Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

POSTANOWIENIE

Warszawa, 26 czerwca 2023 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Magdalena Majewska (spr.)

Sędziowie: Bogusława Jarmołowicz - Łochańska

Magdalena Figura

Protokolant: Urszula Widulińska

po rozpoznaniu w dniu 14 czerwca 2023 roku w Warszawie

na rozprawie

w sprawie z wniosku M. M. (1)

z udziałem M. M. (2)

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji wnioskodawczyni i uczestnika

od postanowienia wstępnego Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie z dnia 14 lipca 2022 roku w sprawie sygn. I Ns 461/17

postanawia:

oddalić obie apelacje.

Sygn. akt V Ca 61/23

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 28 sierpnia 2017 r. M. M. (1) wystąpiła o podział majątku wspólnego małżeńskiego jej i uczestnika postępowania M. M. (2) oraz o zniesienie współwłasności poszczególnych składników majątkowych w sposób szczegółowo wskazany we wniosku, a nadto o ustalenie równych udziałów małżonków w majątku wspólnym.

W odpowiedzi na powyższy wniosek M. M. (2) wystąpił o oddalenie żądania wnioskodawczyni o ustalenie równych udziałów w majątku wspólnym małżonków i ustalenie nierównych udziałów małżonków M. i M. M. (2) we wspólnym majątku małżeńskim w ten sposób, że udział wnioskodawczyni będzie wynosił 1/10 majątku wspólnego, zaś udział uczestnika - 9/10 zgromadzonego majątku wspólnego.

W piśmie procesowym złożonym na rozprawie w dniu 06 lipca 2022 r. uczestnik postępowania M. M. (2) zmodyfikował swoje dotychczasowe stanowisko i wniósł o ustalenie nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym w ten sposób, że udział wnioskodawczyni będzie wynosił 1/20 całego majątku wspólnego stron, natomiast udział uczestnika - 19/20 zgromadzonego majątku wspólnego.

Postanowieniem wstępnym z dnia 14 lipca 2022 r., sygn. akt I Ns 461/17, Sąd Rejonowy dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie ustalił, że udział wnioskodawczyni M. M. (1) w majątku wspólnym stron wynosi 1/10, natomiast udział uczestnika M. M. (2) – 9/10.

Apelacje od powyższego orzeczenia wywiódł zarówno wnioskodawczyni, jak i uczestnik.

Wnioskodawczyni, zaskarżając je w całości, zarzuciła Sądowi Rejonowemu:

Naruszenie prawa procesowego:

I. naruszenie art. 327 ¹ § 1 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez wadliwe sporządzenie uzasadnienia - braki w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych i oceny prawnej, uniemożliwiające kontrolę instancyjną, mogące mieć wpływ na wynik sprawy, albowiem:

ustalenia Sądu nie odnoszą się do wszystkich kwestii zasadniczych, w szczególności nie obejmują zachowań małżonków istotnych z punktu widzenia ich obowiązków małżeńskich oraz stanowiących akty dyspozycji majątkiem zgromadzonym w czasie w czasie wspólnego zamieszkiwania oraz później;

Sąd sumarycznie wskazał wszystkie fakty i zbiorowo (łącznie) podstawy ich ustalenia, wskazując całość ustaleń jako okoliczności bezsporne i wszystkie dowody na podstawie których poczynił całość ustaleń faktycznych, nie wskazując, jakie konkretnie ustalenia poczynił w sposób bezdowodowy, a jakie za pomocą dowodów i jakich dowodów, osobowe źródła dowodowe Sąd sprowadził do jakiegoś zbiorowego dowodu z zeznań (wszystkich) świadków), nie wskazał konkretnie jakich świadków zeznania uwzględnił przy ustalaniu danych faktów, i czy częściowo czy w całości, oraz dlaczego stały się podstawą poczynionych ustaleń i z jakiego powodu, w sytuacji gdy uzasadnienie w ogóle nie zawiera odniesienia się do przeprowadzonych dowodów i wskazania, które z nich były podstawą określonych istotnych ustaleń sądu;

brak omówienia wyników postępowania dowodowego odnośnie do istnienia przesłanek dla uwzględnienia wniosku uczestnika o nierówne udziały, na którym spoczywał ciężar dowodu oraz brak podania i omówienia sposobu obliczenia stopnia przyczyniania się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego;

II. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. mające wpływ na treść rozstrzygnięcia poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i zastąpienie jej dowolną oceną dowodów oraz niewszechstronną oceną zebranego w sprawie materiału dowodowego, prowadzącą do błędnych i niepełnych ustaleń faktycznych, poprzez sprzeczne ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym ustalenie, że:

małżonkowie wraz z córką mieszkali w M. do (...) podczas gdy z dowodu z zeznań świadka J. E., niekwestionowanego przez Sąd, wynika, że jesienią (...) wnioskodawczyni wykryła romans męża z B. B. (1), zaś do wyprowadzki wnioskodawczyni z mieszkania w M. doszło rok później, w październiku/listopadzie (...) (zeznania J. E. z 21.9.2021r., 00:40:03 do 00:47:37); a zatem że w okresie od lipca (...) do października/listopada (...) małżonkowie wspólnie zamieszkiwali w M. i prowadzili wspólne gospodarstwo domowe, zaś od października/listopada (...) pozostawali w długoletniej faktycznej separacji;

w okresie wspólnego zamieszkiwania sytuacja małżonków była dobra i stabilna, nie byli oni jednak wyjątkowo majętną rodziną, podczas gdy z zeznań świadków wynika wysoki standard ich życia (zeznania E. M. z 15.9.2021r., że małżonkowie mieli,, zdecydowanie wyższy standard życia", 00:16:17 - 00:17:31, zeznania J. C. z 8.9.2021r., że małżonkowie status majątkowy mieli „taki wysoki jak na otoczenie", 00:18:05-00:19:15, „na pewno powodziło im się lepiej iż przeciętnie", 00:31:49 - 00:32:46, zeznania R. P. z 8.9.2021r., 01:01:24 - 01:02:07];

III. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. mające wpływ na treść rozstrzygnięcia poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i zastąpienie jej dowolną oceną dowodów oraz niewszechstronną oceną zebranego w sprawie materiału dowodowego, prowadzącą do błędnych i niepełnych ustaleń faktycznych, poprzez pominięcie istotnych dla sprawy faktów, wynikających z niezakwestionowanych przez Sąd dowodów, że:

wnioskodawczym po odkryciu zdrady męża, podjęła próbę ratowania związku prosząc męża o zakończenie relacji pozamałżeńskiej, czego jednak uczestnik nie uczynił (zeznania świadka J. E. z 21.9.2021r., 00:40:03 do 00:50:32);

wnioskodawczyni w okresie wspólnego zamieszkiwania małżonków całe swoje zarobki wydawała na bieżące utrzymanie domu i rodziny, zaś uczestnik finansował wyjazdy wakacyjne, a pozostałą znaczną część swoich zarobków odkładał i dzięki czemu zgromadził znaczne oszczędności (zeznania J. E. z 21.9.2022r., zeznania E. M. z 15.9.2021r., 00:21:18 - 00:21:44, zeznania M. M. (4) z 15.9.2021r., 00:46:24 - 00:46:32, zeznania J. C. z 8.9.2021r., 00:18:05: 00:18:36);

w momencie wyprowadzki wnioskodawczyni do W. w październiku/listopadzie (...) nie doszło do podzielenia zgromadzonego dobytku, który to dobytek wnioskodawczyni w całości pozostawiła mężowi, zabierając jedynie swoje osobiste rzeczy, w szczególności że całość odłożonych przez uczestnika w okresie wspólnego zamieszkiwania małżonków środków pozostała w jego wyłącznej uczestnika - gromadzone latami oszczędności (stanowiące majątek wspólny) nie zostały rozliczone (podzielone między małżonkami) pomimo powstałej między stronami faktycznej separacji (zeznania J. E. oraz zeznania E. M. z 15.9.2021r., 00:25:15 - 00:25:34, zeznania J. C. z 8.9.2021r., 00:24:00-00:24:19);

za oszczędności zgromadzone w okresie wspólnego zamieszkiwania małżonków z pensji uczestnika zostały następnie zakupione przez niego akcje pracownicze Przedsiębiorstwa (...), stanowiące zaczyn przyszłego majątku, uzyskanego dzięki sprywatyzowaniu ww. przedsiębiorstwa państwowego i przekształceniu go w spółki;

naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. mające wpływ na treść rozstrzygnięcia poprzez mające wpływ na treść rozstrzygnięcia poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i zastąpienie jej dowolną oceną dowodów oraz niewszechstronną oceną zebranego w sprawie materiału dowodowego, prowadzące do błędnych i niepełnych ustaleń faktycznych, poprzez:

jednoczesne oparcie się na wszystkich, wzajemnie wykluczających się dowodach z zeznań świadkach;

zbiorowe powołanie się na wszystkie dowody, na których podstawie Sąd ustalił cały stan faktyczny;

niepodanie przyczyn, dla jakich Sąd dał wiarę w całości zeznaniom wszystkich świadków, częściowo wykluczających się;

dowolności w ustaleniu zakresu przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego;

nieustalenie i pominięcie przy ustalaniu udziału wnioskodawczyni w dzielonym majątku wspólnym faktu, że uczestnik nabył akcje za oszczędności poczynione przez uczestnika w okresie wspólnego zamieszkiwania.

