Wskazaną dyrektywę interpretacyjną stosuje się, co do zasady, przy wykładni w normie prawnej nierozczłonkowanej zwrotów definiowanych i zwrotów objaśniających ideę (zamierzenie) zwrotu definiowanego’’.

Należało zatem rozważyć możliwość odpowiedzialności pozwanej za szkodę na podstawie art. 415 kc w zw. z art. 12 ust. 1 pkt 4) ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.

Zgodnie z art. 415 kc, kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Zgodnie z tym przepisem, kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej są:

1.  wystąpienie faktu, za który ustawa czyni odpowiedzialnym określony podmiot, czyli czynu niedozwolonego;

2.  zaistnienie szkody;

3.  związek przyczynowy między czynem niedozwolonym a szkodą w tej części, iż szkoda jest jego zwykłym następstwem.

Pierwsza przesłanka odpowiedzialności została spełniona, co wynika ze wcześniejszej części uzasadnienia, pozwana stosowała wobec powódki nieuczciwe praktyki rynkowe. Działanie to było bezprawne jako sprzeczne z ustawą o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. W tym zakresie pozwana ponosi odpowiedzialność za działania pracownika na zasadzie art. 430 kc.

Powódka poniosła również szkodę w postaci utraty środków, jakie wpłaciła na zakup obligacji. Z tymże pozwana nie ponosi odpowiedzialności za całość wpłaconej przez pozwaną szkody, albowiem część z tych środków odzyska od (...) S.A. Postanowieniem z dnia 6 czerwca 2019 r., wydanym w sprawie do sygn. akt VIII GRp 4/18, Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu, Wydział VIII Gospodarczy do spraw Upadłościowych i Restrukturyzacyjnych, zatwierdził układ przyjęty na zgromadzeniu wierzycieli przeprowadzonym w dniach 22 i 25 stycznia 2019 r., zgodnie z którym spółka (...) S.A. spełni świadczenia pieniężne z tytułu wykupu obligacji wobec wierzycieli będącym obligatariuszami, a więc także wobec powódki, poprzez spłatę należności głównej (a więc zainwestowanego w obligacje kapitału) w 25% w 16 ratach. W zakresie nieobjętym przedmiotową spłatą, zobowiązania spółki podlegają umorzeniu. Oznacza to, że 75% zainwestowanego przez powódkę kapitału, a więc kwota 112.500 (sto dwanaście tysięcy pięćset) złotych , nie zostanie jej zwrócona przez spółkę (...) S.A. w restrukturyzacji. Kwota powyższa stanowi więc szkodę poniesioną przez powódkę. Powódka przedstawiła potwierdzenie dyspozycji zapłaty ceny nabycia obligacji, nie było zatem wątpliwości, co do faktu iż pozwana nabyła obligacje.

Zgodnie z art. 361 § 1 kc zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Oznacza to, że pomiędzy działaniem lub zaniechaniem zobowiązanego a wystąpieniem szkody musi istnieć normalny związek przyczynowo-skutkowy. W niniejszym wypadku taki związek istnieje, gdyż gdyby nie stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych polegających na wprowadzeniu powódki w błąd, powódka nie zdecydowałaby się za zapis na obligację. Nie budzi również wątpliwości Sądu, że gdyby nie nieuczciwe działanie pozwanej, powódka nie nabyłaby obligacji spółki (...) S.A. Powódka udała się do oddziału pozwanego banku w celu założenia lokaty, nie była zainteresowana zakupem obligacji korporacyjnych, a o spółce (...) S.A. nigdy wcześniej nie słyszała. Z informacji przekazanych przez M. B. jednoznacznie wynikało, że nie dopuszczała ona w zasadzie żadnego ryzyka inwestycyjnego.

Powódka nie była profesjonalnym inwestorem, była nastawiona na nabywanie produktów finansowych charakteryzujących się niskim stopniem ryzyka. Celem dokonywanych przez powódkę inwestycji była poprawa warunków życia na emeryturze.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 4) ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym w zw. z art. 415 kc należało orzec jak w punkcie I wyroku.

Zdaniem Sądu – nie było konieczności składania przez powódkę zaświadczenia depozytowego, celem wykazania, że przysługują jej obligacje. Powyższą okoliczność potwierdzają dokumenty dołączone do akt sprawy oraz to, że powódka otrzymuje należności w wykonaniu układu.

Powództwo należało oddalić w części w jakiej obligacje podlegają wykupieniu na podstawie zatwierdzonego układu. Zgodnie z postanowieniem z dnia 6 czerwca 2019 roku, wydanym w sprawie do sygn. akt VIII GRp 4/18, Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Fabrycznej we Wrocławiu, Wydział VIII Gospodarczy do spraw Upadłościowych i Restrukturyzacyjnych, zatwierdził układ przyjęty na zgromadzeniu wierzycieli przeprowadzonym w dniach 22 i 25 stycznia 2019 roku, zgodnie z którym spółka (...) S.A. spełni świadczenia pieniężne z tytułu wykupu obligacji wobec wierzycieli będącym obligatariuszami, a więc także wobec powoda, poprzez spłatę należności głównej (a więc zainwestowanego w obligacje kapitału) w 25 % w 16 ratach. W zakresie nieobjętym przedmiotową spłatą, zobowiązania spółki podlegają umorzeniu. Powyższe postanowienie jest prawomocne.

Oznacza to, że 25 % zainwestowanego przez powódkę kapitału, a więc kwota 37.500 (trzydzieści siedem tysięcy pięćset) złotych zostanie jej zwrócona. Natomiast powódka nie odzyska od (...) S.A. pozostałej kwoty 112.500 (sto dwanaście tysięcy pięćset) złotych.

Mając powyższe na uwadze należało oddalić powództwo co do kwoty 37.500 złotych (punkt II wyroku).

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 kc, przyjmując zgodnie z żądaniem powódki, że należą się one powódce od dnia wniesienia powództwa.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 100 kc, zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia koszty będą wzajemnie stosunkowo rozdzielone.

Powódka w 75 % sprawę wygrała. Poniosła koszty procesu w kwocie te składały się: opłata od pozwu w kwocie 1000 złotych, koszty zastępstwa procesowego w kwocie 5.400 złotych, zgodnie z § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictw w kwocie 17 złotych. Pozwana jest obowiązana zwrócić powódce 75% tejże kwoty.