Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodnicząca:

sędzia (del.) Dorota Walczyk

po rozpoznaniu w dniu 19 lipca 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W.

przeciwko (...) Bank spółce akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie z dnia 8 grudnia 2022 r., Sygn. akt I C 1140/22

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddala powództwo w całość i zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 3617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu,

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 3831 zł (trzy tysiące osiemset trzydzieści jeden złotych) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w tym zakresie do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów postępowania w instancji odwoławczej.

Dorota Walczyk

Sygn. akt V Ca 1345/23

UZASADNIENIE

Pozwem z 28 marca 2022 r. powód (...) sp. z o.o. z siedzibą we W. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego (...) Banku S.A. w W. kwoty w wysokości 45.417,48 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 18 lutego 2022 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 26 maja 2022 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I Nc 1264/22 Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie uwzględnił żądanie pozwu w całości.

Pozwany wniósł skutecznie sprzeciw od ww. nakazu zapłaty, zaskarżając orzeczenie w całości oraz wnosząc o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 8 grudnia 2022 r., wydanym w sprawie o sygn. akt I C 1140/22, Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie

1. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 40.611,21 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 18 lutego 2022 ro ku do dnia zapłaty,

2. oddalił powództwo w pozostałym zakresie,

3. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4.842,45 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł pozwany zaskarżając je w części, tj. w zakresie pkt 2 i 3, zarzucając:

1. naruszenie przepisów postępowania, mających wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a to:

a) art. 199 § 1 pkt 3) kpc poprzez nie zastosowanie, mimo, iż strona powodowa nie miała

legitymacji procesowej do wystąpienia z roszczeniem wynikającym z art. 45 ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim.

b) art. 129 kpc poprzez nie zastosowanie i uznanie, że wydruk karty podpisów są odpisami dokumentów w rozumieniu wskazanego przepisu, podczas gdy podpis elektroniczny to dane w postaci elektronicznej, a nie wydruk, a zatem podpis taki musi spełniać szereg określonych wymogów, zapewniających bezpieczeństwo obrotu. Papierowy wydruk nie umożliwia zweryfikowania, czy wymogi prawne/techniczne złożenia podpisu elektronicznego zostały zachowane.

c) art. 233 § 1 kpc poprzez:

(i) dowolną, a nie swobodną ocenę materiału dowodowego, polegającą na błędnym ^ uznaniu, że Kredytobiorca J. S. skutecznie udzielił pełnomocnictwa do złożenia oświadczania Pozwanemu w trybie art. 45 w zw. zart.30 ustawy o kredycie konsumenckim, (dalej jako u.k.k.) oraz zawierał skutecznie umowę z Powodem dotyczącą dochodzenia należności z tzw. sankcji darmowego kredytu, podczas gdy sam zeznał, że „ Umowa była zawarta z (...), dotyczyła reprezentowania mnie w Sądzie (...) Nie wyjaśniono mi terminu sankcji darmowego kredytu. Nie umiem opisać czym dokładnie jest ta sankcja. ”

(ii) dowolną, a nie swobodną ocenę materiału dowodowego, polegającą na błędnym uznaniu, że umowa cesji z dnia 31 stycznia 2022 r., uprawiała do dochodzeniu należności dotyczącymi tzw. sankcji darmowego kredytu, podczas gdy w dacie zawarcia umowy cesji nie istniała wierzytelność pieniężna o zwrot kredytu bez odsetek i innych kosztów o której mowa w art. 45 u.k.k. Wierzytelność ta powstaje dopiero po skorzystaniu przez konsumenta z uprawnienia prawno-kształtującego, które dla swojej skuteczności wymaga złożenia kredytodawcy j pisemnego oświadczenia, a w niniejszej sprawie oświadczenia zostało złożone nie skuteczne, bez umocowania.

(iii) brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego przy ustalaniu treści stosunku prawnego łączącego strony, polegający na nie uwzględnieniu pełnej treści umowy wraz z załącznikami i regulaminu, lecz poprzestaniu na wybiórczych postanowieniach tych dokumentów;

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, poprzez obrazę:

a) art. 65 § 1 i 2 k.c. polegającą na błędnej wykładni treści łączącego strony stosunku zobowiązaniowego i bezpodstawne uznanie, że Pozwany naruszył przepisy z ustawy o kredycie konsumenckim, podczas gdy treść umowy wraz z załącznikami była zgodna z ustawą o kredycie konsumenckim;

b) art. 45. ust. 5 u.k.k. przez błędne zastosowanie i uznanie, ze został zachowany termin na złożenie oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego podczas gdy kredytobiorca zawarł umowę kredytu w dniu 19 marca 2019 r., a więc w dniu 19 marca 2020 r. minął termin na złożenie oświadczenia.

