Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 marca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:

Sędzia Aleksandra Łączyńska

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. we W.

przeciwko (...) Bankowi (...) S.A. w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie

z dnia 28 października 2022 r., sygn. akt II C 1661/22

1.  zmienia zaskarżony wyrok w całości w ten sposób, że zasadza od (...) Banku (...) S.A. w W. na rzecz (...) Sp. z o.o. we W. kwotę 10.659,20 zł (dziesięć tysięcy sześćset pięćdziesiąt dziewięć złotych dwadzieścia groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 29 stycznia 2022 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 4.367 zł (cztery tysiące trzysta sześćdziesiąt siedem złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu;

2.  zasadza od (...) Banku (...) S.A. w W. na rzecz (...) Sp. z o.o. we W. kwotę 2.550 zł (dwa tysiące pięćset pięćdziesiąt złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów postępowania w instancji odwoławczej.

Aleksandra Łączyńska

Sygn. akt V Ca 96/23

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 15 lutego 2022 roku strona powodowa (...) sp. z o.o. z siedzibą we W., wniosła o zasądzenie od strony pozwanej (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 10 659,20 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 29 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 28 lutego 2022 roku w sprawie o sygn. akt II Nc 2058/22, żądanie pozwu zostało uwzględnione w całości.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty, strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie zwrotu kosztów procesu. Podniesiono zarzut braku legitymacji czynnej strony powodowej oraz nieważności umowy cesji.

Wyrokiem z dnia 28 października 2022 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy- Mokotowa w Warszawie oddalił powództwo oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.617 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiodła strona powodowa, zaskarżając orzeczenie w całości i zarzucając naruszenie szeregu przepisów w tym w szczególności:

a.  art. 45 ust. 1 ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim poprzez jego niezastosowanie i oddalenie powództwa, w sytuacji, gdy Pozwana zawierając z konsumentem umowę kredytu naruszyła obowiązki informacyjne określone w tym przepisie, co winno skutkować zastosowaniem sankcji kredytu darmowego i uwzględnieniem powództwa w całości;

b.  art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k. w zw. z art. 5 ust. 6-7 i 12 u.k.k. w zw. z art. 45 ust. 1 u.k.k. poprzez jego błędną wykładnię uznanie, że Pozwana nie naruszyła obowiązku informacyjnego poprzez wskazanie RRSO zaliczającej do równania odsetki umowne od kredytowanych kosztów kredytu (prowizja), podczas gdy takie ; odsetki umowne są bankowi nienależne i nie powinny być uwzględniane we wzorach stosowanych do obliczenia ww. parametrów, a podanie jakiejkolwiek wartości RRSO nie czyni zadość obowiązkowi informacyjnemu;

c.  art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k. w zw. z art. 5 ust, 6-7 i 12 u.k.k. w zw. z art. 45 ust. 1 u.k.k. poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że Pozwana nie naruszyła obowiązku informacyjnego poprzez zaliczenie do całkowitego kosztu kredytu odsetek pobieranych od części kredytowanych kosztów umowy tj. prowizji i wskazała tym samym prawidłową całkowitą kwotę do zapłaty, podczas gdy zaliczenie przez kredytodawcę odsetek pobieranych od części kredytowanych kosztów umowy, tj. od prowizji, do całkowitego kosztu kredytu skutkuje zawsze wadliwym, tj. niezgodnym z ustawą o kredycie konsumenckim, wskazaniem całkowitej kwoty do zapłaty w umowie kredytu;

d.  art. 30 ust. 1 pkt 15 u.k.k. w zw. z art. 53 ust. 1 i 2 u.k.k. poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że umowa o kredyt konsumencki nie musi zawierać informacji o terminie do odstąpienia od umowy opisanym w art. 53 ust. 2 u.k.k. a także informacji doprecyzowującej z art. 53 ust. 5 u.k.k., podczas gdy termin ten jest inny niż „14 dni od zawarcia umowy”, a pominięcie tych informacji pozbawia konsumenta wiedzy o swoich możliwościach prawnych, co nabiera szczególnego znaczenia w sytuacji innych naruszeń obowiązków informacyjnych;

