Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 sierpnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: SO Zbigniew Podedworny

Sędziowie: SO Beata Gutkowska

SO Małgorzata Kanigowska-Wajs (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 22 sierpnia 2023 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą
we W.

przeciwko (...) Bank spółce akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. w Warszawie

z dnia 24 listopada 2022 r., sygn. akt II C 1614/22

zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddala powództwo w całości i zasądza
od powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. na rzecz pozwanego (...) Bank spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 5.400 zł (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego
w pierwszej instancji;

zasądza od powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą
we W. na rzecz pozwanego (...) Bank spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 5.748 (pięć tysięcy siedemset czterdzieści osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kwotę 2.700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej -
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się tego orzeczenia do dnia zapłaty.

nakazuje zwrócić Skarbowi Państwa – Sądowi Rejonowemu dla m.st. Warszawy
w W. na rzecz (...) Bank spółce akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 100 zł (sto złotych) tytułem nadpłaconej opłaty sądowej od apelacji.

SSO Beata Gutkowska SSO Małgorzata Kanigowska – Wajs SSO Zbigniew Podedworny

Sygn. akt V Ca 1127/23

UZASADNIENIE

Pozwem z 28 stycznia 2022 r. wniesionym przeciwko pozwanemu A. Bank
S. A. z siedzibą w W., powód (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W.
wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego kwoty 60.946,21 zł
wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 21 października 2021 r.
do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
W uzasadnieniu pozwu wskazano, że poprzednicy prawni strony powodowej zawarli
z pozwaną umowę kredytu konsumenckiego, na podstawie której kredytobiorcom udzielony został kredyt opiewający na kwotę 176.517,78 zł. Umowę zawarto na okres
od 11 maja 2017 r. do 5 maja 2029 r. W dniu 9 kwietnia 2021 r. konsumenci-kredytobiorcy dokonali wcześniejszej całkowitej spłaty kredytu, bank dokonał rozliczenia kredytu, zwracając jedynie część uiszczonej prowizji, zatrzymując kwotę odsetek od kredytowanych kosztów kredytu, mimo zawyżenia rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania i skorzystania przez kredytobiorcę z sankcji kredytu darmowego. Dochodzona pozwem kwota – 60.946,21 zł obejmowała: kwotę należnej prowizji po wcześniejszej spłacie kredytu – 5.762,94 zł, plus sumę zapłaconych przez kredytobiorców odsetek od kredytu – 55.183,27 zł.

W dniu 17 lutego 2022 r. referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym
dla m.st. Warszawy w Warszawie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, zasądzając sporne świadczenie.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany zaskarżył nakaz zapłaty w całości oraz wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz od powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu sprzeciwu, pozwana zakwestionowała skuteczność zawarcia umowy przelewu wierzytelności, pomiędzy kredytobiorcami a powódką, wskazując, że konsumenci złożyli podpis w sposób nieznany obowiązującemu prawu, tj. za pośrednictwem platformy (...).com, co nie odpowiada ani podpisowi własnoręcznemu, ani elektronicznemu. Ponadto, oświadczenie o skorzystaniu
z sankcji kredytu darmowego miało być spóźnione, gdyż termin na dokonanie
tej czynności wynosi rok od dnia wykonania umowy, czyli od dnia jej zawarcia,
wobec czego przedmiotowe roszczenie uległo przedawnieniu. Kredytobiorcy zostali również wyczerpująco poinformowani o opłatach oraz prowizjach stosowanych
przez pozwaną, poprzez zawarcie tychże w tabeli stanowiącej załącznik do umowy kredytu. Wbrew twierdzeniom powódki, bank nie musiał także wskazywać w umowie informacji,
iż obniżenie całkowitego kredytu obejmie prowizję za jego udzielenie,
gdyż nie ma ku temu żadnych podstaw prawnych. Pozwana poinformowała kredytobiorców prawidłowo o wysokości rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania, w tym z uwzględnieniem pozaodsetkowych kosztów kredytu, a środki zostały udostępnione konsumentom zgodnie
ze złożoną przez nich dyspozycją. Nie sposób zatem przyjąć, aby bank pobierał odsetki
od kredytowanych kosztów. Co więcej, nawet gdyby przyjąć, że bank faktycznie pobierał pozaodsetkowe koszty kredytu w wysokości wyższej niż uregulowana przepisami dotyczącymi kredytu konsumenckiego, byłoby to podstawą żądania zwrotu nienależnie pobranej nadwyżki, a nie zastosowania sankcji kredytu darmowego. Pozwana w sprzeciwie nie kwestionowała roszczenia strony powodowej co do wysokości.

Wyrokiem z 24 listopada 2022 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy
w Warszawie w pkt I zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 60.946,21 zł wraz
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 21 października 2021 r. do dnia zapłaty, w pkt II zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 8.465 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku
do dnia zapłaty.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany, zaskarżając rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w całości. Orzeczeniu Sądu I instancji zarzucił:

błąd w ustaleniach faktycznych to jest ustalenie, że:

kredytobiorcy udzielili powodowi pełnomocnictwa do złożenia oświadczenia w trybie art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim podczas gdy na rozprawie w dniu 17 listopada 2022 r. kredytobiorcy zeznali, że nie jest im znane pojęcie sankcji kredytu darmowego
i że udzielili Powodowi pełnomocnictwa by odzyskać część prowizji
i odsetek w związku z przedterminową spłatą kredytu konsumenckiego,
a więc by powód wystąpił z zupełnie innym roszczeniem niż dochodzone
w niniejszym postępowaniu;

kredytobiorcy przelali w ramach umowy cesji na powoda wierzytelności mogące powstać na skutek skorzystania z sankcji kredytu darmowego podczas gdy umowa ta nie miała charakteru umowy cesji nadto zaś Kredytobiorcy w toku przesłuchania przyznali, że nie wiedzą co to sankcja kredytu darmowego i ich celem było odzyskanie części odsetek i prowizji
w związku z przedterminową spłatą kredytu;

podpisy pod dokumentem umowy cesji oraz związanymi
z nią oświadczeniami zostały złożone zarówno przez cedentów,
jak i cesjonariusza za pośrednictwem platformy (...).com,
podczas gdy w toku zeznań złożonych na rozprawie 17 listopada świadek L. M. zeznał, że nie przypomina sobie, by używał poczty
do zawierania umów i nie wie, co to jest podpis (...);

