Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

7 listopada 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: sędzia (del.) Aleksandra Koman-Rykowska

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2023 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) sp. z o.o. z siedzibą we W.

przeciwko (...) Bank S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie

z dnia 2 marca 2023 r., sygn. akt II C 1967/22

oddala apelację;

zasądza od (...) sp. z o.o. z siedzibą we W. na rzecz (...) Bank S.A. z siedzibą w W. kwotę 450 zł (czterysta pięćdziesiąt złotych) tytułem kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas po upływie tygodnia od dnia doręczenia niniejszego wyroku powodowi do dnia zapłaty.

Aleksandra Koman-Rykowska

sygn. akt V Ca 2257/23

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 29 czerwca 2022 r. wniesionym przeciwko pozwanemu (...) Bank spółce akcyjnej z siedzibą w W. powód (...) Sp. z o.o. z siedzibą we W. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego kwoty 1687,36 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 11 maja 2022 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając żądanie powód wskazał, że jego poprzednik prawny zawarł ze (...) umowę pożyczki nr (...). Zgodnie z decyzją Komisji Nadzoru Finansowego w dniu 1 kwietnia 2019 r. A. Bank przejął (...) J.. W dniu 21 kwietnia 2022 r. powód zawarł z konsumentem umowę cesji wierzytelności wynikających z umowy pożyczki (kredytu konsumenckiego). Następnie w dniu 21 kwietnia 2022 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty stanowiącej równowartość odsetek uiszczonych przez kredytobiorcę od części kredytu obejmującej prowizję, wskazując na niezasadność ich pobrania. Pozwany do dnia wniesienia pozwu nie uwzględnił żądania powoda.

W dniu 26 lipca 2022 r. Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym uwzględniając powództwo w całości.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany zaskarżył nakaz zapłaty w całości oraz wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz od powoda zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Uzasadniając powyższe pozwany podniósł zarzut, że powód nie wykazał, aby bank w ogóle pobierał odsetki od prowizji. Powód nie przedstawił również w jaki sposób dokonał wyliczenia dochodzonej należności. Zdaniem pozwanej pojęcie wypłaconej kwoty kredytu powinno być interpretowane szeroko i powinno obejmować wszelkie wskazane przez niego cele.

Wyrokiem z dnia 2 marca 2023 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie w pkt w pkt I oddalił powództwo, a w pkt II zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 917 zł tytułem kosztów procesu wraz z odsetkami w wysokość ustawowej za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, w tym kwotę 900 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód, zaskarżając rozstrzygniecie Sądu Rejonowego w całości.

Orzeczeniu Sądu I instancji zarzucił naruszenie:

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i niewszechstronne rozważenie materiału dowodowego, w szczególności dowodu z umowy pożyczki nr (...) z dnia 18.12.2012 r. wraz z załącznikami oraz wykazu wyliczeń pobieranych odsetek, w rezultacie czego nastąpiło błędne uznanie, iż Powód nie wykazał roszczenia co do wysokości, podczas gdy Powód przedłożył wyliczenia będące dokumentem prywatnym, wskazujące na wysokość roszczenia w zakresie odsetek od prowizji oraz przedstawił opis metodologii wyliczeń, zaś Pozwany nie przedstawił dowodów wskazujących na uiszczenie przez kredytobiorcę dochodzonej kwoty w innej niż wykazał Powód wysokości;

art. 227 k.p.c. w zw. z art. 230 k.p.c. w zw. z art. 3 k.p.c. poprzez brak uznania przez Sąd wskazanej przez Powoda wysokości dochodzonej kwoty w zakresie uiszczonych przez kredytobiorcę odsetek od prowizji, określonej na podstawie przedstawionych przez Powoda wyliczeń za przyznane w sytuacji, gdy Pozwany nie wskazał właściwej jego zdaniem wysokości uiszczonych odsetek od prowizji, a dokonane przez Pozwanego, niepoparte żadnym uzasadnieniem, zaprzeczenia faktów uiszczenia odsetek od prowizji w określonej przez Powoda kwocie nie stanowiło wywiązania się strony z obowiązku wypowiedzenia się co do twierdzeń strony przeciwnej;

