Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 sierpnia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział V Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodnicząca:

Sędzia (del.)Magdalena Hemerling

po rozpoznaniu w dniu 27 sierpnia 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa R. P. i M. P.

przeciwko (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 27 grudnia 2022 r., sygn. akt I C 2931/21

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwoty po 135 zł (sto trzydzieści pięć złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku w zakresie tego rozstrzygnięcia tytułem zwrotu kosztów postępowania w II instancji.

Sędzia Magdalena Hemerling

Sygn. akt V Ca 1464/23

UZASADNIENIE

R. P. i M. P. wnieśli o zasądzenie od (...) sp. z o.o. w W. po 300 euro wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 5 października 2021 r. do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za opóźniony lot (...) z dnia 13 sierpnia 2021 r. oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz każdego z powodów kosztów procesu według norm przepisanych. W pozwie wskazano, że powodowie dochodzą odszkodowania uzupełniającego w związku z opóźnieniem lotu (...) w dniu 13 sierpnia 2021 r. w kwocie 300 euro albowiem nie zostali prawidłowo poinformowani o swoich prawach .

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa, podnosząc zarzut rzeczy ugodzonej oraz
o zasądzenie od powodów kosztów postępowania według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 27 grudnia 2022 r., sygn. akt I C 2931/21, Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie zasądził od pozwanego na rzecz każdego powoda kwotę 300 euro z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 29 października 2021 r. do dnia zapłaty (punkt 1.), w pozostałym zakresie powództwo oddalił (punkt 2.), a także zasądził od pozwanego na rzecz każdego powoda po 387 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem kosztów procesu (punkt 3.).

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniósł pozwany, skarżąc go w części, tj. co do pkt 1. i 3. Orzeczeniu Sądu I instancji zarzucił naruszenie:

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 245 k.p.c. poprzez dowolną oceną dowodu z umowy o wypłatę natychmiastowej rekompensaty, zawartej pomiędzy pozwaną spółką a każdym z powodów i uznanie, wbrew treści zawartych umów, iż powodowie nie zostali poinformowani przez pozwanego o swoich prawach przysługujących im na podstawie rozporządzenia nr 251/2004 w związku z opóźnieniem rejsu (...) w dniu 13 sierpnia 2021 r., podczas gdy powodowie potwierdzili w dobrowolnie złożonych oświadczeniach woli udokumentowanych na piśmie, iż zostali poinformowani o przysługujących im prawach, a więc prawidłowo - na podstawie art. 229 k.p.c. - należało uznać, iż powodowie przyznali ww. fakt, co skutkowało wadliwym ustaleniem faktycznym, iż powodowie nie zostali poinformowani o swoich prawach w związku z opóźnieniem spornego lotu,

- art. 232 zd. 2 k.p.c. poprzez nieskorzystanie przez Sąd z możliwości dopuszczenia dowodu z urzędu lub zobowiązania pozwanego do złożenia dodatkowej dokumentacji w postaci wzorów ulotek, przy pomocy których pozwany informuje swoich pasażerów o przysługujących im prawach w związku z opóźnieniem lotów, w sytuacji gdy Sąd powziął wątpliwości co do tego, czy powodowie zostali prawidłowo poinformowani o przysługujących im prawach w związku z opóźnieniem spornego rejsu, a dowód tego rodzaju rozwiałby wątpliwości Sądu w tym przedmiocie,

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolne uznanie, że umowy o wypłatę natychmiastowej rekompensaty zawarte pomiędzy pozwanym a każdym z powodów nie mogą być uznane za dowód wręczenia powodom informacji o ich prawach, podczas gdy z treści ww. dokumentów w sposób jednoznaczny i wyraźny wynikało, iż powodowie potwierdzili fakt poinformowania ich przez pozwanego o ich prawach jako pasażerów w związku z opóźnieniem lotu, a także nie uchylili się od skutków prawnych złożonych oświadczeń woli, a więc prawidłowo należało uznać, iż w świetle zgromadzonego materiału dowodowego pozwany wykazał fakt poinformowania powodów o ich prawach,

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolne uznanie, że powodowie zawarli z pozwanym ugody w przedmiocie odszkodowań za opóźnienie spornego rejsu będąc nieświadomymi swoich praw, podczas gdy fakt przeciwny wprost wynikał z treści zawartych ugód,