2) naruszenie art. 231 k.p.c. w zw. z art. 233 k.p.c. poprzez wyprowadzenie
z materiału dowodowego wniosków z niego niewynikających, to jest poprzez uznanie, iż:

a. kredytobiorca udzielił powodowi pełnomocnictwa do złożenia
w jego imieniu oświadczenia w trybie art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim
o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego podczas gdy kredytobiorcy zeznali,
że nie znali pojęcia sankcji kredytu darmowego oraz, że ich zamiarem było odzyskanie części prowizji i odsetek w związku z przedterminową spłatą kredytu,

b. kredytobiorcy skutecznie złożyli oświadczenie w przedmiocie zbycia przedmiotowej wierzytelności - nie mieli wątpliwości co do jej treści i mieli świadomość skutków dokonywanej czynności prawnej, zaś ich zamiarem było odzyskanie części poniesionych kosztów poprzez wykorzystanie sankcji kredytu darmowego, podczas gdy kredytobiorcy zeznali, że ich zamiarem było odzyskanie części prowizji i odsetek w związku z przedterminową spłatą kredytu,
a więc powód nie posiadał legitymacji czynnej w niniejszym postępowaniu;

c. kredytodawca nie przedstawił w umowie żadnych obiektywnych okoliczności pozwalających na ustalenie, że rzeczywiście doszło do zmiany wskaźników, które uzasadniałyby zmianę opłat i prowizji, nie określono także sposobu skorelowania zmian w hipotetycznych wskaźnikach do zmian w opłatach i prowizjach ani zakresu możliwych zmian i ich weryfikacji przez konsumenta - podczas gdy zgodnie z § 7 ust. 4 Umowy informacje te zawarte są w Tabeli opłat i prowizji (...) Bank SA.
dla Klientów indywidualnych (pkt 22 postanowień ogólny tejże tabeli);

3) naruszenie art. 6 k.c. w zw. art. 65 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów wyrażające się w przyjęciu, iż:

a. doszło do nabycia wierzytelności dochodzonej w pozwie, pomimo iż Powód nie przedstawił żadnych dowodów potwierdzających, iż przedmiotowa umowa cesji obejmowała wierzytelności dochodzone w niniejszym postępowaniu oraz,
iż zostały one skutecznie przeniesione na powoda;

b. Kredytobiorca umocował powoda do złożenia oświadczenia w trybie
art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim podczas gdy kredytobiorcy zeznali, że ich zamiarem było odzyskanie części prowizji i odsetek w związku z przedterminową spłatą kredytu, a więc powód nie posiadał legitymacji czynnej w niniejszym postępowaniu;

4) naruszenie art. 6 k.c. w zw. z art. 230 k.p.c. w zw. z art. 232 k.p.c. w zw. z art. 233 k.p.c. poprzez dowolną i swobodną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego
oraz bezzasadne uznanie, że pozwany nie zakwestionował wysokości roszczenia dochodzonego przez powoda podczas gdy pozwany takowe zastrzeżenia złożył
na rozprawie, a tym samym bezpodstawne przyjęcie, iż powód wykazał wysokość dochodzonego roszczenia, podczas gdy Powód winien był udowodnić wysokość dochodzonego roszczenia;

5) art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 327 ¹ § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności zaś:

a. pominięcie postanowień zawartych w Tabeli opłat i prowizji (...) Bank SA. dla Klientów indywidualnych (pkt 22 postanowień ogólny tejże tabeli)
i dowolne ustalenie, że pozwany nie wypełnił ciążących na nim obowiązków informacyjnych

b, pominięcie historii rachunku umowy kredytowej, złożonej do akt sprawy przez pozwanego wraz z sprzeciwem, zawierającej informację, iż 19 kwietnia 2021 r. pozwany zwrócił kredytobiorcom kwotę 11.891,47 zł. tytułem zwrotu kosztów należnych w związku z przedterminową spłatą kredytu - które to koszty stanowiły część roszczenia bezpodstawnie dochodzonego przez powoda w niniejszym postępowaniu;

6) art. 509 k.c. w zw. z art. 510 § 1 k.c. poprzez ich błędną wykładnię wyrażającą się
w uznaniu, iż

a. umowa powierniczego przelewu wierzytelności była ważna, skuteczna
i stanowi podstawę legitymacji czynnej Powoda w niniejszej sprawie podczas gdy zawarta przez strony umowa powierniczego przelewu wierzytelności jest umową nienazwaną w ramach której nie następuje wstąpienie powiernika w miejsce wierzyciela,

b. umowa powierniczego przelewu wierzytelności stanowi umowę przeniesienia wierzytelności przyszłej podczas gdy ze swojej istoty umowa takowa może dotyczyć wyłącznie wierzytelności już istniejącej,

c. przeniesienie wierzytelności przyszłej na cesjonariusza zachodzi
ze skutkiem na datę jej powstania a więc, iż wierzytelność przyszła przechodzi na nabywcę w sposób domniemany wraz ze złożeniem oświadczenia prawo-kształtującego kształtującego tą wierzytelność podczas gdy przeniesienie wierzytelności przyszłej nie może mieć charakteru domniemanego;

7) art. 78 k.c. w zw. z art. 78 ¹ § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 77 ³ k.c. w zw. z art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim poprzez jego błędną wykładnię i wadliwe zastosowanie to jest uznanie, iż podpis elektroniczny niebędący kwalifikowanym podpisem elektronicznym można potraktować jako prawnie doniosły i spełniający wymogi formy pisemnej, pomimo iż nie spełnia on wymogów formy elektronicznej określonej w art. 78 § 1 i 2 k.c.;

8) art. 98 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i wadliwe zastosowanie wyrażające się
w stwierdzeniu, iż możliwym jest udzielenie pełnomocnictwa do złożenia oświadczenia prawo- kształtującego w sytuacji w której udzielający pełnomocnictwa nie ma wiedzy na temat treści oświadczenia jakie chce złożyć;

