Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 października 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:	SSO Anna Strączyńska
Sędziowie:	SO Aleksandra Łączyńska-Mendakiewicz (spr.) SR (del.) Wiesława Śmich
Protokolant:	sekr. sądowy Przemysław Sulich

po rozpoznaniu w dniu 3 października 2017 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. S.

przeciwko (...) Niestandaryzowanemu Sekurytyzacyjnemu Funduszowi Inwestycyjnemu Zamkniętemu w W.

o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Pruszkowie

z dnia 22 listopada 2016 r., sygn. akt I C 1828/15

oddala apelację.

Sygn. akt V Ca 423/17

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym dnia 12 grudnia 2015 r. Z. S. wniósł o uzgodnienie stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym poprzez wykreślnie z działu IV księgi wieczystej nr (...) prowadzonej w Sądzie Rejonowym w Pruszkowie dla nieruchomości położonej w N. przy ul. (...), hipoteki przymusowej zwykłej na kwotę 400 000zł, wpisanej na rzecz (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 22 listopada 2016 roku o sygn. akt I C 1828/15 Sąd Rejonowy w Pruszkowie oddalił powództwo, zasądził od powoda Z. S. na rzecz pozwanego (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W. kwotę 7.217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 7.200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz nieuiszczone przez powoda Z. S. koszty sądowe, od których był on zwolniony przejął na rachunek Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Pruszkowie.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne
i ocenę prawną:

Z. S. jest właścicielem nieruchomości położonej w N. przy ul. (...), stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Pruszkowie VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...). W dziale IV wskazanej księgi pod poz. nr 3 wpisana jest hipoteka przymusowa w kwocie 400.000zł na rzecz (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny (dalej - (...)).

W dniu 3 lipca 2000 r. (...) sp. z o.o. z siedzibą w R. zawarła z (...) Bankiem S.A. z siedzibą w K. umowę o kredyt odnawialny w wysokości 1.000.000 zł na okres 12 miesięcy przeznaczony na refinansowanie kredytu w rachunku bieżącym oraz finansowanie bieżącej działalności. W dniu 3 lipca 2000 r. powód Z. S. zawarł umowę poręczenia na podstawie której zobowiązał się wykonać na rzecz Banku zobowiązania wynikające z wskazanej umowy na wypadek ich niewykonania przez (...) sp. z o.o.

W dniu 3 lipca 2001 r. (...) sp. z o.o. z siedzibą w R. zawarła z (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. - następcą prawnym (...) Banku S.A. z siedzibą w K. umowę zmieniającą umowę o kredyt odnawialny zawartą w dniu 3 lipca 2000 r., na mocy której Bank zobowiązał się udzielić (...) sp. z (...). kredytu w wysokości 1.000.000zł z przeznaczeniem na refinansowanie kredytu w rachunku bieżącym oraz finansowanie bieżących potrzeb kredytobiorcy na okres do dnia 3 lipca 2002 r. W dniu 3 lipca 2001 r. powód Z. S. zawarł umowę zmieniającą umowę poręczenia z dnia 3 lipca 2000 r. na podstawie której zobowiązał się wykonać na rzecz Banku zobowiązania wynikające z umowy o udzielenie kredytu (...) sp. z o.o. z siedzibą w R. z dna 3 lipca 2000 r., zmienionej w dniu 3 lipca 2001 r. na wypadek ich niewykonania przez kredytobiorcę.

W związku z umową o kredyt odnawialny z dnia 3 lipca 2000 r. zmienioną umową z dnia 3 lipca 2001r., (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W., w dniu 6 grudnia 2001 r. wystawił przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w R., Z. S. oraz pozostałym poręczycielom, bankowy tytuł egzekucyjny nr (...), któremu postanowieniem z dnia 17 lipca 2002 r. wydanym przez Sąd Rejonowy dla Warszawy - Mokotowa w W. w sprawie sygn. I Co 2676/01 nadano klauzulę wykonalności między innymi przeciwko powodowi Z. S..

W oparciu o bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) z dnia 6 grudnia 2001 r. zaopatrzony w klauzulę wykonalności z dnia 17 lipca 2002 r. przeciwko Z. S., zgodnie z wnioskiem z dnia 18 grudnia 2002 r., w dniu 4 marca 2003 r. dokonano ujawnienia w dziale IV księgi wieczystej nr (...) pod poz. 3 hipoteki przymusowej zwykłej na kwotę 400 000 zł celem zabezpieczenia kredytu odnawialnego udzielonego (...) sp. z o.o. z siedzibą w R. .

W dniu 5 marca 2002 r. w Monitorze Sądowym i Gospodarczym opublikowano obwieszczenie o ogłoszeniu w dniu 18 lutego 2002 r. upadłości (...) sp. z o.o.

W dniu 9 lutego 2004 r. w Monitorze Sądowym i Gospodarczym opublikowano obwieszenie o stwierdzeniu postanowieniem z dnia 27 stycznia 2004 r. ukończenia postępowania upadłościowego (...) sp. z o.o.

Wierzytelności wynikające z tytułu umowy kredytu z dnia 3 lipca 2000 r. zmienionej umową z dnia 3 lipca 2001 r., pomimo zgłoszenia ich przez (...) Bank S.A. z siedzibą w W. w toku postępowania upadłościowego dotyczącego (...) sp. z o.o. z siedzibą w R. nie zostały we wskazanym postępowaniu zaspokojone .

W dniu 22 maja 2013 r. (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. (następca prawny (...) Bank S.A. z siedzibą w W.) zawarł z (...) umowę przelewu wierzytelności. Zgodnie z pkt 3.2. umowy wraz z wierzytelnościami przekraczającymi w dacie przeniesienia wartość 1.500 zł, Bank przeniósł na (...) odnośne zabezpieczenia, w tym w szczególności hipoteki, weksle oraz zastawy rejestrowe. Przedmiotową umową przelewu wierzytelności objęte były wierzytelności wraz zabezpieczeniami, wynikające między innymi z umowy kredytowej zawartej z (...) sp. z o.o., w tym wierzytelność przysługującą względem Z. S. wynikającą z udzielonego przez niego poręczenia.

