Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:

Sędzia Magdalena Majewska

po rozpoznaniu w dniu 30 lipca 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością we W.

przeciwko (...) Bank Spółki Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy - Woli w Warszawie

z dnia 11 stycznia 2024 r., sygn. akt I C 3200/23

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością we W. na rzecz (...) Bank Spółki Akcyjnej w W. kwotę 1800 zł (tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w przedmiocie kosztów do dnia zapłaty.

Magdalena Majewska

Sygn. akt V Ca 738/24

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 22 sierpnia 2023 roku (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. domagał się zasądzenia od (...) S.A. w W. jako następcy prawnego (...) Bank S.A. w W. kwoty 54.589,35 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 13 sierpnia 2023 r. do dnia zapłaty wraz z kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Z uzasadnienia wynika, że powód jest następcą prawnym pierwotnego wierzyciela A. Z., która zawarła z (...) Bank S.A. w W. (obecnie (...) S.A.) umowę konsolidacyjnego kredytu gotówkowego z dnia 02 grudnia 2021 roku. Jako podstawę roszczenia powód wskazał art. 45 w zw. z art. 30 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim wobec zaistnienia naruszeń art. 30 ust. 1 wskazanej ustawy. Powód domagał się od pozwanego zwrotu łącznej sumy kosztów poniesionych przez kredytobiorcę w związku z zawarciem umowy kredytu gotówkowego z dnia 02 grudnia 2021 roku w tym kwotę 21.619,36 zł stanowiącą poniesioną prowizję oraz kwotę 32.969,99 zł stanowiącą uiszczone na dzień 17 lipca 2023 r. odsetki. Powód wyjaśnił, że złożył w imieniu konsumenta oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Wyjaśnił, że konsument podpisał pełnomocnictwo do złożenia w jego imieniu oświadczenia skorzystaniu z sankcji, o której mowa w art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim oraz zawarł z powodem umowę powierniczego przelewu wierzytelności celem dochodzenia powyższych roszczeń.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym o sygn. akt I Nc 2645/23 w dniu 8 września 2023 r. Referendarz sądowy w tutejszym Sądzie orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Od powyższego nakazu sprzeciw wywiódł pozwany, zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwany zarzucił nieskuteczność złożonego oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, co w konsekwencji zdaniem pozwanego prowadzi do bezskuteczności zawartej umowy cesji wierzytelności i braku legitymacji czynnej po stronie powoda. Ponadto pozwany zarzucił, że oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego zostało złożone po upływie terminu określonego w art. 45 ust. 5 u.k.k., gdyż możliwość skorzystania z przedmiotowego uprawnienia została ograniczona rocznym terminem prekluzyjnym, biegnącym od dnia wykonania umowy czyli przekazania kwoty pożyczki. Niezależnie od powyższych zarzutów pozwany wskazał, że w sprawie brak było podstaw dla zastosowania sankcji kredytu darmowego. Pozwany stoi na stanowisku, że zarzucane przez powoda naruszenia art. 30 ust. 1 u.k.k. nie występują. Zdaniem pozwanego zastosowanie sankcji w postaci pozbawienia prawa do odsetek i prowizji musi spełniać warunek proporcjonalności do wagi naruszenia. W ocenie pozwanego zgłoszone roszczenie powoda stanowi nadużycie prawa podmiotowego i nie zasługuje na uwzględnienie.

W toku postępowania strony podtrzymały zaprezentowane powyżej stanowiska.

Wyrokiem z dnia 11 stycznia 2023 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli w Warszawie w pkt I oddalił powództwo, w pkt II zasądził od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. na rzecz (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 5.417 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód, zaskarżając rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w całości. Orzeczeniu Sądu I instancji zarzucił naruszenie:

1. Naruszenie przepisów prawa procesowego, które mogło mieć istotny wpływ na rozstrzygniecie, a mianowicie:

• art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, z dokonaniem sprzecznej z zasadami doświadczenia życiowego i prawidłowego rozumowania oceny zgromadzonego materiału dowodowego, w szczególności umowy kredytu konsumenckiego nr (...) z dnia 2 grudnia 2021 r. zawartej pomiędzy Pozwanym a Kredytobiorcą - konsumentem, poprzez uznanie, iż w przedmiotowej umowie nie doszło do naruszenia art. 45 ust. 1 ustawy kredycie konsumenckim w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy o kredycie konsumenckim w zw. z art, 30 ust. 1 pkt 10 ustawy o kredycie konsumenckim poprzez błędną wykładnię w konsekwencji Sąd I instancji bezpodstawnie uznał, iż w niniejszej sprawie nie ma zastosowania tzw. sankcja kredytu darmowego, podczas gdy argumentacja przedstawiona przez Powoda w niniejszej sprawie wprost wskazuje na dopuszczenie się przez stronę pozwaną licznych naruszeń art. 30 u.k.k. w łączącej go z cedentem ww. umowie kredytu.