9) art. 30 ust. 1 pkt 10 ustawy o kredycie konsumenckim poprzez błędną subsumpcję przepisu do stanu faktycznego sprawy dokonaną z pominięciem treść załączników
do umowy to jest Tabeli Opłat i Prowizji, która zawierała postanowienia regulujące limity dla wprowadzanych zmian w opłatach, a której pominięcie doprowadziło
do wadliwego zastosowaniu przepisu;

10) art. 30 ust. 1 pkt 7 ustawy o kredycie konsumenckim w zw. z art. 5 pkt 10 ustawy
o kredycie konsumenckim poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie to jest uznanie, iż prowizja finansowana kredytem nie stanowi kwoty wypłaconej
na podstawie umowy o kredyt, skutkiem czego nie wolno od niej naliczać odsetek, podczas gdy prowizja finansowana kredytem jest kwotą wypłacaną konsumentowi
na podstawie złożonej przez niego dyspozycji i rejestrowana w historii spłaty kredytu;

11) art. 30 ust 1 pkt 10 i 16 w zw. z art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim poprzez uznanie, iż z przepisów powyższych wynika obowiązek informowania
w umowie kredytowej, iż prowizja za udzielenie kredytu podlega proporcjonalnemu zwrotowi w razie przedterminowej spłaty kredytu podczas gdy taki obowiązek
z powyższego przepisu nie wynikał w dacie zawierania umowy kredytowej ani nie wynika obecnie.

Mając na względzie powyższe zarzuty, pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za obie instancje, według norm prawem przepisanych. Ewentualnie pozwany wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji
do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie apelacji w całości
oraz o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego kosztów postepowania w instancji odwoławczej według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego zasługiwała na uwzględnienie, choć nie wszystkie zawarte
w niej zarzuty były zasadne.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy, przyjmując je za własne oraz jedynie w części dokonaną przez Sąd meriti
ocenę prawną, nie zgadzając się z tą oceną w zakresie, w jakim Sąd Rejonowy uznał,
że pełnomocnictwa z 1 października 2021 r. (k. 25-26) zostały udzielone
w odpowiedniej formie oraz że zachodzą podstawy do zastosowania sankcji kredytu darmowego.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu błędnego ustalenia stanu faktycznego poprzez uznanie, że kredytobiorcy udzielili powodowi pełnomocnictwa do złożenia oświadczenia w trybie art. 45 ust. 1 ustawy z 12 maja 2022 r.
o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2023 r. poz. 1028, dalej: „u.k.k.”) oraz przelali w ramach umowy cesji na powoda wierzytelności mogące powstać na skutek skorzystania z sankcji kredytu darmowego, mimo braku wiedzy o sankcji kredytu darmowego, należy wskazać, że nie zasługuje on na uwzględnienie. Pozwany błąd w ustaleniach faktycznych wiąże z treścią zeznań cedentów – kredytobiorców, tj. M. i L. M., którzy na rozprawie 17 listopada 2022 r. zeznali, że nie wiedzą dokładnie, czym jest sankcja kredytu darmowego,
co w ocenie pozwanego przemawia za uznaniem, iż nie mogli oni udzielić powodowi pełnomocnictwa do złożenia materialnoprawnego oświadczenia o skorzystaniu
z uprawnienia przewidzianego w art. 45 ust. 1 u.k.k. ani skutecznie zawrzeć z nim umowy cesji. Tymczasem analiza zeznań świadków M. M. (2) i L. M. wskazuje, że
w istocie ich wolą było zawarcie umowy cesji oraz udzielenie powodowi stosownego pełnomocnictwa. Świadek M. M. (2) zeznała, że „umowa dotyczyła zwrotu nadpłaconych odsetek oraz prowizji od udzielonego kredytu oraz procenty
z nadpłaconego kredytu. Ja dokładnie nie wiem, co to jest sankcja kredytu darmowego,
ale wiem, że można się ubiegać o zwrot odsetek. Udzielałam pełnomocnictwa (...).
W ramach tego (...) miał odzyskać te odsetki” ( zeznania świadka M. M. (2) – k. 134). Czynności prawne dokonane przez świadka były niewątpliwie ukierunkowane na realizację wskazanego celu. Okoliczność zaś, iż kredytobiorcy nie są specjalistami w kwestiach związanych z prawami konsumenta i z możliwością zastosowania sankcji kredytu darmowego nie oznacza bynajmniej, że tylko z tego powodu pełnomocnictwo czy też umowę cesji należy uznać za nieważne. Wbrew bowiem twierdzeniom pozwanego, ważność ww. czynności nie jest uzależniona od określonego poziomu wiedzy o instytucjach prawnych, których te czynności dotyczyły.

Z powyższych względów nie doszło również do naruszenia art. 231 k.p.c.
w zw. z art. 233 k.p.c.

Niemniej jednak Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że pełnomocnictwa udzielone przez M. M. (2) i L. M. powodowej spółce 1 października 2021 r.
za pośrednictwem platformy elektronicznej (...) nie mogły wywrzeć zamierzonych skutków prawnych w postaci upoważnienia do złożenia oświadczenia materialnoprawnego
o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, albowiem pełnomocnictwa te nie zostały własnoręcznie podpisane przez kredytobiorców, a jedynie udzielone za pośrednictwem platformy nazwanej (...).com.

Apelujący ma bowiem rację, że analiza treść dokumentu pełnomocnictwa jednoznacznie wskazuje, iż jest to pełnomocnictwo o charakterze ogólnym. Nie została w nim bowiem ani powołany numer umowy, ani nie został wskazany pozwany bank jako dłużnik.
Z jego treści wynika bowiem, iż upoważnia ono powódkę do złożenia oświadczenia wynikającego z art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim , przewidującego sankcję tzw. kredytu darmowego oraz do jego dalszego wykorzystania
w kontaktach z właściwymi podmiotami zarówno w postępowaniu przedsądowym,
jak i w postepowaniu sądowym w szczególności poprzez przesłanie złożonego oświadczenia do kredytodawcy. Jak już zauważono powyżej, pełnomocnictwa nie zostały własnoręcznie podpisane przez kredytobiorców, a jedynie zostało złożone za pośrednictwem platformy (...).com.

