Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 listopada 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodnicząca:	Sędzia (del) Dorota Walczyk
Protokolant:	Norbert Ziółek

po rozpoznaniu w dniu 23 listopada 2022 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa A. S. (1)

przeciwko Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda i pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy - Śródmieścia w Warszawie

z dnia 30 czerwca 2021 r., sygn. akt VI C 380/20

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddala powództwo i zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 90 zł (dziewięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego;

II.  oddala apelację powoda;

III.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej.

Dorota Walczyk

Sygn. akt V Ca 21/22

UZASADNIENIE

Dnia 29 stycznia 2020 r. powód A. S. (2) wniósł o zasądzenie od pozwanej Bank (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 378,57 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W odpowiedzi na pozew z dnia 22 maja 2020 r. pozwany Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o oddalenie w całości powództwa, kwestionując przy tym roszczenia powoda zarówno co do zasady, jak i co do dochodzonych kwot oraz wniósł o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ponadto pozwany podniósł zarzut braku legitymacji procesowej powoda - zachodzi współuczestnictwo konieczne powoda i współkredytobiorcy E. S. oraz podniósł zarzut przedawnienia wszystkich roszczeń powoda z uwagi na to, że indeksacja kredytu miała miejsce ponad 10 lat przed wytoczeniem powództwa, a także zarzut przedawnienia roszczeń powoda w zakresie, w jakim dochodzi zapłaty kwot rat kredytowych zapłaconych na rzecz Banku przed dniem 28 stycznia 2017 r., ewentualnie przed innym dniem ustalonym przez Sąd.

Wyrokiem z dnia 30 czerwca 2021 r. Sąd Rejonowy :

1.zasądził od pozwanego (...) Bank Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda A. S. (2) kwotę 378,57 zł (trzysta siedemdziesiąt osiem złotych pięćdziesiąt siedem groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 29 stycznia 20220 roku do dnia zapłaty;2.zasądził od pozwanego (...) Bank Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda A. S. (2) kwotę 137,00 zł (sto trzydzieści siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Apelacje od wyroku złożyły obie strony.

Pozwany zaskarżył wyrok w całości, zaskarżonemu wyrokowi zarzucając:

a. ustalenie niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, że klauzule indeksacyjne zawarte w umowie o kredyt hipoteczny nr (...) nie były indywidualnie negocjowane między stronami, a powód A. S. (2) oraz E. S. nie mieli możliwości negocjacji treści umowy, w sytuacji gdy klauzule indeksacyjne stanowiły konsekwencję dokonania przez kredytobiorców wyboru waluty, a nadto kredytobiorcy mieli możliwość negocjowania warunków umowy, gdyż przykładowo możliwość spłaty bezpośrednio w walucie kredytu wynikała już z literalnej treści § 8 ust. 4 obowiązującego w dacie zawierania Umowy kredytu Regulaminu Kredytowania Osób Fizycznych w Ramach Usług (...) w Banku (...) S.A.,

b. ustalenie niezgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy, że powód A. S. (2) oraz E. S. nie zostali w dostateczny, wystarczający sposób poinformowani o ryzyku walutowym;

II. Na podstawie art. 368 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 368 § l1 k.p.c. zaskarżonemu wyrokowi zarzucając obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na wynik sprawy, tj.

- art. 479 ⁴⁵ § 2 k.p.c. w zw. z art. 479 ⁴³ w zw. z art. 9 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw w zw. z art. 3852 k.c. w zw. z art. § 2 ust. 2 oraz § 7 ust. 1 Umowy kredytu poprzez błędne przyjęcie, że wyrok Sądu Okręgowego - Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 14 grudnia 2010 r. w sprawie o sygn. akt XVII AmC 426/09 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 października 2011 r. w sprawie o sygn. akt VI ACa 420/11 ma dla rozpoznania sprawy niniejszej prejudycjalny, wiążący charakter, w sytuacji gdy Sąd I Instancji pominął, że abstrakcyjna kontrola wzorca nie uwzględnia indywidualnych korzyści konsumenta, które uzyskał zawierając Umowę kredytu, a w konsekwencji nie może oznaczać bezpośredniej ingerencji w indywidualne stosunki materialnoprawne, co w konsekwencji doprowadziło Sąd I Instancji do odgórnego przyjęcia tezy o niedozwolonym charakterze spornych postanowień umownych i de facto zaniechania przez Sąd dokonania własnej oceny spornych postanowień w zakresie, czy kształtowały one prawa i obowiązki powoda jako konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz, czy rażąco naruszały jego interesy jako konsumenta;

2. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

a. dokonanie dowolnej, sprzecznej za zasadami logiki i doświadczenia życiowego, a nie swobodnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego, przejawiającej się w: obdarzeniu walorem wiarygodności dowodu z przesłuchania powoda w zakresie, w którym stwierdził on, że nie miał świadomości ryzyka kursowego, nie było możliwości żadnej negocjacji treści umowy oraz że został poinformowany, że frank szwajcarski jest walutą stabilną, co doprowadziło do błędnych ustaleń Sądu w postaci przyjęcia braku indywidualnego uzgodnienia umowy i możliwości jej negocjacji, jak również braku dostatecznego poinformowania powoda o ryzyku walutowym, w sytuacji gdy:

• powód we wniosku kredytowym wybrał kredyt w walucie CHF;

• powód potwierdził w Umowie fakt otrzymania Regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach usług Bankowości hipotecznej w Banku (...) oraz Cennika;

• powód potwierdził w Umowie fakt otrzymania Informacji dla Wnioskodawców ubiegających się o produkty hipoteczne indeksowane kursem waluty obcej, oparte na zmiennej stopie procentowej.

• Powód nie domagał się szczegółowych wyjaśnień na temat podstaw ustalania kursu CHF względem PLN publikowanych w Tabeli ani nie podejmował żadnej inicjatywy negocjacyjnej;

b. niedokonanie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału i nienależyte uwzględnienie zgromadzonej dokumentacji, w tym Informacji dla Wnioskodawców ubiegających się o produkty hipoteczne indeksowane kursem waluty obcej, w sytuacji gdy:

• w treści Informacji znajduje się wyraźne rozróżnienie na ryzyko zmian kursów walutowych i ryzyko zmiany stóp procentowych, które zostały omówione oddzielnie;

• w Informacji wprost wskazano, że zaciągając zobowiązanie w walucie obcej, kredytobiorcy są narażeni na ryzyko zmiany kursów walutowych, którego występowanie sprawia, że zarówno rata spłaty, jak i wysokość zadłużenia tytułem zaciągniętego kredytu przeliczonego na złote na dany dzień podlega ciągłym wahaniom, w zależności od aktualnego kursu waluty;

• pozwany nie miał możliwości przewidzenia i zaprezentowania wszelkich możliwych zmian kursu waluty frank szwajcarski na przestrzeni obowiązywania Umowy kredytu, rekomendował natomiast w Informacji kredyt w PLN, gdyż kredyt walutowy w długim okresie może okazać się droższy na skutek wzrostu kursów walutowych; informowano, że zmienność kursów walutowych oraz wahania stóp procentowych powodują, że rzeczywiste koszty obsługi długu mogą okazać się znacząco wyższe od wcześniej założonych;

• Informacja zawierała przykłady zmian wysokości raty kapitałowo - odsetkowej; zasady logiki wskazują, że im wyższa rata oraz im dłuższy okres kredytowania, tym większe mogą być zmiany wysokości rat.