Naruszenie prawa materialnego:

poprzez niezastosowanie art. 43 § 1 k.r.o. i bezzasadne zastosowanie art. 43 § 2 k.r.o. do ustalonego w sprawie stanu faktycznego, poprzez błędne przyjęcie, że ważnym powodem w rozumieniu art. 43 § 2 k.r.o. jest długotrwała separacja małżonków, oraz ocenę, że w sytuacji, gdy wszystkie składniki majątkowe podlegające podziałowi zgromadził wyłącznie uczestnik i to w okresie separacji, przyjęcie równych udziałów stron w majątku wspólnym byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i niesprawiedliwe, mimo że zachowanie wnioskodawczyni polegające na mniejszym stopniu przyczynienia się do powstania majątku wspólnego nie ma charakteru zawinionego;

podczas gdy prawidłowa wykładnia tego przepisu powinna prowadzić do wniosku, że długotrwała separacja, niezawiniona przez wnioskodawczynię, ale wynikająca wyłącznie z winy uczestnika (zdrady pozamałżeńskiej i kontynuowanego romansu), prowadzącej do rozpadu małżeństwa, i w tym sensie niezależna od woli wnioskodawczyni, wymuszona tymi okolicznościami, w sytuacji, w której zachowanie wnioskodawczyni polegające na mniejszym przyczynieniu się do powstania majątku wspólnego nie ma charakteru zawinionego, a zachowanie wnioskodawczyni w czasie wspólnoty małżeńskiej ułatwiło start i rozwój kariery męża, w tym umożliwiło zgromadzenie oszczędności pozwalających następnie na wykup akcji pracowniczych - nie stanowi ważnego powodu w rozumieniu art. 43 § 2 k.r.o.;

VI. poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 43 § 2 i 3 k.r.o. prowadzące do bezzasadnego przyjęcia, że wnioskodawczyni przypada udział w 1/10 części w majątku wspólnym, zaś uczestnikowi - w 9/10.

Wnioskodawczyni wskazała istotne fakty nieustalone:

wnioskodawczyni w okresie wspólnego zamieszkiwania małżonków całe swoje zarobki przeznaczała na bieżące utrzymanie domu i rodziny, zaś uczestnik jedynie niewielką ich część, pozostałą odkładając i gromadząc w ten sposób znaczne oszczędności,

cały dobytek zgromadzony przez małżonków w okresie wspólnego zamieszkiwania, w tym wszystkie oszczędności, pozostał w wyłącznej dyspozycji uczestnika i nie został podzielony (rozliczony) przez małżonków ani w chwili wyprowadzki wnioskodawczyni z M. w październiku/listopadzie (...). ani później;

za oszczędności zgromadzone w okresie wspólnego zamieszkiwania małżonków, czyli za środki stanowiące majątek wspólny, których strony nie rozliczyły, uczestnik następnie zakupił akcje pracownicze, stanowiące „zaczyn" przyszłego majątku, uzyskanego dzięki sprywatyzowaniu przedsiębiorstwa państwowego i utworzeniu spółek;

Mając na uwadze powyższe zarzuty, wnioskodawczyni wniosła o:

Zmianę postanowienia wstępnego w całości Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, I Wydział Cywilny z 14.6.2022r. w ten sposób, że oddalić wniosek uczestnika o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym;

zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych.

Uczestnik z kolei zaskarżył wydane orzeczenie w części - w zakresie, w jakim Sąd Rejonowy nie ustalił nierównych udziałów w majątku wspólnym w ułamkach żądanych przez Uczestnika.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił:

