Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 czerwca 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodnicząca: sędzia Małgorzata Kanigowska – Wajs

Protokolant: Kamil Reluga

po rozpoznaniu w dniu 12 czerwca 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Rzecznika Finansowego działającego na rzecz K. B.

przeciwko Bankowi (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie

z dnia 16 września 2024 r., sygn. akt XVI C 1165/24 upr

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego Banku (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W.
na rzecz powoda Rzecznika Finansowego kwotę 1.800 zł (tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia
co do kosztów do dnia zapłaty.

Sygn. akt V Ca 276/25

UZASADNIENIE

Pozwem z 2 maja 2024 r. Rzecznik Finansowy działając na rzecz K. B. wniósł o zasądzenie od pozwanej Bank (...) spółki akcyjnej z siedzibą
w W. kwoty 19.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi
od 12 sierpnia 2022 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu Rzecznik Finansowy podniósł, że pozwaną i K. B. łączyła umowa rachunku bankowego. W dniu 10 sierpnia 2021 r. K. B. zgłosiła drogą telefoniczną reklamację do pozwanej, w której poinformowała o nieautoryzowanej transakcji na kwotę 19.000 zł. Klientka wskazała, że transakcja miała miejsce bez jej wiedzy, zgody i woli. Powód twierdzi, że do nieautoryzowanych operacji doszło w wyniku przestępstwa popełnionego za pośrednictwem Internetu. Jako podstawę prawną roszczenia przywołano art. 46 ust. 1 ustawy o usługach płatniczych.

W odpowiedzi na pozew z 18 lipca 2024 r. Bank (...) spółka akcyjna
z siedzibą w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu podniesiono, że klientka próbowała przerzucić negatywne skutki ekonomiczne swoich działań na Bank, mimo że to właśnie Bank zablokował realizację kolejnych przelewów z jej rachunku. W trakcie rozmowy telefonicznej z pracownikiem Banku klientka przyznała, że udostępniła osobie podszywającej się pod brokera dane swojego dowodu osobistego. Zdaniem pozwanego, przy zachowaniu należytej staranności klientka mogła łatwo zorientować się, że jej działania wiążą się z poważnym ryzykiem. Skoro była w stanie samodzielnie zainstalować aplikację na urządzeniu oraz korzystać z bankowości internetowej, nie można automatycznie przyjąć, że jej wiek uniemożliwiał jej zrozumienie konsekwencji własnych decyzji. Klientka wielokrotnie naruszyła podstawowe zasady ostrożności –
nie sprawdziła wiarygodności biura maklerskiego przed rozpoczęciem współpracy, zignorowała komunikaty o zasadach bezpiecznego korzystania z bankowości elektronicznej dostępne na stronie internetowej banku, zainstalowała oprogramowanie umożliwiające zdalny dostęp do jej urządzenia, udostępniła skan dowodu osobistego oraz dane do logowania.

Wyrokiem z 16 września 2024 r., sygn. akt XVI C 1165/24 upr., Sąd Rejonowy
dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie z powództwa Rzecznika Finansowego działającego na rzecz K. B. przeciwko Bank (...) spółce akcyjnej w W. o zapłatę:

3.  zasądził od pozwanej Bank (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W.
na rzecz K. B. kwotę 19.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi
za opóźnienie od 12 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty;

4.  zasądził od pozwanej Bank (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W.
na rzecz powoda Rzecznika Finansowego kwotę 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

5.  nakazał pobrać od pozwanej Bank (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie kwotę 1.000 zł tytułem opłaty od pozwu, od której uiszczenia powód był zwolniony
z mocy ustawy.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiodła pozwana, zaskarżając je w całości.
Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła na podstawie art. 368 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 368 § 1 ¹ k.p.c. w zw. z art. 505 (9) § 1 ¹ k.p.c.:

