Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 stycznia 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Stanisław Gradus-Wojciechowski
Protokolant:	Kamila Bartnicka

po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie z dnia 31 stycznia 2023 r., sygn. akt II C 2112/22

I.  zmienia zaskarżony wyrok w całości i nadaje mu następującą treść:

1.  zasądza od (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz strony powodowej (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 400 euro (czterysta euro) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 17 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty

2.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej w W. kwotę 1.117 zł (tysiąc sto siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.”;

II.  zasądza od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 650 zł (sześćset pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od uprawomocnienia się orzeczenia o kosztach do dnia zapłaty .

Stanisław Gradus-Wojciechowski

Sygn. akt: V Ca 2550/24

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 14 stycznia 2025 r.

Z uwagi, że niniejsza sprawa podlega rozpoznaniu według przepisów o postępowaniu uproszczonym, stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy ograniczył uzasadnienie wyroku do wyjaśnienia jego podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie zachodziły podstawy do zmiany zaskarżonego orzeczenia poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu od strony pozwanej na rzecz powoda za obie instancje. Analiza akt sprawy wskazuje, iż co prawda Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił stan faktyczny, jednak dokonał nieprawidłowej jego oceny uznając, iż nie ziściły się przesłanki do uwzględnienia zgłoszonego przez powoda roszczenia.

Zgodnie z art. 382 k.p.c. Sąd drugiej instancji ma nie tylko uprawnienia, ale wręcz obowiązek rozważenia na nowo całego zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz dokonania własnej, samodzielnej i swobodnej jego oceny. Sąd Okręgowy tym samym nie ogranicza się tylko do kontroli orzeczenia wydanego przez Sąd I instancji, ale bada ponownie całą sprawę, rozważając wyniki przeprowadzanego postępowania i władny jest ocenić je samoistnie.

W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy oddalił powództwo wskazując, że strona powodowa nie wykazała, by lot na który poprzednik prawny posiadał wykupiną rezerwację został odwołany lub uległ opóźnieniu w takim stopniu, że implikował wypłatę odszkodowania. Sąd zakwestionował jednocześnie dokument w postaci umowy o udział w imprezie turystycznej sporządzony przez (...) Sp. z o.o., który zdaniem tego Sądu stanowi jedynie dowód potwierdzający złożenie oświadczenia wiedzy podmiotu trzeciego.

W ocenie Sądu Okręgowego nie sposób przyznać racji Sądowi Rejonowemu. Powołując się na stanowisko Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyrażone na kanwie analogicznego stanu faktycznego, jak w niniejszej sprawie, należy przypomnieć, że art. 3 rozporządzenia nr 261/2004 reguluje zakres stosowania tego rozporządzenia, wymagając na podstawie jego ust. 2 lit. a), by pasażer posiadał potwierdzoną rezerwację na dany lot. Rozporządzenie nr 261/2004 nie definiuje pojęcia „potwierdzonej rezerwacji”. Jednakże pojęcie „rezerwacji” zostało natomiast zdefiniowane w art. 2 lit. g) tego rozporządzenia jako „fakt posiadania przez pasażera biletu lub innego dowodu potwierdzającego, że rezerwacja została przyjęta i zarejestrowana przez przewoźnika lotniczego lub organizatora wycieczek”. Z definicji tej wynika, że rezerwację może stanowić „inny dowód” wskazujący, że rezerwacja została zaakceptowana i zarejestrowana przez przewoźnika lotniczego albo przez organizatora wycieczek. Wynika z tego, że rezerwacja przyjęta i zarejestrowana przez organizatora wycieczek ma tę samą wartość co rezerwacja przyjęta i zarejestrowana przez przewoźnika lotniczego. W konsekwencji, jeżeli pasażer lotniczy dysponuje „innym dowodem” w rozumieniu art. 2 lit. g) rozporządzenia nr 261/2004 wydanym przez organizatora wycieczek, ten inny dowód jest równoznaczny z „rezerwacją” w rozumieniu tego przepisu.