e.  art. 30 ust. 1 pkt 16 u.k.k. w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k poprzez błędną wykładnię i uznanie, że ww. przepis nie wymaga od kredytodawcy zamieszczenia w umowie kredytu konsumenckiego informacji o tym, że całkowity koszt kredytu w razie jego wcześniejszej spłaty ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą, podczas gdy rozliczenie prowizji i ubezpieczenia w terminie 14 dni od całkowitej wcześniejszej spłaty jest elementem procedury spłaty kredytu, co w konsekwencji może zniechęcać kredytobiorcę do wcześniejszej spłaty kredytu;

f.  art. 30 ust. 1 pkt 6 i 11 u.k.k. poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że umowa o kredyt konsumencki nie musi zawierać informacji o sposobie zmiany stopy oprocentowania od zadłużenia przeterminowanego;

Kolejno apelujący podniósł także naruszenie szeregu przepisów postępowania:

a. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego polegający na uznaniu wyliczeń Powódki za wartości hipotetyczne, podczas gdy wynikają one z danych wprost wskazanych w umowie i działań matematycznych stosowanych bezpośrednio przez Pozwaną do stworzenia pierwotnego harmonogramu, podczas gdy skutecznym zaprzeczeniem dochodzonego roszczenia jest dopiero konkretne wskazanie, w jakim zakresie żądanie pozwu jest przykładowo zawyżone lub nieprawidłowo wyliczone, co nie miało miejsca w niniejszej sprawie i powinno być adekwatnie ocenione przez Sąd orzekający w sprawie;

b. art. 233 § 2 k.p.c. poprzez uznanie, że ogólnikowe zaprzeczenie wysokości roszczenia przez Pozwaną jest wystarczające, pomimo braku przedstawienia przez stronę pozwaną odmiennych dowodów i wyliczeń, w sytuacji, w której to wyłącznie strona pozwana dysponuje system informatycznym pozwalającym na natychmiastowe wskazanie poniesionych przez konsumenta kosztów kredytu;

c. art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. w zw. z art. 3 k.c. poprzez przyjęcie i uznanie, że to Powódce spoczywa ciężar dowodu w zakresie poniesionych kosztów kredytu, w sytuacji, w której Pozwana ogranicza się tylko do ogólnikowego zaprzeczenia wysokości roszczenia, w sytuacji gdy powszechnie wiadomym jest,- że strona pozwana odmawiając zadośćuczynienia żądaniu powoda obowiązana jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie stronie powodowej nie przysługuje, natomiast w tym przypadku Pozwana nie tylko nie wykazała, aby roszczenie Powódce nie przysługiwało, jak również nie dokonała w precyzyjny i

wymagany przez obowiązujące przepisy prawa zaprzeczenia w zakresie dochodzonej kwoty, a także nie przedstawiła dowodu przeciwnego, mającego ewentualne znacznie dla toczącego się postępowania;

d. art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. w zw. z art. 3 k.c. poprzez przyjęcie i uznanie, że Powódka nie udowodniła wysokości roszczenia, w sytuacji, gdy to na stronie pozwanej ciążył obowiązek konkretnego wskazania w jakim zakresie żądanie pozwu jest przykładowo zawyżone lub nieprawidłowo wyliczone, czego u żadnej mierze nie uczyniła wskazując jedynie i ogólnikowo, że kwestionuj: wysokość dochodzonej kwoty, co z kolei nie może prowadzić cło uznania, ż: Pozwana skutecznie zakwestionowała dochodzoną pozwem należność główną

e. art. 232 k.p.c. poprzez uznanie, że Powódka nie wywiązała się z ciążącego na niej obowiązku wykazania okoliczności, z których wywodzi skutki prawne, podczas gdy Powódka przedstawiła uzupełniające się wzajemnie dowody, tj. wezwanie do zapłaty, z którego już wtedy wynikała dochodzona i niezaprzeczona przez Pozwaną w prawidłowy sposób wysokość roszczenia, jak również załączyła do pozwu matematyczne zestawienie obrazujące dokonywane przez Konsumenta wpłaty, jak również dochodziła na etapie sądowym zobowiązania strony pozwanej do przedstawienia przez nią dokumentacji mającej potwierdzić realne wpłaty dokonywane przez Konsumenta tytułem spłaty kredytu, albowiem to wyłącznie Pozwana jest w posiadaniu ww. informacji i z uwagi na charakter jej działania jest obowiązana do ich udzielania podmiotom wstępującym w treść stosunku prawnego z Bankiem;

