Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 czerwca 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Marcin Semeniuk

po rozpoznaniu w dniu 2 czerwca 2023 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki z o.o. z siedzibą we W.

przeciwko (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli w Warszawie z dnia 30 listopada 2022 r., sygn. akt I C 711/22 upr

oddala apelację;

zasądza od powoda (...) Spółki z o.o. z siedzibą we W. na rzecz pozwanego (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 900 zł (dziewięćset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt V Ca 266/23

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 26 stycznia 2022 r. powód (...) Spółka z o.o. z siedzibą we W. wniósł o zasądzenie do pozwanego (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 6.172,42 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21 października 2021 r. do dnia zapłaty. Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

W dniu 7 lutego 2022 r. referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Woli w Warszawie wydał w sprawie o sygn. akt I Nc 820/22 nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, którym orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwany (...) Bank (...) S.A. wniósł sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (art. 98 § 1 ¹ k.p.c.).

Wyrokiem z dnia 30 listopada 2022 r., sygn. akt I C 711/22, Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli w W. oddalił powództwo (pkt I sentencji) oraz zasądził od powoda (...) Spółki z o.o. na rzecz pozwanego (...) Bank (...) S.A. kwotę 1.817 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (pkt II sentencji).

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wywiódł powód (...) Spółka z o.o., zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi powód zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

art. 5 k.c. w zw. z art. 45 pkt. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (tekst jednolity: Dz.U. z 2023 r. poz. 1028; dalej jako „u.k.k.”) poprzez ich błędną wykładnię i uznanie, że dochodzenie przez powoda roszczenia powstałego na skutek zastosowania sankcji kredytu darmowego na rzecz konsumenta jest niedopuszczalne jako sprzeczne ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem prawa określonego w art. 45 ust. 1 u.k.k., w sytuacji, gdy powód, wobec niedopełnienia przez pozwanego obowiązków informacyjnych określonych w u.k.k., dochodzi roszczeń powstałych na skutek zastosowania sankcji kredytu darmowego celem ochrony interesów konsumenta oraz skutecznego wyegzekwowania na rzecz konsumenta przedmiotowej wierzytelności;

art. 45 ust. 1 u.k.k. poprzez jego niezastosowanie i oddalenie powództwa, w sytuacji, gdy pozwany zawierając z konsumentem umowę kredytu naruszył obowiązki informacyjne określone w tym przepisie, co winno skutkować zastosowaniem sankcji kredytu darmowego i uwzględnieniem powództwa w całości;

art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k. w zw. z art. 5 ust. 6-7 i 12 u.k.k. w zw. z art. 45 ust. 1 u.k.k. poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że pozwany nie naruszył obowiązku informacyjnego poprzez zaliczenie odsetek umownych od kredytowanych kosztów kredytu (prowizja i ubezpieczenie) do równania rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO) i do całkowitej kwoty kredytu, podczas gdy takie odsetki umowne są bankowi nienależne i nie powinny być uwzględniane we wzorach stosowanych do obliczenia ww. parametrów;

art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k. w zw. z art. 45 ust. 1 u.k.k. poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że zastosowanie instytucji określonej w art. 45 ust. 1 u.k.k. nie jest warunkiem determinującym zmianę kosztów kredytu, podczas gdy zastosowanie instytucji zawartej w tym przepisie skutkuje zwrotem kredytu bez odsetek oraz innych kosztów, a co za tym idzie stanowi warunek decydujący o zmianie kosztów kredytu;

art. 30 ust. 1 pkt 15 u.k.k. w zw. z art. 53 ust. 1 i 2 u.k.k. poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że umowa o kredyt konsumencki nie musi zawierać informacji o terminie do odstąpienia od umowy opisanym w art. 53 ust. 2 u.k.k. a także informacji doprecyzowującej z art. 53 ust. 5 u.k.k., podczas gdy termin ten jest inny niż „14 dni od zawarcia umowy”, a pominięcie tych informacji pozbawia konsumenta wiedzy o swoich możliwościach prawnych, co nabiera szczególnego znaczenia w sytuacji innych naruszeń obowiązków informacyjnych;

art. 30 ust. 1 pkt 16 u.k.k. w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k poprzez błędną wykładnię i uznanie, że ww. przepis nie wymaga od kredytodawcy zamieszczenia w umowie kredytu konsumenckiego informacji o tym, że całkowity koszt kredytu w razie jego wcześniejszej spłaty ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą, podczas gdy rozliczenie prowizji i ubezpieczenia w terminie 14 dni od całkowitej wcześniejszej spłaty jest elementem procedury spłaty kredytu, co w konsekwencji może zniechęcać kredytobiorcę do wcześniejszej spłaty kredytu.