2. art. 235 ² § 1 pkt 3 i 5 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 poprzez pominięcie dowodu z opinii biegłych sądowych 1) specjalisty z zakresu bankowości, finansów i rachunkowości (lub ekonomii), 2) specjalisty z zakresu terminowych operacji finansowych (zastrzeżenie do protokołu zgłoszone na rozprawie w dniu 23 listopada 2020 r.), czym Sąd I Instancji pozbawił się możliwości wszechstronnego ustalenia okoliczności sprawy przy uwzględnieniu posiadanych przez biegłych sądowych wiadomości specjalnych i zamiast tego poprzestał na własnych, dowolnych ustaleniach w zakresie wysokości rzekomej wierzytelności przysługującej powodowi wobec pozwanego z tytułu umowy o kredyt hipoteczny, z pominięciem kwestii sposobu ustalania kursów w Tabeli ich obiektywnego, rynkowego charakteru, możliwości/braku możliwości dalszego wykonywania Umowy kredytu po ustaleniu bezskuteczności klauzuli indeksacyjnej, ustalenia rzeczywistego rozkładu ryzyk stron Umowy kredytu, w tym przyczyn i sposobów zabezpieczania ryzyka walutowego przez Bank, w sytuacji gdy poczynienie takich ustaleń było istotne dla rozstrzygnięcia sprawy i wymagało od Sądu I Instancji specjalistycznej wiedzy z zakresu bankowości ekonomii i finansów, a ponadto wnioskowany dowód nie zmierzał do przedłużenia postępowania;

3. art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 245 § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. poprzez zastąpienie merytorycznych ustaleń biegłych sądowych z zakresu wiedzy specjalistycznej dokumentem prywatnym zawierającym wyliczenia dokonane przez powoda, które to wyliczenia nie zostały poparte dowodem z opinii wydanej przez biegłego sądowego, a wyrażające się poczynieniem przez Sąd Rejonowy ustaleniem, zgodnie z którym powodowi przysługiwała względem pozwanego wierzytelność z tytułu nadpłaty wynikającej z umowy o kredyt hipoteczny (...) w wysokości 68.568,62 zł;

4. art. 2352 § 1 pkt 2, 3 i 5 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez nierozpoznanie wniosku pozwanego o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadków wskazanych w pkt 3 a-e petitum odpowiedzi na pozew, czym Sąd I Instancji pozbawił się możliwości wszechstronnego ustalenia okoliczności sprawy, w tym okoliczności rozumienia przez powoda treści Umowy kredytowej, informowania przez Bank o warunkach kredytu i o ryzyku kursowym, indywidualnego ustalenia warunków Umowy, wyboru kredytu indeksowanego do CHF, świadomości ryzyka kursowego po stronie powoda; akceptacji przez powoda treści Umowy kredytowej zarówno przed zawarciem Umowy kredytowej, jak i po zawarciu Umowy kredytowej; a ponadto wnioskowany dowód nie zmierzał do przedłużenia postępowania; co w konsekwencji doprowadziło do nieprawidłowego ustalenia przez Sąd Rejonowy, że klauzule indeksacyjne zawarte w umowie o kredyt hipoteczny nr (...)nie były indywidualnie negocjowane między stronami, a powód A. S. (2) oraz E. S. nie mieli możliwości negocjacji treści umowy oraz nie zostali w dostateczny, wystarczający sposób poinformowani o ryzyku walutowym;

III. Na podstawie art. 368 § 1 pkt 2 k.p.c. zaskarżonemu wyrokowi zarzucając obrazę przepisów prawa materialnego, tj.

1. naruszenie art. 498 § 2 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, że doszło do skutecznego potrącenia wierzytelności powoda (wynikającej z sumy świadczeń nienależnych pobranych przez pozwanego na podstawie umowy o kredyt hipoteczny nr (...)z wierzytelnością pozwanego z tytułu umowy pożyczki gotówkowej numer (...) z dnia 26 kwietnia 2019 roku, w sytuacji gdy powód nie wykazał, że rzekomo przysługująca mu wierzytelność istnieje, jak również nie udowodnił jej wysokości;