f. art. 233 § 1 w zw. z art. 308 k.p.c. i 309 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego polegający na:

i. błędnym uznaniu, że w umowie kredytowej, wskazano element'; określone w art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k., podczas gdy wskutek faktycznego zaliczenia przez Pozwaną prowizji, czyli kosztu kredytu, do całkowitej kwoty kredytu niewskazane tam prawidłowej rzeczywistej rocznej stopy: oprocentowania (RRSO), co sprawia, że umowa nie zawiera informacji o rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania;

ii. błędnym ustaleniu, że umowa kredytowa zawiera warunki, na jakich koszty opisane w art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k. mogą ulec zmianie, podczas gdy na mocy umowy mogły być one kształtowanie dowolnie przez Pozwaną w sytuacji zaistnienia pewnych zdarzeń wskazanych w umowie, przy czym faktyczna , możliwość wypowiedzenia umowy przez kredytobiorcę jest ograniczona;

W oparciu o powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za pierwszą instancję stosownie do norm prawem przepisanych. Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania przed sądem drugiej instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych.

W odpowiedzi pozwany wniósł o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem II instancji według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie w zakresie zmierzającym do zmiany zaskarżonego orzeczenia poprzez uwzględnienie powództwa w całości.

Niniejsza sprawa rozpoznawana jest w trybie art. 505 ¹ k.p.c. tj. w postępowaniu uproszczonym. Zgodnie zaś z brzmieniem art. 505 ¹³ k.p.c. jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku winno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Sytuacja taka miała miejsce w niniejszej sprawie, gdyż rozstrzygnięcie w sprawie przed Sądem Okręgowym zapadło na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w I instancji.

Sąd Odwoławczy wskazuje, że pominął wniosek dowodowy zawarty w apelacji i nie uwzględnił go przy wyrokowaniu. Przede wszystkim zaznaczyć bowiem należy, iż niniejsze postępowanie prowadzone jest w trybie uproszczonym, w którym ustawodawca zasadniczo nie dopuszcza możliwości przeprowadzenia postępowania dowodowego w postępowaniu apelacyjnym, co też wynika z brzmienia art. 505 ¹² § 1 k.p.c. Godzi się zaznaczyć, iż wprawdzie nowela z dnia 4 lipca 2019 r. tylko zmodyfikowała dotychczasowy art. 505 ¹² § 1 k.p.c. przez wprowadzenie paragrafu 1 ¹ , nie eliminując w ten sposób w całości funkcji kasatoryjnej postępowania odwoławczego, jednak uchylenie art. 505 ¹¹ k.p.c., który dopuszczał w uproszczonym postępowaniu apelacyjnym prowadzenie postępowania dowodowego jedynie z dokumentów, powoduje, że dotychczasowa funkcja kontrolna sądu drugiej instancji została znacznie ograniczona na rzecz także funkcji rozpoznawczej, rzecz jasna, w granicach wyznaczonych zarzutami apelacyjnymi – art. 505 ⁹ § 1 ¹ i § 2 k.p.c. ( Uchwała SN z 26.02.2021 r., III CZP 19/20, OSNC 2021, nr 7-8, poz. 49). W oparciu o powyższe wskazać należy, iż w przypadku stwierdzenia przez Sąd Odwoławczy, iż w zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie daje podstaw do zmiany orzeczenia, koniecznym byłoby jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, a nie zaś dopuszczenie i przeprowadzenie nowych dowodów w postępowaniu odwoławczym. Nie mniej jednak wskazać należy, iż, wbrew przekonaniu strony apelującej, materiał zgromadzony w aktach sprawy w sposób dostateczny wykazał zasadność oraz wysokość dochodzonego przez stronę roszczenia. Tym samym wnioskowany przez powoda dowód z dokumentacji kredytowej dot. umowy pożyczki wraz z załącznikami należało również ocenić jako mający wykazać fakt udowodniony oraz zmierzający do wydłużenia postępowania (art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c.).

