Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący:	SSO Bogusława Jarmołowicz-Łochańska
Sędziowie:	SO Anna Strączyńska SR Dorota Walczyk (spr.)
Protokolant:	sekr. sądowy Marta Dziekańska

po rozpoznaniu w dniu 13 maja 2016 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. (...) (...) w W.

przeciwko K. C.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie

z dnia 25 lutego 2015 r., sygn. akt II C 3105/14

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od (...) S.A. (...) Inwestorów Mieszkaniowych w W. na rzecz K. C. kwotę 90 (dziewięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej.

V Ca 2561/15

UZASADNIENIE

Powódka (...) Spółka Akcyjna (...) Inwestorów Mieszkaniowych w W. wniosła przeciwko K. C. o zasądzenie kwoty w łącznej wysokości 662,20 zł w tym: 156,68 zł z odsetkami ustawowymi od 11 grudnia 2013r. do dnia zapłaty, kwoty 126,38 zł z odsetkami ustawowymi od 11 maja 2014r. do dnia zapłaty, kwoty 126,38 zł z odsetkami ustawowymi od 11 czerwca 2014r. do dnia zapłaty, kwoty 126,38 zł z odsetkami ustawowymi od 11 lipca 2014r. do dnia zapłaty, kwoty 126,38 zł z odsetkami ustawowymi od 11 sierpnia 2014r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Rejonowy w dniu 20 października 2014r. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, uwzględniający w całości żądanie pozwu.

Pozwana K. C. doręczony jej 13 listopada 2014r. nakaz zaskarżyła 27 listopada 2014r. sprzeciwem w całości wnosząc o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu kwestionując legitymację czynną powódki oraz wysokość roszczenia.

Powódka pismem z 26 stycznia 2015r., stanowiącym odpowiedź na sprzeciw, podtrzymała swoje stanowisko w sprawie.

Pozwana na rozprawie 11 lutego 2015r. podtrzymała swoje stanowisko w sprawie. Ponadto podniosła, iż służebność wygasła, gdyż pozwana jest współużytkownikiem wieczystym działki obciążonej 17/19. Ponadto podniosła, iż uczestniczy w kosztach utrzymania służebności poza częścią dochodzoną pozwem, którą uznaje za niezasadną.