Pozwany (...) w dniu 15 czerwca 2013 r. wystosował do (...) sp. z o.o. wezwanie do zapłaty należności wynikających z umowy kredytu z dnia 1 kwietnia 1998r.

W dniu 18 sierpnia 2014 r. pozwany (...) złożył wniosek o wpis w księdze wieczystej nr (...) poprzez zmianę danych uprawnionego wierzyciela z tytułu hipoteki wpisanej w dziale IV księgi wieczystej pod nr (...) i ujawnienie jako uprawnionego (...). Do wniosku dołączono wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego. Wniosek (...) został uwzględniony, w wyniku czego w dniu 16 września 2014 r. dokonano zmiany w księdze wieczystej zgodnie z żądaniem wniosku.

W dniu 8 grudnia 2014 r. pozwany (...) złożył przeciwko powodowi Z. S. pozew o zapłatę kwoty 130.892,77zł stanowiącej część zobowiązania wynikającego z umowy kredytowej z dnia 3 lipca 2000 r., zmienionej umową z dnia 3 lipca 2001 r. zawartej przez (...) sp. z o.o., z ograniczeniem odpowiedzialności pozwanego do wysokości wartości nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...).

Nieprawomocnym wyrokiem z dnia 18 grudnia 2015 r. wydanym w sprawie o sygn. akt IV C 349/15, Sąd Okręgowy w Warszawie zasądził od Z. S. na rzecz (...) kwotę 109.931,96zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 8 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty, ograniczając odpowiedzialność Z. S. do wysokości hipoteki wpisanej na rzecz (...) na nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...) .

Zdaniem Sądu Rejonowego powództwo jako niezasadne podlegało oddaleniu.

Jak wskazał sąd I instancji, na podstawie treści art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, w razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej, a rzeczywistym stanem prawnym osoba, której prawo nie jest wpisane lub jest wpisane błędnie albo jest dotknięte wpisem nieistniejącego obciążenia lub ograniczenia, może żądać usunięcia niezgodności.

Sąd I instancji podkreślił fakt, iż reguła określona w art. 6 k.c. nakłada na osobę wywodząca z faktu mającego znaczenia dla rozstrzygnięcia skutki prawne, ciężar jego udowodnienia. Oznacza to, iż ten kto, powołując się na przysługujące mu prawo, żąda czegoś od innej osoby, ma obowiązek udowodnienia okoliczności faktycznych stanowiących podstawę tego żądania.

Ponadto wskazał , że z art. art. 876 § 1 k.c. przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Poręczenie stanowi klasyczną, obok umowy gwarancyjnej czy weksla, postać zabezpieczenia typu osobistego, poprzez umocnienie pozycji prawnej wierzyciela, który może szukać zaspokojenia swojej wierzytelności także z majątku poręczyciela. Podstawową cechą umowy poręczenia jest jej akcesoryjność. Wystawienie w dniu 6 grudnia 2001r. przeciwko Z. S. oraz pozostałym poręczycielom bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...), a następnie nadanie mu postanowieniem z dnia 17 lipca 2002 r. klauzuli wykonalności w opinii Sądu I instancji nie zmieniło charakteru zobowiązania zaciągniętego przez powoda. Jego zdaniem fakt nadania klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu przeciwko poręczycielowi spowodował jedynie, że wierzytelność mogła być dochodzona przez wierzyciela w drodze egzekucji skierowanej do poręczycieli – jako dłużników solidarnych należności przysługujących w związku kredytem zaciągniętym przez (...) sp. z o.o.

Jak podniósł Sąd Rejonowy akcesoryjność należy do istoty umowy poręczenia. Zobowiązanie poręczyciela pozostaje w stosunku zależności do zobowiązania dłużnika głównego i zasadniczo dzieli jego los. W przypadku zaspokojenia wierzyciela przez dłużnika lub przez osobę trzecią albo w przypadku wygaśnięcia wierzytelności z innych tytułów wygasa również zobowiązanie poręczyciela. Odpowiedzialność poręczyciela jest zatem uzależniona od istnienia ważnego zobowiązania dłużnika, którego poręczyciel dług poręczył. O akcesoryjności poręczenia przesądza także zależność między zakresem odpowiedzialności poręczyciela, a rozmiarem zobowiązania dłużnika, co przekłada się na odpowiedzialność poręczyciela także za wszelkie dodatkowe zobowiązania przewidziane zobowiązaniem głównym (np. odsetki, koszty postępowania). Czynności prawne dokonane przez wierzyciela z dłużnikiem głównym po udzieleniu poręczenia nie zwiększają zobowiązania poręczyciela. Ponadto poręczycielowi przeciwko wierzycielowi przysługują tylko te zarzuty, a równocześnie wszystkie, które wobec niego przysługują dłużnikowi. Z uwagi na tak dalekie powiązanie między poręczeniem a zobowiązaniem w taki sposób zabezpieczanym w umowie poręczenia jej akcesoryjność w drodze porozumienia stron nie może zostać wyłączona.

W ocenie Sądu I instancji w toku niniejszego postępowania powód nie wykazał ażeby zobowiązanie główne wygasło. Powód nie przedstawił żadnego dowodu ani nie powołał żadnej okoliczności o tym świadczącej. Nie było bowiem kwestionowane, że wierzytelności związane z udzieleniem kredytu (...) sp. z o.o. nie zostały zaspokojone w toku postępowania upadłościowego dotyczącego (...) sp. z o.o. Sam zaś fakt ogłoszenia upadłości (...) sp. z o.o. oraz w związku z tym nieistnienie dłużnika głównego w dacie zawarcia przez pozwanego umowy cesji wierzytelności nie prowadził do wygaśnięcia poręczenia. Ogłoszenie upadłości dłużnika nie powoduje bowiem wygaśnięcia jego zobowiązania wobec wierzyciela, a zmienia tylko sposób, w jaki wierzyciel poszukuje zaspokojenia. W czasie trwania postępowania upadłościowego poręczyciel nie przestaje być zobowiązany wobec wierzyciela, który może prowadzić egzekucję z jego majątku. Zgodnie bowiem z art. 881 k.c. poręczyciel odpowiada jak współdłużnik solidarny, chyba że co innego wynika z odmiennego zastrzeżenia (vide Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2006r., sygn. Akt II CK 347/05).

