Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

POSTANOWIENIE

Dnia 11 stycznia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący:	Marcin Semeniuk Małgorzata Kanigowska - Wajs
Sędziowie:	Anna Bednarek (del.)

po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi K. M., B. M. i S. M.

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie w sprawie o sygn. akt I Ns 331/18

postanawia:

1.  stwierdzić, że w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie, sygn. akt I Ns 331/18 nastąpiła przewlekłość postępowania;

2.  przyznać skarżącym K. M., B. M. i S. M. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie sumę pieniężną w wysokości po 2.500 zł (dwa tysiące pięćset złotych) za okres od 17 września 2017 r. do dnia 11 stycznia 2023 r.;

3.  oddalić skargę w pozostałym zakresie;

4.  zaleca podjęcie przez sąd rozpoznający sprawę czynności związanych z tokiem postępowania zmierzających do rozstrzygnięcia sprawy w terminie 1 miesiąca od zwrotu akt;

5.  zasądzić na rzecz skarżących od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego;

6.  zwrócić skarżącym kwotę po 200,00 zł (dwieście złotych) uiszczoną tytułem opłaty sądowej od skargi i polecić jej wypłacenie ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie.

Sygn. akt V S 377/23

UZASADNIENIE

K. M., B. M. i S. M. w trybie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, wnieśli o: stwierdzenie przewlekłości postępowania w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie o sygn. akt I C 331/18; zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz skarżących kwoty po 20 000 zł; wydanie Sądowi prowadzącemu sprawę zaleceń do wydania rozstrzygnięcia w sprawie oraz zasądzenie od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie zwrotu kosztów procesu w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty oraz kwoty 17 zł tytułem zwrotu poniesionej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Oceniając prawidłowość i terminowość podjętych czynności przez Sąd Rejonowy, Sąd Okręgowy ustalił:

Wnioskiem skierowanym do Sądu Rejonowego w Wołominie z dnia 18 września 2017 r. K. M. i H. M. wnieśli o stwierdzenie nabycia spadku po

R. K. (1) na podstawie testamentu.

Pismami z dnia 11 października 2017 r. i 20 listopada 2017 r. wnioskodawców wezwano do uzupełnienia braków fiskalnych wniosku (k. 5 i 7). Zarządzeniem z 28 listopada 2017 r. wyznaczono termin rozprawy na dzień 18 kwietnia 2018 r. (k.11). Pismem z 19 lutego 2017 r, uczestnik postępowania S. S. wniósł o uznanie testamentu notarialnego R. K. (2) za nieważny, bowiem spadkodawca był ubezwłasnowolniony i nie miał możliwości świadomego działania. Zarządzeniem z dnia 22 lutego 2018 r. nakazano doręczyć wnioskodawcom odpowiedź na wniosek i wydano dalsze zarządzenia organizacyjne zwracając się do Sądów oraz hospicjum o informacje (k. 21). Pismem z 7 marca 2018 r. została udzielona odpowiedź przez pełnomocnika wnioskodawców, który poinformował także że wnioskodawczyni zmarła, a spadek po niej nabyli mąż K. M. oraz dzieci B. i S. M. (k. 29-45). Postanowieniem z dnia 16 marca 2018 r. Sąd zawiesił postępowanie ze względu na śmierć I. M. i podjął je z jej następcami prawnymi (k. 48). Na rozprawie w dniu 18 kwietnia 2018 r. Sąd Rejonowy w Wołominie przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie (k. 63).