Wyrokiem z dnia 25 lutego 2015 r. Sąd: I. powództwo oddalił; II. zasądził od (...) Spółki Akcyjnej (...) Inwestorów Mieszkaniowych z siedzibą w W. na rzecz K. C. kwotę 197 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd ustalił w sprawie stan faktyczny: Powódka (...) Spółka Akcyjna (...) (...)h jest użytkownikiem wieczystym działki (...) z obrębu (...) objętej księgą wieczystą (...) w 8.715/10.000 części oraz właścicielem tzw. budynku transportu i łączności tj. podziemnego garażu na niej usytuowanego. W dniu 27 września 2010 r. aktem notarialnym, Rep. (...) została ustanowiona na prawie użytkowania wieczystego w/w działki bezterminowa służebność na rzecz wszystkich każdoczesnych użytkowników wieczystych/współwłaścicieli nieruchomości położonych w W. przy ul. (...), stanowiących działki od (...) oraz działkę (...), polegająca na prawie przejścia, przejazdu i prowadzenia sieci po działce (...). Pozwana K. C. na mocy aktu notarialnego z dnia 10 maja 2012 r. i wpisu w Księdze Wieczystej dokonanego na wniosek z 11 maja 2012 r. do dnia dzisiejszego jest współużytkownikiem wieczystym w/w działki obciążonej nr ew. (...) w udziale 48/10.000 części. K. C. aktem notarialnym z 10 maja 2012r., Rep. (...) nabyła odrębną własność lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku mieszkalnym przy ul. (...) w W., posadowionym na działce (...), objętej księgą wieczystą (...). Z prawem własności w/w lokalu związany jest udział wynoszący (...) części w nieruchomości wspólnej, którą stanowi prawo użytkowania wieczystego oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie dla właścicieli lokali w budynku przy ul. (...). Zgodnie z treścią § 8 ust. 2 w/w aktu pozwana zobowiązała się uczestniczyć w udziale wynoszącym (...) w kosztach związanych z utrzymaniem urządzeń potrzebnych do wykonywania bezterminowej służebności gruntowej, które obejmują: koszty ubezpieczenia od ognia i żywiołów, ochrony mienia, sprzątania, utrzymania porządku i czystości na działce, konserwacji nawierzchni chodników, ulic wewnątrzosiedlowych i ogrodzenia z domofonami, wywozu śmieci i nieczystości, oświetlenia działki, utrzymania zieleni i trawników w okresie letnim i zużycia wody technicznej do ich zraszania, odśnieżania terenu zimą oraz koszty administracji. Powódka 31 marca 2014r. przedstawiła zestawienie poniesionych kosztów utrzymania urządzeń niezbędnych dla wykonywania służebności gruntowej ustanowionej na działce (...) na rzecz właścicieli lokali za okres 12 miesięcy, zgodnie z którym koszty wyniosły łącznie 359 554,40 zł. Powódka tytułem opłaty za utrzymanie urządzeń niezbędnych do wykonywania służebności gruntowej ustanowionej na działce (...) wystawiała m.in. pozwanej faktury VAT: (...) za listopad 2013r. – na kwotę 156,68 zł; (...) za kwiecień 2014 r., (...) za maj 2014r., (...) za czerwiec 2014r., (...) za lipiec 2014r. – każdą z nich na kwotę 173,68 zł. 2 marca 2013r. powódka wezwała pozwaną do zapłaty należności wynikających z faktur VAT nr (...), z których każda została wystawiona na kwotę 156,68 zł. Pozwana pismem z 13 czerwca 2014r. zarzuciła powódce zawyżanie poniesionych kosztów w stosunku do cen rynkowych i w związku z tym osiąganie bezpodstawnych korzyści kosztem pozostałych użytkowników wieczystych działki (...). Przedstawiła wyliczenia oparte o ceny rynkowe i propozycję administrowania przedmiotową nieruchomością przez firmę (...), z których wynikało, że całkowity koszt według stawek rynkowych wyniósł 147 470,31 zł. Różnica pomiędzy kosztami podanymi przez powódkę, a podanymi przez pozwaną stanowiła zdaniem pozwanej zysk powódki, który został bezprawnie skonsumowany na potrzeby zarządu i pracowników powódki. 22 września powódka wystawiła pozwanej wezwanie do zapłaty kwoty 662,20 zł tytułem należności z faktur VAT nr (...). Sąd wskazał, że powódka jest użytkownikiem wieczystym obciążonej działki (...) w przeważającej części oraz właścicielem nieruchomości na niej wybudowanej, posiada więc co do zasady legitymację procesową do dochodzenia roszczeń wynikających z poniesionych przez nią kosztów utrzymania urządzeń niezbędnych do wykonywania służebności w związku z tym zarzutu pozwanej braku legitymacji czynnej powódki należało w ocenie sądu uznać za chybiony. Odnosząc się do zarzutu braku legitymacji biernej pozwanej sąd wskazał, że z mocy art. 321 § 1 k.p.c. sąd orzeka w granicach żądania pozwu, które zakreślają prócz roszczenia, w przedmiotowej sprawie o zapłatę okoliczności faktyczne przytoczone w uzasadnieniu pozwu, tj. tego roszczenia – art. 187 § 1 k.p.c. Sąd wskazał, że powód jako wieczysty użytkownik nieruchomości obciążonej dochodził zwrotu części poniesionych kosztów na utrzymanie urządzeń niezbędnych do wykonywania służebności gruntowej od pozwanej jako współużytkowniczki wieczystej nieruchomości władnącej na mocy § 8 ust. 2 aktu notarialnego z 10.05.2012 r. Z treści faktur przedstawionych do zapłaty wynika jak wskazał Sąd, iż są to koszty za niezwykle szeroki zakres usług co budzi poważne wątpliwości czy są to koszty niezbędne do utrzymania urządzeń do wykonywania