I. naruszenie przepisów postępowania, co miało istotny wpływ na treść wydanego

postanowienia wstępnego, poprzez obrazę:

art. 13 § 2 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w związku z odstąpieniem od analizy tej części zeznań świadka J. E. (córki Uczestników), w których świadek przyznała, że Uczestnik zgromadził pokaźny majątek tak naprawdę po (...) r.. gdyż wówczas powstała spółka (...) sp. z o.o., w której majątku znajdują się bardzo cenne nieruchomości, a także tej części zeznań, w której świadek potwierdziła, że Uczestnik uczynił na jej rzecz kilka darowizn (pieniężnych i nieruchomości), a także darował swojej wnuczce mieszkanie, co z kolei w swoich zeznaniach Wnioskodawczyni uznała za aprobowane aktualnie przez nią - tak samo jak darowizna mieszkania uczyniona przez Uczestnika na rzecz ich wspólnego wnuka;

b. art. 13 § 2 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c, w związku z odstąpieniem od wnikliwej analizy zeznań świadków E. F. oraz J. S., których zeznania są spójne i logiczne, obie świadek obserwowały Uczestnika po rozstaniu z żoną w (...) r. i wskazywały, że to ówczesna partnerka B. B. (1) (obecnie żona - B. M.] wspierała w rozwoju zawodowym Uczestnika, co z jednej strony przejawiało się w znajdywaniu mu kontaktów biznesowych w zakresie branży, w której działał (...) już na terenie W. po przeprowadzce z M., zaś z drugiej w związku z prowadzaniem dla niego domu, pomimo powyższych depozycji Sąd Rejonowy przyjął, że karierę po zakończeniu pracy dla państwowego przedsiębiorstwa na wolnym rynku Uczestnik w pewnym stopniu zawdzięcza żonie, która już wówczas od wielu lat nie kontaktowała się nawet z Wnioskodawcą;

c. art. 13 § 2 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w związku z odstąpieniem od wnikliwej analizy zeznań świadka B. M. (B.], co doprowadziło Sąd Rejonowy do uproszczenia kariery zawodowej i osiągnięć majątkowych Uczestnika, gdyż Sąd I-instancji pomimo jasnych i spójnych zeznań tego świadka, który podkreślił, że po rozstaniu z żoną Uczestnik nie dysponował żadnym cennym majątkiem, co więcej to Wnioskodawczyni wzięła dotychczasowe małżeńskie oszczędności, zaś stopniowo Uczestnik rozwinął swoją działalność na fali prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego w związku z wykupieniem akcji, co czynił jak podała świadek za pieniądze uzyskane z pożyczek od: świadka B. M., siostry T. K., wuja Z. C., p. O. - dyrektora (...)w M., pomimo powyższych zeznań Sąd przyjął, że Wnioskodawczyni przysłużyła się w budowaniu pozycji niezależnego przedsiębiorcy, co nastąpiło kilkanaście lat po rozstaniu i w zupełnie innych warunkach ustrojowych oraz już po okresie bardzo wysokiej inflacji;

d. art. 13 § 2 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez nie wzięcie pod wnikliwą rozwagę oświadczenia własnego Uczestnika wraz z załączoną opinią majątkową rzeczoznawcy dot. wyceny wartości całego majątku Uczestnika, w tym z tabelką punktującą wszelkie aktywa w majątku Uczestnika (pismo wraz załącznikami k. 580-595] i w konsekwencji nie uwzględnienie przy wyrokowaniu na temat udziałów w majątku wspólnym tak przedstawionej ogólnej wartości tego majątku w wysokości min. (...) złotych, co zgodnie z wnioskiem Uczestnika dawałoby Wnioskodawczyni udział w majątku o dodatkowej wartości aż ponad (...) złotych, a gdyby wygrana została sprawa o odszkodowanie przeciwko(...) - o kolejne ponad (...) złotych;

naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a. art. 43 § 2 k.r.o. w zw. z art. 567 § 2 k.p.c. poprzez ich błędną wykładnię i w konsekwencji zastosowanie - poprzez ustalenie, że udziały Uczestników w majątku objętym działem powinny mieć proporcję 1/10 w stosunku do 9/10 w sytuacji, gdy sam Sąd Rejonowy poza wszelkim sporem ustalił, że majątek objęty podziałem został zgromadzony wyłącznie przez pracę i trud Uczestnika po dacie faktycznej separacji małżonków, co następowało latami po (...) r., czyli po dacie wyprowadzki Wnioskodawczyni ze wspólnie zajmowanego służbowego mieszkania aż przez koleinę 25 lat prowadzenia odrębnych gospodarstw domowych do dnia intercyzy;