Okoliczność toczącego się postępowania upadłościowego względem dłużnika głównego (...) sp. z o.o. również nie miała wpływu na przebieg zainicjowanego przez wierzyciela postępowania klauzulowego w wyniku którego nadano klauzulę wykonalności między innymi przeciwko powodowi. Powołując się na orzecznictwo sądów powszechnych, Sąd Rejonowy wskazał, iż postępowanie w sprawie nadania klauzuli wykonalności jako prowadzone wyłącznie w celu stworzenia podstawy przyszłego postępowania (tytułu wykonawczego) nie jest ani częścią postępowania rozpoznawczego ani też częścią postępowania egzekucyjnego. Jest szczególnym postępowaniem o ściśle określonym przez jego przepisy zakresie kognicji. Zatem ogłoszenie upadłości, w stosunku do osoby przeciwko której wierzyciel egzekucyjny wcześniej wystąpił z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności na podstawie art. 788 k.p.c., nie uzasadnia zawieszenia postępowania klauzulowego (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 7 marca 1993r., sygn. 138/93, OSA 1993/11/78).

Zdaniem Sądu Rejonowego również zarzut związany z nieuprawnionym, zdaniem powoda, nadaniem bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nr (...) z dnia 6 grudnia 2001r. wystawionemu przez (...) Bank (...) S.A. w W. klauzuli wykonalności przeciwko powodowi nie mógł prowadzić do uwzględnia powództwa. Wskazał bowiem, iż zgodnie z treścią art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Na podstawie treści art. 366 k.p.c. wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami. W sytuacji, gdy zachodzi związanie prawomocnym orzeczeniem sądu i ustaleniami faktycznymi, które legły u jego podstaw, niedopuszczalne jest w innej sprawie o innym przedmiocie dokonywanie ustaleń i ocen prawnych sprzecznych z prawomocnie osądzoną sprawą.

Sąd Rejonowy wskazał, że z umowy z dnia 22 maja 2013 r. zawartej z (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. - następcą prawnym (...) Bank S.A. z siedzibą w W. oraz załącznika nr 1 wynika, iż na jej mocy pozwany nabył przysługującą cedentowi wierzytelność z tytułu kredytu zaciągniętego przez (...) sp. z o.o. Z treści tej umowy wynika, iż jej strony ustaliły, że na jej podstawie Bank, oprócz wierzytelności przeniósł na (...) również wszelkie zabezpieczenia, w tym w szczególności hipoteki, weksle oraz zastawy rejestrowe. Zapis ten jest powtórzeniem bezwzględnie obowiązujących w tym zakresie przepisów.

Powołując się na treść art. 79 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece Sąd Rejonowy wskazał, że w razie przelewu wierzytelności hipotecznej na nabywcę przechodzi także hipoteka, chyba że ustawa stanowi inaczej. Do przelewu wierzytelności hipotecznej niezbędny jest wpis w księdze wieczystej.

Kierując się wskazaniami Sądu Najwyższego przedstawionymi w wyroku z dnia 25 listopada 2015 r. ( sygn. IV CSK 79/15), Sąd I instancji skuteczność przelewu uzależnił od przeniesienia wierzytelności, przeniesienia hipoteki zabezpieczającej tę wierzytelność oraz wpisu nowego wierzyciela do księgi wieczystej. Ograniczenie się w umowie obejmującej przelew wierzytelności hipotecznej do oświadczenia woli obejmującego jedynie przeniesienie wierzytelności albo hipoteki nie oznacza sprzeczności tej czynności prawnej z ustawą. Sprzeczność taka wystąpiłaby, gdyby obie strony wyraźnie zastrzegły, że przenoszą wierzytelność bez hipoteki albo hipoteką bez wierzytelności. Wierzytelność hipoteczna nie może być bowiem przeniesiona bez hipoteki, hipoteka zaś nie może zostać w żadnym wypadku przeniesiona bez wierzytelności, którą zabezpiecza. Cesja wierzytelności hipotecznej wymaga więc przejścia obu tych praw łącznie.

Odnosząc powyższe do ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy wskazał, iż pozwany poprzez zawarcie w dniu 22 maja 2013 r. umowy przelewu wierzytelności nabył przysługujące (...) Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wierzytelności wynikające z kredytu udzielonego (...) sp. z o.o. wraz z zabezpieczeniami, w tym z zabezpieczeniem w postaci hipoteki wpisanej na nieruchomości należącej do pozwanego.

Stosownie zaś do treści art. 109 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, wierzyciel, którego wierzytelność jest stwierdzona tytułem wykonawczym, określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym, może na podstawie tego tytułu uzyskać hipotekę na wszystkich nieruchomościach dłużnika (hipoteka przymusowa).

Zgodnie natomiast z art. 194 ust 1 ustawy o funduszach inwestycyjnych (tj. Dz.U. 2016 poz. 1896) księgi rachunkowe funduszu sekurytyzacyjnego, wyciągi z tych ksiąg podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych funduszu i opatrzone pieczęcią towarzystwa zarządzającego funduszem sekurytyzacyjnym oraz wszelkie wystawione w ten sposób oświadczenia zawierające zobowiązania, zwolnienie z zobowiązań, zrzeczenie się praw lub pokwitowanie odbioru należności mają moc prawną dokumentów urzędowych oraz stanowią podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych i rejestrach publicznych.

Wobec powyższego, Sąd Rejonowy na podstawie art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece oddalił powództwo w całości.