W związku z powyższym należało uznać, że kwestionowana umowa o udział w imprezie turystycznej stanowi „inny dowód” w rozumieniu art. 2 lit. g) rozporządzenia nr 261/2004. Treść art. 3 ust. 2 lit. a) tego rozporządzenia, co prawda nie precyzuje, czy organizator wycieczek może potwierdzić rezerwację, jednakże zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przy dokonywaniu wykładni przepisu prawa Unii należy brać pod uwagę nie tylko jego brzmienie, lecz także kontekst, w jakim został on umieszczony, oraz cele regulacji, której część ten przepis stanowi (zob. podobnie wyrok z dnia 19 listopada 2009 r., S. i in., C‑402/07 i C‑432/07, EU:C:2009:716, pkt 41 i przytoczone tam orzecznictwo).

Co się tyczy kontekstu, w jaki wpisuje się ten przepis, należy zauważyć, że szereg przepisów rozporządzenia nr 261/2004 nie rozróżnia organizatora wycieczek i przewoźnika lotniczego dla celów ich stosowania. Tak jest w szczególności w przypadku art. 3 ust. 2 lit. a) tiret pierwszy tego rozporządzenia, który przewiduje, że o czasie, w którym należy stawić się na odprawę, może powiadomić przewoźnik lotniczy, organizator wycieczek lub autoryzowane biuro podróży. Jest tak również w przypadku art. 3 ust. 2 lit. b) tego rozporządzenia, zgodnie z którym pasażer może zostać przeniesiony na inny lot zarówno przez przewoźnika lotniczego, jak i przez organizatora wycieczek. Ponadto uznanie, że rezerwacja może zostać potwierdzona jedynie przez przewoźnika lotniczego, co oznaczałoby nałożenie na pasażera ciężaru weryfikacji informacji dostarczonych przez organizatora wycieczek, byłoby sprzeczne z celem polegającym na zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony pasażerów lotniczych, ustanowionym w motywie 1 tego rozporządzenia. Rozporządzenie nr 261/2004 ma bowiem na celu zapewnienie, aby ryzyko dostarczenia pasażerom przez organizatorów wycieczek nieprawidłowych informacji w trakcie wykonywania przez nich ich określonej działalności ponosił przewoźnik lotniczy. W tym kontekście pasażer nie bierze udziału w stosunkach między przewoźnikiem lotniczym a organizatorem wycieczek i nie można od niego wymagać, aby uzyskał informacje w tym zakresie. Okoliczność, iż organizator wycieczek nie otrzymał potwierdzenia przez danego przewoźnika lotniczego godzin odlotu i przylotu, nie może mieć wpływu na ocenę, czy wspomniane zgłoszenia stanowią rzeczywiście przyjętą i zarejestrowaną rezerwację w rozumieniu owego art. 2 lit. g). W świetle powyższego Trybunał wskazał, że art. 3 ust. 2 lit. a) rozporządzenia nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że pasażer posiada „potwierdzoną rezerwację” w rozumieniu tego przepisu, jeżeli organizator wycieczek przekazuje temu pasażerowi, z którym jest związany umową, „inny dowód” w rozumieniu art. 2 lit. g) tego rozporządzenia, który zawiera przyrzeczenie przewozu tego pasażera określonym lotem, zidentyfikowanym poprzez wskazanie miejsca i czasu odlotu i przylotu oraz numeru lotu, nawet jeżeli ten organizator wycieczek nie otrzymał od danego przewoźnika lotniczego potwierdzenia czasu odlotu i przylotu dotyczących tego lotu (wyrok TSUE z dnia 21 grudnia 2021 r. w sprawach połączonych C-146/20, C-188/20, C-196/20 i C-270/20).