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

⚫

art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy o kredycie konsumenckim w zw. z art. 30 ust. 1 pkt 10 ustawy o kredycie konsumenckim poprzez błędną wykładnię i w konsekwencji nieprawidłowe uznanie, że w sprawie nie zaistniały przesłanki do zastosowania sankcji darmowego kredytu w sytuacji, w której powód wykazał, ze umowa kredytu obarczona jest brakami materializującymi taką sankcję;

⚫

art. 5 ust. 6, 7 i 10 ustawy o kredycie konsumenckim przez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, iż strona pozwana była uprawniona do pobierania odsetek od kredytowanej kwoty prowizji, w sytuacji, gdy przy prawidłowo ustalonym stanie faktycznym i prawnym należało uznać, iż Pozwany nie był uprawniony do pobierania odsetek od pozaodsetkowych kosztów kredytu, tj. prowizji;

⚫

art. 5 k.c. w zw. z art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim w zw. z art. 23 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG[5]) poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że Powód poprzez swoje działanie polegające na wystąpieniu w imieniu Kredytobiorcy z oświadczeniem o skorzystaniu z tzw. "sankcji kredytu darmowego" dopuścił się nadużycia prawa podmiotowego, z uwagi na brak proporcjonalności ww. sankcji w każdej sytuacji naruszenia, podczas gdy art. 45 u.k.k. implementuje ogólny art. 23 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG[5]), który nakazuje ustawodawcy krajowemu stosowanie skutecznych, proporcjonalnych i odstraszających sankcji w stosunku do kredytodawcy naruszającego ciążące na nim obowiązki w związku z zawarciem umowy o kredyt konsumencki.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, powód wniósł o:

1. Zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. I poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz Powoda kwoty 54 589,35 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 13 sierpnia 2023 r. do dnia zapłaty.

2. Zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. II sentencji zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda kosztów procesu za pierwszą instancję stosownie do norm prawem przepisanych.

3. Zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda zwrotu kosztów postępowania przed sądem drugiej instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie i zasadzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy oraz akceptuje wnioski wywiedzione z tych ustaleń, wskazując, iż podjęte rozstrzygnięcie znajduje oparcie w obowiązujących przepisach oraz w wywiedzionych na ich podstawie niewadliwych rozważaniach prawnych, które Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne.

Za chybiony należało uznać zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. Wskazać należy, że przepis ten przyznaje sądowi swobodę w ocenie zebranego materiału dowodowego, zaś zarzut naruszenia tego uprawnienia tylko wtedy można uznać za usprawiedliwiony, jeżeli sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne z regułami logiki bądź doświadczeniem życiowym. Dla skuteczności zarzutu naruszenia ww. przepisu nie wystarcza samo twierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. Jeżeli zaś z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu na podstawie tego samego materiału dowodowego dawały się wysnuć wnioski odmienne ( por. wyrok SN z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00). Zwalczanie oceny dowodów nie może polegać tylko na przedstawieniu własnej, korzystnej dla apelującego wersji ustaleń opartej na jego subiektywnej ocenie, lecz konieczne jest przy posłużeniu się argumentami wyłącznie jurydycznymi wykazanie, że określone w art. 233 § 1 k.p.c. kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały naruszone, co miało wpływ na wynik sprawy.

W tym miejscu należy jednak wskazać, że w istocie stan faktyczny nie był sporny pomiędzy stronami, a spór ogniskował się wokół oceny, czy w niniejszej sprawie zaktualizowały się przesłanki do skorzystania z sankcji kredytu darmowego, o której mowa w art. 45 u.k.k. Zarzuty powoda nie odnoszą się więc do oceny dowodów i konkretnych elementów stanu faktycznego ustalonych przez Sąd Rejonowy, ale sprowadzają się do zakwestionowania oceny prawnej dokonanej przez Sąd I instancji. Są to zatem zarzuty dotyczące prawidłowości zastosowania w niniejszej sprawie relewantnych przepisów prawa materialnego.

Sąd Okręgowy nie widzi potrzeby powielania prawidłowych i wyczerpujących rozważań Sądu Rejonowego w zakresie oceny zapisów umowy kredytowej w świetle ewentualnych naruszeń wynikających z art. 45 u.k.k. - wobec uznania za zasadne jego stanowiska, iż pozwany nie naruszył obowiązków informacyjnych określonych w tym przepisie.