Akta wpłynęły do Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie w dniu 15 maja 2018 r. (k. 66). W dniu 16 maja 2018 r. wylosowano sędziego referenta, zaś akta przedstawiono sędziemu referentowi w dniu 5 lipca 2018 r. (k. 69). Zarządzeniem wyznaczono termin rozprawy na dzień 22 lipca 2019 r. oraz zarządzono zgromadzenie dokumentacji medycznej spadkodawcy (k. 70). Na rozprawie w dniu 22 lipca 2019 r. Sąd odebrał zapewnienia spadkowe, przesłuchał uczestnika, nakazał zwrócić się do placówek medycznych o dokumentacje oraz dopuścił dowód z opinii biegłego lekarza onkologa na okoliczność możliwości świadomego sporządzenia testamentu przez R. K. (1) (k. 83). Akta przesłano do biegłego w dniu 8 lipca 2020 r. (k. 286). Biegły zwrócił akta z opinią 6 października 2020 r. (k. 288-298). Zarządzeniem z 3 marca 2021 r. odpisy opinii nakazano doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawców i uczestnikowi, zakreślając termin 1 miesiąca na ustosunkowanie się (k. 309). W dniu 15 marca 2021 r. wydano postanowienie o przyznaniu biegłemu wynagrodzenia (k. 312). W dniu 2 czerwca 2021 r. wydano ponowne zarządzenie o doręczeniu opinii stronom (k. 318).W dniu 24 czerwca 2021 r. wydano postanowienie o zwrocie wydatków (k. 324). Pismem z dnia 17 września 2022 r. pełnomocnik wnioskodawców zwrócił się o rozpoznanie sprawy (k. 339).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na przewlekłość, strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie trwa dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania).

Dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

Sąd Okręgowy stwierdza, że postępowanie w sprawie prowadzone jest w sposób przewlekły, trwa ono już ponad 6 lat, co wskazuje, że wydłużyło się ono nieproporcjonalnie do charakteru sprawy oraz stopnia jej skomplikowania. Zauważyć należy, że przedmiotowym postępowaniu doszło do kilku okresów bezczynności Sądu Rejonowego, które to wpłynęły na uznanie, że w sprawie doszło do przewlekłości postępowania.

Pismem z dnia 19 lutego 2017 r. uczestnik postępowania wniósł o uznanie testamentu notarialnego za nieważny. Następnie dopiero zarządzeniem z dnia 22 lutego 2018 roku, a zatem po upływie roku nakazano doręczyć wnioskodawcom odpowiedź na wniosek oraz wydano dalsze zarządzenia m.in. o zwrócenie się do Sądów i hospicjum o informacje. Niewątpliwe zatem w okresie tym nastąpił pierwszy okres bezczynności Sądu Rejonowego.

Kolejny okres bezczynności Sądu nastąpił w okresie od 5 lipca 2018 roku do dnia 28 marca 2019 r. Upłynęło bowiem blisko 10 miesięcy od czasu kiedy sprawa wpłynęła do referatu sędziego Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie (data wpływu do tego Sądu to 15 maja 2018 r.) do wydania zarządzenia o wyznaczeniu pierwszego terminu rozprawy na dzień 22 lipca 2019 r. (28 marca 2019 r).

Bezczynność Sądu Rejonowego miała również miejsce w okresie od sierpnia 2019 r. kiedy to do akt sprawy dołączona została dokumentacja medyczna wnioskowana przez Sąd do dnia 8 lipca 2020 r. kiedy to Sąd Rejonowy przesłał akta biegłemu. Przez okres prawie roku Sąd Rejonowy nie podjął żadnych czynności w sprawie, w szczególności, że winien niezwłocznie po wydaniu postanowienia o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego przesłać akta biegłemu.

Również w okresie od dnia 24 czerwca 2021 r. (po ponownym doręczeniu opinii biegłego sadowego stronom) do dnia 22 listopada 2023 r. nastąpiła bezczynność Sądu Rejonowego. Zauważyć bowiem należy, że od wydania postanowienia o zwrocie wydatków do dnia złożenia skargi, a zatem przez okres 2 lat i ponad 4 miesięcy Sąd Rejonowy nie podjął żadnych czynności w sprawie. W ocenie Sądu Okręgowego suma ww. okresów bezczynności prowadzi do uznania, że w niniejszej sprawie doszło do niczym nieusprawiedliwionej przewlekłości postępowania.