art. 505 ⁶ § 3 k.p.c. poprzez nieskorzystanie przez Sąd I instancji z możliwości zasądzenia odpowiedniej sumy według dokonanej przez siebie oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy, w sytuacji gdy pomimo przedstawienia przez stronę powodową wszelkich dostępnych dowodów i wniosków dowodowych Sąd I instancji nadal uznał, iż brak jest danych dla miarodajnego ustalenia wysokości roszczenia, co miało istotny wpływ na wynik sprawy, ponieważ doprowadziło do oddalenia powództwa jako nieudowodnionego co do wysokości.

Mając na względzie powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 1687,36 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 11 maja 2022 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za obie instancje według norm prawem przepisanych. Ewentualnie strona powodowa wniosła o uchylenie wyroku Sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie na swoją rzecz od powoda kosztów postępowania w instancji odwoławczej według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Z uwagi na to, że niniejsza sprawa podlega rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu uproszczonym stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy ograniczył uzasadnienie wyroku do wyjaśnienia jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy oraz w przeważającej części dokonaną na ich podstawie ocenę prawną, nie zgadzając się jednak z Sądem meriti w zakresie, w jakim Sąd za nieuprawnioną praktykę uznał pobieranie przez pozwanego odsetek od kredytowanych kosztów kredytu, zaś oddalenie powództwa było jedynie skutkiem niewykazania roszczenia co do wysokości. Powyższe z oczywistych względów nie mogło jednak mieć wpływu na prawidłowość wydanego w sprawie rozstrzygnięcia.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wskazać należy, że nie zasługiwał on na uwzględnienie. Przepis ten przyznaje sądowi swobodę w ocenie zebranego materiału dowodowego, zaś zarzut naruszenia tego uprawnienia tylko wtedy można uznać za usprawiedliwiony jeżeli sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne z regułami logiki bądź doświadczeniem życiowym. Dla skuteczności zarzutu naruszenia ww. przepisu nie wystarcza samo twierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. Jeżeli zaś z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu na podstawie tego samego materiału dowodowego dawały się wysnuć wnioski odmienne (por. wyrok SN z dnia 27 września 2002 r., II CKN 817/00). Zwalczanie oceny dowodów nie może polegać tylko na przedstawieniu własnej, korzystnej dla apelującego wersji ustaleń opartej na jego subiektywnej ocenie, lecz konieczne jest przy posłużeniu się argumentami wyłącznie jurydycznymi wykazanie, że określone w art. 233 § 1 k.p.c. kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały naruszone, co miało wpływ na wynik sprawy.

Wbrew twierdzeniom zawartym w apelacji nie sposób zarzucić Sądowi Rejonowemu dowolnej, sprzecznej ze zgromadzonym materiałem oceny dowodów. Sąd I instancji słusznie uznał, że powód nie wykazał wysokości roszczenia, co doprowadziło do oddalenia powództwa. Odnosząc się do załączonej do pozwu tabeli wskazującej na wysokość roszczenia w zakresie odsetek od prowizji, wskazać należy, że wbrew twierdzeniom powoda nie może ona stanowić dowodu na wysokość dochodzonego roszczenia. Na wstępie wskazać należy, że tabela ta nie stanowi – jak wywodzi pozwany – dokumentu prywatnego. Stosownie do art. 245 k.p.c. dokument prywatny sporządzony w formie pisemnej albo elektronicznej stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Treść komentowanego przepisu jednoznacznie wskazuje, że niezbędnym elementem dokumentu jest podpis osoby, która złożyła w nim stosowne oświadczenie. Anonim nie stanowi dokumentu w rozumieniu art. 245 k.p.c. (K. Flaga-Gieruszyńska, A. Zieliński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Wyd. 12, Warszawa 2024). Niewątpliwie zaś wydruk przedstawiający przedmiotową tabelę nie został opatrzony podpisem, nie może zatem stanowić dokumentu prywatnego. Niezależnie od powyższego stwierdzić należy, że sama treść oświadczenia zawartego w dokumencie prywatnym nie jest objęta domniemaniem zgodności z prawdą, jak ma to miejsce w wypadku dokumentów urzędowych. Tym samym nawet przyjęcie, że rzeczony dokument stanowi dokument prywatny nie oznaczałoby to automatycznie prawidłowości i zgodności z prawdą wyliczeń w nim zawartych.