W ocenie Sądu Okręgowego złożenie takiego podpisu nie spełnia wymogu podpisu kwalifikowanego, a tym samym nie spełnia wymogu co do formy zastrzeżonej
dla pełnomocnictwa ogólnego. Zgodnie bowiem z art. 99 § 2 k.c. pełnomocnictwo ogólne powinno być pod rygorem nieważności udzielone na piśmie. W myśl art. 78 § 1 k.c.
do zachowania zwykłej formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Z kolei wedle brzmienia art. 78 ^{( 1)} § 1 k.c. do zachowania elektronicznej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia
w postaci elektrycznej i opatrzenie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Oświadczenie woli złożone w formie elektronicznej jest równoważne z oświadczeniem złożonym w formie pisemnej. Zachowanie formy elektronicznej równoważnej
formie pisemnej wymaga, po pierwsze, ujęcia treści składanego oświadczenia woli
w postaci elektronicznej, po drugie zaś – opatrzenia go kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Definicja legalna pojęcia kwalifikowanego podpisu elektronicznego została przewidziana w art. 3 pkt 12 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego
i Rady (UE) nr 910/2014 z 23.07.2014 r. w sprawie identyfikacji elektronicznej
i usług zaufania w odniesieniu do transakcji elektronicznych na rynku wewnętrznym oraz uchylającego dyrektywę 1999/93/WE (tzw. rozporządzenie eIDAS).
Wskazany termin oznacza zaawansowany podpis elektroniczny, który jest składany
za pomocą kwalifikowanego urządzenia do składania podpisu elektronicznego
i który opiera się na kwalifikowanym certyfikacie podpisu elektronicznego
(art. 3 pkt 12 rozporządzenia eIDAS). Kwalifikowany podpis elektroniczny charakteryzuje się unikalnością i niepowtarzalnością, niemożliwością podrobienia, łatwością wygenerowania
i weryfikacji, jak również pozwala na pewne ustalenie tożsamości sygnatariusza oraz zapewnia integralność opatrzonego nim oświadczenia woli. Powyższe cechy gwarantują wysoki stopień bezpieczeństwa w odniesieniu do dokonywanej czynności prawnej. Mając na względzie powyższe, w art. 25 ust. 2 rozporządzenia eIDAS przewidziano zasadę równoważności oznaczającą, że kwalifikowany podpis elektroniczny ma skutek prawny równoważny podpisowi własnoręcznemu (vide: M. Maciejewska-Szałas [w:] Kodeks cywilny. Komentarz,
red. M. Balwicka-Szczyrba, A. Sylwestrzak, Warszawa 2022, art. 78 ¹ ).
Podpis kwalifikowany to rodzaj podpisu elektronicznego o takiej samej mocy prawnej, jak podpis własnoręczny. Żeby podpis kwalifikowany był ważny, musi zostać poświadczony za pomocą kwalifikowanego certyfikatu podpisu elektronicznego. Taki certyfikat umożliwia zweryfikowanie osoby, która składa podpis na dokumencie. Złożenie kwalifikowanego podpisu elektronicznego opartego o ważny kwalifikowany certyfikat ma takie same skutki prawne, jak podpisanie dokumentu w sposób odręczny. Zatem złożenie oświadczenia woli w formie elektronicznej, a następnie poświadczenie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym jest tak samo wiążące, jak złożenie oświadczenia w formie pisemnej. Z art. 4 i art. 25 ust. 3 rozporządzenia eIDAS wynika, że do zachowania formy elektronicznej może być użyty kwalifikowany podpis elektroniczny wydany zarówno przez polskiego kwalifikowanego dostawcę usług zaufania, jak i mającego siedzibę w którymkolwiek z pozostałych państw członkowskich Unii Europejskiej. Przepis art. 78 ^{( 1)} § 2 k.c. stanowi o równoważności oświadczenia woli złożonego w formie elektronicznej z oświadczeniem woli złożonym w zwykłej formie pisemnej. Zgodnie z art. 3 pkt 11 rozporządzenia eIDAS zaawansowany podpis elektroniczny oznacza podpis elektroniczny, który spełnia wymogi określone
w art. 26 rozporządzenia eIDAS. Natomiast podpis elektroniczny oznacza dane
w postaci elektronicznej, które są dołączone lub logicznie powiązane z innymi danymi w postaci elektronicznej, i które użyte są przez podpisującego jako podpis
(art. 3 pkt 10 rozporządzenia eIDAS). Wymogi dla kwalifikowanych urządzeń
do składania podpisu elektronicznego, certyfikacja kwalifikowanych urządzeń
do składania tego podpisu i publikacja listy certyfikowanych kwalifikowanych urządzeń do jego składania są uregulowane w art. 29–31 rozporządzenia eIDAS.
Kwalifikowany certyfikat podpisu elektronicznego to certyfikat podpisu elektronicznego, który jest wydawany przez kwalifikowanego dostawcę usług zaufania i spełnia wymogi określone w załączniku I do rozporządzenia eIDAS (art. 3 pkt 15 i art. 28 ust. 1 rozporządzenia eIDAS).
O weryfikacji i potwierdzeniu ważności kwalifikowanego podpisu elektronicznego
(to jest walidacji w rozumieniu art. 3 pkt 41 rozporządzenia eIDAS) jest mowa w art. 32 rozporządzenia eIDAS. Walidację świadczy wyłącznie kwalifikowany dostawca usług zaufania, który spełnia określone wymagania i któremu status kwalifikowany nadał organ nadzoru (art. 33 rozporządzenia eIDAS). Podmioty takie są wpisane do rejestru ministra ds. informatyzacji prowadzonego przez Narodowe Centrum Certyfikacji, które tworzy oraz wydaje kwalifikowanym dostawcom usług zaufania certyfikaty służące do weryfikacji zaawansowanych podpisów elektronicznych. Na stronie internetowej tego Centrum (www.nccert.pl) znajduje się rejestr podmiotów udostępniających usługę kwalifikowanego podpisu elektronicznego (kwalifikowanych dostawców usług zaufania). Na liście tej brak dostawcy usług zaufania, jakim jest podmiot (...) sp. z o. o., wpisany 23 listopada 2020 r. przez Narodowy Bank Polski do rejestru dostawców niekwalifikowanych usług zaufania.