Krótko zatem wskazać należy, że Sąd Okręgowy nie podziela stanowiska apelującego, jakoby w umowie kredytu zawartej przez pozwanego z kredytobiorcą będącym poprzednikiem prawnym powoda doszło do naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k. , stosownie do którego umowa kredytu powinna określać rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia. Niewątpliwie w umowie kredytowej podano zarówno rzeczywistą roczną stopę oprocentowania (RRSO), jak i założenia przyjęte do jej obliczenia. Bowiem z umowy wynika (§ 2 ust. 3 umowy), wynika, że RRSO zostało wskazane i podano również założenia przyjęte do obliczenia rzeczywistej stopy oprocentowania, jak również całkowitą kwotę do zapłaty 240.180,90 zł (§ 2 ust. 2 umowy). Nie zasługuje na aprobatę stanowisko powoda, że zaliczenie odsetek pobieranych od kredytowanych kosztów umowy do całkowitego kosztu kredytu skutkuje wadliwym wskazaniem RRSO. Z treści art. 5 pkt 12 u.k.k., który definiuje RRSO jako całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym, wynika jedynie, że odsetki te nie mogą być częścią zarówno całkowitego kosztu kredytu, jak i całkowitej kwoty kredytu. W ocenie Sądu Okręgowego obowiązujące przepisy nie wprowadzają zakazu naliczania odsetek od kredytowanego kosztu kredytu. Wynika to z treści art. 5 pkt 7 u.k.k., w którym expressis verbis mowa jest o „kredytowanych kosztach kredytu”. Ustawa nie zakazuje kredytowania takich kosztów, a jedynie wyłącza je z zakresu pojęcia całkowitej kwoty kredytu. Potwierdza to także wyrok z dnia 30 stycznia 2019 r., I NSK 9/18 (LEX nr 2643248), w którym Sąd Najwyższy wskazał, że w aktualnym stanie prawnym nie jest dopuszczalne prezentowanie tej samej kwoty (np. opłaty przygotowawczej, prowizji itp.) zarówno w ramach całkowitej kwoty kredytu, jak i w kosztach kredytu. I to nawet wówczas, gdy składniki kosztów kredytu są kredytowane przez kredytodawcę. Z tezy tej wynikają dwa istotne wnioski – po pierwsze, składniki kosztu kredytu mogą być kredytowane przez kredytodawcę, a po drugie, prowizja – nawet jeśli jest kredytowana – nie może być wykazywana w umowie zarówno w całkowitej kwocie kredytu, jak też w kosztach kredytu.

Natomiast jak zasadnie zauważył Sąd Rejonowy w § 1 pkt 1 c) ww. umowy wskazano, iż Bank udziela kredytu w kwocie 154.534,36 zł (§ 1 ust. 1 umowy) między innymi na sfinansowanie prowizji bankowej za udzielenie Kredytu płatnej jednorazowo. W umowie wskazano również całkowitą kwotę kredytu bez kredytowanych kosztów kredytu (czyli bez prowizji), na kwotę 132.915,00 zł (§ ust. 2 umowy) oraz odsetki za cały okres kredytowania 85.646,54 zł (§1 ust. 3c umowy).

W konsekwencji nie doszło również do naruszenia art. 5 ust. 6, 7 i 10 ustawy o kredycie konsumenckim.

Nawet jednak gdyby przyjąć za apelującym, iż pozwany niezasadnie naliczał odsetki od kredytowanych kosztów kredytu, to podkreślenia wymaga, że przepis zobowiązujący do określenia w umowie o kredyt konsumencki rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania oraz całkowitej kwotę do zapłaty przez konsumenta ustalonej w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia, został zastrzeżony na korzyść konsumenta po to, by podmioty profesjonalne udzielające konsumentom kredytów i pożyczek nie podawały fałszywie zaniżonej kwoty rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania. Skoro zatem pozwany dokonał skredytowania kosztów kredytu tj. prowizji, to powyższe musiało znaleźć odzwierciedlenie w wysokości RRSO. Dodatkowo oprocentowanie to zostało wskazane jako wyższe niż w rzeczywistości należne, a zatem nie sposób uznać aby wprowadziło konsumenta w błąd na jego niekorzyść. Skoro bowiem zdecydował się na zawarcie przedmiotowej umowy mimo wyższego RRSO niż należne, to niewątpliwie uznać należy, że zawarłby przedmiotową umowę również w sytuacji w której wskazanoby RRSO w niższej wysokości.