służebności przejścia i przejazdu i przeprowadzenia sieci naziemnej przez dz. 17/9. W ocenie sądu brak jest związku z wykonywaniem służebności ma utrzymanie trawników, krzewów, śmietników, ogrodzenia. Wątpliwość sądu budziło również prawo żądania zryczałtowanych, a nie rzeczywistych kosztów utrzymania urządzeń. Jak wskazał Sąd z treści żądania i faktur nie wynikało jasno koszty poniesione czy zryczałtowane z jakiego okresu są przedmiotem żądania. Sąd podkreślił, że w okresie w jakim wystawiono faktury pozwana była współużytkowniczką wieczystą działki obciążonej nr ew. 17/19 . Sąd powołał przepis art. 206 k.c. mający odpowiednie zastosowanie do wieczystego użytkowania w zw. z art. 233 k.c. i wskazał, że pozwana jako wieczysty współużytkownik dz. 17/9 jest uprawniona do korzystania z niej w zakresie niemal tak szerokim jak współwłaściciel, w tym do przejazdu i przechodu dz. 17/9 i korzystania z usytuowanej na niej infrastruktury technicznej, jej prawo wynikające z posiadania udziału w wieczystym użytkowaniu dz. 17/9 wynoszącego 48/10.000 części jest szersze niż mogłoby ono wynikać z udziału w służebności przejścia i przejazdu i korzystania z infrastruktury technicznej na dz. 17/9 wynoszącego 5.115/1.328.773. Sąd wskazał ponadto, że zgodnie z art. 247 kc ograniczone prawo rzeczowe wygasa, jeżeli przejdzie na właściciela rzeczy obciążonej albo jeżeli ten, komu prawo takie przysługuje, nabędzie własność rzeczy obciążonej. Tak więc ograniczone prawo rzeczowe ustanowione na wieczystym użytkowaniu działki (...) w ocenie Sądu wygasło bowiem przeszło na wieczystego użytkownika tj. pozwaną. W ocenie Sądu Pozwana nabywając odrębną własność lokalu mieszkalnego, z którego własnością związany jest udział w nieruchomości wspólnej, w tym w wieczystym użytkowaniu nieruchomości władnącej – dz. 17/1 nie nabyła udziału w przedmiotowej służebności jeżeli wnioski o wpis zostały złożone jednocześnie, bądź też służebność ta wygasła z chwilą wpisu wieczystego użytkowania nieruchomości obciążonej, jeśli wniosek o wpis udziału w wieczystym użytkowaniu nieruchomości władnącej nastąpił wcześniej. Pozwana nie była więc uprawniona do korzystania ze służebności przejścia i przejazdu i korzystania z infrastruktury technicznej na dz. 17/9, gdyż była jej współużytkownikiem wieczystym. Stąd też w ocenie sądu wszystkie postanowienia umowy nakładające na nią z tego tytułu ciężary jako sprzeczne z ustawą są nieważne z mocy art. 58 § 1 k.c. bądź też wygasły z mocy art. 247 k.c. W ocenie Sądu powództwo podlegało oddaleniu wobec braku legitymacji biernej pozwanej. Na marginesie Sąd dodał, że pozwana częściowo spełniła dochodzone pozwem świadczenie, dokonując zapłaty kwoty 156,68 zł z faktury VAT nr (...) przed wytoczeniem powództwa. W tym zakresie powódka w ogóle się nie wypowiedziała Powództwo zatem w tym zakresie podlegało oddaleniu. W pozostały zakresie zaś powództwo również nie zasługiwało na uwzględnienie z tego powodu, że powódka nie wykazała jego zasadności ani wysokości. Jak wskazał Sąd Rejonowy w przedmiotowej sprawie bezsporne było samo istnienie służebności gruntowej na obciążonej działce (...) jak również treść tej służebności. Poza sporem pozostawał również fakt, iż pozwana, jako właścicielka lokalu mieszkalnego posadowionego na nieruchomości władnącej, tj. działce (...) zobowiązała się uczestniczyć w kosztach związanych z utrzymaniem urządzeń potrzebnych do wykonywania służebności gruntowej ustanowionej na nieruchomości obciążonej tj. działce (...), pozwana bowiem nie kwestionowała tego zobowiązania oraz, co było również bezsporne, regularnie od kwietnia 2014r. wpłacała kwotę 47,30 zł. Sąd wskazał jednakże, że na mocy art. 6 KC oraz art. 232 KPC obowiązek udowodnienia wysokości poniesionych kosztów jak również faktu, iż koszty te były związane z utrzymaniem urządzeń potrzebnych do wykonywania przedmiotowej służebności spoczywał na powódce i obowiązkowi temu powódka nie sprostała. Na poparcie żądania pozwu powódka przedstawiła bowiem jedynie zestawienie kosztów i faktury wystawione na pozwaną, będące dokumentami prywatnymi w rozumieniu art. 245 KPC. Z tych dokumentów, w ocenie Sądu, w żaden sposób nie wynika, iż powódka poniosła rzeczywiste koszty w takiej, a nie innej wysokości oraz, że są one związane wyłącznie z utrzymywaniem urządzeń niezbędnych do wykonywania przedmiotowej służebności. Sąd zwrócił również uwagę na to, że zdaniem powódki, pozwana w akcie notarialnym z 10 maja 2012r., Rep. A nr 587/2012 zobowiązała się uczestniczyć w udziale wynoszącym (...) części – w kosztach związanych z utrzymaniem urządzeń potrzebnych do wykonywania bezterminowej służebności gruntowej ustanowionej na działce (...) i zgodnie z tym udziałem wyliczyła kwotę należną od powódki. Tymczasem pozwana, zgodnie z treścią § 8 ust. 2 w/w aktu pozwana zobowiązała się uczestniczyć w udziale wynoszącym 5.115/1.328.773 w kosztach utrzymania tej służebności, czego nie kwestionuje. Wobec tego powódka winna zmodyfikować żądanie pozwu poprzez ponowne wyliczenie należności w oparciu o w/w udział, czego nie zrobiła.