O kosztach Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 k.p.c.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych a contrario, Sąd I instancji przejął opłatę sądową od pozwu na rachunek Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Pruszkowie.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wniósł powód Z. S. zaskarżając wyrok w części tj. w punkcie I i II.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1.  naruszenie prawa materialnego art. 509 § 1 KC przez błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, iż dopuszczalne i skuteczne jest przeniesienie zabezpieczeń wierzytelności głównej nieoznaczonych w umowie przelewu w sposób umożliwiający jednoznaczną identyfikacje jakich praw lub osób dotyczą, także wówczas gdy przelew wierzytelności głównej jest nieskuteczny z uwagi na nieistnienie dłużnika (wykreślona z rejestru spółka z o.o.);

2.  naruszenie prawa materialnego art. 879 § 1 KC w zw. z art. 353 § 1 KC przez błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, iż zobowiązanie poręczyciela nie wygasa z w przypadku gdy zakres zobowiązania dłużnika jest nieoznaczalne wobec braku dłużnika i braku możliwości żądania spełnienia świadczenia przez wierzyciela oraz odpowiadającemu mu braku możliwości spełnienia świadczenia przez dłużnika, w sytuacji gdy dla istnienia długu konieczne jest istnienie wierzyciela i dłużnika;

3.  naruszenie przepisu art. 15 ust. 1 Ustawy o krajowym rejestrze sądowym z dnia z 20.08.1997 r. przez jego niezastosowanie;

4.  naruszenie przepisu art. 6 KC przez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż obowiązek wykazania skuteczności lub nieskuteczności nabycia wierzytelności wobec powoda przez pozwanego obciążą powoda także wówczas gdy jego dane w żaden sposób w umowie nie występują w sposób umożliwiający jego identyfikację;

5.  naruszenie przepisów postępowania art. 227 i 228 § 1 KPC w zw. z art. 15 ust. 1 Ustawy o krajowym rejestrze sądowym z dnia 20.08.1997 r., co do nieistnienia spółki (...) sp. z o. o. z poprzez pominięcie faktów mających znaczenie dla rozstrzygnięcia;

6.  naruszenie przepisu art. 233 § 1 KPC przez wadliwą ocenę dowodu z dokumentów w postaci umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 22 maja 2013 r., w szczególności dowolne przyjęcie, iż definicję przyjęte w umowie między stronami podlegają wykładni selektywnej a nie łącznej, co dotyczy definicji dłużnika, wierzytelności i zabezpieczenia oraz dowolne przyjęcie, iż zapisy te pozwalają na uznanie iż doszło do przelewu konkretnej oznaczalnej i identyfikowalnej wierzytelności przysługującej zbywcy wobec powoda;

7.  naruszenie przepisu art. 244 § 1 i 2 KPC w zw. z art. 194 ust. 1 i 2 Ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi z dnia z dnia 27.05.2004 r. (Dz.U. Nr 146, poz. 1546 z późn. zm.) w zw. z art. 233 § 1 KPC przez wadliwe przyjęcie, iż wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu jest dokumentem o znaczeniu urzędowym dla potrzeb niniejszego postępowania oraz

8.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym.

Wobec powyższego apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie 1 przez wykreślenie z działu IV księgi wieczystej nr (...) prowadzonej w Sądzie Rejonowym w Pruszkowie dla nieruchomości położonej w N. przy ul. (...) hipoteki przymusowej zwykłej na kwotę 400.000 zł wpisanej na rzecz (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty, w punkcie 2 przez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych, zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania za drugą instancję w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych oraz o zwolnienie powoda od kosztów sądowych w całości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że Sąd Okręgowy w całości podziela i przyjmuje za swoje ustalenia faktyczne dokonane przez sąd I instancji. Podziela również dokonaną przez ten sąd ocenę prawną ustalonych faktów.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutów prawa procesowego należy wskazać, że są one bezzasadne.

Nie doszło do naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 233 § 1 k.p.c. Zarzut ten jest uzasadniony wyłącznie wtedy, gdy sąd orzekający uchybił podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, a mianowicie regułom logicznego rozumowania lub zasadom doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2005 r., sygn. akt III CK 314/05). Natomiast nie może on zasługiwać na uwzględnienie wtedy, gdy dokonanie przez sąd oceny dowodów nastąpiło bez naruszenia zasad logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, albowiem taka ocena mieści się w granicach swobodnej oceny dowodów ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 24 maja 2005 r., sygn. akt I ACa 1098/04). Stąd też dla poprawnego sformułowania powyższego zarzutu niezbędne jest wskazanie przez skarżącego, w czym upatruje on wadliwość dokonanej przez sąd oceny konkretnego dowodu i jednocześnie wykazanie przez niego braku logiki w przeprowadzonym przez sąd wnioskowaniu lub przeprowadzenia przez ten sąd nieprawidłowego postępowania dowodowego poprzez brak oceny wszystkich dowodów ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2004 r., sygn. akt IV CK 274/03).

Odnosząc powyższe do realiów niniejszej sprawy, nie wykazano by doszło do tego rodzaju uchybień przy ocenie umowy przelewu wierzytelności z dnia 22 maja 2013 r. zawartej przez pozwany Fundusz i z (...) Bank (...) S.A. w W.. Jak wynika z pkt 3 umowy na jej podstawie Bank przelewa na Fundusz Wierzytelności Banku na warunkach określonych w umowie (3.1.) wraz z wierzytelnościami przenosi na nabywcę odnośne zabezpieczenia, w tym w szczególności hipoteki, zgodnie z postanowieniami 3.20-3.2 (d) Umowy (3.2.). Powyższe potwierdza również pkt 1 Umowy w którym wskazano na definicje m.in. „Wierzytelności” i „Zabezpieczenia”. Z definicji tych jednoznacznie wynika, że wierzytelności obejmują m.in. wierzytelności z tytułu kredytów, zaś zabezpieczenia zarówno hipotekę jak i poręczenie. Ponadto potwierdzeniem powyższego jest również brzmienie pkt 2 Umowy w którym określono jej przedmiot. Zgodnie z Aneksem nr (...) do niniejszej umowy i załącznikiem nr 1 pod poz. 12796 wskazano umowę o kredyt odnawialny, z należnością całkowitą 1.365.977,66, dłużnik (...) Sp.z o.o , wskazaując jednocześnie na toczące się postępowanie egzekucyjne co do tej wierzytelności ze wskazaniem komornika oraz sądu nadzorującego. Nie ulega także wątpliwości, że na datę przelewu, powyższa wierzytelności była zabezpieczona hipoteką przymusową ujawnioną w dziele IV księgi wieczystej nr (...) na kwotę 400.000 zł, co wprost wynika z odpisu tej księgi. Wyżej wskazana umowa przelewu wierzytelności oraz aneks do niej zostały zawarte w przepisanej formie tj. z podpisami notarialnie poświadczonymi, a stosownie do Oświadczenia złożonego przez (...) Bank (...) S.A. w W. cena z tytułu nabycia wierzytelności nią objętych została przez pozwany Fundusz w całości zapłacona, przez co umowa ta doszła do skutku. W świetle wskazanych dowodów ustalenie Sądu Rejonowego, że doszło do przelewu zabezpieczenia w postaci poręczenia udzielonego przez Z. S. jest prawidłowe. Co więcej umowa ta objęła także hipotekę ustanowioną wskutek nadania klauzuli wykonalności na bankowy tytuł egzekucyjny wystawiony przeciwko Z. S..