Nie doszło również do naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k. Podkreślenia wymaga, że prawo do proporcjonalnego obniżenia kosztów kredytu wynika z ustawy. Okoliczność, że w umowie kredytowej nie powtórzono treści przepisu ustawy dotyczącego spłaty całości kredytu przed terminem i związanego z nim obniżenia kosztów kredytu, nie miało wpływu na prawo konsumenta do wcześniejszej spłaty kredytu czy do zwrotu kosztów kredytu w stosunku do okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy. Co więcej obowiązek informacyjny w zakresie „warunków, na jakich koszty mogą ulec zmianie” nie dotyczy konsekwencji zastosowania art. 49 u.k.k., tj. przedterminowej spłaty zobowiązania. W wypadku przedterminowej spłaty zobowiązania nie dochodzi bowiem do zmiany ustalonych wcześniej kosztów i opłat. Ich wysokości pozostaje niezmieniona (tj. prowizja czy opłaty nie podlegają żadnym arbitralnym zmianom co do wysokości, ani procedurom uzasadniających ich zmiany). Pojawia się natomiast możliwość ich proporcjonalnego "obniżenia". W art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k. chodzi więc o określenie zasad zmieniania nominalnych wysokości opłat czy innych kosztów, nie zaś o informowaniu, przy niezmienionej wysokości umówionych kosztów, o zasadach ich proporcjonalnego zwrotu. Jak z kolei zasadnie wskazał Sąd I instancji te zaś wymogi informacyjne spełnione zostały przez pozwanego w § 6 ust. 2, § 7-8 i § 10 przedmiotowej umowy. Z tej przyczyny zarzut ten nie może prowadzić do skuteczności oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.

Za niezasadny uznać należy też zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 5 k.c. w zw. z art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim w zw. z art. 23 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG[5]).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CSK 640/10 (LEX nr 964496), istotą prawa cywilnego jest strzeżenie praw podmiotowych, a zatem wszelkie rozstrzygnięcia prowadzące do redukcji bądź unicestwienia tych praw mają charakter wyjątkowy. Odmowa udzielenia ochrony prawnej na podstawie art. 5 k.c. z uwagi na jego wyjątkowy – w powyższym ujęciu – charakter, musi być więc uzasadniona istnieniem okoliczności rażących i nieakceptowanych w świetle powszechnie uznawanych w społeczeństwie wartości. Zasadniczą podstawę stwierdzenia nadużycia prawa podmiotowego stanowić powinna analiza zachowania uprawnionego. Jego negatywna ocena może wynikać m.in. z faktu, że zajście zostało przez niego sprowokowane albo też z faktu wykorzystania położenia drugiej strony (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2009 r., IV CSK 290/09 /LEX nr 560607/). W niniejszej sprawie takie okoliczności niewątpliwie nie zachodzą.

Sąd Okręgowy podziela stanowisko, iż niewykluczone jest w określonych sytuacjach faktycznych stwierdzenie, że powoływanie się na pewne naruszenia, nawet objęte art. 45 ust. 1 u.k.k., może stanowić o nadużyciu prawa podmiotowego przez konsumenta (art. 5 k.c.). W ocenie Sądu odwoławczego na gruncie niniejszej sprawy nie sposób uznać, iż powoływanie się przez następcę prawnego na naruszenia w zakresie obowiązków informacyjnych (nawet nieuzasadnione) może być uznane za naruszenie prawa podmiotowego. Naruszenie powyższe nie miało jednak wpływu na ostateczne rozstrzygnięcie sprawy.

W podsumowaniu powyższych rozważań Sąd Okręgowy stwierdza, że podziela ocenę Sądu I instancji, iż pozwany, jako kredytodawca, nie dopuścił się naruszenia obowiązków określonych w art. 30 ust. 1 pkt. 7 i pkt. 10 u.k.k., które stanowiłyby podstawę do skorzystania przez kredytobiorcę z sankcji kredytu darmowego, o której mowa w art. 45 u.k.k.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w pkt. 1 sentencji, oddalając apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania w instancji odwoławczej Sąd Okręgowy orzekł na podstawie zasady odpowiedzialności za wynik procesu, wyrażonej w art. 98 § 1 i § 1 ¹ k.p.c., tj. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty te złożyło się wynagrodzenie zawodowego pełnomocnika pozwanego w kwocie 900 zł, obliczone na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800) według stanu na dzień wniesienia apelacji.

Sędzia Magdalena Majewska