Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 stycznia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Marcin Semeniuk

po rozpoznaniu w dniu 12 stycznia 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Ł. W.

przeciwko (...) Bank S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie z dnia 21 grudnia 2022 r., sygn. akt II C 1788/21

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda Ł. W. na rzecz pozwanego (...) Bank S.A. z siedzibą w W. kwotę 2.700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku w zakresie tego rozstrzygnięcia do dnia zapłaty.

Sygn. akt V Ca 1652/23

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 8 listopada 2021 r., złożonym w dniu 10 listopada 2021 (data nadania przesyłki poleconej), powód Ł. W. wniósł o:

1.  ustalenie treści stosunku prawnego wynikającego z Umowy o Kredytu Konsolidacyjny nr (...) z dnia 18 kwietnia 2018 r. zawartej przez niego z (...) Bank S.A. z siedzibą w W. (dalej jako „Umowa o Kredyt” lub „Umowa”), poprzez ustalenie, że kredyt udzielony na podstawie Umowy jest kredytem darmowym w rozumieniu art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (tekst jednolity: Dz.U. z 2023 r. poz. 1028 ze zm.; dalej jako „u.k.k.”) w związku ze złożeniem przez powoda w dniu 20 lipca 2021 r. oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego;

2.  zasądzenie od pozwanego (...) Bank SA. na jego rzecz kwoty 65.961,80 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu pozwanemu do dnia zapłaty tytułem zwrotu świadczenia nienależnie spełnionego na rzecz pozwanego tytułem odsetek i innych kosztów kredytu z uwagi na złożenie oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.

Powód wniósł również o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, z uwzględnieniem kwoty 17 zł tytułem kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od kosztów procesu stosownie do art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) Bank S.A. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

Powód Ł. W. kilkukrotnie modyfikował powództwo: najpierw w piśmie z dnia 2 lutego 2022 r., złożonym w dniu 3 lutego 2022 r. (data nadania przesyłki poleconej) - w ten sposób, że ograniczył je do żądania zapłaty, wnosząc o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kwoty 50.479,87 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty, następnie w piśmie z dnia 20 maja 2022 r., złożonym w dniu 25 maja 2022 r. (data nadania przesyłki poleconej), w którym wskazał, że domaga się zasądzenia od pozwanego na jego rzecz kwoty 51.469,01 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty, a ostatecznie na rozprawie w dniu 3 czerwca 2022 r., na której sprecyzował, że cofa pozew w zakresie żądania ustalenia oraz w zakresie żądania zapłaty kwoty 14.492,79 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od tej kwoty, ze zrzeczeniem się roszczenia.

Wyrokiem z dnia 21 grudnia 2022 r., sygn. akt II C 1788/21, Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie umorzył postępowanie w zakresie żądania ustalenia oraz w zakresie żądania zapłaty co do kwoty 14.492,79 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 4 stycznia 2022 r. do dnia zapłaty (pkt 1 sentencji), oddalił powództwo w zakresie żądania zapłaty kwoty 51.469,01 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 4 stycznia 2022 r. do dnia zapłaty (pkt 2 sentencji) oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 5.400 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 3 sentencji).

Od powyższego wyroku apelację wywiódł powód Ł. W. , zaskarżając go w części tj. w zakresie pkt 2 i 3.

Zaskarżonemu wyrokowi powód zarzucił: (1) błąd w ustaleniach faktycznych poprzez błędne przyjęcie przez Sąd I instancji, iż w Umowie o Kredyt prawidłowo wskazano nazwę
i adres pośrednika kredytowego, podczas gdy w Umowie oraz w formularzu informacyjnym doszło do wskazania trzech różnych, w tym nieaktualnych, adresów pośrednika,
a w konsekwencji (2) naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 1 u.k.k. poprzez uznanie przez Sąd I instancji, iż kredytodawca nie dopuścił się naruszenia tegoż przepisu, mimo, iż dane pośrednika kredytowego zostały w Umowie wskazane w sposób niejednoznaczny
i wprowadzający w błąd konsumenta; (3) błąd w ustaleniach faktycznych poprzez błędne przyjęcie przez Sąd I instancji, iż w Umowie o Kredyt prawidłowo wskazano warunki, na jakich koszty kredytu mogą ulec zmianie, podczas gdy katalog czynników wpływających na zmianę kosztów kredytu pozwalał na dowolne kształtowanie tych kosztów przez Bank,
a w konsekwencji: (4) naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k. poprzez uznanie przez Sąd I instancji, iż kredytodawca nie dopuścił się naruszenia tegoż przepisu, mimo [że] warunki zmiany kosztów wskazane zostały w sposób nieprecyzyjny i niejednoznaczny,
(5) naruszenie art. 45 ust. 1 u.k.k. poprzez jego błędną interpretację i przyjęcie, że nie doszło do naruszenia przepisów ustawy o kredycie konsumenckim skutkującego możliwością złożenia przez konsumenta oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego oraz (6) naruszenie art. 5 k.c. poprzez przyjęcie przez Sąd I instancji, iż powód dopuścił się nadużycia prawa podmiotowego dochodząc roszczeń z tytułu sankcji kredytu darmowego po dokonaniu całkowitej spłaty kredytu oraz w związku z faktem, iż zaakceptował on warunki Umowy, podczas gdy akceptacja przez konsumenta postanowień Umowy nie wyłącza możliwości złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, które może zostać złożone również po spłacie kredytu w terminie roku od daty wykonania umowy.