Jak słusznie wskazał Sąd Rejonowy, przytaczając stosowne orzecznictwo Sądu Najwyższego wyżej wskazane postanowienia umowne są zgodne z treścią art. 79 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, stosownie do którego w razie przelewu wierzytelności hipotecznej na nabywcę przechodzi także hipoteka, chyba, ze ustawa stanowi inaczej. Do przelewu niezbędny jest wpis w księdze wieczystej. Wpisu na rzecz pozwanego Funduszu dokonano w dniu 16 września 2014 r. ze skutkiem od dnia złożenia wniosku tj. 18 sierpnia 2014 r.

Nie doszło również do naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 244 § 1 i 2 KPC w zw. z art. 194 ust. 1 i 2 Ustawy o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi w zw. z art. 233 § 1 KPC. Ustalając stan faktyczny Sąd Rejonowy wskazał jedynie, że na podstawie wyciągu z ksiąg rachunkowych funduszu dokonano wpisu zmiany wierzyciela z tytułu hipoteki w księdze wieczystej. Powyższe ustalenie jest jak najbardziej prawidłowe.

Wobec braku jakiegokolwiek wskazania przez apelującego na czym miałaby polegać sprzeczność istotnych ustaleń sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, należy go ocenić jako nieskuteczny, gdyż sąd odwoławczy nie może się do niego ustosunkować.

Przechodząc do oceny zarzutów prawa materialnego podniesionych w apelacji w kontekście rozważań dotyczących braku naruszenia art. 233 k.p.c zarzut naruszenia art. 6 k.c. jest bezpodstawny, pozwany bowiem w sposób należyty udowodniał, przedkładając stosowne dokumenty, że doszło do skutecznego przelewu wierzytelności, natomiast odnosząc się do naruszenia art. 509§ 1 k.c., 897§ 1 k.c. w zw. z art. 353§ 1 k.c. i art. 15 ust. 1 ustawy o krajowym rejestrze sądowym, podkreślić należy, iż zarzuty te sprowadzają się do rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego jakie legło u podstaw niniejszego postępowania, a mianowicie czy można dokonać przelewu wierzytelności, poręczenia z nią związanego, a w dalszej kolejności hipoteki ją zabezpieczającą w sytuacji gdy w dacie przelewu wierzytelności i jej zabezpieczeń, podmiot/dłużnik ( (...) Sp. z o.o.) z którym zawarto umowę pierwotną (umowę kredytu) nie istnieje wobec wykreślenia go z rejestru handlowego.

Sąd Rejonowy oddalając powództwo po przeanalizowaniu przepisów dotyczących poręczenia i hipoteki doszedł do przekonania, że powód w niniejszym postępowaniu nie wykazał aby jego zobowiązanie wygasło.

Apelujący zarzuca, że sąd I instancji nie odniósł się do zagadnienia ustania bytu prawnego dłużnika pierwotnego tj. (...) sp. z o.o., co przełożyło się na jego, błędną ocenę końcową. W ocenie powoda fakt wykreślenia dłużnika pierwotnego z rejestru handlowego prowadzi do utraty przez niego bytu prawnego, tym samym z datą wykreślenia przestaje on istnieć. Bez dłużnika natomiast nie może istnieć zobowiązanie, które z istoty swej wymaga dwóch stron tj. wierzyciela i dłużnika. Skoro zaś dłużnik nie istniej, nie istnieje samo również zobowiązanie, a tym samym również zabezpieczenia tego zobowiązania, mające charakter akcesoryjny. Na poparcie swojego stanowiska apelujący powołał się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2008 r. I CSK 204/08.

We wskazanym wyżej wyroku Sąd Najwyższy rozważając kwestie wykreślenia spółki z rejestru handlowego oraz wpływ tego faktu na zobowiązania zarówno spółki jaki i poręczenia stwierdził m.in. że: „Skoro wierzytelność to określona sytuacja prawna wobec oznaczonego dłużnika, a dług to określona powinność zachowania dłużnika wobec wierzyciela, uzasadniony jest wniosek, że nie może istnieć dalej zobowiązanie, w sytuacji utraty bytu prawnego przez jedną ze stron zobowiązania i braku następstwa prawnego tej strony. Z chwilą prawomocnego wykreślenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie art. 272 k.s.h. z rejestru sądowego traci ona osobowość prawną, a tym samym zdolność prawną. Od tej chwili spółka ta nie może być podmiotem praw ani obowiązków, w tym wynikających ze stosunków zobowiązaniowych. Dlatego z chwilą prawomocnego wykreślenia spółki z rejestru sądowego przestają istnieć prawa i obowiązki przysługujące spółce wynikające ze stosunków zobowiązaniowych z udziałem tej spółki. Przyjęcie, że mimo wykreślenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z rejestru sądowego istnieją zobowiązania tej spółki, podważa zasadę, że wykreślenie spółki z Krajowego Rejestru Sądowego ma charakter konstytutywny”.