1.  naruszenie przepisów prawa procesowego mające istotny wpływ na rozstrzygnięcie, tj.:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. zdanie pierwsze w zw. z art. 6 k.c.,
art. 227 k.p.c., art. 299 k.p.c., art. 231 k.p.c., poprzez dowolną ocenę dowodów i brak wszechstronnego rozważenia całości materiału dowodowego polegającego na:

i.  przyjęciu, że zachowanie Powoda w związku z obsługą rachunku bankowego w dniu 10.08.2022 r. nie miało charakteru rażącego niedbalstwa i było uzasadnione o okolicznościami przestępstwa oszustwa oraz profesjonalizmem sprawcy tego przestępstwa,
podczas gdy Powód naruszył ciążące na nim obowiązki wynikające
z przepisów prawa powszechnie obowiązującego (w szczególności Ustawy o usługach płatniczych) i z Umowy Ramowej, (co Sąd I instancji wprost przyznał w Uzasadnieniu Wyroku: „W sprawie wykazane zostało, że niewątpliwie Powódka, wbrew ciążącemu na niej obowiązkowi, udostępniła dane do logowania osobie trzeciej, udostępniła skan dowodu tożsamości, pobrała oprogramowanie śledzące” str. 7 Uzasadnienia Wyroku) a liczba i skala naruszeń powinny skutkować przypisaniem mu rażącego niedbalstwa;

ii.  przyjęciu, że udostępnienie danych przez Powoda było reakcją
na precyzyjnie przygotowaną i zorganizowaną akcję przestępczą, bowiem Powód otrzymał ofertę zainwestowania poprzez zakup akcji spółki (...) S.A., podczas gdy Powód samodzielnie, z własnej inicjatywy rozpoczął współpracę z niezweryfikowanym wcześniej podmiotem, co przyznał podczas przesłuchania na rozprawie w dniu 22.08.2024 r. – „Była to informacja na stronie internetowej.
Była informacja, że najmniejsza kwota to tysiąc złotych, żeby podać swój numer telefonu to oddzwonią do mnie ” (od ok. 00:11:00 rozprawy z dnia 22.08.2024 r.), a bez aktywnego udziału Powoda nie doszłoby do obecnie kwestionowanej transakcji;

(...).  przyjęciu, że Bank nie dopełnił ciążących na nim obowiązków
w związku z prowadzeniem rachunku bankowego, gdyż nie zareagował na to, że z konta bankowego Powoda nastąpiło zlecenie transakcji przelewu na kwotę 19.000 zł, podczas gdy Bank działał zgodnie
ze wszelkimi procedurami bezpieczeństwa w sposób przewidziany
w Umowie Ramowej oraz Ustawie o usługach płatniczych
(należycie autoryzował i uwierzytelnił transakcję), tym samym
był zobowiązany do realizacji przelewu, co więcej przy próbie dokonania kolejnych przelewów, Bank skontaktował się telefonicznie z Powodem, co ostatecznie uchroniło Powoda przed dalszą współpracą z niezweryfikowanym brokerem;

iv.  przyjęciu, że Bank nie dopełnił ciążących na nim obowiązków informacyjnych i nienależycie informował swoich klientów o fakcie istnienia procederu przestępczego polegającego na podszywaniu się
pod pracowników firm maklerskich („makler (...)”), podczas gdy Pozwany w szerokim zakresie prowadził działania informacyjne polegające na udostępnianiu na swojej stronie internetowej kluczowych i niezbędnych co do uchronienia się przed przestępcami informacji,
a Powód miał obowiązek zapoznania się z tymi komunikatami

a które to według pozwanego naruszenia, miały istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, w szczególności dokonania prawidłowej oceny czy zachowanie Powoda miało charakter rażącego niedbalstwa oraz ustalenia podmiotu odpowiedzialnego za sporną transakcję;

b)  art. 235 (2) § 1 pkt 2 w zw. z art. 505 (7) § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. polegające na pominięciu postanowieniem z dnia 22.08.2024 r., do którego zgłoszono zastrzeżenie, wniosku pozwanego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu informatyki lub teleinformatyki na okoliczności wskazane w pkt 9 petitum odpowiedzi na pozew -
a w konsekwencji błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, polegający na błędnym przyjęciu, że (i) system Banku w dniu 10.08.2022 r. nie zareagował prawidłowo na transakcję na rachunku bankowym Powoda; (ii) Bank nie dopełnił ciążących na nim obowiązków wynikających z ustawy o usługach płatniczych; (iii) Powód nie dopuścił się rażącego niedbalstwa przy obsłudze swojego rachunku bankowego w dniu 10.08.2022 r.