- art. 228 § 1 k.p.c. poprzez uznanie, że dystrybuowanie przez pozwanego informacji o prawach pasażerów w dokumencie określanym jako „ulotka" nie czyni zadość wywiązaniu się przez pozwanego z obowiązku informacyjnego wobec pasażerów, podczas gdy do wiedzy powszechnej należy, iż pozwany, jak każdy przewoźnik lotniczy świadczący usługi przewozu na terenie Unii Europejskiej, podlega cyklicznym audytom wykonywanym przez władzę lotniczą, także w zakresie wywiązywania się z obowiązków informacyjnych wobec pasażerów i stosowanych wzorów dokumentów, a więc nie jest możliwa sytuacja, w której ulotki informujące pasażerów o ich prawach stosowane i dystrybuowane przez pozwanego nie byłyby zgodne z wytycznymi nadzoru lotniczego i jednolitymi standardami europejskimi w zakresie ciążących na przewoźnikach w stosunku do pasażerów obowiązkach informacyjnych, 

- art. 6 k.c. poprzez uznanie, iż to stronę pozwaną w niniejszej sprawie obciążał obowiązek udowodnienia, iż powodowie zostali poinformowani o prawach przysługujących im na podstawie rozporządzenia nr 261/2004 w związku z opóźnieniem rejsu (...) w dniu 13 sierpnia 2021 r., podczas gdy ciężar dowodu w zakresie wykazania ww. faktu spoczywał na powodach, bowiem to powodowie wywodzili z niego korzystny dla siebie skutek prawny,

- art. 65 § 1 i 2 polegające na dokonaniu błędnej wykładni oświadczenia woli powodów zawartego w umowach o wypłatę natychmiastowej rekompensaty w sposób sprzeczny z ich treścią i w konsekwencji błędne uznanie, że powodowie nie zostali poinformowani o przysługujących im prawach, podczas gdy złożyli jednoznaczne i dobrowolne oświadczenia, iż takie poinformowanie miało miejsce,

- art. 7 ust. 1 lit. b) Rozporządzenia 261/2004 w zw. z art. 6 k.c. w zw. z art. 5 ust. 1 lit. c Rozporządzenia 261/2004 poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że pozwany był zobowiązany do wypłacenia powodom dodatkowego odszkodowania z tytułu opóźnienia lotu (...),

- art. 7 ust. 1 lit. b) Rozporządzenia 261/2004 w zw. z art. 6 k.c. w zw. z art. 5 ust. 1 lit. c Rozporządzenia 261/2004 poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że pozwany nie wykazał faktu poinformowania powodów o ich prawach w związku z opóźnieniem lotu,

- art. 917 k.c. w zw. z art. 353 ¹ k.c. i pominięcie faktu, że strony niniejszego postępowania świadomie i dobrowolnie zawarły ugody, na mocy których poczyniły sobie wzajemne ustępstwa co do łączącego je stosunku prawnego.

Wskazując na powyższe pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od każdego z powodów na rzecz pozwanego kosztów postępowania za pierwszą i drugą instancję według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie od pozwanego na ich rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Z uwagi na to, że niniejsza sprawa podlega rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu uproszczonym, stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy ograniczył uzasadnienie wyroku do wyjaśnienia jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa.

Odnosząc się do zarzutów dotyczących naruszenia prawa procesowego, wskazać należy, iż skuteczne podważenie sędziowskiej oceny dowodów jest możliwe jedynie wtedy, gdy strona skarżąca wykaże konkretne uchybienia powodujące określone wadliwości. Analiza apelacji prowadzi zaś do wniosku, iż sformułowane przez apelanta zarzuty stanowią jedynie niezasadną polemikę z prawidłowym rozstrzygnięciem Sądu I instancji.

Sąd Rejonowy właściwie ocenił całość materiału dowodowego zebranego w sprawie, w sposób wnikliwy i rzetelny, a nie wybiórczo, jak czyni to strona apelująca. Sąd meriti wyprowadził ze zgromadzonego materiału dowodowego wnioski, które są poprawne pod względem logicznym oraz zgodne z zasadami doświadczenia życiowego. Do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. może zaś dojść tylko wówczas, gdy wykazane zostanie, że doszło do uchybienia podstawowym regułom odnoszącym się do oceny wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów czyli regułom logicznego myślenia, należytego kojarzenia faktów oraz zasadom doświadczenia życiowego. Co więcej, nawet jeżeli na podstawie zebranego materiału dowodowego można wywieść inną wersję wydarzeń, zgodną z twierdzeniami strony apelującej, ale jednocześnie wersji przyjętej przez Sąd I instancji nie można zarzucić uchybienia podstawowym regułom oceny wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, to stanowisko zawarte we wniesionym środku zaskarżenia będzie tylko polemiką z trafnymi ustaleniami Sądu meriti.