Kolejno zaznaczyć należy, iż po nowelizacji z dnia 4 lipca 2019 r. przepisów o postępowaniu uproszczonym pozostały zasadnicze różnice pomiędzy postępowaniem apelacyjnym zwykłym a uproszczonym, odnoszące się między innymi do modelu apelacji. Zgodnie zaś z art. 505 ⁹ § 1 ¹ k.p.c. apelację można oprzeć na zarzutach: 1) naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie; 2) naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć wpływ na wynik sprawy. Z kolei w § 2 ww. przepisu ustawodawca zaznaczył, iż po upływie terminu do wniesienia apelacji przytaczanie dalszych zarzutów jest niedopuszczalne. Zauważyć również należy, iż w zwykłym postępowaniu odwoławczym obowiązuje model apelacji pełnej, co oznacza, że rola sądu drugiej instancji nie ogranicza się jedynie do samego aktu kontroli zaskarżonego rozstrzygnięcia, ale obejmuje także powinność merytorycznego rozpoznania sprawy (art. 378 § 1 k.p.c. w zw. z art. 383 k.p.c.). Zatem zasadą obowiązującą w systemie apelacji pełnej jest wydanie przez sąd drugiej instancji wyroku reformatoryjnego. W art. 386 § 2, 3 i 4 k.p.c. wskazano bowiem wyraźnie przesłanki uchylenia zaskarżonego wyroku. Należą do nich przyczyny nieważności postępowania, nierozpoznanie istoty sprawy oraz konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. W postępowaniu uproszczonym kwestia ta została uregulowana odmiennie. Sąd drugiej instancji uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania, jeśli stwierdzi, że zachodzi naruszenie prawa materialnego, a zgromadzone dowody nie dają wystarczających podstaw do zmiany wyroku. A contrario sąd drugiej instancji powinien zmienić zaskarżony wyrok i orzec co do istoty sprawy, jeżeli nie ma podstawy naruszenia prawa materialnego albo też gdy podstawa ta wprawdzie występuje, ale zebrany materiał dowodowy umożliwia wydanie orzeczenia reformatoryjnego ( M. Manowska [w:] A. Adamczuk, P. Pruś, M. Radwan, M. Sieńko, E. Stefańska, M. Manowska, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I, LEX/el. 2020, art. 50512). Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym przez Sąd Najwyższy, apelacja w postępowaniu uproszczonym ma charakter apelacji ograniczonej i jej funkcją nie jest, tak jak w przypadku apelacji pełnej, ponowne rozpoznanie sprawy, lecz wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez sąd pierwszej instancji ( Uchwała SN(7z) z 31.01.2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008, nr 6, poz. 55).

Mając na uwadze powyższe wskazać należy, iż w przedmiotowej sprawie Sąd Odwoławczy akceptuje ustalenia faktyczne Sądu I instancji, które sprowadzały się do chronologicznego przedstawienia zaistniałych zdarzeń, a przy tym były niesporne pomiędzy stronami, przyjmując je jednocześnie za własne. Niemniej jednak zaznaczyć należy, iż zasadnicze kwestie zostały ocenione przez Sąd I instancji w sposób błędny, naruszający tym art. 233 § 1 k.p.c., w szczególności odnoszące się do niewłaściwej wykładni przepisów ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim ( Dz. U. z 2023 r. poz. 1028 z późn. zm.), uznając w konkluzji, iż przedmiotowa umowa kredytowa nie zawierała naruszeń umożliwiających skorzystanie z sankcji kredytu darmowego.