Ponadto wyliczenia zawarte w tabeli zawierają dane, które nie znajdują uzasadnienia w treści łączącej strony umowy pożyczki nr (...). Sąd Okręgowy wskazuje, że tabela ta posługuje się w istocie danymi sprzecznymi z umową. Nie wiadomo bowiem jakie oprocentowanie przyjęto do sporządzenia tabeli (stałe, zmienne, o jakiej stopie). Mając na uwadze treść ww. tabeli jedynie domyślać się można, że powód założył oprocentowanie stałe w wysokości 13,80 %. Tymczasem zgodnie z pkt 7 umowy pożyczka oprocentowana jest według stopy referencyjnej ustalanej przez Radę Polityki Pieniężnej w wysokości 1-krotnotości tej stopy powiększonej o marżę w wysokości 8,75 punktu procentowego. Stopa procentowa może ulegać zmianom w okresie trwania umowy w przypadku zmiany wysokości stopy referencyjnej przez Radę Polityki Pieniężnej o co najmniej 0,5 punktu procentowego oraz w zakresie w jakim stopa ta ulegał zmianie. Zgodnie zaś z pkt 9 umowy RRSO wynosi 15,60%. Natomiast z danych zawartych na oficjalnej stronie NBP wynika, że w okresie, za który powód dochodzi roszczenia stopa referencyjna była zmieniana kilkukrotnie. Powyższe wpływało zatem również na wysokość odsetek.

Powód winien był dokładnie wskazać jaką kwotę z tytułu odsetek uiścił jego poprzednik prawny. Wyliczenia powoda zaś zawarte w tabeli dołączonej do pozwu są hipotetyczne i zdaniem Sądu Okręgowego nie wykazują jaką faktycznie kwotę z tego tytułu zapłacił poprzednik prawny powoda. Brak jest w aktach sprawy informacji na temat tego jak spłata pożyczki przebiegała i jakie kwoty pożyczkobiorca faktycznie uiszczał na rzecz banku i w jakich okresach.

Za chybiony należało uznać także zarzut naruszenia art. 227 k.p.c. w zw. z art. 230 k.p.c. w zw. z art. 3 k.p.c. Niewątpliwie pozwany w sprzeciwie od nakazu zapłaty zaprzeczył nie tylko zasadności roszczenia, ale również zakwestionował jego wysokość, zatem to na powodzie spoczywał obowiązek wykazania istnienia, wysokości i wymagalności roszczenia. Pozwany nie miał przy tym żadnego obowiązku przedstawiać dowodów na zaprzeczenie wysokości dochodzonego roszczenia ani wskazywać jaka, jego zdaniem, wysokość uiszczonych odsetek jest właściwa. To obowiązkiem strony powodowej było przedstawienie dowodów na tę wysokość. Pozwany nie był także zobowiązany do przedstawienia dokumentacji związanej ze spłatą kredytu. Powód przygotowując się do procesu powinien był takie dokumenty uzyskać. Nadmienić przy tym należy, że stosownie do § 2 ust. 3 umowy cesji cedent zobowiązał się przekazać cesjonariuszowi wszelkie dokumenty konieczne do skutecznego dochodzenia roszczeń od dłużnika, które obejmują w szczególności dokumentację kredytową. Powód zatem zagwarantował sobie prawo do uzyskania od zbywcy wierzytelności niezbędnych dokumentów uzasadniających żądanie pozwu.