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego:

a)  art. 727 k.c. polegające na jego niezastosowaniu i nieuwzględnieniu,
że Bank może odmówić wykonania zlecenia posiadacza rachunku bankowego tylko w wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych, natomiast
w przypadku podwójnej autoryzacji spornej transakcji za pomocą różnych instrumentów płatniczych na Pozwanym ciążył obowiązek przeprowadzenia spornej transakcji;

b)  art. 40 ust. 1 ustawy o usługach płatniczych w zw. z art. 60 k.c. i art. 65 k.c. poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że Bank w sposób niewłaściwy przyjął, że sporna transakcja nie była autoryzowana, podczas gdy transakcję uważa się za autoryzowane, jeśli płatnik wyraził zgodę na wykonanie transakcji płatniczej w sposób przewidziany w umowie między płatnikiem a jego dostawcą, natomiast w niniejszej sprawie sporna transakcja została przeprowadzona po zalogowaniu się do systemu (...) i zleceniu przelewu do obiorcy zaufanego, którego dodanie zostało potwierdzone hasłem SMS wysłanym na numer telefonu Powoda;

c)  art. 46 ust. 3 ustawy o usługach płatniczych w zw. z art. 42 ust. 1–2 ustawy
o usługach płatniczych w zw. z art. 2 pkt 10 ustawy o usługach płatniczych polegające na ich błędnej wykładni i przyjęciu, że zachowanie Powoda
w związku z obsługą rachunku nie wyczerpywało przesłanek rażącego niedbalstwa, podczas gdy: (i) Powód z chwilą zawarcia Umowy Ramowej
i otrzymania dostępu do kanałów bankowości elektronicznej, tj. indywidualnych instrumentów płatniczych, był zobowiązany do podjęcia niezbędnych środków służących zapobiegnięciu naruszeniu indywidualnych danych uwierzytelniających, a w szczególności był obowiązany do przechowywania instrumentu płatniczego z zachowaniem należytej staranności
oraz nieudostępniania go osobom nieuprawnionym, a (ii) Powód zalogował się do aplikacji Banku na urządzeniu z zainstalowanym oprogramowaniem śledzącym, w konsekwencji czego z rachunku Powoda dokonano spornych transakcji oraz (iii) Powód dokonał wielokrotnie zachowań odbiegających
od wzorca staranności użytkownika instrumentu płatniczego (por. szerzej pkt. 2 uzasadnienia apelacji), a skala i rozmiar naruszeń uzasadniają przypisanie mu rażącego niedbalstwa;

d)  art. 46 ust. 3 ustawy o usługach płatniczych polegające na jego niezastosowaniu, w sytuacji, gdy Powód doprowadził do spornej transakcji w wyniku będącego skutkiem rażącego niedbalstwa naruszenia obowiązku przechowywania instrumentu płatniczego z zachowaniem należytej staranności
oraz nieudostępniania go osobom nieuprawnionym, a w konsekwencji – obciążenie Banku odpowiedzialnością za sporne transakcje, podczas gdy
to Powód powinien odpowiadać za sporne transakcje do pełnej ich wysokości;

e)  art. 46 ust. 2 ustawy o usługach płatniczych polegające na jego niezastosowaniu, w sytuacji gdy sporne transakcje zostały dokonane na skutek kradzieży Powodowi instrumentów płatniczych ((...), (...), PESEL oraz aplikacja mobilna), co jest faktem niespornym pomiędzy stronami, a w konsekwencji Powód odpowiada za nieautoryzowane transakcje płatnicze do wysokości równowartości w walucie polskiej 50 EURO, ustalonej przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez NBP obowiązującego w dniu wykonania transakcji, tj. do kwoty 235,00 zł i w tej części powództwo powinno zostać oddalone.