2. naruszenie art. 6 k.c. w związku z art. 405 k.c. art. 232 k.p.c. przez błędne zastosowanie i niewłaściwy rozkład ciężaru dowodu polegający na nałożeniu na stronę pozwaną obowiązku udowodnienia, że powodowi nie przysługiwała wierzytelność wobec pozwanego z tytułu nadpłaty wynikającej z umowy o kredyt hipoteczny w wysokości wyliczonej przez powoda, w sytuacji gdy pozwany zakwestionował istnienie i wysokość ww. wierzytelności i złożył wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych sądowych: 1) specjalisty z zakresu bankowości, finansów i rachunkowości (lub ekonomii), 2) specjalisty z zakresu terminowych operacji finansowych; a to na powodzie, tj. stronie, która powołuje się na potrącenie, spoczywa obowiązek wykazania w procesie odpowiednich dowodów, że potrącenie objęte jej oświadczeniem złożonym poza procesem było skuteczne, czemu jednak powód nie sprostał;

3. naruszenie art. 385 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 6 ust. 1 Dyrektywy Rady 93/13 w zw. art. 7 ust. 1 Dyrektywy Rady 93/13 poprzez ich niezastosowanie i zaniechanie przez Sąd dokonania własnej oceny spornych postanowień co do tego, czy kształtowały one prawa i obowiązki powoda jako konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz, czy rażąco naruszały jego interesy jako konsumenta;

4. naruszenie art. 69 ust. 3 Prawa Bankowego poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji stwierdzenia przez Sąd abuzywności klauzuli przeliczeniowej;

5. naruszenie art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 1 i 2 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i pominięcie, że powód nie zwrócił Bankowi do chwili obecnej całej kwoty udostępnionego kapitału, co winno doprowadzić Sąd do przekonania o braku podstaw do uznania go za zubożonego w jakimkolwiek zakresie;

6. naruszenie art. 409 k.c. poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy pozwany zużył już środki uiszczone przez powoda w wykonaniu zobowiązania wynikającego z umowy o kredyt hipoteczny nr (...);

7. naruszenie art. 411 pkt. 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie, w sytuacji gdy powód świadomie i dobrowolnie spełniał świadczenia na rzecz Banku;

8. naruszenie art. 411 pkt 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie, co doprowadziło do bezzasadnego uznania przez Sąd Rejonowy, że powodowi przysługiwała wierzytelność wobec pozwanego z tytułu umowy o kredyt hipoteczny nr(...), w sytuacji gdy spełnienie świadczenia przez powoda czyniło zadość zasadom współżycia społecznego;

Pozwany wniósł o :

a) rozpoznanie i zmianę przez Sąd II Instancji postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy - Śródmieścia w Warszawie zapadłego na rozprawie w dniu 23 listopada 2020 r. o pominięciu wniosku dowodowego z pkt 4 a i b petitum odpowiedzi na pozew oraz dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego specjalisty z zakresu bankowości, finansów i rachunkowości (lub ekonomii) oraz biegłego sądowego specjalisty z zakresu terminowych operacji finansowych przez dopuszczenie i przeprowadzenie powyższych dowodów na fakty szczegółowo określone odpowiedzi na pozew;

b) rozpoznanie wniosku pozwanego o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadków wskazanych w pkt 3 a-e petitum odpowiedzi na pozew oraz dopuszczenie i przeprowadzenie ww. dowodu na fakty szczegółowo określone odpowiedzi na pozew.

Pozwany wniósł o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz rozstrzygnięcie o kosztach postępowania. Ponadto wnoszę o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powód zaskarżył wyrok w części, tj. w punkcie 1 wyroku.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucając naruszenie przepisów prawa materialnego:

1. art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. 58 § 1 k.c. poprzez niezastosowanie, a tym samym brak uznania, że umowa kredytu, w której określenie kwoty zobowiązania jednej strony należy do arbitralnych uprawnień drugiej jej strony jest nieważna, jako sprzeczna z zasadą swobody umów;