jak również mając na uwadze zupełnie wyjątkowy charakter tej sprawy i to, że majątek osiągnięty przez Uczestnika po faktycznym odseparowaniu się od siebie małżonków bvł gromadzony przez Uczestnika przez następne 25 lat (za moment od którego majątek zaczął gwałtownie wzrastać należy przyjąć rok (...) i nast., gdyż wtedy Uczestnik założył (...) sd. z o.o.. w którei majątku znaiduią się najcenniejsze nieruchomości, co wpływa również na wycenę majątku Wnioskodawcy - ten rok wskazała w zeznaniu T. E.- córka Uczestników i ówczesna prezes rzeczonej Spółki, k. 475 verte i k. 4761 i osiągnął wartość szacowaną przez Uczestnika za pomocą profesjonalnego operatu na min, ok. (...)złotych fplus (...) złotych ieśii spółka ta wygra sprawę o odszkodowanie od (...)co nie zostało wzięte pod rozwagę przy szacowaniu przez Sąd Rejonowy udziału Wnioskodawczyni;

b, art. 43 § 2 i § 3 k.r.o. poprzez nieprawidłową wykładnię przesłanki zaangażowania w powstawanie majątku i w konsekwencji błędne oszacowanie, iż Wnioskodawczyni należy się ułamek o wartości 1/10 za czas, gdy prowadziła dom i wychowywała córkę Uczestników w sytuacji, gdy bezsporne w postępowaniu niniejszym jest to, że Uczestnik gromadził tak pokaźny majątek latami iuż po faktycznym rozstaniu Uczestników, po przeprowadzce do W., gdy córka była już pełnoletnia i po studiach znalazła intratne zatrudnienie w jego przedsiębiorstwach, a gdzie był wspierany przez swoją długoletnią partnerkę (obecnie żonę B. M., primo voto B.], a czas jego największego prosperity to przełom lat 90 i 20, zaś wówczas Wnioskodawczyni nie była w jakiejkolwiek sposób osobiście zaangażowana w jakąkolwiek formę wsparcia dla męża; wnioskowany przez Uczestnika ułamek 1/20 jako należny Wnioskodawczyni byłby w tym kontekście w pełni adekwatny, zwłaszcza, że reprezentuje on wartość min. (...)złotych (powiększone od (...) złotych gdyby została wygrana ww. sprawa o odszkodowanie].

W oparciu o powołane zarzuty, uczestnik wniósł o:

• zmianę postanowienia w zaskarżonej części poprzez ustalenie, że udział Wnioskodawczyni w majątku wspólnym małżonków wynosi 1/20 całego majątku wspólnego zgromadzonego na dzień 27 kwietnia 2009 r., natomiast udział Uczestnika w majątku wspólnym małżonków wynosi 19/20 całego majątku wspólnego zgromadzonego na dzień 27 kwietnia 2009 r.

• zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego od Wnioskodawczyni na rzecz Uczestnika, według norm przepisanych.

W odpowiedziach na apelacje strony wzajemnie wniosły o ich oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zarówno wnioskodawczyni jak i uczestnika - jako bezzasadne - podlegały oddaleniu.

Sąd Okręgowy w Warszawie – opierając się na art. 387 § 2 ¹ k.p.c. w zw. z art. 13 k.p.c. - podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji w niniejszej sprawie, jako iż są one prawidłowe, kompleksowe i znajdują pełne odzwierciedlenie w materiale dowodowym zebranym w sprawie. Sąd II instancji w pełni akceptuje także rozważania prawne zaprezentowane w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia. Powyższe czyni zbytecznym ponowne przytaczanie ustaleń oraz szczegółowych rozważań zawartych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Na wstępie należy wskazać, że jak słusznie podnosi się w orzecznictwie nie jest bezwzględnym warunkiem prawidłowego rozpoznania sprawy przez sąd drugiej instancji odniesienie się oddzielnie do każdego z zarzutów podniesionych w apelacji. Z ustanowionego w przepisie art. 378 § 1 k.p.c. obowiązku rozpoznania sprawy w granicach apelacji nie wynika konieczność osobnego omówienia przez sąd w uzasadnieniu wyroku każdego argumentu apelacji. Za wystarczające należy uznać odniesienie się do sformułowanych w apelacji zarzutów i wniosków w sposób wskazujący na to, że zostały one przez sąd drugiej instancji w całości rozważone przed wydaniem orzeczenia (zob. postanowienie SN z dnia 23 lutego 2017 r., I CSK 578/16). Sąd Okręgowy podzielając ustalenia faktyczne i ocenę prawną Sądu Rejonowego zgadza się przede wszystkim z tą oceną, iż ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym M. i M. M. (2) jest usprawiedliwione okolicznościami faktycznymi sprawy biorąc pod uwagę wzajemny wkład byłych małżonków w pożycie domowe, zaś wysokość udziału przypadająca na rzecz wnioskodawczyni została należycie wyważona – przy uwzględnieniu okoliczności, iż główne składniki majątkowe znajdujące się w majątku wspólnym zostały doń włączone w latach, gdy małżonkowie nie utrzymywali już relacji.