Należy jednak podkreślić, że w uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd Najwyższy wskazał, iż w piśmiennictwie prawniczym, jak również w orzecznictwie sporny jest charakter prawny wykreślenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z rejestru sądowego, a mianowicie, czy jest to wpis o charakterze deklaratywnym, czy też konstytutywnym. Powołując się na przeważając w orzecznictwie Sądu Najwyższego stanowisko, że wykreślenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z rejestru sądowego ma charakter konstytutywny ( por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 2007 r., III CZP 143/06, OSNC z 2007 r., nr 11, poz. 166, uchwała z dnia 15 marca 1991 r., III CZP 13/91, OSNC z 1991 r., nr 7, poz. 77, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 2001 r., I CZ 73/01, OSNC z 2002 r., nr 3, poz. 35), przyjął, że z chwilą prawomocnego wykreślenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie art. 272 k.s.h. z rejestru sądowego traci ona osobowość prawną, a tym samym zdolność prawną. Od tej chwili spółka ta nie może być podmiotem praw ani obowiązków, w tym wynikających ze stosunków zobowiązaniowych. To zaś doprowadził Sąd Najwyższy do stwierdzenia, że skoro nie istnieje zobowiązanie dłużnika głównego to nie istnieje również - w rozpatrywanym stanie faktycznym – zobowiązanie poręczyciela. Jak bowiem wskazał Sąd Najwyższy z zasady akcesoryjności zobowiązania poręczyciela wobec zobowiązania dłużnika wynikałoby, że w takim wypadku gaśnie także zobowiązanie poręczyciela. Przy czym, co bardzo ważne dochodząc do takiego stwierdzenia Sąd Najwyższy zastrzegł, że: „ Należy mieć jednak na uwadze, że wadliwe przeprowadzenie likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością bez spłaty zobowiązań tej spółki bądź bez należytego zabezpieczenia należności wierzycieli, narusza bezwzględnie obowiązujące przepisy zawarte w k.s.h. dotyczące zasad likwidacji spółki. Utrata bytu prawnego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mimo istnienia niezaspokojonych długów tej spółki jest sprzeczna z celem, do którego dążył ustawodawca. Postępowanie likwidacyjne mające doprowadzić do rozwiązania spółki i jej wykreślenia z rejestru sądowego nie jest bowiem postępowaniem związanym z niewypłacalnością spółki. W takim bowiem wypadku właściwym trybem są postępowania uregulowane w ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze . W uzasadnieniu uchwały z dnia 24 stycznia 2007 r., III CZP 143/06, Sąd Najwyższy rozważał - na kanwie ustaleń faktycznych poczynionych w sprawie - sytuację odwrotną, a mianowicie, gdy postępowanie likwidacyjne zostało przeprowadzone wadliwie, w konsekwencji czego pozostały aktywa - w przypadku rozpoznawanej sprawy - nieruchomość, które nie zostały podzielone. W ocenie Sądu Najwyższego - zawartym w uzasadnieniu tej uchwały - taka sytuacja jest patologiczna i nieuregulowana przepisami prawa. Przyjmując ten punkt widzenia uzasadniony jest wniosek, że ustawodawca nie uregulował konsekwencji prawnych stanu wynikającego z zakończenia postępowania likwidacyjnego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, bez zaspokojenia długów tej spółki wskutek wadliwie przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego. Wymaga więc rozważenia, czy w takiej sytuacji może istnieć zobowiązanie poręczycieli jako zobowiązanie samodzielne mimo wygaśnięcia zobowiązania dłużnika głównego, wbrew zasadzie akcesoryjności wynikającej z przepisów art. 876 § 1 k.c. i art. 879 § 1 k.c. Zasada akcesoryjności nie ma bowiem charakteru bezwzględnie obowiązującego.

Jak wynika więc z treści zacytowanych fragmentów uzasadnienia wyroku Sąd Najwyższego, rozważanie w nim zawarte dotyczyły postępowania likwidacyjnego i to prawidłowo przeprowadzonego. Sąd najwyższy zauważył przy tym bardzo istotny i dyskutowany zarówno w piśmiennictwie jak i orzecznictwie problem głębszy i mający istotne skutki dla obrotu, a mianowicie wykreślenia spółki z rejestru handlowego mimo niezaspokojenia jej długów. W tej sytuacji stanowisko Sądu Najwyższego nie jest już tak jednoznaczne jakby to wynikało z treści tezy tego wyroku.

Powyższym problem był również przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego w późniejszym okresie. W wyrok z dnia 10 września 2015 r., II CSK 745/14, OSNC 2016/7-8/90, Biul.SN 2015/12/13 Sąd Najwyższy stwierdził, m.in. że: „Utrata bytu prawnego przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością na skutek jej wykreślenia z Krajowego Rejestru Sądowego nie powoduje wygaśnięcia hipoteki zabezpieczającej niezaspokojoną wierzytelność wobec tej spółki na nieruchomości osoby trzeciej” .

W obszernym uzasadnieniu tego wyroku Sąd Najwyższy nie podzielił stanowiska, prezentowanego również we wcześniejszych orzeczeniach tego Sądu, że wykreślenie z Krajowego Rejestru Sądowego osoby prawnej w postaci spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, będącej dłużnikiem osobistym, powoduje wygaśnięcie wierzytelności obciążającej osobiście tego dłużnika, a w następstwie tego wygaśnięcie także na podstawie art. 94 u.k.w.h. hipoteki zabezpieczającej tę wierzytelność, wynikającego z odwołania się do ogólnej konstrukcji zobowiązania zawartej w art. 353 § 1 k.c.