2. art. 69 ustawy prawo bankowe w brzmieniu aktualnym na dzień zawarcia umowy kredytu w zw. z art. 58 § 1 k.c. poprzez błędną wykładnię skutkującą przyjęciem, że umowa kredytu nie jest sprzeczna ze wskazanymi przepisami, podczas gdy nie określa ona essentialia negotii umowy kredytu bankowego, a co za tym idzie jest bezwzględnie nieważna jako sprzeczna z ustawą;

3. art. 385 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 6 ust. 1 dyrektywy Rady nr 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich w zw. z art. 58 § 1 k.c. poprzez błędną wykładnię, co skutkowało brakiem przyjęcia, że wyeliminowanie z umowy kredytu bezskutecznych klauzul indeksacyjnych skutkuje brakiem możliwości dalszego obowiązywania umowy, a co za tym idzie, jej nieważnością w całości.

Powołując się na powyższe zarzuty powód wniósł o:

1. zmianę punktu 1 zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie co do istoty sprawy i zasądzenie należności wskazanych w punkcie 1 wyroku w oparciu o przesłankowo stwierdzoną nieważność umowy kredytu;

2. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty.

Mając na uwadze treść art. 387 § 2 ¹ k.p.c. w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 4 lipca 2019 r. (Dz.U.2019.1469) Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego zasługuje na uwzględnienie i skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku i oddaleniem powództwa, za uzasadnione bowiem należało uznać niektóre z podniesionych w niej zarzutów. Apelacja powoda wobec bezzasadności skutkuje natomiast jej oddaleniem.

Sąd Okręgowy podziela dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia za wyjątkiem ustalenia Sądu Rejonowego - zakresu informacji udzielanych w związku z zawartą umową kredytową oraz negocjacji w stosunku do E. S. – w tym zakresie nie było bowiem wystarczającego materiału dowodowego na podstawie którego można było uczynić takie ustalenie, skoro Sąd nie przesłuchał współkredytobiorcy E. S.. Sąd Okręgowy nie podziela również ustalenia, że A. S. (2) wpłacił bankowi według stanu na dzień 11 czerwca 2018 r. kwotę w wysokości 68.568,62 zł stanowiącą nadpłatę z tytułu umowy kredytu hipotecznego. W ocenie Sądu Okręgowego powód nie przedstawił dowodów na okoliczność dokonywania z jego majątku osobistego wpłat na poczet wykonywania umowy kredytu hipotecznego w tej wysokości.

Ustalenia faktyczne należy uzupełnić o ustalenie, że małżonkowie S. do dnia 13 lutego 2017 r. pozostawali w ustroju ustawowej wspólności majątkowej (okoliczność bezsporna, kopia umowy majątkowej o ustanowieniu rozdzielności majątkowej) oraz o ustalenie, że od 2011 r. strony realizują zobowiązania z umowy kredytowej wprost w walucie waloryzacji CHF (okoliczność bezsporna).

Mając na uwadze powyższe nie ma podstaw do przyjęcia, że powód dokonał skutecznego potrącenia wierzytelności.

Z ustaleń dokonanych przez Sąd Rejonowy uzupełnionych przez Sąd Okręgowy nie wynika bowiem aby A. S. (1) dokonał kosztem swojego majątku nadpłat w związku z wadliwością zawartej umowy kredytowej w wysokości wskazanej w oświadczeniu o potrąceniu. Z dokonanych ustaleń, że umowę powód zawierał wspólnie z żoną, wspólnie z żoną realizował zobowiązania z niej wynikające (co potwierdzają przedłożone przez powoda zestawienia wpłat), wspólnie wzywał bank do zapłaty oraz wspólnie z żoną zawezwał Bank do zawarcia ugody i zwrotu świadczeń nienależnych w kwocie przedstawionej do potrącenia wynika, że świadczenia wskazane jako nienależne pochodziły z majątku wspólnego, zaś od 2011 r. kredytobiorcy nie świadczyli w złotych polskich lecz we franku szwajcarskim.

