Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

POSTANOWIENIE

11 stycznia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: sędzia Beata Gutkowska

Sędziowie: Magdalena Daria Figura

(del.) Aleksandra Koman-Rykowska

po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi A. G.

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie w sprawie o sygn. akt I Ns 319/19

postanawia:

1.  stwierdzić, że w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie pod sygn. akt I Ns 319/19 nastąpiła przewlekłość postępowania;

2.  przyznać skarżącej A. G. od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie sumę pieniężną w wysokości 2800 zł (dwa tysiące osiemset złotych);

3.  oddalić skargę w pozostałym zakresie;

4.  zasądzić od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie na rzecz A. G. kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego;

5.  zwrócić A. G. kwotę 200 zł (dwieście złotych) uiszczoną tytułem opłaty sądowej od skargi i polecić jej wypłacenie ze Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie.

sygn. akt V S 398/23

UZASADNIENIE

A. G. skargą z dnia 13 października 2023 r. złożoną w trybie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki wniosła o:

1.  stwierdzenie przewlekłości postępowania w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie o sygn. akt I Ns 319/19;

2.  zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz skarżącej kwoty 10 000 zł;

3.  wydanie Sądowi prowadzącemu sprawę zalecenia dopuszczenia dowodu z uzupełniającej opinii biegłego z zakresu szacowania wartości nieruchomości, a następnie przeprowadzenie dowodu z tej opinii;

4.  zasądzenie od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Oceniając prawidłowość i terminowość podjętych czynności przez Sąd Rejonowy Sąd Okręgowy ustalił:

Przedmiotem postępowania objętego skargą jest wniosek o podział majątku wspólnego, który wpłynął do Sądu Rejonowego w dniu 13 maja 2019 r.

W dniu 4 czerwca 2019 r. zarządzono doręczyć odpis wniosku uczestnikowi, zobowiązują do złożenia odpowiedzi na wniosek w terminie 21 dni pod rygorem zwrotu odpowiedzi w razie uchybienia terminowi (k. 20). Odpowiedź na wniosek wpłynęła do Sądu Rejonowego w dniu 17 lipca 2019 r. (k. 26 – 72). Replika wnioskodawczyni na odpowiedź na wniosek wpłynęła do Sądu w dniu 5 sierpnia 2019 r. (k. 72- 151). Zarządzeniem z dnia 19 listopada 2019 r. wyznaczono termin rozprawy na dzień 20 kwietnia 2020 r. (k. 153). Postanowieniem z dnia 18 czerwca 2020 r. skierowano wnioskodawczynię oraz uczestnika postępowania do mediacji oraz wyznaczono mediatora (k. 166). Na wniosek mediatora z dnia 24 lipca 2020 r. postanowieniem z dnia 15 września 2020 r. wyznaczono innego mediatora (k. 177). W dniu 24 listopada 2020 r. do Sądu Rejonowego wpłynęło pismo od mediatora z informacją, że uczestnik postępowania nie wyraził zgody na mediację (k. 183). Zarządzeniem wyznaczono termin rozprawy na dzień 31 maja 2021 r. (k. 185). W toku rozprawy w dniu 31 maja 2021 r. strony postępowania zaprezentowały swoje stanowiska w sprawie (k. 197). Rozprawa została odroczona do dnia 16 października 2021 r. Postanowieniem z dnia 10 czerwca 2021 r. Sąd Rejonowy dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu wyceny nieruchomości (k. 198). Akta sprawy zostały skierowane do biegłego w dniu 16 czerwca 2021 r. (k. 201).

Zarządzeniem z dnia 4 października 2021 r. odwołano termin rozprawy z dnia 16 października 2021 r. i przedłużono biegłemu termin do sporządzenia opinii w sprawie (k. 207). Biegły zwrócił akta wraz z opinią w dniu 11 października 2021 r. (k. 209-234). W dniu 9 listopada 2021 r. wylosowano nowego referenta (k. 236). W dniu 17 stycznia 2022 r. zarządzono doręczenie odpisu opinii biegłego pełnomocnikom stron i zobowiązano ich do ustosunkowania się do treści opinii w terminie miesiąca od dnia doręczenia zobowiązania (k. 237). W dniu 24 sierpnia 2022 r. wpłynął wniosek o aktualizację opinii biegłego (k. 286). W dniu 14 lutego 2023 r. wpłynął wniosek wnioskodawczyni o przyspieszenie rozpoznania sprawy (k. 288).