W oparciu o powyżej sformułowane zarzuty powód wniósł o zmianę skarżonego wyroku
i zasądzenie od pozwanego (...) Bank S.A. na jego rzecz kwoty 51.469,01 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 4 stycznia 2022 r., zmianę rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania przed Sądem I instancji i zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania przed Sądem 1 instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, według norm przepisanych.

Alternatywnie powód wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, zmianę rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów postępowania przed Sądem I instancji i zasądzenie od pozwanego na jego rzecz tychże kosztów, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwany (...) Bank S.A. wniósł o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem II instancji, według norm prawem przewidzianych.

Biorąc pod uwagę, że Sąd Okręgowy nie zmienił ani nie uzupełnił ustaleń faktycznych Sądu I instancji, jak również nie przeprowadził postępowania dowodowego, na podstawie art. 387 § 2 ¹ k.p.c. w zw. z art. 327 ¹ § 2 k.p.c., zważył, co następuje:

Apelacja powoda Ł. W. nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Rejonowy w toku postępowania nie dopuścił się żadnego z zarzucanych mu uchybień, a zawarte w zaskarżonym wyroku rozstrzygnięcie – zarówno co do podstawy faktycznej jak i prawnej – jest w ocenie Sądu Okręgowego słuszne i w pełni odpowiadające przepisom prawa. Sąd I instancji dokonał trafnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego i na tej podstawie poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne. Do ustalonego stanu faktycznego zastosowane zostały właściwe przepisy prawa materialnego, które zostały też prawidłowo zinterpretowane. W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy podzielając ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Rejonowego, przyjmuje je za własne.

Art. 378 § 1 k.p.c. nakłada na sąd odwoławczy obowiązek ponownego rozpoznania sprawy w granicach apelacji, co oznacza nakaz wzięcia pod uwagę wszystkich podniesionych w apelacji zarzutów i wniosków. Granice apelacji wyznaczają ramy, w których sąd odwoławczy powinien rozpoznać sprawę na skutek jej wniesienia, określają je sformułowane w apelacji zarzuty i wnioski, które implikują zakres zaskarżenia, a w konsekwencji kognicję sądu apelacyjnego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 sierpnia 2015 r., V CSK 677/14 /LEX nr 1797980/). Jednocześnie w świetle uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07 (opubl. OSNC z 2008 r. Nr 6, poz. 55) Sąd II instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego, w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. W pierwszej kolejności zatem należy rozpoznać zarzuty naruszenia prawa procesowego, gdyż jedynie w przypadku uznania, że postępowanie dowodowe nie było dotknięte wadami, można przyjąć, że prawidłowo został ustalony stan faktyczny sprawy. Ponieważ zaś prawna kwalifikacja stanu faktycznego jest pochodną ustaleń, o prawidłowym zastosowaniu bądź niezastosowaniu prawa materialnego można mówić dopiero wówczas, gdy ustalenia stanowiące podstawę wydania zaskarżonego wyroku pozwalają na ocenę tej kwestii (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 2002 r., IV CKN 1532/00 /LEX nr 78323/). Prawidłowe zastosowanie prawa materialnego może mieć z kolei miejsce jedynie do niewadliwie poczynionych ustaleń faktycznych.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy poczynił w niniejszej sprawie prawidłowe ustalenia faktyczne na podstawie kompleksowo przeprowadzonego i właściwie ocenionego postępowania dowodowego, a z dokonanych ustaleń wyciągnął prawidłowe, logiczne, zgodne z wiedzą i doświadczeniem życiowym wnioski.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia Sądu I instancji, że w Umowie o kredyt prawidłowo wskazano nazwę i adres pośrednika kredytowego. Wprawdzie łącznie w samej Umowie oraz w formularzu informacyjnym wskazano łącznie trzy różne adresy i nie wszystkie były aktualne, jednakże wśród nich znajdował się również adres prawidłowy, tj. ul. (...) w W. ( k. 13 verte). Ponadto należy wziąć pod uwagę, że pośrednikiem kredytowym była osoba prawna – spółka prawa handlowego, której wszystkie istotne dane, w tym aktualny adres, są ujawnione w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Dane ujawnione w rejestrze są jawne i każdy, w tym powód, ma do nich swobodny dostęp przez Internet. W konsekwencji Sąd Okręgowy nie dopatrzył się naruszenia obowiązku informacyjnego wynikającego z art. 30 ust. 1 pkt 1 u.k.k., który uzasadniałby skorzystanie z sankcji kredytu darmowego.