Przechodząc do analizy niniejszej sprawy początkowo zauważyć należy, iż w myśl art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Zaznaczyć należy, iż taka ocena, dokonywana jest na podstawie przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego doświadczenia życiowego, a nadto winna uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Uwypuklić również należy, że zwalczanie ustaleń faktycznych sądu I instancji i związanej z tym oceny materiału dowodowego może następować tylko poprzez argumenty natury jurydycznej, wykazanie jakie konkretnie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności lub mocy dowodowej lub niesłusznie im ją przyznając. Sąd Okręgowy podziela przy tym stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w postanowieniu z dnia 1 czerwca 2021 r. w zakresie, iż skarżący może dążyć do wykazania wadliwości poczynionych ustaleń faktycznych jedynie powołując się na mające istotny wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów postępowania, które nie sprowadza się bezpośrednio do oceny dowodów ( Postanowienie SN z 1.06.2021 r., I CSK 558/20, LEX nr 3302856). Mając na uwadze powyższe wskazać należy, iż zarzuty strony pozwanej należy uznać za zasadne, bowiem w ocenie Sądu Odwoławczego strona ta wykazała, iż zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy został oceniony w sposób wybiorczy, a przy tym sprzeczny z zasadami logiki oraz doświadczenia życiowego.

W tym kontekście wskazać należy, iż przedmiotowa umowa cesji zawarta między J. K. a powodem obejmowała wszelkie wierzytelności pieniężne zarówno obecne, jak i przyszłe, wynikające z umowy o kredyt konsumencki nr (...), data zawarcia 16 lipca 2018 r., nazwa kredytodawcy: (...) BANK (...) S.A., przysługujące mu w stosunku do kredytodawcy, obejmujące w szczególności wierzytelność o zwrot wszelkich nienależnie pobranych opłat i kosztów, wierzytelność o zwrot kosztów w związku z wcześniejszą spłatą kredytu, wierzytelność mogącą wynikać z zastosowania art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim i przewidującego tzw. sankcję kredytu darmowego, wraz ze wszystkimi związanymi z tymi wierzytelnościami prawami (m.in. odsetkami za zwłokę i opóźnienie). J. K. udzielił również powodowi pełnomocnictwa do złożenia oświadczenia wynikającego z art. 45 u.k.k., przewidującego sankcję tzw. kredytu darmowego oraz do jego dalszego wykorzystania w kontaktach z właściwymi podmiotami zarówno w postępowaniu przedsądowym, jak i w postępowaniu sądowym, w szczególności poprzez przesłanie złożonego oświadczenia kredytodawcy. Następnie powód złożył Bankowi oświadczenie w imieniu J. K. o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, wskazując liczne naruszenia zawarte w przedmiotowej umowie pożyczki oraz wezwał do zapłaty kwoty 10.659,20 zł w terminie 7 dni. Oceniając powyższe działania odnieść się należało również do kwestii pełnomocnictwa udzielonego powodowi do złożenia ww. oświadczenia. Wskazać należy co prawda, iż zgodnie z art. 99 § 1 k.c. pełnomocnictwo do dokonania określonej czynności prawnej musi być sporządzone w tej samej formie, jakiej prawo wymaga dla czynności do jakiej ma być wykorzystane. Należy jednak pamiętać, że oświadczenie konsumenta powinno być złożone w formie pisemnej ad probationem na podstawie art. 45 ust. 1 u.k.k. w zw. z art. 73 § 1 k.c. ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 1 lipca 2019 r. V ACa 118/18). Jeżeli nie zachowano takiej formy, czynność konsumenta jest skuteczna i powstaje wtedy sankcja kredytu darmowego. Mając na uwadze całokształt materiału dowodowego, Sąd Odwoławczy nie ma wątpliwości, że doszło do złożenia oświadczenia woli w przedmiocie udzielenia powodowi przez J. K. pełnomocnictwa, a czynność ta była skuteczna. Mając zaś dodatkowo na względzie, że fakt udzielenia tego pełnomocnictwa był potwierdzony w formie dokumentowej - ze wskazaniem nazwy adresu e-mail stron umowy, to w ocenie Sądu II instancji nie było podstaw do podważania faktu udzielenia powodowi pełnomocnictwa do złożenia stosownego oświadczenia. W oparciu o powyższe Sąd Odwoławczy uznaje, iż strona powodowa przedkładając do akt omówioną umowę powierniczego przelewu wierzytelności wykazała, iż posiada w tymże procesie legitymację czynną do dochodzenia roszczenia.