Sąd orzekł o kosztach postępowania na podstawie art. 98 § 1 KPC, zasądzając na rzecz pozwanego koszty zastępstwa procesowego stosownie do art. 98 § 4 KPC oraz § 6 pkt 2) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2013, poz. 490). Apelację od wyroku złożyła powódka zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu: naruszenie prawa materialnego: - art. 247 k.c. przez przyjęcie, że nabycie udziału w nieruchomości obciążonej przez współwłaściciela nieruchomości władnącej prowadzi do wygaśnięcia służebności gruntowej, - art. 285 § 1 k.c. przez przyjęcie, że służebność gruntowa może wygasnąć w części ułamkowej, - art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 247 k.c. przez przyjęcie, że umowa nabycia udziału w nieruchomości obciążonej przez współwłaściciela nieruchomości władnącej jest nieważna i to w części dotyczącej tylko służebności, - art. 353 ¹ k.c. przez kwestionowanie rodzaju kosztów związanych z utrzymaniem służebności w sytuacji gdy rodzaj tych kosztów został określony w umowie, a umowa w tym zakresie nie sprzeciwia się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego, Naruszenie przepisów postępowania: - art. 230 k.p.c. przez przyjęcie za przyznany przez powoda fakt, którego ciężar udowodnienia spoczywał na pozwanej w sytuacji gdy w odpowiedzi na sprzeciw pozwany zaprzeczył wszystkim zarzutom powódki i faktom z których zostały wywiedzione, - art. 249 § 1 k.p.c. przez uznanie dokumentu prywatnego wyciągu z ksiąg przedsiębiorstwa powoda za niewystarczający dla udowodnienia okoliczności, na którą został zgłoszony bez uprzedzenia strony w sposób umożliwiający złożenie sądowi całości ksiąg i dokumentów, - art. 224 § 1 k.p.c. przez zamknięcie rozprawy przed przeprowadzeniem zawnioskowanego dowodu zgłoszonego dla ustalenia kosztów poniesionych przez powoda dla utrzymania służebności przy przyjęciu, że koszty te nie zostały udowodnione, - art. 227 k.p.c. przez oddalenie wniosku dowodowego istotnego dla rozstrzygnięcia sprawy z tej przyczyny, że nie został zgłoszony przez stronę, na której zdaniem Sądu w tym wypadku spoczywał ciężar dowodu. Powódka wniosła o: 1. zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości wraz z kosztami postępowania, ewentualnie 2. uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania z powodu nierozpoznania istoty sprawy, 3. zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje: Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie i z uwagi na prawidłowość rozstrzygnięcia nie może wywołać zamierzonego skutku w postaci wnioskowanej zmiany wyroku, brak jest również podstawy do jego uchylenia chociaż części zarzutów apelacji nie sposób odmówić zasadności. Sąd Okręgowy przede wszystkim podziela dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne i przyjmuje za własne, częściowo podziela również zaprezentowaną ich ocenę prawną. W ocenie Sądu Okręgowego nie było tylko podstaw do uznania, jak uczynił to Sąd Rejonowy, iż nabycie udziału w nieruchomości obciążonej przez współwłaściciela nieruchomości władnącej prowadzi do wygaśnięcia służebności gruntowej oraz, że służebność gruntowa może wygasnąć w części ułamkowej. Pomimo tego powództwo prawidłowo uznane zostało przez Sąd Rejonowy i za niezasadne w stosunku do powódki i za niewykazane.