W szczególności prawidłowo stwierdził Sąd Rejonowy, iż za dowód realizacji obowiązku informacyjnego, o którym stanowi art. 14 rozporządzenia (WE) 261/2004 nie mógł zostać uznany dokument w postaci umowy o wypłatę natychmiastowej rekompensaty. Umowa ta nie zawierała informacji o przysługujących pasażerom uprawnieniach, a jedynie oświadczenie, że Klient został poinformowany o przysługujących mu prawach i jest świadomy treści przepisów rozporządzenia (WE) 261/2004 ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, w szczególności art. 7 tegoż rozporządzenia. W istocie na tej podstawie nie sposób zatem uznać czy i jakie informacje zostały pasażerom rzeczywiście przekazane.

Jednocześnie, wbrew stanowisku pozwanego, brak było podstaw, by w realiach niniejszej sprawy, w oparciu o przepis art. 229 k.p.c. uznać, iż powodowie przyznali, że zostali poinformowani o przysługujących im prawach. Przyznanie faktów w rozumieniu tego przepisu jest oświadczeniem wiedzy strony (czynnością procesową) o tym, że twierdzenie faktyczne przeciwnika nie budzi wątpliwości, czyli jest prawdziwe ( W. Broniewicz, Z zagadnień przyznania, s. 840 i n.). Nie jest ono środkiem dowodowym, jednakże ma istotne znaczenie dla postępowania dowodowego, gdyż właśnie na równi ze środkami dowodowymi służy do ustalenia stanu faktycznego sprawy. Stąd przyjmuje się, że przyznanie jest surogatem dowodu (por. komentarz do art. 229 k.p.c. w T. I red. Szanciło 2023, wyd. 2/Paszkowski). Tymczasem jak wynika wprost z powództwa, jak i z pisma powodów z dnia 10 maja 2022 r., powodowie od początku twierdzili, iż nie zostali należycie poinformowani przez stronę pozwaną o przysługujących im prawach.

Zarzut naruszenia art. 232 zd. 2 k.p.c. także należy uznać za chybiony. Zgodnie z art. 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę. Sąd może dopuścić dowody z urzędu (art. 232 zd. 2 KPC), powinien jednak sięgać po ten instrument w wyjątkowych, uzasadnionych przypadkach. Może to być usprawiedliwione, gdy zachodzi potrzeba ochrony szczególnego interesu publicznego, np. w których działanie ex officio jest jedynym sposobem przeciwdziałania niebezpieczeństwu oczywiście nieprawidłowego rozstrzygnięcia sprawy, podważającego funkcję procesu, co uwidacznia się m.in. w przypadkach, w których prawidłowe rozstrzygnięcie może zapewnić jedynie opinia biegłego. Działanie sądu odwoławczego z urzędu i przeprowadzenie dowodu niewskazanego przez stronę jest dopuszczalne zatem tylko w wyjątkowych sytuacjach oraz musi wypływać z opartego na zobiektywizowanej ocenie przekonania o konieczności jego przeprowadzenia. Ocena wyjątkowości tej sytuacji musi odnosić się do konkretnych okoliczności danej sprawy, a jednocześnie powinna pozostawać w zgodzie z celem i zasadami procesu. Prawo sądu do przeprowadzania dowodu z urzędu w żadnym wypadku nie może służyć usuwaniu skutków uchybień procesowych stron. Nie jest to przyczyna, która miałaby przemawiać za dopuszczeniem dowodu z urzędu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2023 r., I CSK 58/23). Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, iż w tym postępowaniu nie zaszły żadne wyjątkowe okoliczności, które usprawiedliwiałyby działanie za stronę reprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika.

Słusznie stwierdził Sąd Rejonowy, że strona pozwana w żaden sposób nie wykazała, że oczekując na odlot spornego lotu, każdy z pasażerów otrzymał ulotki informujące o prawach pasażerów na wypadek opóźnienia lotu. Strona pozwana nie wnosiła o dopuszczenie żadnych dowodów na fakt wręczenia takich ulotek pasażerom, ani nawet nie przedstawiła wzorów takich ulotek, tak w postępowaniu przed Sądem I instancji, jak i na etapie postępowania odwoławczego. Okoliczność, iż przewoźnik lotniczy świadczący usługi przewozu na terenie Unii Europejskiej, podlega cyklicznym audytom wykonywanym przez władzę lotniczą, także w zakresie wywiązywania się z obowiązków informacyjnych wobec pasażerów i stosowanych wzorów dokumentów, nie oznacza, iż w tym konkretnym przypadku, tj. w stosunku do powodów dopełniono obowiązku prawidłowego poinformowania ich o przysługujących im prawach. Zarzut naruszenia art. 228 § 1 k.p.c. nie mógł więc odnieść zamierzonego przez stronę pozwaną skutku.