Sąd przychylił się do tego nurtu orzecznictwa Sądu Najwyższego w którym prezentowany jest pogląd, że wykreślenie osoby prawnej z Krajowego Rejestru Sądowego nie prowadzi do wygaśnięcia wierzytelności wobec tego podmiotu, a tym samym nie jest okolicznością pociągającą za sobą wygaśnięcie hipoteki zabezpieczającej tę wierzytelność. Tak m.in. w postanowieniu z dnia 10 maja 2012 r., IV CSK 369/11 (OSP 2015, nr 1, poz. 3) uznano, że dokument poświadczający wykreślenie - na skutek przeprowadzenia postępowania upadłościowego - z Krajowego Rejestru Sądowego dłużnika osobistego (spółki akcyjnej), wobec którego wierzytelności zostały zabezpieczone na nieruchomości osoby trzeciej, nie stanowi podstawy uzasadniającej wykreślenie hipotek. Stanowisko to zakładało, że jeśli charakter wierzytelności jest tego rodzaju, że możliwe jest jej zaspokojenie z substratu majątkowego pozostałego po osobie prawnej, np. w razie złożenia odpowiednich kwot do depozytu sądowego lub z zabezpieczeń tej wierzytelności na przedmiotach majątkowych osób trzecich, to wykreślenie dłużnika osobistego z rejestru sądowego nie powinno być utożsamiane z wygaśnięciem wierzytelności. Konsekwentnie nie wygasa także hipoteka zabezpieczająca tę wierzytelność. Charakteryzując sytuację prawną zobowiązania, z którego wynika wierzytelność obciążająca wykreślonego z rejestru sądowego dłużnika osobistego, Sąd Najwyższy przyjął, że jest ona podobna, chociaż nie tożsama, do zobowiązania naturalnego. Również w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2014 r., V CSK 440/13 (nie publ.) uznano, że w razie wykreślenia dłużnika będącego spółką kapitałową z rejestru sądowego wyprowadzenie skutku wygaśnięcia wierzytelności jedynie z ogólnej konstrukcji zobowiązania, w jej ujęciu zawartym w art. 353 § 1 k.c., nie ma dostatecznego uzasadnienia, występuje bowiem wiele przypadków, w których ustawodawca zakłada istnienie zobowiązań, pomimo ustania bytu prawnego dłużnika. Przyjmuje się przy tym możliwość wykreślenia spółki z Krajowego Rejestru Sądowego także wtedy, gdy w wyniku przeprowadzonego i zakończonego postępowania likwidacyjnego spieniężony zostanie cały jej majątek, a mimo to nie zostały wypełnione wszystkie jej zobowiązania. Uznanie, że długi spółki kapitałowej wygasają z chwilą ustania jej bytu prawnego, prowadziłoby do znacznego pogorszenia sytuacji wierzycieli, skoro byłoby równoznaczne z wygaśnięciem wszelkich praw akcesoryjnych. Oznaczałoby też wprowadzenie zróżnicowania w odniesieniu do statusu prawnego różnych kategorii podmiotów prawa cywilnego (...). W postanowieniu z dnia 20 września 2007 r., II CSK 240/07, nie publ.) Sąd Najwyższy także przyjął, że nie zasługuje na aprobatę pogląd, iż wykreślenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością prowadziłoby do zwolnienia jej z zobowiązań, bez potrzeby zaspokojenia wierzycieli. Pogląd ten został zaaprobowany pośrednio w uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z dnia 11 września 2013 r., III CZP 47/13 (OSNC 2014, nr 4, poz. 38), w którym na uboczu zasadniczych rozważań - dotyczących możliwości korzystania przez wierzycieli z ochrony przewidzianej w art. 527 k.c., mimo wykreślenia spółki akcyjnej będącej dłużnikiem z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego - odniesiono się do sytuacji prawnej powstałej w następstwie wykreślenia osoby prawnej z rejestru sądowego. Wskazano, że w razie śmierci osoby fizycznej jej długi i wierzytelności przechodzą na spadkobierców (art. 922 § 1 i 3 k.c.) albo na oznaczone osoby, niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami (art. 922 § 2 k.c.). Tylko wyjątkowo zobowiązanie wygasa wskutek śmierci jednej ze stron (np. art. 445 § 3, art. 747, 748 i 908 § 1 k.c.), a odpowiedzialność za długi należące do spadku może być ograniczona (art. 1012 oraz art. 1030 i nast.k.c.). Osoba prawna natomiast ustaje z reguły bez następstwa prawnego. Wykreślenie osoby prawnej z rejestru ma charakter konstytutywny; traci ona byt prawny i zdolność prawną, a przysługujące jej prawa i obowiązki z reguły wygasają. Jest przy tym dopuszczalne wykreślenie osoby prawnej z rejestru, mimo istnienia jej długów względem innych podmiotów. Długi osoby fizycznej nie wygasają zatem w następstwie jej śmierci, a spadkobierca może jedynie ograniczyć swoją odpowiedzialność w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Sąd Najwyższy, przychylił się w niniejszym wyroku, do koncepcji prawa podmiotowego przeszłego. Wyróżnienie praw podmiotowych przeszłych i przyszłych (ekspektatyw) jest niejednokrotnie niezbędne, gdyż umożliwia unormowanie niektórych sytuacji. Wskazując m.in. na ten kierunek wykładni w uchwale z dnia 24 stycznia 2007 r., III CZP 143/06 (OSNC 2007, nr 10, poz. 166) czy uchwale z dnia 3 grudnia 2014 r., III CZP 90/14 (OSNC 2015, nr 10, poz. 112) oraz do tego nurtu orzecznictwa, według którego wykreślenie osoby prawnej będącej dłużnikiem osobistym z rejestru sądowego nie jest okolicznością skutkującą wygaśnięciem, na podstawie art. 94 u.k.w.h., hipoteki na nieruchomości zabezpieczającej niezaspokojoną wierzytelność wobec wykreślonego z rejestru sądowego dłużnika. Zagadnienie to nie może być rozwiązane jedynie przez pryzmat konstrukcji zobowiązania, ale musi uwzględniać szerszy kontekst systemowy, jak również funkcje, jakie ma spełniać zasada akcesoryjności hipoteki wynikająca z art. 94 u.k.w.h.