c) art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k. przez błędne uznanie, że Pozwany nie wypełnił obowiązku w zakresie konieczności wskazania konkretnych warunków na podstawie których może dojść do zmiany wysokości tabeli opłat i prowizji.

d) art.5 ust 10 u.k.k. przez błędne uznanie, że Pozwany nieprawidłowo naliczał odsetki od udzielonej prowizji, podczas gdy naliczanie odsetek odbywało się zgodnie z treścią umowy i zgodnie z obowiązującymi normami.

e) art. 30 ust. 1 pkt 7 u.k.k. przez błędne uznanie, że w umowie pożyczki gotówkowej nie wskazano prawidłowo wysokości rzeczywistej rocznej stopy procentowej, podczas gdy jej wyliczenie odbywało się zgodnie z obowiązującymi przepisami.

f) art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k. przez niewłaściwe uznanie, że Pozwany nie wskazał procedury i warunków na jakich koszty kredytu mogą ulec zmianie, gdy następuje wcześniejsza spłata kredytu, podczas gdy umowa zawierała właściwe regulacje.

g) art. 481 k.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez jego błędną interpretację i uznanie, iż nie zachodzą przesłanki do naliczenia odsetek, podczas gdy Powód nie wykazał dowodu, który potwierdzałby datę doręczenia Pozwanemu wezwania do zapłaty.

d) art. 509 § 1 i 2 k.c. przez niezastosowanie, mimo, że strona powodowa nie miała legitymacji procesowej do wystąpienia z roszczeniem wynikającym z art. 45 ust. 5 ustawy o kredycie konsumenckim. Kredytobiorca w zeznaniach potwierdzili, że podpisał z powodem umowę cesji, ale dotyczyła ona wyłącznie reprezentacji w sądzie, nie złożenia oświadczania o skorzystaniu z sankcji darmowego kredytu. Nie znał pojęcia sankcja darmowego kredytu, nie wiedział dokładnie czego dotyczyła umowa cesji, podpisał ją, ponieważ strona powodowa powiedziała, ze może otrzymać 45 000 zł.

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na rzecz Pozwanego od Powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych za II instancję oraz ponowne rozstrzygnięcie o kosztach procesu za I instancję poprzez ich zasądzenie na rzecz Pozwanego od Powoda.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanego na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej zasługiwała na uwzględnienie.

Przystępując do oceny zarzutów zaprezentowanych w wywiedzionej apelacji dojść należy do przekonania, że Sąd Rejonowy co do zasady poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, znajdujące odzwierciedlenie w zgromadzonym materiale dowodowym, które Sąd Okręgowy aprobuje i przyjmuje za własne. Jednakże Sąd odwoławczy odmiennie niż uczynił to Sąd pierwszej instancji, ocenił dokument pełnomocnictwa z dnia 31 stycznia 2022 (k. 59), uprawniający powoda do złożenia oświadczenia w imieniu konsumenta. Z tego powodu orzeczenie Sądu Rejonowego okazało się ostatecznie wadliwe.

Wskazać należy, że przepis art. 378 § 1 k.p.c. nakłada na Sąd drugiej instancji obowiązek ponownego rozpoznanie sprawy w granicach apelacji, co oznacza, że w postępowaniu apelacyjnym sąd drugiej instancji, kontynuując postępowanie przed sądem pierwszej instancji, rozpoznaje sprawę na nowo w sposób w zasadzie nieograniczony (Komentarz do art. 378 k.p.c. Zieliński 2024, wyd. 12/Zieliński/ Flaga-Gieruszyńska). Skoro w procesie cywilnym obowiązuje system tzw. apelacji pełnej, to postępowanie apelacyjne jest dalszym stadium postępowania przed sądem pierwszej instancji, a sąd apelacyjny ma prawo i często obowiązek ponownego badania sprawy, przeprowadzania w niezbędnym zakresie postępowania dowodowego oraz orzekania na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji i w postępowaniu apelacyjnym. Postępowanie apelacyjne jest zatem kontynuacją postępowania merytorycznego. Sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, a nie apelację. Użyte w art. 378 § 1 k.p.c. sformułowanie, że sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę ”w granicach apelacji”, oznacza w szczególności, iż sąd odwoławczy dokonuje własnych ustaleń faktycznych, prowadząc lub ponawiając dowody albo poprzestając na materiale zebranym w pierwszej instancji (art. 381 i 382 k.p.c.) i kontroluje prawidłowość postępowania przed sądem pierwszej instancji (post. SN z 21.3.2023 r., I USK 60/22, Legalis).