Ponadto powód zarzucił zaskarżonemu wyrokowi naruszenie przepisów prawa procesowego, mające wpływ na rozstrzygnięcie, tj.:

art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez dokonanie wewnętrznie sprzecznych ustaleń faktycznych, przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i uznanie, że powód nie wykazał swojej legitymacji czynnej w postępowaniu, „a umowa przewidywała wyłącznie »wierzytelności z tytułu wcześniejszej spłaty kredytu« [pisownia oryginalna], podczas gdy cesja przewidywała, oprócz zwrotu kosztów w związku z wcześniejszą spłatą wymienionego kredytu konsumenckiego, także (zwrot „w szczególności”) wierzytelność o zwrot wszelkich nienależnie pobranych opłat i kosztów, na co wskazuje zarówno literalne brzmienie umowy, jak też okoliczności jej zawarcia i przedstawione przez powoda dokumenty, tj. umowa cesji nr (...) wraz z aneksem do umowy przelewu z dnia 20 kwietnia 2020 r. oraz pełnomocnictwem do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, które wskazują, że przedmiot zawartej umowy cesji stanowiły również wierzytelności mogące wynikać z art. 45 u.k.k. przewidującego tzw. sankcję kredytu darmowego;

art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez dokonanie wewnętrznie sprzecznych ustaleń faktycznych, przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i uznanie, że powód nie udowodnił faktu doręczenia pozwanemu oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, w sytuacji, gdy powód załączył do treści pozwu potwierdzenie nadania, z którego, po wprowadzeniu numeru przesyłki (...) na stronie https://(...).pl. wynika, iż oświadczenie zostało doręczone pozwanemu w dniu 13 października 2021 r. o godz. 8:31;

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i niedostrzeżenie, że na karcie podpisów A. oraz pozostałych dokumentach, tj. pełnomocnictwie oraz aneksie do umowy przelewu z dnia 20.04.2020 r. (...), załączonych do pozwu, w lewym dolnym rogu dokumentów znajduje się A. I. pozwalający na identyfikację, jakie dokumenty zostały podpisane podpisem elektronicznym A.;

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i niedostrzeżenie, że powód złożył informatyczny nośnik danych, na którym dokument pełnomocnictwa został podpisany na płycie CD załączonej do pisma przygotowawczego z dnia 13 kwietnia 2022 r.;

art. 233 § 1 w zw. z art. 308 k.p.c. i 309 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego polegający na:

zignorowaniu przy dokonywaniu oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego dowodu z aneksu do umowy przelewu z dnia 20 kwietnia 2020 r., z którego wynika, że strony ustaliły wysokość wynagrodzenia w przypadku wyegzekwowania wierzytelności mogących powstać z zastosowania art. 45 u.k.k., a więc konsument wyraził swoją wolę co do przedmiotu przelewanych wierzytelności, co oznacza, że przedmiot zawartej umowy cesji stanowiły wierzytelności mogące wyniknąć ze skorzystania z sankcji kredytu darmowego, przy czym Sąd nie ocenił i nie odniósł się do przedmiotowego dowodu,

błędnym przyjęciu, że celem powoda jako podmiotu zajmującego się profesjonalnie dochodzeniem roszczeń w imieniu i dla konsumentów było wyłącznie osiągnięcie zysku, w sytuacji, gdy zgodnie z zawartym aneksem do umowy przelewu wierzytelności z dnia 20 kwietnia 2020 r. Cesjonariusz zobowiązał się do wypłaty wynagrodzenia w przypadku wyegzekwowania wierzytelności mogących powstać z zastosowania art. 45 u.k.k.;