W oparciu o powyższe należało uznać, że umowa o udział w imprezie turystycznej stanowiła wystarczający dowód na potwierdzenie rezerwacji lotu. Umowa ta, podobnie jak w analizowanym przez TSUE stanie faktycznym, zawierała informacje na temat godzin lotów inne niż zostały przekazane pasażerom, w związku z czym pasażerowie ci dysponowali jedynie informacjami zawartymi w dokumencie przekazanym przez organizatora wycieczek. W konsekwencji, podpierając się stanowiskiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej należało uznać, ze rezerwacja przyjęta i zarejestrowana przez organizatora wycieczek ( (...) Sp. z o.o.) ma tę samą wartość, co rezerwacja przyjęta i zarejestrowana przez przewoźnika lotniczego. W konsekwencji za zasadny należało uznać podniesiony przez powoda zarzut naruszenia art. 3 ust. 2 lit. a w zw. z art. 2 lit. g rozporządzenia (WE) nr 261/2004.

Jednocześnie na przeszkodzie ku uwzględnieniu powództwa nie stoi nawet to, że umowa o udział w imprezie turystycznej zwarta została pomiędzy poprzednikiem prawnym powoda, a organizatorem imprezy - (...) sp. z o.o. W tej kwestii także stanowisko wyraził Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (wyrok TSUE z dnia 21 grudnia 2021 r. w sprawach połączonych C-146/20, C-188/20, C-196/20 i C-270/20), wskazując, że pojęcie „obsługującego przewoźnika lotniczego” zostało zdefiniowane w art. 2 lit. b) rozporządzenia jako oznaczające przewoźnika lotniczego wykonującego lub zamierzającego wykonać lot nie tylko zgodnie z umową zawartą z pasażerem, lecz również działającego w imieniu innej osoby, prawnej lub fizycznej, która zawarła umowę z tym pasażerem. Okoliczność, że dokonana przez pasażera u organizatora wycieczek rezerwacja zawiera informacje o godzinach lotu, które nie zostały potwierdzone przez przewoźnika lotniczego w ramach wewnętrznej rezerwacji między tym przewoźnikiem a tym organizatorem, nie jest wystarczająca, aby uznać, że przesłanki przewidziane w art. 2 lit. b) rozporządzenia nr 261/2004 nie zostały spełnione. Przewoźnik lotniczy, który złożył ofertę transportu lotniczego odpowiadającą ofercie wskazanej przez organizatora wycieczek w ramach jego stosunku z pasażerem, nawet jeśli możliwe są zmiany względem tej oferty, powinien zostać bowiem uznany za mającego zamiar wykonania lotu w rozumieniu art. 2 lit. b) rozporządzenia nr 261/2004. Taka interpretacja jest poparta celem zapewnienia wysokiego poziomu ochrony pasażerów lotniczych, ustanowionym w motywie 1 rozporządzenia nr 261/2004, ponieważ pozwala zagwarantować, że przewożonym pasażerom zostanie wypłacone odszkodowanie lub udzielone wsparcie bez konieczności uwzględnienia uzgodnień poczynionych przez przewoźnika lotniczego, który zdecydował się wykonać sporny lot w czasie innym od pierwotnie przewidzianego celem zapewnienia wykonania tego konkretnie lotu (zob. podobnie wyrok z dnia 4 lipca 2018 r., W. i in., C‑532/17, EU:C:2018:527, pkt 23). Natomiast w przypadku, gdy obsługujący przewoźnik lotniczy byłby zobowiązany do wypłaty pasażerom odszkodowania na podstawie rozporządzenia nr 261/2004 z powodu zachowania organizatora wycieczek, przewoźnik ten ma możliwość dochodzenia odszkodowania za poniesione szkody od organizatora wycieczek zgodnie z art. 13 tego rozporządzenia (zob. podobnie wyrok z dnia 11 maja 2017 r., K., C‑302/16, EU:C:2017:359, pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo).