Skoro zatem powód miał samodzielną możliwość uzyskania dokumentów, za pomocą których mógł udowodnić wysokość dochodzonego przez siebie roszczenia, z czego jednak zrezygnował, poprzestając na złożeniu sporządzonej przez siebie kalkulacji, która wobec braku stosownych dokumentów, nie poddawała się w istocie weryfikacji, zasadnie uznał Sąd Rejonowy, że powód nie wykazał roszczenia co do wysokości. Nie można bowiem przerzucać ciężaru dowodzenia faktów, których wykazanie stanowi podstawę uwzględnienia powództwa, na stronę pozwaną.

Na uwzględnienie nie zasługiwał również zarzut naruszenia art. 505 ⁶ § 3 k.p.c. Z przepisu tego wynika, że we wszystkich sprawach rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym Sąd, uznając, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione, może w wyroku zasądzić odpowiednią sumę według swej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy. Dyskrecjonalna władza sędziego nie może jednak być jedyną podstawą rozstrzygnięcia w postępowaniu uproszczonym. Stosownie bowiem do ww. przepisu zasądzenie odpowiedniej sumy według oceny sądu jest dozwolone dopiero wtedy, gdy ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione. Skorzystanie zatem z tej instytucji powinno być poprzedzone próbą udowodnienia wysokości roszczenia. Zastosowanie sędziowskiego uznania będzie wobec tego możliwe dopiero wtedy, gdy po wyczerpaniu wszystkich dowodów dostępnych w postępowaniu uproszczonym i zaprezentowanych przez strony okaże się, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub istotnie utrudnione. (P. Rylski (red. nacz.), A. Olaś (red. cz. III) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Wyd. 2, Warszawa 2023). Obiektywna niemożliwość udowodnienia wysokości dochodzonego roszczenia oznacza, że określone środki dowodowe nie istniały i nie istnieją lub też istniały, lecz z jakichś przyczyn zaginęły, a nadmierne utrudnienia w prowadzeniu dowodów zachodzą, gdy ścisłe wykazanie wysokości dochodzonego żądania jest zbyt kosztowne i nie pozostaje w żadnym stosunku do żądanego przedmiotu albo grozi zbytnim przedłużeniem postępowania (por. na ten temat wyroki SN: z 31.01.2019 r., V CSK 599/17, LEX nr 2617373; z 28.01.2015 r., II CSK 182/14, LEX nr 1663129 – co do różnych przyczyn takich szkód, których nie można rozdzielić; z 17.11.2010 r., I CSK 671/09, LEX nr 688667; z 12.03.2010 r., II PK 281/09, LEX nr 602248; z 13.06.2008 r., I CSK 514/07, LEX nr 637700; z 16.04.2008 r., V CSK 563/07, OSNC-ZD 2009/2, poz. 42; z 23.01.2008 r., V CSK 388/07, LEX nr 515715; z 12.10.2007 r., V CSK 261/07, LEX nr 497671; z 5.01.1973 r., II CR 625/72, LEX nr 7203; z 26.01.1976 r., I CR 954/75, LEX nr 7795; z 9.11.2007 r., V CSK 220/07, LEX nr 494157; z 4.10.2007 r., V CSK 188/07, LEX nr 485901; z 11.12.2007 r., I PK 157/07, OSNP 2009/3–4, poz. 33).