Sąd Okręgowy nie podzielił też zarzutu, iż wbrew ustaleniom Sądu I instancji katalog czynników wpływających na zmianę kosztów kredytu pozwalał na dowolne kształtowanie tych kosztów przez Bank i że tym samym doszło do naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k., bowiem warunki zmiany kosztów wskazane zostały w sposób nieprecyzyjny i niejednoznaczny.

Zgodnie z powołanym przepisem, umowa o kredyt konsumencki, z zastrzeżeniem art. 31 - 33, powinna określać m.in. informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie ze środków płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie. W niniejszej sprawie prowizja od udzielonego powodowi kredytu, wynosząca 12.000 zł, została pobrana na początku obowiązywania umowy i miała charakter stały. nie ulegając zmianie przez cały okres trwania Umowy. Prowizja pobrana od powoda została wprost określona w Umowie (w § 1 ust. 1 pkt 3 a) i nie wynikała z (...) Banku S.A., w związku z czym określone w Taryfie zasady zmiany opłat i prowizji w ogóle jej nie dotyczyły. W zawartej w Taryfie tabeli wprost zresztą wskazano, prowizja za udzielenie pożyczki/kredytu jest ustalana indywidualnie. W konsekwencji Sąd Okręgowy nie dopatrzył się również naruszenia przez pozwany Bank obowiązku informacyjnego wynikającego z art. 30 ust. 1 pkt 10 u.k.k.

Bezzasadność omówionych wyżej zarzutów przesądza o braku naruszenia zaskarżonym wyrokiem art. 45 ust. 1 u.k.k. oraz art. 5 k.c. Pierwszy z powołanych przepisów uprawnia konsumenta do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c. W niniejszej sprawie powód powoływał się na naruszenie art. 30 ust. 1 pkt 1 i 10 u.k.k., jednak, jak trafnie przyjął Sąd Rejonowy, do zawarta przez strony Umowa o Kredyt zawierała wymagane tymi przepisami elementy, tj. wskazywała (w formularzu informacyjnym dotyczącym kredytu konsumenckiego) adres pośrednika kredytowego, natomiast wymóg wskazania warunków, na jakich mogą ulec zmianie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z Umową, był o tyle bezprzedmiotowy, że jedyny koszt, który obciążał powoda, stanowiła indywidualnie ustalona prowizja za udzielenie kredytu, której wysokość była stała w czasie trwania Umowy.

W konsekwencji, oświadczenie powoda z dnia 7 lipca 2021 r. o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego nie mogło odnieść zamierzonego skutku. Po stronie pozwanego nie powstał względem powoda obowiązek zwrotu kosztów kredytu, albowiem nie stanowiły one świadczenia nienależnego.

Skoro powodowi nie przysługuje dochodzone pozwem roszczenie, bezprzedmiotowym jest dokonywanie jego oceny przez pryzmat treści art. 5 k.c. Konieczność dokonania takiej oceny aktualizuje się bowiem dopiero wtedy, gdy sąd uzna, że określone prawo, dla którego powód poszukuje ochrony prawnej, rzeczywiście mu przysługuje.

Tym niemniej zwrócić należy uwagę, że przewidziana w ustawie o kredycie konsumenckim sankcja ciążąca na kredytodawcy w razie uchybienia obowiązkom informacyjnym jest bardzo surowa, dlatego też powinno się ją stosować z zachowaniem zasad proporcjonalności. Powinna ona odnosić się jedynie do tych elementów umowy kredytu konsumenckiego, które są istotne dla oceny przez konsumenta zakresu zaciągniętego zobowiązania. Tymczasem powód złożył oświadczenie w przedmiocie skorzystania z sankcji kredytu darmowego już po zakończeniu umowy z pozwanym, czyli wówczas, gdy postanowienia odnoszące się do zmiany kosztów kredytu i tak nie mogły już oddziaływać na jego sferę prawną Nie wskazał też, ani tym bardziej nie udowodnił, że konkretne kryterium czy warunek, które uważał za nieprecyzyjne, rzeczywiście było podstawą zmiany wysokości obciążających go kosztów w trakcie trwania Umowy. Co do zasady zgodzić się więc należy z Sądem I instancji, że odwoływanie się do podstaw faktycznych wskazanych przez powoda w oświadczeniu o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, a następne w pozwie i dochodzenie na ich podstawie dochodzenia roszczeń o zwrot wszystkich uiszczonych kosztów kredytu może podlegać kwalifikacji jako nadużycie prawa podmiotowego.

Ponieważ żaden z zarzutów podniesionych w apelacji powoda Ł. W. nie okazał się trafny, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. apelację tę oddalił, orzekając jak w pkt. 1 sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w pkt 2 sentencji na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. (a o należnych od nich odsetkach – na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.), zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Zasądzoną z tytułu obowiązku ich zwrotu od powoda Ł. W. na rzecz pozwanego (...) Bank S.A. kwotę 2.700 zł stanowi wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego będącego adwokatem, którego wysokość Sąd Okręgowy ustalił na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (tekst jednolity: Dz.U. z 2023 r. poz. 1964).

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.