Apelujący wniósł jednocześnie o zmianę wyroku w całości poprzez oddalenie powództwa, a także o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu
za I i II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację, powód wniósł o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie na swoją rzecz od powoda kosztów postępowania w instancji odwoławczej, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Niniejsza sprawa – jako sprawa o świadczenie, w której wartość przedmiotu sporu nie przekracza dwudziestu tysięcy złotych – podlega rozpoznaniu z uwzględnieniem przepisów o postępowaniu uproszczonym (art. 505 ¹ § 1 k.p.c.). W postępowaniu tym, jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa (art. 505 ¹³ § 2 k.p.c.). W zakresie wymaganej treści uzasadnienia sądu drugiej instancji powołany przepis stanowi zatem lex specialis wobec art. 387 § 2 ¹ k.p.c.

Apelacja strony pozwanej nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w pełni popiera ustalenia faktyczne i ocenę prawną przedstawioną
w uzasadnieniu wyroku Sądu Rejonowego. Stan faktyczny zdaniem Sądu został prawidłowo ustalony w oparciu o materiał dowodowy, którego wiarygodność nie została skutecznie zakwestionowana.

Podnoszony w apelacji zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. jest oczywiście bezzasadny.

Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że udostępnienie danych logowania, instalacja oprogramowania zdalnego pulpitu oraz przesłanie skanu dowodu osobistego przez K. B. nie nosiły cech rażącego niedbalstwa. Zgromadzony materiał dowodowy wskazuje jednoznacznie, że działania klientki były efektem zmanipulowania przez profesjonalnych przestępców działających metodami socjotechnicznymi. K. B. działała
w dobrej wierze, będąc przekonana, że kontaktuje się z legalnym brokerem inwestycyjnym.

Sąd Rejonowy słusznie wskazał, że K. B. była ofiarą przestępstwa
i trudno wymagać od osoby w wieku 81 lat, aby potrafiła samodzielnie zweryfikować autentyczność brokera działającego rzekomo w imieniu spółki notowanej na giełdzie.
Skala manipulacji oraz zastosowanych przez sprawców technik, w tym przekierowanie
do fałszywej strony internetowej, wyklucza możliwość przypisania jej rażącego niedbalstwa.

Także fragment zeznań K. B. przytoczony przez apelującą nie zmienia kwalifikacji prawnej zdarzenia. Fakt, że K. B. podała numer telefonu
przez formularz nie oznacza, że samodzielnie podjęła decyzję o inwestowaniu.
Przeciwnie, została wprowadzona w błąd przez nieuczciwe osoby trzecie, którzy dalej pokierowali jej działaniami, wykorzystując techniki manipulacji i naruszając jej autonomię decyzyjną.

Sąd Okręgowy popiera stanowisko Sądu Rejonowego wskazujące na brak dochowania
przez pozwaną należytej staranności, pomimo tego, że system bankowy zarejestrował szereg nietypowych zdarzeń: nagłą likwidację lokaty, przelew wysokiej kwoty, dodanie nowego obiorcy. Były to wystarczające przesłanki do podjęcia dodatkowej weryfikacji,
której Bank zaniechał.

Dodatkowo komunikaty zamieszczane przez Bank zdaniem Sądu Okręgowego nie były wystarczająco szczegółowe ani adekwatne do mechanizmu przestępstwa, które zaistniało
w niniejszej sprawie. Sąd Rejonowy słusznie ocenił, że brak ostrzeżeń dotyczących reklam inwestycyjnych powiązanych z zakupem akcji (...) nie pozwala uznać, że Bank dopełnił obowiązku informacyjnego.

W świetle powyższego nie można mówić o naruszeniu art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. zdanie pierwsze w zw. z art. 6 k.c., art. 227 k.p.c., art. 299 k.p.c., art. 231 k.p.c.

Także oddalenie przez Sąd Rejonowy dowodu z opinii biegłego było uzasadnione. Jak wskazał Sąd I instancji, przedmiotem sporu było nie to, czy aplikacja (...) była złośliwa, lecz czy K. B. swoim zachowaniem naruszyła ciążące na niej obowiązki. Ustalony stan faktyczny nie budził wątpliwości, z uwagi na co, przeprowadzenie ww. dowodu nie było konieczne. W związku z powyższym chybiony jest zarzut art. 235 (2) § 1 pkt 2 w zw. z art. 505 (7) § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 w zw. z art. 278 § 1 k.p.c.