błędnym uznaniu, że w umowie kredytowej wskazano elementy określone w art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k., podczas gdy wskutek doliczenia przez pozwanego odsetek umownych od prowizji do całkowitego kosztu kredytu nie wskazano tam prawidłowej rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania, co sprawia, że umowa nie zawiera informacji o rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania;

błędnym uznaniu, że konsument nie poniósł konsekwencji nieprawidłowego wykonania swoich obowiązków wskutek wadliwie zawartej umowy kredytowej z pozwanym, podczas gdy z uwagi na naliczanie przez pozwanego odsetek od kredytowanych kosztów kredytu, w tym prowizji i kosztów ubezpieczenia, konsument nadpłacił kredyt w kwocie 684,97 zł.

W związku z podniesionymi zarzutami powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. I - poprzez zasądzenie od pozwanego (...) Bank (...) S.A. na jego rzecz kwoty 6.172,42 złotych wraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21 października 2021 r. do dnia zapłaty oraz w pkt. II - poprzez zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, za postępowanie przed Sądem I instancji, według norm przepisanych.

Powód wniósł również o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powoda pozwany (...) Bank (...) S.A. wniósł o jej oddalenie jako bezzasadnej oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego za II instancję według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda (...) Spółki z o.o. nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy. Wymagają one uzupełnienia jedynie w zakresie dotyczącym zawarcia przez (...) Spółkę z o.o. z B. P. niedatowanego aneksu do umowy przelewu (cesji) wierzytelności nr (...) z dnia 20 kwietnia 2020 r., podpisanego elektronicznie w dniu 4 października 2021 r. ( k. 18 – aneks; k. 29 – karta podpisów). Pominięcie tego dowodu w ustaleniach Sądu meriti i rozważaniach prawnych, wynikające – jak się zdaje – z ewidentnego przeoczenia, nie miało jednak, wbrew odmiennemu stanowisku apelującego, wpływu na treść rozstrzygnięcia zawartego w zaskarżonym wyroku. Z przyczyn, o których będzie szerzej mowa w dalszej części niniejszego uzasadnienia, Sąd Okręgowy uznał bowiem, że treść przedmiotowego aneksu nie ma znaczenia dla oceny, czy powodowi przysługuje przymiot legitymacji materialnej czynnej, tj. czy nabył on od konsumenta (kredytobiorcy) roszczenie o zwrot odsetek i innych kosztów uiszczonych zgodnie z treścią zawartej przez niego z pozwanym umowy kredytu konsumenckiego w wyniku złożenia oświadczenia o skorzystaniu z tzw. sankcji kredytu darmowego (art. 45 ust. 1 u.k.k.), a których zwrotu domagał się pozwem w niniejszej sprawie. Z uzasadnienia wyroku Sądu Rejonowego wynika jednoznacznie, że powództwo zostało oddalone „albowiem legitymacja czynna nie została wykazana” (s. 9 uzasadnienia / k. 132/) i tę ocenę prawną Sądu I instancji w pełni należy podzielić.

Umowa cesji z dnia 20 kwietnia 2020 r., zawarta przez powoda (...) Spółkę z o.o. z konsumentem (kredytobiorcą) B. P. dotyczyła wierzytelności pieniężnej wynikłej z umowy kredytu konsumenckiego z dnia 19 lutego 2013 r., przysługującej w stosunku do kredytodawcy, obejmującej w szczególności wierzytelność o zwrot wszelkich nienależnie pobranych opłat i kosztów oraz o zwrot kosztów w związku z wcześniejszą spłatą kredytu konsumenckiego, ze wszystkimi związanymi z tymi wierzytelnościami prawami. Zgodnie z § 2 pkt 1 tej umowy, wierzytelności objęte przelewem, jak oświadczył cedent, istniały co do zasady w dacie jej zawarcia. Z przytoczonych zapisów umownych wynika zatem, że cesja dotyczyła wierzytelności już wymagalnej na datę dokonania przelewu i – wbrew stanowisku zaprezentowanemu w apelacji – nie dotyczyła wierzytelności przyszłych. Niewątpliwie bowiem jednoznaczna treść umowy przelewu nie pozwala na wyprowadzenie wniosku, by wolą stron objęte były wierzytelności mogące powstać w przyszłości – na skutek złożenia przez kredytobiorcę stosownego oświadczenia o charakterze prawokształtującym w oparciu o przepis art. 45 ust. 1 u.k.k. Przedmiotem umowy cesji z dnia 20 kwietnia 2020 r. była konkretnie oznaczona wierzytelność pieniężna przysługująca w stosunku do kredytodawcy, a nie wszelkie wierzytelności pieniężne, w tym mogące wynikać z zastosowania z tzw. sankcji kredytu darmowego. Oznacza to, że wierzytelność wykreowana oświadczeniem z dnia 7 października 2021 r. nie mieści się w zakresie przedmiotowym dokonanego przelewu.