Podpis złożony za pośrednictwem platformy (...) przez M. M. (2)
i L. M. był zatem zwykłym e-podpisem (podpisem elektronicznym),
nie zaś kwalifikowanym podpisem elektronicznym, umożliwiającym zachowanie elektronicznej formy czynności prawnej, równoważnej z formą pisemną.
Wskazany e-podpis (...) pozwala zachować formę dokumentową czynności prawnej
(art. 77 ^{( 2 )}k.c.) i podpisać dokumenty niewymagające formy pisemnej. Dokument podpisany
e-podpisem (...) potwierdzany jest na platformie zaawansowaną pieczęcią elektroniczną weryfikowaną kwalifikowanym certyfikatem. Zapewnia ona autentyczność pochodzenia dokumentu oraz jego integralność. Z kolei kwalifikowany podpis elektroniczny ma dokładnie taką samą moc prawną, jak podpis własnoręczny i służy podpisaniu dokumentów wymagających formy pisemnej, jak chociażby pełnomocnictwo ogólne,
które pod rygorem nieważności powinno być udzielone na piśmie (art. 99 § 2 k.c.).

W niniejszej sprawie pełnomocnictwo udzielone przez kredytobiorców powodowej spółce do złożenia oświadczenia w trybie art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim nie spełnia wymogów co do formy przewidzianej dla pełnomocnictwa ogólnego, bowiem nie zostało złożone na piśmie, a tym samym zgodnie z art. 99 § 2 k.c. jest nieważne. Nieważne jest zatem również złożone przy jego wykorzystaniu oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Powyższe implikuje zaś wniosek, że oświadczenia z 8 października 2021 r.
w trybie art. 45 w zw. z art. 30 u.k.k. nie zostały skutecznie złożone. Umowa cesji załączona do akt sprawy nie uprawniała zaś cesjonariusza do złożenia oświadczenia woli o charakterze prawokształtującym. Sam powód zresztą uprawnienia do złożenia takiego oświadczenia nie wywodził z treści umowy cesji, a składając przedmiotowe oświadczenie, powoływał się na udzielone pełnomocnictwa. Podmiotem uprawnionym do złożenia oświadczenia pozostawał zatem konsument – kredytobiorcy, dlatego do złożenia oświadczenia woli w ich imieniu
o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego potrzebne było pełnomocnictwo,
które w niniejszej sprawie zostało wolą stron udzielone jako pełnomocnictwo ogólne.
Ze względu na brak formy pisemnej przewidzianej, pod rygorem nieważności, dla tego typu pełnomocnictwa, nie mogło ono wywrzeć zamierzonej konsekwencji w postaci złożenia skutecznego oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Tym samym powód nie posiadał legitymacji czynnej do dochodzenia roszczeń wynikających z zastosowania sankcji kredytu darmowego.

Zasadny okazał się zatem zarzut naruszenia art. 78 k.c. w zw. z art. 78 ¹ § 1 i 2 k.c.
w zw. z art. 77 ² k.c. w zw. z art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim.

Jedynie na marginesie należy wskazać, że za chybiony należało uznać zarzut naruszenia art. 509 k.c. w zw. z art. 510 § 1 k.c. Przelew powierniczy polega, najogólniej rzecz biorąc,
na przeniesieniu wierzytelności na cesjonariusza, który zobowiązuje się do jej ściągnięcia we własnym imieniu, lecz na rachunek cedenta ( vide: podobnie K. Zawada, w: System PrPryw, t. 6, 2014, s. 1381; G. Kozieł, w: Kidyba, Komentarz KC, t. III, cz. 1, 2014, s. 870; M. Szarowski, Zakaz przelewu wierzytelności, s. 52; w orzecznictwie zob. zwłaszcza post. SN z 24.11.2017 r.,
III CZP 61/16, BSN 2017, Nr 11; post. SN z 26.4.2018 r., I CNP 49/17, Legalis;
wyr. SA w Krakowie z 7.12.2018 r., I ACa 244/18, Legalis ). Konstrukcja przelewu powierniczego przeniesienia wierzytelności w celu jej ściągnięcia polega więc na tym, że wierzyciel na podstawie stosunku wewnętrznego (z reguły umowy zlecenia)
z inną osobą, zamiast udzielenia jej pełnomocnictwa, przelewa wierzytelność
na zleceniobiorcę (cesjonariusza), który zobowiązuje się ściągnąć wierzytelność
od dłużnika i wydać wierzycielowi uzyskane świadczenie. W następstwie takiej umowy zleceniobiorca staje się nabywcą wierzytelności, która z prawnego punktu widzenia wchodzi do jego majątku (vide: Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 17 kwietnia
2014 r. w sprawie o sygn. akt I ACa 1294/13). Jak podkreśla się w literaturze,
cesja w celu inkasa jest "normalną" cesją, wywołującą wszelkie skutki prawne określone w art. 509 i n. k.c., a której specyfika przejawia się tylko w tym,
że stanowi element jakiegoś szerszego stosunku prawnego ( vide: M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom II. Komentarz. Art. 353–626. Wyd. 3, Warszawa 2022).
Mając powyższe na uwadze, brak jest racjonalnych podstaw do uznania,
że na skutek zawartej umowy powierniczego przelewu wierzytelności powiernik
nie wstępuje w miejsce wierzyciela albo aby umową powierniczego przelewu wierzytelności nie można objąć wierzytelności przyszłych. Nie ulega bowiem wątpliwości, że co do zasady dopuszczalne jest dokonanie cesji wierzytelności przyszłej, pod tym jednakże zastrzeżeniem, że będzie ona dostatecznie zindywidualizowana w umowie zobowiązującej do dokonania cesji
(vide: uchwała Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 19 września 1997 r. III CZP 45/97). Zgodnie z ww. uchwałą umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przyszłej przenosi wierzytelność na nabywcę, co eliminuje konieczność zawierania kolejnej umowy rozporządzającej (innymi słowy, zastosowanie znajdzie art. 510 § 1 k.c.). Z powyższych względów nie zasługiwały na uwzględnienie zarzuty naruszenia art. 509 k.c. w zw. z art. 510
§ 1 k.c.

Zasadne natomiast okazały się zarzuty apelacji pozwanego kwestionujące spełnienie się przesłanek do złożenia przez konsumenta pisemnego oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, z uwagi na naruszenie przez pozwanego art. 30 ust. 1 pkt 7 i 10 u.k.k.