W konsekwencji przewoźnik lotniczy może zostać uznany za „obsługującego przewoźnika lotniczego” w rozumieniu art. 2 lit. b) rozporządzenia nr 261/2004 w odniesieniu do danego pasażera, gdy ów pasażer zawarł umowę z organizatorem wycieczek na konkretny lot obsługiwany przez tego przewoźnika lotniczego, przy czym przewoźnik lotniczy nie potwierdził rozkładu godzin lotu ani organizator wycieczek nie dokonał rezerwacji dla tego pasażera u owego przewoźnika lotniczego.

Na zasadność powództwa nie ma wpływu także to, że organizator wycieczki zastrzegł, iż podane godziny lotu są przybliżone i mogą one ulec zmianie. Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych, organizator turystyki przed rozpoczęciem imprezy turystycznej może dokonać jednostronnie zmiany warunków umowy o udział w imprezie turystycznej także w przypadku, gdy łącznie spełnia następujące warunki: 1) zastrzegł sobie prawo do tego w umowie; 2) zmiana jest nieznaczna; 3) poinformuje podróżnego o zmianie w sposób jasny, zrozumiały i widoczny, na trwałym nośniku. W związku z powyższym uznać należało, że organizator był uprawniony do jednostronnej zmiany w zakresie godzin lotów, jednakże w świetle powyższego zmiana ta nie mogła być znaczna.

Wskazać natomiast należy, że w umowie o udział w imprezie turystycznej określono w przybliżony sposób lot w dniu 18 września 2021 r. z K. do G. na godzinę 7.25, natomiast w istocie faktyczny lot ( (...)) odbył się tego dnia o godzinie 15. Zmianę godzin lotu należało zatem ocenić jako znaczną, skoro lot został przesunięty o 7 godzin i 35 minut w porównaniu do pierwotnych ustaleń. Na szczególna uwagę zasługuje także to, że w orzecznictwie TSUE lotu nie uznaje się za „odwołany” w rozumieniu przepisów art. 2 lit. l) i art. 5 ust. 1 rozporządzenia nr 261/2004, jeżeli przewoźnik lotniczy przekłada godzinę odlotu o mniej niż trzy godziny, nie dokonując innych modyfikacji tego lotu (wyrok TSUE z 21.12.2021 r. w sprawie C-395/20 - EP, GM przeciwko C. T. A.Ş.). Skoro lot został przełożony o 7 godzin i 35 minut to w świetle powyższego orzeczenia TSUE, należało go uznać za odwołany.

Z kolei w myśl art. 5 ust. 1 lit. c Rozporządzenia w przypadku odwołania lotu, pasażerowie, których to odwołanie dotyczy mają prawo do odszkodowania od obsługującego przewoźnika lotniczego, zgodnie z art. 7, chyba że: i) zostali poinformowani o odwołaniu co najmniej dwa tygodnie przed planowym czasem odlotu; lub ii) zostali poinformowani o odwołaniu w okresie od dwóch tygodni do siedmiu dni przed planowym czasem odlotu i zaoferowano im zmianę planu podróży, umożliwiającą im wylot najpóźniej dwie godziny przed planowym czasem odlotu i dotarcie do ich miejsca docelowego najwyżej cztery godziny po planowym czasie przylotu; lub iii) zostali poinformowani o odwołaniu w okresie krótszym niż siedem dni przed planowym czasem odlotu i zaoferowano im zmianę planu podróży, umożliwiającą im wylot nie więcej niż godzinę przed planowym czasem odlotu i dotarcie do ich miejsca docelowego najwyżej dwie godziny po planowym czasie przylotu.

Stosownie do art. 7 ust. 1 b) rozporządzenia pasażerowie otrzymują odszkodowanie w wysokości 400 EUR dla wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1.500 kilometrów i wszystkich innych lotów o długości od 1.500 do 3.500 kilometrów. Przy określaniu odległości, podstawą jest ostatni cel lotu, do którego przybycie pasażera nastąpi po czasie planowego przylotu na skutek opóźnienia spowodowanego odmową przyjęcia na pokład lub odwołaniem lotu.