Przyjęcie forsowanego przez stronę powodową stanowiska, iż umową cesji objęto również wierzytelność wynikającą ze złożonego przez w imieniu kredytobiorcy oświadczenia w trybie art. 45 u.k.k. byłoby ponadto sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Na zaprezentowany powyżej sposób rozumienia umowy wskazuje nie tylko sama treść postanowień umownych, ale również okoliczności towarzyszące jej zawarciu. Powód dopiero po upływie półtora roku zwrócił się do kredytobiorcy o udzielenie pełnomocnictwa do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z tzw. sankcji kredytu darmowego. Takie zachowanie wydaje się całkowicie niezrozumiałe w kontekście prezentowanej przez powoda linii argumentacyjnej, zakładającej, że w ramach umowy cesji z dnia 20 kwietnia 2020 r. doszło do przelewu na jego rzecz również wierzytelności powstałych w wyniku zastosowania art 45 u.k.k.

W ocenie Sądu Okręgowego niezasadne są również twierdzenia powoda, zgodnie z którymi cesja przewidywała zwrot wszelkich nienależnie pobranych opłat i kosztów, a zatem również wierzytelności, które ewentualnie mogłyby powstać na skutek złożenia oświadczenia z art. 45 u.k.k. Zaznaczenia wymaga, że wykonanie przez konsumenta uprawnienia określonego w tym przepisie powoduje jedynie zmianę treści stosunku kredytu konsumenckiego (wygasają roszczenia kredytodawcy wobec będącego konsumentem kredytobiorcy o zapłatę odsetek i innych kosztów). Jeżeli konsument uprzednio zapłacił na rzecz kredytodawcy odsetki lub koszty w związku z zawartą z nim umową kredytu konsumenckiego, w jego majątku powstają roszczenia w stosunku do kredytodawcy o zwrot uiszczonych kwot. Roszczenia te wynikają jednak z zupełnie innego przepisu – art. 410 k.c. Uprawnienie przewidziane w art. 45 u.k.k. nie jest równoznaczne z roszczeniem konsumenta o zwrot zapłaconych odsetek i kosztów, ponieważ w artykule tym nie ma mowy o takim roszczeniu.

W tym miejscu wskazać należy, że również aneks do umowy przelewu wierzytelności z dnia 20 kwietnia 2020 r. nie zawiera oświadczeń o dokonaniu przez cedenta przelewu na rzecz cesjonariusza wierzytelności (w rozumieniu art. 509 k.c.) wynikającej z zastosowania sankcji tzw. kredytu darmowego. Treść paragrafu pierwszego ustępu piątego umowy przelewu, dodana tym aneksem, zawiera jedynie ustalenie dotyczące podziału między stronami umowy wyegzekwowanej od kredytodawcy wierzytelności mogącej wynikać z zastosowania art. 45 u.k.k. Należy przy tym podkreślić, że z jego mocy cedentowi miało przysługiwać 50% kwoty wyegzekwowanego roszczenia obejmującego należność główną „niezależnie od ceny określonej w treści umowy”. Wskazana część roszczenia przypadająca cedentowi nie miała zatem stanowić, zgodnie z wolą stron, części ceny za przelewane wierzytelności (która tym samym uległaby podwyższeniu), lecz zupełnie osobne i niezależne od niej świadczenie. Wykładnia oświadczeń woli stron zawartych w omawianym aneksie prowadzi w konsekwencji do wniosku, że nie obejmują one, nawet w sposób dorozumiany, przeniesienia przez cedenta na cesjonariusza przyszłych wierzytelności mogących powstać w wyniku złożenia oświadczenia z art. 45 ust. 1 u.k.k. Skoro bowiem określona w nim część roszczenia, która po wyegzekwowaniu miałaby przypaść konsumentowi, nie stanowi ceny, to należałoby przyjąć, że przelew tych wierzytelności nastąpił pod tytułem darmym. Tymczasem zgodnie z § 1 ust. 4 umowy cesji, którego brzmienie nie uległo w związku z zawarciem aneksu zmianie, jednoznacznie stanowi, że „[c]ausą niniejszej umowy jest sprzedaż”.