Zarzuty obu apelacji w zakresie naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 233 k.p.c. w zw. z art. 13 k.p.c. Sąd odwoławczy uznał za chybione. Zdaniem bowiem Sądu Okręgowego, Sąd I instancji dokonał oceny dowodów w ramach swobody zakreślonej treścią analizowanego przepisu, czemu dał wyraz w sporządzonym, zgodnie z wymogami art. 328 § 2 k.p.c., uzasadnieniu.

Zgodnie bowiem z art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego a zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 1999 r., IPKN 632/98, OSNAPiUS 2000, Nr 10, poz. 382).

Przyjmuje się, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, zgodnie z którymi sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (SN z dnia 20 marca 1980 r., II URN 175/79, OSNC 1980, Nr 10, poz. 200; z dnia 29 października 1996 r. w sprawie III CKN 8/86 (OSNC 1997/3/30). Ustalenia faktyczne w oparciu o tak ocenione dowody nie mogą wykazywać błędów tak faktycznych, tzn. nie mogą być sprzeczne z treścią dowodów, jak i logicznych (błędności rozumowania i wnioskowania). Na pełną aprobatę zasługuje w tym kontekście pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 27 kwietnia 2006 r. w sprawie I ACa 1303/05 (LEX nr 214251), iż skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd przepisu art. 233 § 1 k.p.c., wymaga wykazania, że sąd ten uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem może być jedynie przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu.

Zdaniem Sądu Okręgowego zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy został przeanalizowany wszechstronnie i z ustalonych faktów Sąd Rejonowy wysnuł prawidłowe wnioski, prowadzące w konsekwencji do ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym małżonków M.. Sąd Rejonowy starannie zebrał i szczegółowo rozważył wszystkie dowody oraz ocenił je w sposób nie naruszający swobodnej oceny dowodów, uwzględniając w ramach tejże oceny zasady logiki i wskazania doświadczenia życiowego. Wobec tego nie sposób jest podważać adekwatności dokonanych przez Sąd Rejonowy ustaleń do treści przeprowadzonych dowodów.

Przedstawienie zarzutu naruszenia zasad swobodnej oceny dowodów nie może polegać na wskazaniu przez stronę alternatywnego stanu faktycznego, ustalonego przez nią na podstawie własnej oceny dowodów. Skarżący może tylko wykazywać, posługując się argumentami jurydycznymi, że sąd rażąco naruszył ustanowione w art. 233 § 1 k.p.c. zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów i że naruszenie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000 r., I CKN 1169/99, OSNC 2000/7-8/139, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/00, OSNC 2000/10/189).

W niniejszej sprawie zasadniczą kwestią było ustalenie wysokości udziałów stron w majątku wspólnym. Strony w złożonych apelacjach przedstawiły swoje stanowiska, z których wprost wynikało, iż uczestnik dążył do ustalenia nierównych udziałów. Należy przy tym dostrzec, że pierwotnie uczestnik sam zaproponował udział M. M. (1) w 1/10 części, a dopiero 6 lipca 2022 r. zmodyfikował żądanie wskazując należny jej udział jako 1/20 części. Natomiast wnioskodawczyni dążyła do wykazania, że udziały w majątku wspólnym są równe, podnosząc przy tym w apelacji na nieprawidłowo zastosowanie art. 43 k.r.o.

W pierwszej kolejności podkreślić należy, iż art. 43 § 1 k.r.o. określa zasadę, że po ustaniu wspólności ustawowej oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku, który był nią objęty. Taka zasada odpowiada normalnemu układowi stosunków wzajemnych w małżeństwie, a majątek wspólny jest z reguły rezultatem wspólnych starań obojga małżonków, niezależnie od tego, w jaki sposób każdy z nich przyczynił się do jego powstania (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1972 r., sygn. III CRN 626/71, LEX nr 7084).