Stosowanie bowiem do art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k., umowa o kredyt konsumencki,
z zastrzeżeniem art. 31-33, które nie mają jednak w niniejszej sprawie zastosowania, powinna zawierać m.in. informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść
w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, (…) prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie.

Sąd Rejonowy wskazał, że w przypadku umowy zawartej przez pozwanego z kredytobiorcami, przesłanki zmiany opłat i prowizji są na tyle nieprecyzyjne,
że nie mogą być uznane za realizujące wymagania z art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k.,
a ponadto nie limitują w żaden sposób wysokości tej zmiany. Stanowisko to
Sąd I instancji oparł na analizie treści § 7 ust. 3 i następnych umowy kredytu.
Z treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że poza zakresem tej analizy pozostawała Taryfa Opłat i Prowizji (...) Usługi Bankowe dla Klientów Indywidualnych (k. 72). Tymczasem jak słusznie zwrócił uwagę pozwany odczytywanie ww. warunków winno następować łącznie z uszczegóławiającymi je zapisami zawartymi w pkt 22 ww. dokumentu
(k. 72 verte).

Dokument ten doprecyzowuje bowiem zasady, na jakich opłaty i prowizje stosowane przez pozwanego mogą ulec zmianie, w tym w szczególności zastrzega, że zmiana opłat i prowizji nie może być dokonywana częściej niż 4 razy w roku
(pkt 22 ppkt a) oraz określa maksymalny stopień ich zwiększenia lub zmniejszenia -
o 200% wysokości dotychczasowej opłaty lub prowizji (pkt 22 ppkt b).
Co jednak szczególnie istotne, zgodnie z omawianym dokumentem prowizja
za udzielenie pożyczki/kredytu jest pobierana jednorazowo od kwoty pożyczki/kredytu,
w wysokości indywidualnie ustalonej (Rozdział VI, pkt 2). Wprawdzie więc w § 7 ust. 2 umowy kredytu wskazano, że w trakcie trwania umowy opłaty i prowizje mogą ulec zmianie, jednakże z treści umowy i Taryfy Opłat i Prowizji wynika, iż niewątpliwie najistotniejszy z kosztów obciążających kredytobiorcę w związku z zawartą umową, tj. prowizja za udzielenie kredytu, została określona dokładnie oznaczoną kwotą i w związku z tym, że jest pobierana jednorazowo, nie może ulec zmianie w czasie obowiązywania umowy kredytu.

W zakresie więc, w jakim Sąd Rejonowy uznał, że w niniejszej sprawie zaktualizowała się przesłanka do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego określona w art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k. w zw. z art. 45 ust. 1 u.k.k., doszło do naruszenia wskazanych
w apelacji przepisów – zarówno prawa procesowego, tj. art. 233 k.p.c., poprzez poczynienie niepełnych ustaleń faktycznych na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego (pominięcie treści dokumentu w postaci Taryfy Opłat i Prowizji),
jak i w konsekwencji przepisu prawa materialnego, tj. art. 30 ust. 1 pkt 10, poprzez jego
niewłaściwe zastosowanie.

Zasadny okazał się również zarzut naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 i 16 w zw. z art. 49 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim. W ocenie Sadu Okręgowego brak było podstaw
do przyjęcia naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 i 16 w zw. z art. 49 ust. 1 u.k.k. przez niewskazanie warunków zmiany kosztów kredytu w razie wcześniejszej spłaty ze względu na brak wyjaśnienia, że w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy. W ocenie Sądu Okręgowego przepisy te nie nakładają
na przedsiębiorcę obowiązku informowania konsumenta o wysokości kosztów,
o które obniżeniu ulegnie kredyt w przypadku jego spłaty przed terminem.
Koszty te bowiem nie ulegają zmianie o której mowa w art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k.,
lecz w konsekwencji wcześniejszej spłaty część z nich przestaje być należna. Analizowany przepis dotyczy zaś określenia zasad zmieniania nominalnych wysokości opłat czy innych kosztów, a nie informowania, przy niezmienionej wysokości umówionych kosztów, o zasadach ich proporcjonalnego zwrotu. Jest to bowiem skutek wynikający z ustawy, a nie ze zmiany warunków umowy skutkującej zmianą wysokości tych kosztów. Oczywiste jest bowiem,
że wcześniejsza spłata kredytu wiąże się ze zmianą okresu korzystania z kapitału banku przed kredytobiorcę, co wpływa na wysokość należnych bankowi odsetek kapitałowych - powyższa zmiana w zakresie odsetek kapitałowych jest zaś możliwa do ustalenia na podstawie umowy.

Sąd Okręgowy nie podziela również stanowiska Sądu Rejonowego, jakoby w umowie kredytu zawartej przez pozwanego z kredytobiorcami będącymi poprzednikami prawnymi powoda doszło do naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k., stosownie do którego umowa kredytu powinna określać rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że Sąd Rejonowy upatruje wadliwości omawianej umowy kredytu i w konsekwencji naruszenia ww. przepisu w tym, że przewiduje ona kredytowanie kosztu kredytu w postaci prowizji
– a więc, w istocie, niewypłaconej kwoty kredytu.

Tymczasem obowiązujące przepisy nie wprowadzają zakazu naliczania odsetek
od kredytowanego kosztu kredytu. Nie sprzeciwia się temu również treść dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/we z 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylająca dyrektywę rady 87/102/ewg2008/48. Także w wyroku Sądu Najwyższego z 30 stycznia 2019 r., I NSK 9/18, zawarto tezę 4., iż w aktualnym stanie prawnym nie jest dopuszczalne prezentowanie tej samej kwoty (np. opłaty przygotowawczej, prowizji itp.), zarówno w ramach całkowitej kwoty kredytu, jak i w kosztach kredytu. I to nawet wówczas, gdy składniki kosztów kredytu są kredytowane przez kredytodawcę. Z tezy tej wynikają dwa istotne wnioski – po pierwsze, składniki kosztu kredytu mogą być kredytowane przez kredytodawcę, a po drugie, prowizja – nawet jeśli jest kredytowana – nie może być wykazywana w umowie zarówno w całkowitej kwocie kredytu, jak też w kosztach kredytu.
W przedmiotowej umowie kredytu w § 5 ust. 1 wyraźnie wskazano, że całkowita kwota kredytu wynosi 158.866,00 zł i jest to kwota, która została udostępniona kredytobiorcy, nieobejmująca kosztów kredytu kredytowanych przez Bank. W § 5 ust. 3 umowy wskazano zaś całkowity koszt kredytu (odsetki umowne i prowizja). Kwota kredytowanej prowizji wchodzi wobec tego w zakres całkowitej kwoty do zapłaty, ale nie w zakres całkowitej kwoty kredytu. Pozwany
nie naruszył zatem tych reguł.