Mając na względzie ustalenia faktyczne poczynione w niniejszej sprawie,
Sąd Okręgowy przyjmuje za własne ustalenia Sądu Rejonowego (art. 382 k.p.c.). Zostały one bowiem poczynione prawidłowo, w granicach zakreślonych przez art. 227 – 234 k.p.c.

Apelująca zarzuciła wyrokowi Sądu I instancji naruszenie przepisów
prawa materialnego.

Zdaniem Sądu Okręgowego art. 727 k.c. nie został naruszony. Bank nie był zobowiązany do realizacji zlecenia, które miało charakter nieautoryzowany. Jak słusznie wskazał Sąd Rejonowy, fakt, że przelew przeszedł przez system bankowy nie przesądza o istnieniu zgody klienta w rozumieniu art. 40 ust. 1 ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1907).

Powołanie się przez apelującą na autoryzację przez kod SMS nie przekreśla nieautoryzowanego charakteru transakcji. Kod został przechwycony dzięki zdalnemu dostępowi do telefonu, a zatem K. B. nie miała rzeczywistej kontroli
nad wykonaniem przelewu. Transakcja nie była wyrazem jej świadomej zgody.

W ocenie Sądu Okręgowego obowiązki wynikające z art. 42 u.u.p. nie zostały przez K. B. rażąco naruszone. Sąd Rejonowy w sposób wyczerpujący ocenił całokształt zachowania K. B. i prawidłowo uznał, że nie wykazało ono cech rażącego niedbalstwa. Instalacja aplikacji do zdalnego pulpitu nastąpiła pod wpływem manipulacji ze strony nieuczciwych osób trzecich, a klientka nie zdawała sobie sprawy z rzeczywistego celu działania. Co za tym idzie, K. B. nie doprowadziła do nieautoryzowanej transakcji w wyniku rażącego niedbalstwa. Nie udostępniła danych w celu dokonania operacji bankowych, lecz w celu weryfikacji przez rzekomego brokera. Ponadto jej wiek i ograniczona wiedza techniczna miały istotne znaczenie dla oceny jej stopnia rozeznania.

Zdaniem Sądu Okręgowego zarzut art. 46 ust. 2 u.u.p. także nie zasługuje na uwzględnienie. Nie doszło, albowiem do utraty instrumentu płatniczego w rozumieniu fizycznym. K. B. nie mogła stwierdzić, że doszło do naruszenia zabezpieczeń zanim przestępcy dokonali transakcji. Zgłoszenie także nastąpiło niezwłocznie po jej wykryciu.

Odnosząc się jeszcze do ostatniego zarzutu apelacji tj. art. 46 ust. 2 u.u.p., zgodnie z którym, płatnik ponosi jedynie odpowiedzialność za nieautoryzowaną transakcję do kwoty 50 euro. Jednakże na podstawie kolejnego ustępu ww. przepisu jeżeli płatnik nie miał możliwości stwierdzenia utraty, kradzieży lub przywłaszczenia instrumentu płatniczego przed wykonaniem transakcji płatniczej, z wyjątkiem przypadku gdy płatnik działał umyślnie nie ponosi odpowiedzialności do kwoty 50 euro (art. 46 ust. 2a u.u.p.). W tej sytuacji słusznie zauważył Sąd Rejonowy, że nie zachodziły podstawy do obciążenia klientki kwotą 50 euro, albowiem nie miała możliwości stwierdzenia, że doszło do uzyskanie dostępu do rachunku bankowego przez osoby trzecie zanim dokonane zostały transakcje nie działała również umyślnie.

Z tych też względów na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację pozwanej jako bezzasadną.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 ¹ k.p.c., uznając, że pozwany przegrał proces w całości. Na wysokość zasądzonej kwoty składało się wynagrodzenie ustanowionego w sprawie pełnomocnika
w kwocie 1.800 zł (§ 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r.).

Sędzia Małgorzata Kanigowska – Wajs

(...)

Sędzia Małgorzata Kanigowska – Wajs