Zasada równości udziałów w majątku wspólnym, tylko w szczególnych sytuacjach, może zostać z ważnych powodów zmodyfikowana przez wskazanie, iż udział jednego z małżonków jest większy niż drugiego (§ 2 ww. przepisu). Odejście od zasady równości udziałów możliwe jest jedynie z ważnych powodów wtedy, gdy małżonek, przeciwko któremu skierowane jest żądanie, w sposób rażący i uporczywy nie przyczynia się do powiększania majątku wspólnego stosownie do swych sił i możliwości zarobkowych. Nie w każdym zatem przypadku istnienia różnicy w przyczynianiu się do powiększenia majątku wspólnego, art. 43 § 2 k.r.o. powinien mieć zastosowanie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 1973 r., sygn. III CRN 227/73, OSNCP 1974, nr 11, poz. 189; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 1972 r., sygn. III CRN 235/72, OSNCP 1973, nr 10, poz. 174).

Powyższy przepis wskazuje dwie przesłanki ustalenia nierównych udziałów, które muszą wystąpić łącznie, a mianowicie ważne powodowy oraz różny stopień przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2002 r., sygn. III CKN 1018/00, LEX nr 77054).

Ważne powody dotyczą oceny, kwalifikacji zachowania drugiego małżonka oraz spowodowanych przez niego takich stanów rzeczy, które stanowią przyczynę niższej wartości majątku wspólnego niż ta, która wystąpiłaby gdyby postępował właściwie. Chodzi przede wszystkim o nieprawidłowe, rażące lub uporczywe nieprzyczynianie się do zwiększania majątku wspólnego, pomimo posiadanych możliwości zdrowotnych i zarobkowych (por. T. Sokołowski, Komentarz do art. 43 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz., H. Dolecki, T. Sokołowski, M. Andrzejewski i in., LEX 2013 nr 152326).

W świetle judykatury przez „ważne powody” rozumie się takie okoliczności, które oceniane z punktu widzenia zasad współżycia społecznego sprzeciwiają się przyznaniu jednemu z małżonków korzyści z tej części majątku wspólnego, do powstania której ten małżonek się nie przyczynił. Przy ocenie istnienia ważnych powodów należy mieć na względzie całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej w zakresie wykonywania ciążących na nich obowiązków względem rodziny, którą przez swój związek założyli (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2012 r., II CSK 259/12, LEX nr 1350497; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1972 r., III CRN 626/71, LEX nr 7084).

Natomiast druga przesłanka to różny stopień przyczynienia się do powstania majątku, to znaczy, że jeden z małżonków wykazywał zbyt niską staranność o powiększenie majątku. Należy podkreślić, że przyczynianie się małżonków do powstania majątku wspólnego polega na staraniach każdego z małżonków o należyte funkcjonowanie i zaspokajanie potrzeb założonej przez nich rodziny. Chodzi zatem nie tylko o wysokość uzyskiwanych dochodów, ale także o sposób gospodarowania nimi, w tym racjonalność wydatków czy należyte gospodarowanie poszczególnymi przedmiotami majątkowymi. Należy zauważyć, że okoliczność nieprzyczyniania się do powiększania majątku wspólnego nie jest nigdy sama w sobie wystarczająca, ponieważ konieczne jest ponadto wystąpienie skutku w postaci braku równego przyczynienia się do powstania majątku wspólnego. Rażące lub uporczywe nieprzyczynianie się stanowi w istocie „ważny powód", czyli pierwszą przesłankę ustalenia nierównych udziałów. W doktrynie jak i orzecznictwie ugruntowała się zasada, że tylko w takich okolicznościach tj. rażącego lub uporczywego nieprzyczyniania się do powstania majątku wspólnego pomimo posiadanych sił oraz możliwości zarobkowych drugi małżonek może żądać, aby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z małżonków przyczynił się do powstania tego majątku (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 30 listopada 1972 r., sygn. III CRN 235/72, OSNCP 1973/10/174).