Powódka dochodził bowiem od pozwanej K. C. zapłaty wskazując, iż korzysta ona ze służebności jako właściciel nieruchomości władnącej i w umowie sprzedaży nieruchomości lokalowej zobowiązała się pokrywać koszty utrzymania urządzeń służących do wykonywania tej służebności. Pozwana jednakże będąc podobnie jak powódka współużytkownikiem wieczystym nieruchomości obciążonej oraz właścicielem i współużytkownikiem wieczystym nieruchomości władnącej nie korzysta ze służebności przechodu i przesyłu bowiem jako współużytkownikowi wieczystemu służy jej szersze prawo do korzystania z nieruchomości. Z tych powodów powództwo wobec wskazanej podstawy faktycznej roszczenia uznać należało za niezasadne. Powódka nie mogła również dochodzić roszczeń wobec pozwanej z umowy. Przedłożona bowiem do pozwu umowa nie jest umową zawartą pomiędzy powódką, a pozwaną. Powódka nie przedłożyła zaś żadnej innej umowy, która łączyłaby ją z pozwaną i mogłaby stanowić podstawę wywodzonych względem niej roszczeń. Powódka mogłaby dochodzić od pozwanej należności z tytułu faktycznie poniesionych koszty utrzymania przedmiotowych urządzeń, jednakże rozliczając te koszty jak w stosunkach pomiędzy współużytkownikami wieczystymi. Ponieważ jednak Sąd jest związany podstawą faktyczną żądania, na co zwrócił uwagę Sąd Rejonowy, żądanie w zgłoszonym kształcie i przy wskazanej podstawie faktycznej nie zasługiwało na uwzględnienie. Powód nie wykazał ponadto faktycznie poniesionych kosztów utrzymania nieruchomości obciążonej, nie przedstawił żadnych dokumentów źródłowych do złożonego przez siebie zestawienia, wnosił również o oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego zgłoszonego przez pozwaną na okoliczność ustalenia tych kosztów. Nie sposób podzielić poglądu apelacji, że skoro w odpowiedzi na sprzeciw zanegowała jego twierdzenia to oznacza to, że wypowiedziała się co do twierdzeń i wniosków przedstawionych przez pozwaną. Z całą pewnością ogólne zanegowanie twierdzeń i dowodów nie jest skuteczne procesowo. Nie sposób również zgodzić się z apelującym, że sąd winien sam obliczyć stosowne udziały i uwzględnić roszczenie w części uzasadnionej. Powódka nie przedstawiła w świetle zarzutów pozwanej żadnych dowodów pozwalających na zweryfikowanie jej stanowiska co do wysokości roszczenia, zasadne było więc uznanie, że powód nie wykazał również wysokości dochodzonego roszczenia. Z tych względów powództwo jako niezasadne oraz nieudowodnione podlegało oddaleniu, a w związku z tym za niezasadne należy uznać zarzuty apelacji. Sąd Rejonowy nie naruszył bowiem żadnego ze wskazywanych w apelacji przepisów prawa procesowego. Prawidłowo zgodnie z zasadą dotyczącą rozkładu ciężaru dowodu uznał, że powódka nie wykazała wysokości roszczenia. Prawidłowo Sąd Rejonowy ocenił moc złożonych dokumentów prywatnych w sytuacji gdy zostały one zakwestionowane. Za zupełnie chybiony i niezrozumiały uznać również należy zarzut naruszenia art. 224 k.p.c. i 227 k.p.c. Powódka jak była mowa wyżej wnosiła bowiem o oddalenie wniosku dowodowego pozwanej o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego. Ponadto powódka w tym zakresie nie zgłosiła zastrzeżenia do protokołu wobec czego utraciła prawo na powoływanie się w apelacji na zarzuty naruszenia tych przepisów procesowych. Sąd Okręgowy ponadto podziela ocenę Sądu Rejonowego, iż istotnie w sprawie niniejszej przeprowadzenie tego dowodu nie miało znaczenia dla rozstrzygnięcia. Zasadnie bowiem Sąd Rejonowy uznał, że pozwana będąc użytkownikiem wieczystym działki władnącej i obciążonej nie ponosi kosztów utrzymania urządzeń służących do wykonywania służebności. W ocenie Sądu Okręgowego, powód nie może dochodzić roszczeń na podstawie art. 289 k.c., gdyż pozwana korzysta z szerszego prawa i w związku z tym obowiązek partycypowania w kosztach utrzymania chodników nie wynika dla pozwanej ze służebności przechodu, lecz z faktu współużytkowania wieczystego. Skoro pozwana może korzystać z całej nieruchomości obciążonej jako jej współużytkownik wieczysty to nie ma powodu aby w tym samym zakresie korzystała ona ze służebności gruntowej. Na uwagę i podkreślenie zasługuje natomiast to, że pozwana realizuje swój obowiązek i pokrywa koszty utrzymania nieruchomości w zakresie przechodu jednakże nie w wysokości dochodzonej przez powódkę. Jak była zaś mowa wyżej powódka nie wykazała zasadności dochodzonego roszczenia ponad tę kwotę, błędnie powołując się na zapisy umowy nie łączącej stron i ignorując fakt częściowego spełnienia świadczenia.

Mając na względzie powyższe apelacja jako niezasadna na zasadzie art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu.

O kosztach postępowania w instancji odwoławczej Sąd Okręgowy rozstrzygnął na zasadzie art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 2 w zw. z § 12 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2013, poz. 490).