W konsekwencji, uznając, że o przesunięciu godzin lotu o 7 godzin 35 minut, które należy kwalifikować jako odwołanie lotu, poinformowano pasażera na 9 dni przed lotem, oraz fakt, że lot dotyczył trasy z K. do K., uznać należało za zasadne także te zarzuty apelacji, które dotyczyły naruszenia art. 5 ust. 1 lit. c) oraz art. 7 ust. 1 b) Rozporządzenia 261/2004.

Natomiast jeśli chodzi o kwestię poruszoną w odpowiedzi na apelację dotyczącej rozkładu ciężaru dowodu odnośnie co do faktu, że przedmiotowy lot w istocie był opóźniony, czy odwołany, należy zauważyć, że strona pozwana nie udzieliła odpowiedzi na reklamację. Należało zatem uznać w oparciu o art. 205 c ust. 6 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. prawo lotnicze, że reklamacja została przez przewoźnika uwzględniona. To zaś powoduje, że w sprawie został odwrócony cieżar dowodu co do przywołanych okoliczności. Tym samym zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktów mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, spoczywał na tej stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne – a zatem co do okoliczności sprecyzowania godzin wylotu/przylotu lot (...) oraz co do okoliczności, czy pasażer stawił się do odprawy.

Trafne jest przy tym stwierdzenie Sadu Apelacyjnego w Warszawie w wyroku z dnia 21 czerwca 2021 r. VI ACa 275/18, że w procesie cywilnym fakty ustala się nie tylko na bazie zgromadzonych w toku postępowania dowodów, ale – niejednokrotnie – w oparciu o mechanizmy, które pozwalają zaakceptować twierdzenia jednej lub obu stron, często bez wnikania w to, czy twierdzenia te odpowiadają prawdzie. Sąd ma prawo oczekiwać, że osoba, która domaga się ochrony prawnej, wskaże fakty, na których zasadza swoje żądanie. Skoro zatem w sprawie niniejszej pozwany nie udzielił odpowiedzi na reklamację złożoną przez stronę powodową, jego obciążał dowód co do okoliczności w tejże reklamacji podnoszonych.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy stwierdził, że zachodzą podstawy do uwzględnienia apelacji powoda, wobec czego na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. należało zmienić zaskarżony wyrok i na podstawie art. 5 ust. 1 lit. c) oraz art. 7 ust. 1 b) Rozporządzenia 261/2004 przyznać następcy prawnemu pasażera kwotę 400 euro tytułem odszkodowania za odwołany lot.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 205c ust. 2 ustawy Prawo lotnicze w zw. z art. 481 k.c. Pozwana miała 30 - dniowy termin ustawowy na rozpatrzenie reklamacji powódki z dnia 18 marca 2022 r., wobec tego odsetki ustawowe za opóźnienie należało zasądzić od następnego dnia po upływie tego terminu.

Konsekwencją wydania orzeczenia reformatoryjnego była konieczność zmiany rozstrzygnięcia także w przedmiocie kosztów postępowania za pierwszą instancję. O kosztach postępowania przed Sądem Rejonowym, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu. Na koszty te złożyła się opłata od pozwu w wysokości 200 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 900 zł, ustalone zgodnie z § 2 pkt 3) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

O kosztach postępowania w instancji odwoławczej Sąd Okręgowy również orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Na koszty te złożyła się opłata od apelacji w wysokości 200 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika powoda w wysokości 450 zł ustalone na podstawie § 10 ust. 1 pkt 1) w zw. z § 2 pkt 3 powołanego wyżej rozporządzenia.

O odsetkach od kosztów procesu w postępowaniu odwoławczym orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Stanisław Gradus-Wojciechowski