Zdaniem Sądu Okręgowego niezasadnie wnioskodawczyni stawia zarzut, iż istnienie powyższych przesłanek w niniejszej sprawie nie zostało wykazane, przez co doszło do naruszenia art. 43 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego odwołującym się do jednej z podstawowych zasad procesu cywilnego, wyrażonej w art. 6 k.c., ciężar wykazania istnienia przesłanek warunkujących ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym spoczywa na tym, kto zgłosił wniosek o ustalenie nierównych udziałów” (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 października 1997 roku, sygn. akt II CKN 348/97). Jak słusznie przy tym zauważył Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 27 lutego 2023 r. w sprawie I CSK 3595/22 wykazanie, że za rozstrzygnięciem przemawiają ważne powody, stanowi konieczną przesłankę dopuszczalności ustalenia nierównych udziałów, oceniane przez wzgląd na zasady współżycia społecznego. Jest to możliwe wówczas, gdy zostanie ustalone, ż otrzymanie przez jednego z małżonków korzyści z tej części majątku wspólnego, do której powstania on się nie przyczynił, pozostawałoby w sprzeczności z tymi zasadami (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 19 grudnia 2012 r., II CSK 259/12, OSNC 2013, nr 7-8, poz. 92). Nie jest możliwe zdefiniowanie pojęcia „ważnych powodów"; o tym w konkretnej sprawie decyduje całokształt okoliczności (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 5 października 1974 r., III CKN 190/74; z 20 lipca 2020 r., IV CSK 136/19). Ważnym powodem jest w szczególności naganne postępowanie małżonka, przeciwko któremu jest skierowane żądanie ustalenia nierównych udziałów, polegające na tym, że w sposób rażący lub uporczywy nie przyczyniał się on do powstania dorobku stosownie do sił i możliwości zarobkowych (zob. np. uchwałę Sądu Najwyższego z 26 listopada 1973 r., III CRN 227/73, OSNCP 1974, poz. 189; postanowienie Sądu Najwyższego z 2 października 1997 r., II CKN 348/97).

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w sposób jednoznaczny wskazuje, iż co prawda w trakcie trwania małżeństwa zarówno wnioskodawczyni zajmowała się gospodarstwem domowym, opiekowała się dzieckiem jej i uczestnika, a także niewątpliwie przyczyniła się do możliwości osiągnięcia dochodów w przyszłości przez M. M. (2) to jednak nie może umknąć, iż potężny wkład finansowy, który wprost przyczynił się do ukształtowania obecnego majątku wspólnego powstał w chwili, gdy małżonkowie M. i M. M. (2) byli w faktycznej separacji, a ich związek małżeński rzeczywiście uległ rozpadowi. Implikacją powyższego, stało się zaś to, iż wnioskodawczyni nie mogła przyczynić się do powstawania majątku wspólnego – w całym okresie trwania małżeństwa - w udziale wyższym niż 1/10 części. Biorąc zaś pod rozwagę, iż w istocie jej działania w okresie faktycznego pożycia małżeńskiego przyczyniły się do rozwoju zawodowego M. M. (2) – w tym sposobność ukończenia przez niego studiów i możliwość skupienia się na życiu zawodowym, kosztem obowiązków domowych, co bez wątpienia zaowocowało ostatecznym stanem majątkowym majątku wspólnego – przemawia za uznaniem, iż ustalenie udziałów w 1/20 części byłoby niesprawiedliwe. Gdyby nie bowiem zachowanie wnioskodawczyni, uczestnik nie mógłby angażować się w życie zawodowe w stopniu jaki faktycznie miał miejsce. Nie mamy przy tym w niniejszej sprawie do czynienia z sytuacją braku zaangażowania M. M. (1) w utrzymanie rodziny, nie ma sytuacji związanych z nienależytym gospodarowaniem czy trwonieniem majątku. Tym samym, jak już wskazano brak było przesłanek, które prowadziłyby do ustalenia ani równych udziałów ani też nierównych udziałów stron w majątku wspólnym w skali innej niż orzeczona przez Sąd Rejonowy. W tym zakresie zarzuty apelacji naruszenia przez Sąd I instancji art. 233 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. i art. 43 k.ro. okazały się bezzasadne. Co zaś tyczy się prawidłowości ustalenia konkretnie 1/10 części majątku na rzecz M. M. (1) to należy wyraźnie podkreślić, iż wyważenie udziału w tej trudnej do oceny sytuacji nie ma tak naprawdę dobrego rozwiązania. Każda strona, w zależności od rozmaitych sytuacji indywidualnych w tym własnych subiektywnych odczuć, będzie inne kryteria uznawać za sprawiedliwe. Inne też w kryteria w zależności od własnego położenia będzie też preferować, a inne deprecjonować.

Odnosząc się jeszcze do kwestii podniesionych w apelacji wnioskodawczyni, a związanych z zachowaniem uczestnika i rzekomej zdrady należy dodać, iż niewątpliwie wszystkie okoliczności wykazywane przez uczestniczkę mogły mieć znaczenie w sprawie rozwodowej przy orzeczeniu o winie, przy orzekaniu o rozpadzie pożycia małżeństwa, nie mogą mieć jednak znaczenia dla przesądzenia w majątku wspólnym równych udziałów.

Wobec powyższego, w ocenie Sądu odwoławczego uwzględnienie nakładu w takiej części, jakiej dokonał Sąd Rejonowy, pozostaje zasadne. W tym stanie rzeczy obie apelacje zostały oddalone na podstawie art. 385 k.p.c.