W drugiej kolejności ocenić należy zasadność i wysokość roszczenia strony powodowej, którego podstawa prawna wynikała w istocie z treści art. 45 ust. 1 u.k.k. Odnosząc się do powyższego, początkowo zauważyć należy, że przepis art. 5 pkt 10 u.k.k. definiuje rzeczywistą roczną stopę oprocentowania jako całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym. Innymi słowy jest to wartość wyrażająca procentowy udział kosztów kredytu w stosunku rocznym w całkowitej kwocie kredytu. Art. 5 pkt 6 u.k.k. definiuje natomiast całkowity koszt kredytu jako wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach, z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta. Skoro zatem odsetki stanowią element całkowitego kosztu kredytu, a zostały one policzone w sposób nieprawidłowy, tj. nie od całkowitej kwoty kredytu ale od sumy tej kwoty oraz kwoty prowizji i składki ubezpieczeniowej, to należało uznać, że wskazana w umowie kwota odsetek jest zawyżona, a w konsekwencji zawyżone są i całkowite koszty kredytu, i obliczona z ich wykorzystaniem RRSO. Odsetki, które wchodzą w skład kosztów kredytu, liczone są od kwoty kapitału i składki ubezpieczeniowej a zatem w sposób fałszywy stanowią inną wartość procentową. Istotą odsetek kapitałowych jest to, że stanowią wynagrodzenie dla kredytodawcy za to, że kredytobiorca korzysta z jego środków pieniężnych. Naliczanie odsetek od pozaodsetkowych kosztów udzielenia kredytu konsumenckiego nie zasługuje na aprobatę także z tego powodu, że odsetki za korzystanie z kapitału zostały zaliczone przez ustawodawcę w art. 5 ust 6 u.k.k. do kosztów kredytu, a więc do tej samej kategorii co opłaty i prowizje. W rezultacie podzielić należało w całości stanowisko strony powodowej, iż wysokość odsetek określona w umowie została bezpodstawnie zawyżona. Kredytodawca niewątpliwie może naliczać odsetki od kwoty pożyczonego kapitału, jednakże tylko i wyłącznie kwota kapitału rzeczywiście udostępnionego kredytobiorcy może stanowić podstawę naliczania oprocentowania przez cały okres trwania umowy pożyczki. Brak więc podstaw do obciążania kredytobiorcy odsetkami od kosztów kredytu. W konsekwencji obciążenie kredytobiorcy przez pozwanego takimi odsetkami następuje sprzecznie z ww. przepisami ustawy o kredycie konsumenckim. Zatem pozwany pobierając odsetki powinien pobierać je od kwoty udostępnionej kredytobiorcy, a nie zaś jak to robił od kwoty stanowiącej sumę kwoty rzeczywiście udzielonej kredytobiorcy oraz kwoty przeznaczanej na skredytowanie prowizji oraz składki ubezpieczeniowej. W ocenie sądu odwoławczego koszty kredytu i całkowita kwota kredytu to odrębne kategorie pojęciowe i nie jest dopuszczalne, aby pewna kwota pieniężna mogła jednocześnie stanowić część składową każdej z nich. Skoro prowizja została zakwalifikowana wprost do kategorii kosztów kredytu konsumenckiego, to nie może jednocześnie być częścią całkowitej kwoty kredytu, od której będą pobierane dalsze koszty, w tym odsetki. Przyjęcie odmiennej interpretacji stanowiłoby akceptację dla praktyki pobierania kosztów od kosztów umowy kredytowej. Powyższa wykładnia zgodna jest ze stanowiskiem wyrażonym w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 21 kwietnia 2016 roku, C-377/14, EU:C:2016:283, zgodnie z którym całkowita kwota kredytu i całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta są pojęciami odrębnymi i w związku z tym całkowita kwota kredytu nie może obejmować żadnych kwot należących do całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta. I tak całkowita kwota kredytu w rozumieniu art. 3 lit. I) i art. 10 ust. 2 Dyrektywy 2008/48 nie obejmuje żadnych kwot, których przeznaczeniem jest wywiązanie się ze zobowiązań podjętych w ramach odnośnej umowy o kredyt, takich jak koszty administracyjne, odsetki, opłata za udzielenie kredytu czy wszelkie inne typy kosztów, które musi ponieść konsument.