Tym samym Sąd Okręgowy w niniejszym składzie wyraża odmienną w stosunku do przyjętej przez Sąd Rejonowy oceny wyprowadzonych ustaleń prawnych i wniosków w zakresie w jakim Sąd pierwszej instancji ocenił kwestię dotyczącą skuteczności pełnomocnictwa uprawniającego powoda do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego w imieniu konsumenta.

Stosownie bowiem do art. 98 k.c. pełnomocnictwo ogólne obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo określające ich rodzaj, chyba że ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynności. Z przepisu tego wynika, że kryterium wyróżnienia poszczególnych rodzajów pełnomocnictwa stanowi zakres umocowania pełnomocnika. Należy podzielić pogląd wyrażony w doktrynie, że za pełnomocnictwo ogólne należy uznać takie, w treści którego pełnomocnik zostaje umocowany do dokonywania nieokreślonych indywidualnie ani niesprecyzowanych co do rodzaju czynności prawnych. Przy czym, jako że ustawa limituje dopuszczalność udzielenia takiego pełnomocnictwa do czynności zwykłego zarządu, czynnościami tymi będą zawsze czynności o takim właśnie charakterze (E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 10, Warszawa 2021).

W świetle powyższego pełnomocnictwem ogólnym jest przede wszystkim pełnomocnictwo, w którym w ogóle nie sprecyzowano czynności prawnych, do jakich zostaje umocowany pełnomocnik, poprzestając na stwierdzeniu, że umocowuje ono do dokonywania czynności zwykłego zarządu (wyr. SN z 4.11.1998 r., II CKN 866/97, Legalis; wyr. SN z 15.10.2002 r., II CKN 1479/00, Legalis). Z uwagi na ustawowo określony zakres dopuszczalnego umocowania, samo posłużenie się pojęciem pełnomocnictwa ogólnego w treści oświadczenia o udzieleniu pełnomocnictwa, pozwala na przyjęcie, że zakres umocowania obejmuje wszelkie czynności zwykłego zarządu.

Właśnie z takim pełnomocnictwem (k. 59) mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Użycie w nim zwrotu „udzielam pełnomocnictwa ogólnego”, a następnie „pełnomocnictwo uprawnia także do składania wszelkich pism i oświadczeń” eliminuje zdaniem Sądu Okręgowego wszelkie wątpliwości interpretacyjne co do rodzaju tego pełnomocnictwa. Pełnomocnictwo to bowiem, ani nie umocowuje do poszczególnej czynności (przekraczającej zakres zwykłego zarządu), ani też nie określa typu (grupy) czynności prawnych.

Podkreślenia przy tym wymaga, że wskazanie w pełnomocnictwie konkretnego stosunku prawnego (umowa o kredyt konsumencki zawarta dnia 19.03.2018 r.) nie mogło prowadzić do podważenia oceny, że jest to pełnomocnictwo ogólne, a nie szczególne, czy też rodzajowe, albowiem kryterium rozróżnienia, jak już wskazano wyżej, jest to, czy czynność, do której umocowuje pełnomocnictwo, jest czynnością z zakresu zwykłego zarządu, czy też czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu. Poza tym, jak słusznie podkreśla się w doktrynie, czynność udzielenia pełnomocnictwa globalnego, umocowującego do dokonywania wszelkich czynności w imieniu pełnomocnika jest nieważna jako sprzeczna z art. 58 § 1 k.c. (zob. więcej na ten temat M. Pazdan, w: SPP, t. 2, 2008, s. 489; K. Kopaczyńska - Pieczniak, w: A. Kidyba, Komentarz KC, t. 1, 2012, s. 614), w związku z czym wskazanie w pełnomocnictwie ogólnym konkretnego stosunku prawnego jest jak najbardziej zasadne, gdyż w ramach tego samego stosunku prawnego podejmuje się czynności zarówno zwykłego zarządu, jak i czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu.