Również w literaturze wskazuje się, że dopuszczalne jest finansowanie kosztów kredytu udzielonego przez bank oraz naliczanie odsetek od kwoty przeznaczonej
na ten cel. Brak jest podstaw do przyjęcia w przepisach ustawy o kredycie konsumenckim odmiennych zasad pobierania odsetek od wykorzystanego kredytu, zależnych w szczególności od tego, czy celem kredytowania są koszty udzielanego kredytu (vide: J. Gil, M. Szlaszyński, Problematyka odsetek od kredytowanych kosztów bankowego kredytu konsumenckiego, M.Pr.Bank. 2022, nr 6, s. 59-74). Podobnie T. Czech ([w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018, art. 5) wskazuje, że pojęcie wypłaconej kwoty, o której mowa w art. 5 pkt 10, obejmuje także część kapitału kredytu przeznaczoną na sfinansowanie kosztów związanych z tym kredytem. Przemawia za tym wykładnia językowa omawianego przepisu – przepis ten nie wymaga, aby wypłata nastąpiła do rąk konsumenta. Wypłata może być również dokonana w celu pokrycia zobowiązań konsumenta (w tym zobowiązań do zapłacenia kosztów związanych z kredytem). Wniosek ten potwierdza również wykładnia systemowa – na tle przepisów o kredycie bankowym (vide: art. 69 ust. 2 pkt 2 p.b.1997) przyjmuje się, że odsetki nalicza się od całości kapitału kredytu, niezależnie od sposobu wypłacenia tego kapitału (T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018, art. 5). Zdanie to zdaje się podzielać również Z. Ofiarski ([w:] Ustawa
o kredycie konsumenckim. Komentarz, Warszawa 2014, art. 5), podkreślając, że po dokonanej nowelizacji przepisów ustawy ustawą z 23 października 2013 r. o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw jednoznacznie wynika, że nie można naliczać odsetek od środków, które nie zostały jeszcze wypłacone kredytobiorcy. W danym momencie kwota wypłaconego kredytu może być bowiem niższa od całkowitej kwoty kredytu udostępnianej kredytobiorcy na podstawie zawartej umowy o kredyt konsumencki.

Co prawda w orzecznictwie istnieje spór co do zasadności naliczania odsetek od kredytowanych kosztów kredytu, jednakże Sąd Okręgowy w niniejszym składzie stoi na stanowisku wyrażonym powyżej. Już jedynie na marginesie należy wskazać, że nie można czynić pozwanemu zarzutu z powodu błędnego określenia RRSO z powyższej przyczyny, skoro kwestia ta jest przedmiotem dyskursu, zaś ewentualne bezpodstawne naliczanie odsetek od prowizji jest podstawą pytania prejudycjalnego w sprawie toczącej się przed TSUE
w sprawie o sygn. akt C 678-22.

W konsekwencji należy, stwierdzić że pozwany wskazał w umowie kredytu
z 11 maja 2017 r. informację dotyczącą rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania oraz całkowitej kwoty do zapłaty (§ 5 ust. 3 – k. 66 verte). Wszystkie niezbędne dane liczbowe zostały szczegółowo, jednoznacznie i prawidłowo opisane. Nadto, co do zasady, poprawnie wyliczono RRSO. Kredytobiorca nie został tym sposobem pozbawiony możliwości porównania atrakcyjności oferty z innymi, w drodze porównania wskaźnika RRSO.

Brak było podstaw do przyjęcia naruszenia również pozostałych wskazanych
w pozwie przepisów, które uzasadniałoby zastosowanie sankcji kredytu darmowego, o czym poniżej.

Niezasadny okazał się zarzut naruszenia przez pozwanego art. 30 ust. 1 pkt 15 u.k.k. Wbrew stanowisku powoda należy bowiem przyjąć, że z przepisu tego nie wynika obowiązek informowania konsumenta o uprawnieniu do odstąpienia na innej podstawie prawnej niż art. 53 ust. 1 u.k.k. (por. T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018,
art. 30.). Bank sprostał w § 8 umowy obowiązkowi informacyjnemu o prawie odstąpienia
od umowy, o którym mowa w art. 53 ust. 1 u.k.k. (k. 15).

Nie doszło również do naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 16 w zw. z art. 48 ust. 2 powołanej powyżej ustawy. Przepis art. 48 ust. 2 zakazuje wprowadzania wszelkiego rodzaju postanowień umownych, które mogłyby ograniczyć albo uniemożliwić wykonywanie przez kredytobiorcę kompetencji do przedterminowej spłaty. Nie można zgodzić się z powodem, jakoby skorzystanie z prawa do wcześniejszej spłaty kredytu było uzależnione przez umowę
od złożenia odpowiedniej dyspozycji na piśmie. Stosownie do § 4 ust. 3 umowy, klienci mogą dokonać przedterminowej spłaty części lub całości kwoty kredytu. Klienci zobowiązani
są złożyć dyspozycję spłaty całkowitej, a w przypadku spłaty częściowej złożyć odpowiednią dyspozycję zmniejszenia wysokości miesięcznych rat kapitałowo – odsetkowych lub skrócenia okresu kredytowania. W przypadku niezłożenia dyspozycji przedterminowej spłaty części
lub całości kwoty kredytu, Bank rozliczy wpłacone środki zgodnie z regulaminem obsługi produktów (...) Usługi Bankowe (k. 14 verte). Regulacja ta nie stanowi zatem warunku postawionego kredytobiorcy, który w razie jego niespełnienia wykluczałby możliwość dokonania płatności przedterminowej lub w kwocie wyższej niż przewidziana
w harmonogramie. Dyspozycję należało rozumieć jako polecenie konsumenta skierowane do kredytodawcy dotyczące wykonania wcześniejszej spłaty i – co szczególnie istotne - w razie dokonania spłaty częściowej- sposobu przeznaczenia środków (skrócenie okresu kredytowania czy zmniejszenie rat), co może rzutować na ostateczną, sumaryczną wysokość zobowiązania do spłaty. Z powołanego uregulowania nie wynika bynajmniej uprawnienie Banku do odmowy przyjęcia wcześniejszej spłaty, a jedynie – w przypadku braku złożenia dyspozycji –
do rozliczenia środków w sposób wskazany w regulaminie.