Uwzględniając całokształt okoliczności przedmiotowej sprawy, Sąd Okręgowy uznał, że tak długi okres rozpoznawania tej sprawy nie jest uzasadniony, nawet mając na uwadze, że od marca 2020 r. do maja 2020 r. sądy działały w ograniczonym zakresie z powodu pandemii wirusa (...)19. Dlatego też należy przyjąć, iż postępowanie w tej sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla jej rozstrzygnięcia.

Wskazać również należy, że Europejski Trybunał Praw Człowieka, który ocenia postępowanie jako całość stwierdza przewlekłość, jeśli trwa­ło ono w jednej instancji dłużej niż trzy lata (tak np. wyrok ETPC z dnia 10 lipca 1984 r. w sprawie G. przeciwko P., nr 8990/80). Mając na uwadze, iż od wszczęcia postępowania do złożenia skargi minęło ponad 6 lat, Sąd Okręgowy uznał, że w niniejszej sprawie nastąpiła przewlekłość postępowania. Czas jego trwania wydłużył się bowiem nieproporcjonalnie do charakteru sprawy oraz stopnia jej skomplikowania.

Sąd Okręgowy uznając, że w sprawie doszło do przewlekłości postępowania miał na względzie okoliczność, iż w Sądach Rejonowych jest duży wpływ spraw. Niemniej jednak z punktu widzenia prawa strony do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie nie ma zasadniczego znaczenia, że sędzia, jest obciążony pracą w stopniu uniemożliwiającym terminowe wykonywanie obowiązków, jakkolwiek należy podkreślić, że za nadmierne obciążenie pracą sędzia, nie ponosi odpowiedzialności. Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka w tym zakresie ponosi państwo, które winno w sposób prawidłowy dbać o organizację wymiaru sprawiedliwości tak co do obsady kadrowej jak i podziału kompetencji ( por. wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Sztrasburgu z dnia 7 lipca 2015 roku w sprawach R. i inni przeciwko Polsce skargi nr 72287/10, 13927/11 i 46187/11 ) tak, by sądy miały możliwość sprostania nałożonym na nie obowiązkom w rozsądnym terminie.

Z tych też względów Sąd Okręgowy stwierdza, że w sprawie I Ns 331/18 nastąpiła przewlekłość postępowania i dlatego na podstawie art. 12 ust. 1, 2, 3 i 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179, poz. 1843) orzekł jak na wstępie, uznając że okres opóźnienia uzasadnia przyznaną skarżącym kwotę po 3000 zł.

Zgodnie z art. 12 ust. 4 ustawy o skardze na przewlekłość, sąd przyznaje na żądanie skarżących od Skarbu Państwa sumę pieniężną w wysokości od 2.000 zł do 20.000 zł, przy czym wysokość sumy pieniężnej wyznaczona w tych granicach wynosi co najmniej 500 zł za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania. Sąd może przyznać sumę pieniężną wyższą niż 500 zł za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, jeżeli sprawa ma szczególne znaczenie dla skarżących, którzy swoją postawą nie przyczynił się w sposób zawiniony do wydłużenia czasu trwania postępowania. Na poczet tej sumy zalicza się kwoty przyznane już skarżącym tytułem sumy pieniężnej w tej samej sprawie. W niniejszej sprawie postępowanie trwało ponad 6 lat, a zatem skarżącym przysługiwała suma pieniężną w wysokości po 3 000 zł. W stosunku do wagi uchybienia Sądu Rejonowego, jest to kwota odpowiednia, uzasadniona i adekwatna. W pozostałym zakresie należało zatem żądanie oddalić.

Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 12 ust. 2 i 4 ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki z dnia 17 czerwca 2004 r., orzeczono jak w części dyspozytywne. Mając na uwadze fakt, że od dnia 24 czerwca 2021 roku nie została podjęta czynność w sprawie na podstawie ust. 3 wymienionego artykułu zalecono jak w punkcie 3 postanowienia.

O zwrocie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu skargowym Sąd Okręgowy orzekł zaś na podstawie § 14 ust 3. Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radcowskie. O zwrocie opłaty od wniesionej skargi Sąd Okręgowy orzeczono na podstawie art. 17 ust 3 ww. ustawy.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.