Pełnomocnictwo ogólne, udzielone w niniejszej sprawie powodowi przez konsumenta, nie zostało jednak złożone na piśmie. Zgodnie z art. 99 § 2 k.c. pełnomocnictwo ogólne powinno być pod rygorem nieważności udzielone na piśmie. Art. 78 ¹ § 2 k.c. stanowi wprawdzie, że oświadczenie woli złożone w formie elektronicznej jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej, ale jest tak jedynie w sytuacji, gdy oświadczenie jest złożone w formie elektronicznej, to jest podpisane podpisem elektronicznym kwalifikowanym (art. 78 ¹ § 1 k.c.). W niniejszej sprawie nie wykazano by do podpisania pełnomocnictwa J. S. posłużył się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, a wręcz przeciwnie - bezspornym było, że pełnomocnictwo nie zostało opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, a podpisem na platformie A.. W tej sytuacji, zastosowanie znajduje rygor art. 99 § 2 k.c. - rygor nieważności. Nieważne pełnomocnictwo uniemożliwiło przyjęcie, że oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego zostało złożone skutecznie. Podkreślić należy, że umowa powierniczego przelewu wierzytelności przelewała „wszelkie wierzytelności pieniężne obecne i przyszłe (…) wynikające z zastosowania tzw. sankcji kredytu darmowego”, jednakże umowa ta nie przewidywała uprawnienia dla cesjonariusza do złożenia oświadczenia prawokształtującego. Podmiotem uprawnionym do złożenia oświadczenia pozostawał konsument - pożyczkobiorca. Dlatego też do złożenia oświadczenia w jego imieniu konieczne było posłużenie się pełnomocnictwem, które wolą stron (to jest pożyczkobiorcy - mocodawcy i cesjonariusza - pełnomocnika) miało zostać ukształtowane jako pełnomocnictwo ogólne. Do wywołania takiego skutku jednak nie doszło z uwagi na niezachowanie formy przewidzianej pod rygorem nieważności dla tej kategorii czynności. Z tych przyczyn nie można przyjąć, aby doszło do skutecznego złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. W niniejszej sprawie nie wykazano podpisania żadnego dokumentu kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Przywołane okoliczności wskazują, iż powód nie był prawidłowo legitymowany do złożenia oświadczenia w trybie art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim.

Na koniec trzeba dodać, że jednostronna czynność prawna w postaci złożenia oświadczenia w trybie art. 45 u.k.k. jest niewątpliwie czynnością zwykłego zarządu, w związku z czym brak było podstaw do ewentualnego zakwalifikowania rzeczonego dokumentu pełnomocnictwa jako kilku odrębnych pełnomocnictw (ogólne oraz szczególne).

W podsumowaniu powyższych uwag Sąd Okręgowy stwierdza, że udzielone przez J. S. pełnomocnictwo wobec faktu, że nie zostało udzielone na piśmie, jest nieważne.

Nieważne jest zatem na mocy art. 104 k.c. również złożone przy jego wykorzystaniu oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. Zgodnie z tym przepisem jednostronna czynność prawna dokonana w cudzym imieniu bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu jest nieważna. Powyższe implikuje zaś wniosek, że oświadczenie datowane na 3 lutego 2022 r. ( k.55 i nast.) w trybie art. 45 w zw. z art. 30 u.k.k. nie zostało skutecznie złożone, co prowadziło do oceny, że zaskarżony wyrok Sądu pierwszej instancji nie odpowiada prawu – zarówno w zakresie zasądzenia roszczenia, jak i zasądzenia od pozwanego kosztów postępowania zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania.

W ocenie Sądu Okręgowego, wobec uznania, że powodowi nie przysługiwała legitymacja czynna do dochodzenia roszczeń wynikających z zastosowania sankcji kredytu darmowego, zbędnym było podejmowanie rozważań co do pozostałych zarzutów apelacji.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok, w ten sposób, że oddalił powództwo. Wydanie orzeczenia reformatoryjnego skutkowało również koniecznością modyfikacji rozstrzygnięcia o kosztach postępowania przed Sądem Rejonowym. Wobec oddalenia powództwa w całości powód został obciążony obowiązkiem zwrotu na rzecz pozwanego kosztów procesu na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Na koszty te złożyły się koszty wynagrodzenia pełnomocnika ustalone zgodnie z § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych i opłata skarbowa od pełnomocnictwa.

O kosztach postępowania w instancji odwoławczej Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na zasądzoną od powoda na rzecz strony pozwanej tytułem tych kosztów kwotę 3.831 zł składa się opłata od apelacji w wysokości 2.031 zł, wynagrodzenie pełnomocnika strony pozwanej, będącego radcą prawnym ustalone zgodnie z § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. O odsetkach orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Dorota Walczyk