Brak było podstaw do przyjęcia naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 11 u. k. k. ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Według art. 30 ust. 1 pkt 11 tej ustawy umowa o kredyt konsumencki powinna określać roczną stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu. W § 3 ust. 5 umowy wskazano, że oprocentowanie zadłużenia przeterminowanego jest równe wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie w rozumieniu art. 481 § 2 ¹ k.c., zaś w dniu zawarcia umowy wysokość oprocentowania z tego tytułu wynosi 14% w stosunku rocznym. Jeśli chodzi o tryb informowania o tych zmianach, to co najwyżej mogło dojść do naruszenia art. 36 u.k.k., ale nie art. 30 ust. 1 pkt 11 u.k.k. Naruszenie dotyczące art. 36 u.k.k. może prowadzić do tego, że kredytodawca będzie ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą wobec konsumenta w reżimie ex contractu za niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków informacyjnych określonych w art. 36 u.k.k. (art. 471 i n. k.c.). Kredytodawca może także odpowiadać w sposób publicznoprawny za stosowanie praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, gdy nie przekazuje konsumentom informacji wymaganych w komentowanym przepisie (art. 24 ust. 1 u.k.k.).W omawianej sytuacji nie powstaje sankcja kredytu darmowego (vide: T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018, art. 36).

Ponadto brak było podstaw do przyjęcia naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10
w zw. z art. 45 ust. 1 ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim przez niewskazanie warunków zmiany kosztów kredytu w razie skorzystania z uprawnienia przewidzianego w art. 45 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z art. 45 ust. 1 tej ustawy w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c tej ustawy konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. Skoro w razie skorzystania z takiego uprawnienia konsument zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu, nie wchodzi nawet w rachubę zmiana kosztów kredytu,
o której mowa w art. 30 ust. 1 pkt 10 ww. ustawy.

W ocenie Sądu Okręgowego niezasadne były również zarzuty strony powodowej dotyczące naruszenia przez pozwanego art. 30 ust. 1 pkt 6 u.k.k. Postanowienia § 2 umowy czynią zadość obowiązkowi informacyjnemu z art. 30 ust. 1 pkt 6 u.k.k. Wskazano bowiem,
że oprocentowanie kredytu na dzień zawarcia umowy wynosi 8.90 % i stanowi w całym okresie kredytowania sumę stawki WIBOR3M i marży w wysokości 7,17 punktów procentowych, stałej w trakcie trwania umowy. Ponadto określono również zasady zmiany tej stopy (ust. 4-6 § 2 umowy). W tych okolicznościach nie sposób więc zgodzić się z powodem,
jakoby sformułowanie klauzuli o zmiennej stopie oprocentowania było nieprecyzyjne czy niedookreślone. W istocie bowiem wskaźnik WIBOR3M jest wskaźnikiem powszechnie znanym i nie jest konieczne jego dodatkowe zdefiniowanie w umowie.

Ostatecznie na uwzględnienie nie zasługiwał również zarzut naruszenia
przez pozwanego art. 30 ust. 1 pkt 8 u.k.k. Naruszenia ww. przepisu strona powodowa upatruje zaś w zastrzeżeniu w umowie na rzecz Banku prawa do wprowadzenia w sposób jednostronny zmian w zakresie kolejności zaliczania płatności dokonywanych przez kredytobiorcę
w przypadku powstałego zadłużenia z tytułu niespłaconego kredytu (§ 3 ust. 11 umowy). Tymczasem w ocenie Sądu Okręgowego umowa kredytu zawiera wszelkie niezbędne
i wymagane informacje, o których mowa w art. 30 ust. 1 pkt 8 u.k.k., tj. zasady i terminy spłaty kredytu, w szczególności kolejność zaliczania rat kredytu konsumenckiego
na poczet należności kredytodawcy. Ponadto ewentualne ustalenie abuzywności danego postanowienia umownego dotyczącego jednostronnego uprawnienia banku do zmiany ww. kolejności zaspokajania zadłużenia przeterminowanego nie oznacza automatycznie, że ziściły się przesłanki do zastosowania sankcji kredytu darmowego. W ocenie Sądu Okręgowego nawet potencjalne stwierdzenie abuzywności tej normy umowy nie miałoby wpływu na naruszenie obowiązku informacyjnego, mogącego skutkować sankcją kredytu darmowego.

Konkludując, niezależnie zatem od okoliczności, że powód nie był legitymowany
do złożenia oświadczenia w trybie art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim z uwagi na brak prawidłowego umocowania, Sąd Okręgowy stwierdza, iż w rozpoznawanej sprawie nie zaktualizowały się określone w ww. przepisie przesłanki do złożenia w imieniu kredytobiorcy oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił powództwo.

Konsekwencją zmiany wyroku była również zmiana orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu i kosztów sądowych w postępowaniu pierwszoinstancyjnym. O kosztach tych orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 235) (punkt 1 sentencji).

O kosztach postępowania w instancji odwoławczej Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. Na zasądzoną kwotę 5.748 zł złożyło się wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika
w kwocie 2.700 zł oraz kwota 3.048 zł uiszczona przez apelującego tytułem opłaty sądowej
od apelacji (punkt 2 sentencji).

Stosownie do art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1144) nakazano zwrócenie Skarbowi Państwa – Sądowi Rejonowemu dla m. st. Warszawy w Warszawie na rzecz pozwanego kwotę 100 zł
tytułem nadpłaconej opłaty sądowej od apelacji (punkt 3 sentencji).

Beata Gutkowska Małgorzata Kanigowska – Wajs Zbigniew Podedworny

Zarządzenie z 14.09.2023 r.: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron - za pośrednictwem portalu.