Zarzuty naruszenia prawa materialnego także nie były zasadne. Sąd odwoławczy w pełni podziela wywód Sądu meriti odnośnie tego, na kim spoczywał ciężar dowodu w zakresie wykazania, że pasażerowie zostali w sposób prawidłowy poinformowani o swoich prawach. W piśmie z dnia 10 maja 2022 r. powodowie wyraźnie temu zaprzeczyli, wobec czego to strona pozwana chcąc zwolnić się z konieczności wypłaty powodom odszkodowania uzupełniającego winna udowodnić, że udzieliła pasażerom informacji zgodnej z wymogami określonymi w przepisach rozporządzenia (WE) 261/2004, czemu jednak nie sprostała.

Ma rację Sąd Rejonowy, że w takiej sytuacji nie mógł zostać skutecznie podniesiony zarzut rzeczy ugodzonej. Zgodnie bowiem z art. 15 ust. 2 rozporządzenia (WE) 261/2004, gdy pasażer nie został prawidłowo poinformowany o swoich prawach, skutkiem czego zgodził się na odszkodowanie niższe od przewidzianego w niniejszym rozporządzeniu, jest on uprawniony do podjęcia niezbędnych kroków przed sądami lub właściwymi organami w celu uzyskania odszkodowania uzupełniającego. W tym kontekście zarzut naruszenia art. 917 k.c. nie mógł odnieść skutku.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 lit. c ww. rozporządzenia w przypadku odwołania lotu, pasażerowie, których to odwołanie dotyczy mają prawo do odszkodowania od obsługującego przewoźnika lotniczego, zgodnie z art. 7, chyba że: i) zostali poinformowani o odwołaniu co najmniej dwa tygodnie przed planowym czasem odlotu; lub ii)zostali poinformowani o odwołaniu w okresie od dwóch tygodni do siedmiu dni przed planowym czasem odlotu i zaoferowano im zmianę planu podróży, umożliwiającą im wylot najpóźniej dwie godziny przed planowym czasem odlotu i dotarcie do ich miejsca docelowego najwyżej cztery godziny po planowym czasie przylotu; lub iii) zostali poinformowani o odwołaniu w okresie krótszym niż siedem dni przed planowym czasem odlotu i zaoferowano im zmianę planu podróży, umożliwiającą im wylot nie więcej niż godzinę przed planowym czasem odlotu i dotarcie do ich miejsca docelowego najwyżej dwie godziny po planowym czasie przylotu.

Stosownie do art. 7 ust. 1 b) powołanego rozporządzenia pasażerowie otrzymują odszkodowanie w wysokości 400 EUR dla wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1.500 kilometrów i wszystkich innych lotów o długości od 1.500 do 3.500 kilometrów. Przy określaniu odległości, podstawą jest ostatni cel lotu, do którego przybycie pasażera nastąpi po czasie planowego przylotu na skutek opóźnienia spowodowanego odmową przyjęcia na pokład lub odwołaniem lotu.

Z kolei w myśl art. 5 ust. 3 rozporządzenia obsługujący przewoźnik lotniczy nie jest zobowiązany do wypłaty rekompensaty przewidzianej w art. 7, jeżeli może dowieść, że odwołanie jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków.

W niniejszej sprawie pozwany jako przewoźnik nie powoływał się na żadne okoliczności nadzwyczajne, które zwalniałyby go od odpowiedzialności odszkodowawczej na podstawie rozporządzenia (WE) 261/2004. Wobec tego że strona pozwana nie wykazała, by poinformowała powodów o przysługujących im prawach w sposób prawidłowy, powództwo o uzyskanie odszkodowania uzupełniającego w wysokości po 300 euro na rzecz każdego z powodów zasługiwało na uwzględnienie.

Z uwagi na powyższe, Sąd Okregowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 2) w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. O odsetkach ustawowych za opóźnienie od zasądzonych kosztów procesu Sąd orzekł zaś na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Magdalena Hemerling

z. (...)