Przedstawione stanowisko, wykluczające możliwość przyjęcia, że powód (...) Spółka z o.o. nabył skutecznie od kredytobiorcy B. P. wierzytelności mogące powstać na skutek złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 45 ust. 1 u.k.k., wspiera także analiza dokumentu pełnomocnictwa udzielonego powodowi do złożenia oświadczenia wynikającego z powołanego przepisu ( k. 23). Dokument ten obejmuje jedynie umocowanie do złożenia przez powoda w imieniu konsumenta oświadczenia o skorzystaniu z tzw. sankcji kredytu darmowego oraz do „jego [pełnomocnictwa] dalszego wykorzystania w kontaktach z właściwymi podmiotami (…), w szczególności poprzez przesłanie złożonego oświadczenia do kredytodawcy”. Nie wynika z niego zatem, że po złożeniu wskazanego oświadczenia powód będzie uprawniony do dochodzenia zwrotu zapłaconych kredytodawcy przez konsumenta odsetek i innych kosztów na swoją rzecz. Wręcz przeciwnie – jego treść zakłada, że w kontaktach z „właściwymi podmiotami”, a więc również z kredytodawcą, powód będzie dalej wykorzystywał udzielone mu pełnomocnictwo, a tym samym, że w dalszym ciągu będzie występował w imieniu i na rzecz konsumenta, a nie w imieniu własnym.

Z powyższych względów uznać należy, iż powód (...) Spółka z o.o. nie posiada legitymacji czynnej do dochodzenia roszczeń wynikających z zastosowania tzw. sankcji kredytu darmowego, co trafnie zidentyfikował Sąd Rejonowy, oddalając powództwo. Ponieważ brak legitymacji materialnej czynnej skutkuje oddaleniem powództwa a limine, Sąd Okręgowy nie odnosił się do pozostałych zarzutów sformułowanych w apelacji, w szczególności dotyczących naruszenia przez pozwanego obowiązków informacyjnych względem konsumenta oraz prawidłowości doręczenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, czy też kwestii prawidłowości podpisów na dokumentach pełnomocnictwa i aneksu. Niezależnie bowiem od prawidłowości podpisów elektronicznych i doręczenia oświadczenia pozwanemu dokumenty te nie mogły stanowić podstawy do uznania, że na powoda przeszła wierzytelność wynikająca ze złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 45 ust. 1 u.k.k. - mając na uwadze, że wierzytelność ta nie była objęta umową cesji z dnia 20 kwietnia 2020 r., ani aneksem do tej umowy.

Uwzględniając powyższe, wobec bezzasadności podniesionych w apelacji zarzutów, zarówno naruszenia prawa procesowego, jak i prawa materialnego, Sąd Okręgowy apelację oddalił na podstawie art. 385 k.p.c. (pkt 1 sentencji).

O kosztach postępowania w instancji odwoławczej Sąd Okręgowy orzekł w pkt 2 na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Zasądzoną z tytułu obowiązku ich zwrotu od powoda (...) Spółki z o.o. na rzecz pozwanego (...) Bank (...) S.A. kwotę 900 zł stanowi wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego będącego adwokatem, którego wysokość Sąd Okręgowy ustalił na podstawie § 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.).

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.