Sąd Najwyższy, niezależnie od zajętego stanowiska dotyczącego tego zagadnienia, jednolicie przyjmował, że nie ma rozwiązań, które odnoszą się do losów zarówno mienia pozostałego po zlikwidowanej osobie prawnej, ja również do niezaspokojonych przez nią wierzytelności. Istnieją jedynie fragmentaryczne uregulowania odnoszące się do tych kwestii. Zawarte są one m.in. w ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (jedn. tekst: Dz.U. z 2015 r., poz. 233 ze zm. - dalej: "Pr.u.n."). Przeprowadzenie postępowania upadłościowego często prowadzi do ustania bytu prawnego osoby prawnej, wobec której ogłoszono upadłość. Jak wskazał z treści art. 356 i 360 Pr.u.n., wynika, że wykreślenie z rejestru osoby prawnej w następstwie przeprowadzenia postępowania upadłościowego nie niweczy konieczności zaspokojenia jej wierzycieli. Podobne regulacje prawne dotyczą postępowań likwidacyjnych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnych. Sumy potrzebne m.in. na zaspokojenie wierzytelności niewymagalnych, jak również znanych spółce wierzycieli, którzy się nie zgłosili, składa się w depozycie sądowym (por. art. 285 i 473 k.s.h.). Odniósł się również do regulacji art. 18a ust. 1 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (jedn. tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 1384 ze zm.), artykułu 127 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (jedn. tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 1443 ze zm.) oraz art. 55 i 56 ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (jedn. tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 885 ze zm.).

Ostatecznie uwzględniając treść tych regulacji, jak również stanowisko wynikające z powołanych wcześniej orzeczeń Sądu Najwyższego, przyjął za uzasadniony wniosek, że wykreślenie osoby prawnej z rejestru sądowego powoduje powstanie specyficznej sytuacji prawnej polegającej na tym, iż ustanie bytu prawnego dłużnika nie niweczy prawa do uzyskania zaspokojenia przez jego wierzycieli, jeżeli istnieje nadal mienie należące do zlikwidowanego dłużnika, w tym nawet celowo pozostawione dla zabezpieczenia niezaspokojonych wierzytelności. Analogicznie należy przyjąć, że nie ustaje również uprawnienie do uzyskania zaspokojenia tych wierzycieli na podstawie zabezpieczenia ich wierzytelności na mieniu osób trzecich, w tym w ramach hipoteki obciążającej nieruchomość osoby trzeciej.

Przechodząc do rozważań dotyczących hipoteki, Sąd Najwyższy wskazał, funkcją hipoteki, jako formy zabezpieczenia wierzytelności pieniężnych, jest - ogólnie rzecz ujmując - wzmocnienie gwarancji uzyskania zaspokojenia interesu wierzyciela. Wynika to nie tylko z istoty hipoteki określonej w art. 65 ust. 1 u.k.w.h, ale także z dalszych przepisów tej ustawy, które uprawniają wierzyciela hipotecznego do zaspokojenia z nieruchomości obciążonej, mimo przedawnienia wierzytelności zabezpieczonej (art. 77 u.k.w.h.) i bez względu na ograniczenia odpowiedzialności dłużnika wynikające z prawa spadkowego (art. 74 u.k.w.h.). Z art. 94 u.k.w.h. wyprowadza się zasadę akcesoryjności hipoteki. W razie wygaśnięcia wierzytelności wygasa również zabezpieczająca ją hipoteka, chyba że przepis szczególny przewiduje inaczej. Sąd Najwyższy doszedł do wniosku, że w przypadku wykreślenia spółki a rejestru handlowego, art. 94 u.k.w.h. nie ma zastosowania, mimo braku przepisu szczególnego przełamującego w takim przypadku zasadę akcesoryjności hipoteki. Ponadto wskazał, że wynikająca z art. 94 u.k.w.h. zasada akcesoryjności hipoteki ma co do zasady służyć ochronie dłużnika rzeczowego w tym znaczeniu, że ma go zabezpieczać przed odpowiedzialnością szerszą od dłużnika osobistego, a więc wtedy, gdy takiej odpowiedzialności wobec wierzyciela nie ponosi już dłużnik osobisty. Ma go też chronić przed możliwością podwójnej zapłaty wierzycielowi za ten sam dług. Nie jest natomiast celem zasady akcesoryjności hipoteki to, aby prowadziła ona do uwolnienia od odpowiedzialności dłużnika rzeczowego w sytuacji, w której wierzyciel wykreślonego z rejestru sądowego dłużnika osobistego nie traci definitywnie prawa do uzyskania zaspokojenia swojej wierzytelności.

Na końcu swych rozważań Sąd Najwyższy wyjaśnił, że odmienna ocena analizowanego zagadnienia prowadziłaby do niczym nieuzasadnionej różnicy w zakresie ochrony prawnej wierzycieli na podstawie tej samej instytucji prawnej, w postaci hipoteki, w zależności od statusu dłużnika osobistego (osoby fizycznej lub osoby prawnej). W stosunku do dłużników będących osobami prawnymi, hipoteka nie dawałyby pewnego zabezpieczenia wierzytelności pieniężnych, gdyż stwarzałaby duże ryzyko dokonywania nadużyć przez przeprowadzenie likwidacji dłużników, czego konsekwencją byłaby utrata przez wierzycieli zabezpieczenia wierzytelności w formie hipoteki na nieruchomościach osób trzecich. (...)

Sąd Okręgowy w całości akceptuje zawarte w powyższym wyroku stanowisko Sąd Najwyższego.

Stanowisko to jest również zbieżne z poglądami doktryny ( zob. Łukasz Węgrzynowski „Charakterystyka praw i obowiązków spółki kapitałowej po jej wykreśleniu z rejestru przedsiębiorców” cz. I i II, PPH 2014/7 oraz PPH 2014/8, Lex).

Jak wynika z przedstawionej analizy orzecznictwa Sądu Najwyższego, wbrew twierdzeniu apelującego, wykreślnie z Krajowego Rejestru Sądowego dłużnika głównego (pierwotnego) – (...) sp. z o.o. nie spowodowało wygaśnięcia zobowiązania powoda jako poręczyciela, a następnie dłużnika rzeczowego. Dlatego też mimo braku rozważań Sądu Rejonowego nad omówionym wyżej zagadnieniem, jego konkluzja, iż powód nie udowodnił wygaśnięcia własnego zobowiązania, była poprawna.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.