Powód wobec tego nie wykazał aby służyła mu względem banku wierzytelność we wskazanej wysokości przedstawiona w oświadczeniu o potrąceniu. Nie wykazał bowiem aby świadczył nienależnie kosztem swojego majątku bądź w granicach jego udziału w majątku wspólnym.

Skoro Powód nie wykazał skutecznego potrącenia to nie wykazał, że jego wierzytelność z tytułu umowy pożyczki gotówkowej numer (...) z dnia 26 kwietnia 2019 r. wygasła. Powyższe prowadzi natomiast do wniosku, że Powód nie wykazał roszczenia o zapłatę kwoty 378,57 zł wskazywanej jako nienależne świadczenie pobrane na poczet spłaty pożyczki w związku z wygaśnięciem tej umowy.

Mając to na uwadze powództwo oparte na twierdzeniu o wygaśnięciu zobowiązania powoda względem banku wskutek dokonanego potrącenia wzajemnej wierzytelności powoda w stosunku do banku jako nieudowodnione podlegało oddaleniu.

W przedmiotowej sprawie jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy, sporną kwestią, a zarazem zasadniczą dla rozstrzygnięcia było to, czy doszło do skutecznego potrącenia wierzytelności powoda w wysokości wskazanej w oświadczeniu jako „co najmniej 68.568,62 zł” z wierzytelnością banku z tytułu umowy pożyczki gotówkowej w wysokości 18.133,41 zł, a zatem czy powodowi względem Banku służy wskazana w oświadczeniu o potrąceniu z dnia 6 czerwca 2019 r. wierzytelność. Oświadczeniem z dnia 6 czerwca 2019 r. powód złożył bowiem pozwanemu oświadczenie o potrąceniu zobowiązania wobec Banku (...) S.A. z tytułu pożyczki gotówkowej w kwocie 15.000 zł z wierzytelnością banku, wynikającą z nadpłaty rat kapitałowo-odsetkowych dot. umowy o kredyt hipoteczny w wysokości co najmniej 68.568,62 zł określonej na dzień 11 czerwca 2018 r. tytułem wierzytelności wynikającej z zawyżenia rat kapitałowo odsetkowych oraz pobrania innych opłat przez Bank w związku z umową kredytową nr (...).

Zgodnie z art. 498 § 1 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej (§ 2 powołanego przepisu).

Powód wywodząc przedmiotowe roszczenie winien był zgodnie z ciężarem dowodu wykazać skuteczność złożonego oświadczenia o potrąceniu, a więc przede wszystkim, że służy mu wymagalna wierzytelność we wskazanej w oświadczeniu o potrąceniu wysokości. Warunkiem skuteczności oświadczenia o potrąceniu składanego drugiej stronie, jeśli chodzi o wzajemną wierzytelność potrącającego, jest skonkretyzowanie tej wierzytelności, a więc przede wszystkim dokładne określenie kwoty pieniężnej, w jakiej ta wierzytelność się wyraża (wyrok SN z dnia 30 maja 1968 r., II PR 202/68, LEX nr 6353).Wierzytelność przedstawiona do potrącenia musi być skonkretyzowana i oznaczona co do wysokości. Skoro więc wierzytelność przedstawiona do potrącenia musi być oznaczona ma to bowiem znaczenie dla rozliczeń stron, to uznać należy, że przedłożone oświadczenie nie powołuje się na oznaczoną wierzytelność („co najmniej) jak również powód nie wykazał aby służyła mu względem banku wierzytelność we wskazanej w oświadczeniu wysokości.

Jak wskazuje się w orzecznictwie dla osiągnięcia skutku umorzenia strona powinna zindywidualizować swoją wierzytelność tj. skonkretyzować jej zakres przedstawiany do potrącenia z wierzytelnością drugiej strony, wskazać przesłanki powstania jej wymagalności, a dla uznania, że potrącenie wywołało skutek prawny w postaci wygaśnięcia wzajemnych wierzytelności, nie wystarcza samo powoływanie się przez składającego oświadczenie o potrąceniu na fakt przysługiwania mu wierzytelności przeznaczonej do potrącenia. Musi jeszcze zostać udowodnione istnienie tej wierzytelności (tak np Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 13 czerwca 2019 r. I AGa 439/18). Oświadczenie materialnoprawne powoda jest wobec tego nieskuteczne. Z tego względu nie ma podstaw do przyjęcia aby dochodzona pozwem kwota stanowiła świadczenie nienależne na skutek wykonania umowy, która wygasła, brak jest bowiem podstaw do przyjęcia, że umowa pożyczki wygasła.