W dniu 8 listopada 2022 r. wydano zarządzenie w sprawie, nadające jej dalszy bieg, w tym wzywające uczestników do zajęcia stanowisk co do składników mających stanowić majątek wspólny małżonków podlegający podziałowi.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na przewlekłość, strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie trwa dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania).

Dla stwierdzenia czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

Sąd Okręgowy stwierdza, że postępowanie w sprawie prowadzone jest w sposób przewlekły, trwa ono już ponad 4 lata i 7 miesięcy co wskazuje, że wydłużyło się ono nieproporcjonalnie do charakteru sprawy oraz stopnia jej skomplikowania. Zauważyć należy, że w przedmiotowym postępowaniu doszło do bezczynności Sądu Rejonowego w okresie od 17 stycznia 2022 roku do dnia 13 października 2023 r. Od dnia 17 stycznia 2022 r. kiedy to zarządzono doręczenie odpisu opinii biegłego pełnomocnikom stron i zobowiązano ich do ustosunkowania się do treści opinii Sąd nie podjął żadnych czynności w sprawie. Zauważyć należy, że po zmianie sędziego referenta z dniem 9 listopada 2021 r. jedyną czynnością podjętą przez Sąd było wydanie zarządzenia o doręczeniu odpisu opinii biegłego stronom postępowania. Do chwili wniesienia skargi, a zatem przez ponad rok i osiem miesięcy nie podjęto zaś żadnych czynności, pomimo wniosku strony o przyspieszenie rozpoznania sprawy. Zauważyć należy, że co prawda na początku sprawa toczyła się stosunkowo sprawnie jednakże po zmianie referenta Sąd popadł w niczym nieusprawiedliwioną bezczynność.

Uwzględniając zatem całokształt okoliczności niniejszej sprawy Sąd Okręgowy uznał, że tak długi okres rozpoznawania tej sprawy nie jest uzasadniony, nawet mając na uwadze, że od marca 2020 r. do maja 2020 r. sądy działały w ograniczonym zakresie z powodu pandemii wirusa (...)19. Dlatego też należy przyjąć, iż postępowanie w tej sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla jej rozstrzygnięcia.

Wskazać należy, że ETPCz, który ocenia postępowanie jako całość zwykle stwierdza przewlekłość, jeśli trwa­ło ono w jednej instancji dłużej niż trzy lata (tak np. wyrok ETPC z dnia 10 lipca 1984 r. w sprawie G. przeciwko P., nr 8990/80).

W ocenie Sądu Okręgowego nie ulega wątpliwości, że w niniejszej sprawie doszło do przewlekłości postępowania. Już sama bowiem okoliczność, że od daty wpływu wniosku upłynęły ponad 4 lata, zaś postępowanie dowodowe w sprawie nie zostało zakończone, wskazuje że niewątpliwie przekroczony został rozsądny termin rozpoznania sprawy. Okoliczność, że sprawy o podział majątku wspólnego zasadniczo stanowią sprawy skomplikowane, wymagające przeprowadzenia szeroko zakrojonego postępowania dowodowego nie uzasadnia przy tym oddalenia przedmiotowej skargi.