Mając na uwadze powyższe uznać należy zatem, iż zaistniały przesłanki do zastosowania sankcji kredytu darmowego, w sytuacji w której powód wykazał, że umowa kredytu obarczona jest naruszeniami uzasadniającymi taką sankcję. Pozwany w zawartej z konsumentem umowie kredytu podał zawyżone wysokości rat, co stanowiło wprowadzenie kredytobiorcy – konsumenta w błąd, co też stanowiło to praktykę niedopuszczalną. Prowadziło jednocześnie do wadliwego określenia rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO) kredytu, a zarazem do naruszenia przywołanego powyżej przepisu art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k., co też aktualizowało podstawę do skorzystania z sankcji darmowego kredytu uregulowanej w art. 45 u.k.k. Reasumując podkreślić należy, iż do oceny skuteczności skorzystania z sankcji kredytu darmowego wystarczające jest wykazanie jednego z naruszeń, o których mowa w przepisie art. 45 u.k.k. Nie mniej jednak na marginesie zaznaczyć należy, iż Sąd Odwoławczy podziela stanowisko strony powodowej co do naruszeń obowiązków informacyjnych banku względem kredytobiorcy o tym, że całkowity koszt kredytu w razie jego wcześniejszej spłaty ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą oraz brak informacji o terminie do odstąpienia od umowy opisanym w art. 53 ust. 2 u.k.k. a także informacji doprecyzowującej z art. 53 ust. 5 u.k.k. Sąd Odwoławczy pominął jednakże szczegółową analizę prawną ww., uznając, iż najdalej idącym naruszeniem jest wadliwe określenie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania, które też stanowiło samodzielną podstawę do skorzystania z sankcji kredytu darmowego.

W konsekwencji uznać należało, odsetki pobrane przez bank od kwoty skredytowanej prowizji stanowiły świadczenie nienależne i podlegają zwrotowi na podstawie art. 410 §2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. Przedstawione przez powoda wyliczenie kwoty należności z tego tytułu (k. 27-28) nie wzbudzało żadnych wątpliwości pod względem rachunkowym i zostało przyjęte za podstawę ustaleń faktycznych w sprawie. Wyjściowe zmienne algorytmu obejmowały potencjalny harmonogram spłat prowizji oraz odsetek, co prowadziło do uzyskania także jedynie potencjalnej wysokości roszczenia. Strona pozwana kwestionując roszczenie strony powodowej co do wysokości, nie przedłożyła tym żadnych dowodów na fakt poniesienia przez konsumenta kosztów odsetek oraz innych kosztów związanych z kredytem, niż te wyliczone przez stronę powodową, w tym w szczególności historii rachunku wskazanego w umowie. Tym samym Sąd Odwoławczy w świetle art. 233 § 2 k.p.c. ocenił, że przedstawione przez stronę powodową wyliczenia uznać należało za prawdziwe.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone orzeczenie na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 10 659,20 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 29 stycznia 2022 r. na podstawie art. 481 k.c., zgodnie z żądaniem zawartym w pozwie.

Wydanie orzeczenia reformatoryjnego implikowało również konieczność zmiany rozstrzygnięcia o kosztach postępowania przed sądem I instancji. Wobec uwzględnienia powództwa w całości zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. strona pozwana została obciążona obowiązkiem zwrotu na rzecz strony powodowej kosztów procesu. Na zasądzone koszty (4.367 zł) złożyły się opłata sądowa od pozwu w wysokości 750 zł, wynagrodzenie pełnomocnika określone zgodnie z § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie w kwocie 3.600 zł wraz z opłatą skarbową od udzielonego pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. Koszty te zasądzono wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, zasądzonymi na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, uznając apelującego za wygrywającego postępowanie w całości. Na koszty strony powodowej (2.550 zł) złożyły się opłata sądowa od apelacji w wysokości 750 zł, koszty wynagrodzenia pełnomocnika w postępowaniu apelacyjnym ustalone zgodnie z § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 powołanego powyżej rozporządzenia w kwocie 1.800 zł. Podobnie jak powyżej koszty te zasądzono wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, zasądzonymi na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Aleksandra Łączyńska