Abstrahując jednak od podniesionych zarzutów wskazać należy, że brak było podstaw do zasądzenia dochodzonego roszczenia również z tej przyczyny, że w ocenie Sądu Okręgowego w niniejszym składzie dopuszczalne jest finansowanie kosztów kredytu udzielonego przez bank oraz naliczanie odsetek od kwoty przeznaczonej na ten cel. Zdaniem Sądu Okręgowego obowiązujące przepisy nie wprowadzają zakazu naliczania odsetek od kredytowanego kosztu kredytu. Nie sprzeciwia się temu również treść dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/we z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylająca dyrektywę rady 87/102/ewg2008/48. Także w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2019 r., I NSK 9/18 zawarto tezę 4, iż w aktualnym stanie prawnym nie jest dopuszczalne prezentowanie tej samej kwoty (np. opłaty przygotowawczej, prowizji itp.) zarówno w ramach całkowitej kwoty kredytu, jak i w kosztach kredytu. I to nawet wówczas, gdy składniki kosztów kredytu są kredytowane przez kredytodawcę. Z tezy tej wynikają dwa istotne wnioski. Po pierwsze, że składniki kosztu kredytu mogą być kredytowane przez kredytodawcę, a po drugie, że prowizja – nawet jeśli jest kredytowana – nie może być wykazywana w umowie zarówno w całkowitej kwocie kredytu, jak też w kosztach kredytu. W przedmiotowej umowie pożyczki z treści pkt 5, 9, 14 oraz 16 lit. a) wynika, iż całkowita kwota pożyczki wynosi 55 000 zł, szacunkowy całkowity koszt kredytu wynosi 46 821,07 zł, zaś całkowita kwota do zapłaty 101 821,07 zł. Mając zaś na uwadze, że opłatę przygotowawczą określono na kwotę 3300 zł to niewątpliwie kwota kredytowanej opłaty przygotowawczej (prowizji) wchodzi wobec tego w zakres całkowitej kwoty do zapłaty, ale nie w zakres całkowitej kwoty pożyczki. Pozwany nie naruszył zatem tych reguł.

Również w literaturze wskazuje się, iż dopuszczalne jest finansowanie kosztów kredytu udzielonego przez bank oraz naliczanie odsetek od kwoty przeznaczonej na ten cel. Brak jest podstaw do przyjęcia w przepisach ustawy o kredycie konsumenckim odmiennych zasad pobierania odsetek od wykorzystanego kredytu, zależnych w szczególności od tego czy celem kredytowania są koszty udzielanego kredytu (J. Gil, M. Szlaszyński, Problematyka odsetek od kredytowanych kosztów bankowego kredytu konsumenckiego, M.Pr.Bank. 2022, nr 6, s. 59-74). Podobnie T. Czech ([w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018, art. 5) wskazuje, że pojęcie wypłaconej kwoty, o której mowa w art. 5 pkt 10 obejmuje także część kapitału kredytu przeznaczoną na sfinansowanie koszów związanych z tym kredytem. Przemawia za tym wykładnia językowa omawianego przepisu. Przepis ten nie wymaga, aby wypłata nastąpiła do rąk konsumenta. Wypłata może być również dokonana w celu pokrycia zobowiązań konsumenta, w tym zobowiązań do zapłacenia kosztów związanych z kredytem. Wniosek ten potwierdza również wykładnia systemowa. Na tle przepisów o kredycie bankowym przyjmuje się, że odsetki nalicza się od całości kapitału kredytu, niezależnie od sposobu wypłacenia tego kapitału (T. Czech [w:] Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2018, art. 5). Zdanie to zdaje się podzielać również Z. Ofiarski ([w:] Ustawa o kredycie konsumenckim. Komentarz, Warszawa 2014, art. 5) podkreślając, że po dokonanej nowelizacji z przepisów ustawy ustawą z dnia 23 października 2013 r. o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw jednoznacznie wynika, że nie można naliczać odsetek od środków, które jeszcze nie zostały wypłacone kredytobiorcy. W danym momencie kwota wypłaconego kredytu może być bowiem niższa od całkowitej kwoty kredytu udostępnianej kredytobiorcy na podstawie zawartej umowy o kredyt konsumencki.

W konsekwencji roszczenie powoda nie tylko nie zostało wykazane co do wysokości, ale również i co do zasady.

Mając powyższe na uwadze, wobec bezzasadności zarzutów apelacji, podlegała ona oddaleniu stosownie do art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania w instancji odwoławczej Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Aleksandra Koman-Rykowska

ZARZĄDZENIE

(...)

Warszawa, 28 listopada 2023 r.

Aleksandra Koman-Rykowska