Ustosunkowując się zaś do wniesionej odpowiedzi na skargę wskazać należy, że Sąd Okręgowy ma świadomość trudnej sytuacji kadrowej w Sądzie Rejonowym dla Warszawy Mokotowa w Warszawie i coraz większego wpływu spraw, co przekłada się na szybkość orzekania. Powyższe okoliczności nie mogą obciążać ani Sędziego referenta ani Prezesa Sądu, bowiem nie mają oni wpływu na liczbę przydzielonych do sądu etatów sędziowskich i urzędniczych czy też organizację pracy biegłych sądowych, leży to bowiem w gestii Ministra Sprawiedliwości. Niemniej jednak zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie poglądem ani braki kadrowe, ani też znaczne obciążenie sędziów orzekających, nie mogą być skutecznym usprawiedliwieniem dla zaniechań, w związku z którymi strona postępowania narażona została na ujemne konsekwencje w postaci niemożności sfinalizowania sporu sądowego w rozsądnym terminie. Przewlekłość postępowania nie może być usprawiedliwiona samymi niedostatkami organizacyjnymi wymiaru sprawiedliwości. Skarb Państwa nie może więc zwolnić się z odpowiedzialności za przewlekłość postępowania sądowego, powołując się tylko na zaniedbania władz publicznych w zakresie zapewnienia sądom optymalnych warunków do sprawowania wymiaru sprawiedliwości, skutkujące nadmiernym obciążeniem sędziów pracą oraz zaległościami w rozpatrywaniu spraw sądowych. Duża ilość wpływających spraw w odniesieniu do obsady kadrowej może co najwyżej prowadzić do stwierdzenia, że przewlekłość postępowania w konkretnej sprawie nie jest wynikiem zaniedbań, czy też uchybień ze strony Sądu. Trudności w postaci niewystarczającej obsady sędziów, choć niezawinione i niezależne od składu orzekającego, nie mogą pozbawiać strony prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Obowiązek właściwej organizacji wymiaru sprawiedliwości, w tym zapewnienie właściwej obsady kadrowej sądów, jest obowiązkiem państwa. Dla stwierdzenia przewlekłości postępowania irrelewantne pozostają zatem argumenty dotyczące niewystarczającej obsady kadrowej Sądu, obciążenia orzeczniczego poszczególnych sędziów, zasad przydzielania spraw do referatu, czy też jakiekolwiek inne okoliczności związane z organizacją systemu sądowego.

Z tych też względów Sąd Okręgowy stwierdził, że w sprawie o sygn. akt I Ns 319/19 nastąpiła przewlekłość postępowania i dlatego na podstawie art. 12 ust. 1, 2, 3 i 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179, poz. 1843) orzekł jak w pkt 1 postanowienia.

Sąd Okręgowy uznał jednocześnie, że okres opóźnienia uzasadnia przyznanie skarżącej kwoty 2800 zł. Zgodnie z art. 12 ust. 4 ustawy o skardze na przewlekłość, sąd przyznaje na żądanie skarżącej od Skarbu Państwa sumę pieniężną w wysokości od 2000 zł do 20 000 zł, przy czym wysokość sumy pieniężnej wyznaczona w tych granicach wynosi co najmniej 500 zł za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania. Sąd może przyznać sumę pieniężną wyższą niż 500 zł za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, jeżeli sprawa ma szczególne znaczenie dla skarżącej, która swoją postawą nie przyczynił się w sposób zawiniony do wydłużenia czasu trwania postępowania. Na poczet tej sumy zalicza się kwoty przyznane już skarżącej tytułem sumy pieniężnej w tej samej sprawie.

W ocenie Sądu Okręgowego okres opóźnienia uzasadniał przyznanie kwoty stanowiącej sumę 700 zł za każdy rok toczącego się postępowania. W realiach niniejszej sprawy uwzględniając powstały okres przewlekłości oraz znaczenie przedmiotowej sprawy dla skarżącej, a także fakt, że postępowanie dowodowe nie zostało jeszcze przeprowadzone w całości Sąd Okręgowy postanowił przyznać rekompensatę dla skarżącej w kwocie przewyższającej minimalną sumę pieniężną za każdy rok dotychczasowego postępowania, o której mowa w art. 12 ww. ustawy. W stosunku do wagi uchybienia Sądu Rejonowego jest to kwota odpowiednia, uzasadniona i adekwatna, zaś w ocenie Sądu Okręgowego brak jest przesłanek do podwyższenia przedmiotowej sumy do kwoty dochodzonej przez skarżącą w niniejszym postępowaniu tj. 10 000 zł. W pozostałym zakresie należało zatem żądanie skarżącej oddalić.

O zwrocie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu skargowym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie § 14 ust 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. O zwrocie opłaty od skargi Sąd Okręgowy orzekł z kolei stosownie do art. 17 ust. 3 powołanej ustawy.