Przyjmując nawet, że sposób sformułowania oświadczenia powoda o potrąceniu zawiera oznaczenie wierzytelności w sposób wystarczający, to ponieważ powód nie wykazał, że wierzytelność we wskazanej wysokości służy mu względem banku, oświadczenie nie doprowadziło do wygaśnięcia zobowiązania powoda z umowy pożyczki.

Powód nie wykazał skuteczności dokonanego potrącenia. Nie wykazał wobec tego jak już wskazano, wygaśnięcia jego zobowiązania z tytułu zawartej z Bankiem umowy pożyczki. W związku z tym nie ma podstaw do przyjęcia aby kwoty świadczone na poczet spłaty zobowiązania z tytułu umowy pożyczki były świadczeniami nienależnymi istnieje bowiem wymagalna wierzytelność powoda względem banku w związku z umową pożyczki.

Za uzasadnione wobec powyższego Sąd Okręgowy uznał zarzuty apelującego Banku w zakresie naruszenia art. 233 k.p.c. i uznanie za wykazane, że powodowi służy wierzytelność w wysokości 68 568,62 zł tj. że A. S. (1) kosztem swojego majątku wpłacił bankowi według stanu na dzień 11 czerwca 2018 r. kwotę w wysokości 68 568,62 zł stanowiącą nadpłatę z tytułu umowy kredytu hipotecznego. Uzasadniony w świetle wyżej wskazanego należało uznać także zarzut naruszenia art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. oraz art. 405 k.p.c. Powód nie wykazał, że służy mu względem banku wierzytelność w kwocie określonej, jako co najmniej 68 568,62 zł nie wykazał bowiem aby pozwany jego kosztem wzbogacił się o tę kwotę.

Wypowiadanie się względem pozostałych zarzutów apelacji pozwanego jest bezprzedmiotowe z uwagi na wszystko powyżej wskazane. Za zbędne należało także uznać dopuszczanie dowodów z opinii biegłego sądowego i dowodu z przesłuchania świadków na etapie postepowania apelacyjnego.

Apelacja pozwanego zasługiwała na uwzględnienie i skutkowała zmianą orzeczenia i oddaleniem powództwa oraz rozliczeniem kosztów postępowania o czym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.

Z uwagi na powyższe za niezasadną należało uznać apelację powoda.

Na marginesie tylko wskazać należy, że kwestie ważności stosunku prawnego winny być rozstrzygane z udziałem wszystkich stron tego stosunku. Ponadto w postępowaniach z udziałem konsumentów gdzie pod rozstrzygnięcie poddawana jest abuzywności zapisów w umowach kredytowych oraz skutków z tego wynikających konieczne jest zastosowanie odpowiednich pouczeń oraz odebranie oświadczeń od konsumentów, a także dokonanie oceny czy ewentualne stwierdzenie nieważności umowy nie jest dla konsumentów niekorzystne co z całą pewnością odnieść należy do konkretnych okoliczności faktycznych danej sprawy przy udziale wszystkich stron umowy. W ocenie Sądu Okręgowego tego trybu postępowania nie można zastąpić poprzez dołączenie protokołów z innych rozpraw.

Z uwagi na powyższe apelacja powoda podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania w obu instancjach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. uznając stronę pozwaną za wygraną przed sądem I Instancji oraz Sądem Odwoławczym. Na zasądzone koszty postępowania składa się koszt zastępstwa procesowego poniesiony w obu instancjach przez stronę pozwaną.

Dorota Walczyk