Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

POSTANOWIENIE

Dnia 11 stycznia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodnicząca: Sędzia Agnieszka Łukaszuk

Sędziowie: Magdalena Majewska

Agnieszka Wiśniewska (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2024 roku w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skarg U. W. i A. W.

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym dla m. st. Warszawy w Warszawie w sprawie o sygn. akt. I C 3498/19 (wcześniej I C 2008/16)

postanawia:

1.  stwierdzić, że w sprawie prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie, sygn. akt I C 3498/19 (wcześniej I C 2008/16) nastąpiła przewlekłość postępowania;

2.  przyznać skarżącym U. W. oraz A. W. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie kwoty po 1.000 zł (jeden tysiąc złotych) za okres od 15 września 2022 r. do 11 stycznia 2024 r.;

3.  oddalić skargi w pozostałym zakresie;

4.  zwrócić skarżącym U. W. oraz A. W. kwoty po 200 zł (dwieście złotych) uiszczone tytułem opłat sądowych od skarg i polecić ich wypłacenie ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie.

Sygn. akt V S 412/23

UZASADNIENIE

U. W. i A. W. wnieśli w trybie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki o stwierdzenie, że w sprawie prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie sygn. akt I C 3498/19 (poprzednio I C 2008/16) doszło do przewlekłości postępowania, zlecenie Sądowi Rejonowemu pilne podjęcie czynności zmierzających do zakończenia postępowania, zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz skarżących kwot po 20.000 zł oraz zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz skarżących zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

W odpowiedzi na skargi Wiceprezes Sądu Rejonowego wniósł o ich oddalenie.

Oceniając prawidłowość i terminowość czynności podjętych przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Dnia 18 sierpnia 2016 r. akta zostały przedstawione Sądowi Rejonowemu przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w związku ze zgłoszonym sprzeciwem Prezydenta (...) od orzeczenia SKO w Warszawie z dnia 22 marca 2016 r.

Zarządzeniem z dnia 8 września 2016 r. wezwano powodów do usunięcia braków formalnych pozwu.

Postanowieniem z dnia 22 października 2016 r. połączono sprawę o sygn. akt I C 2009/16 z powództwa U. W. do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą I C 2008/16, gdzie powodem była Spółdzielnia Budowlano-Mieszkaniowa (...) w W..

Postanowieniem z dnia 6 grudnia 2016 r. dopuszczono dowód z opinii biegłego z wyceny nieruchomości. Opinia biegłego wpłynęła do akt 17 marca 2017 r. Dnia 11 kwietnia 2017 r. wydano zarządzenie w przedmiocie doręczenia odpisów opinii stronom.

Postanowieniem z dnia 13 czerwca 2017 r. dopuszczono dowód z pisemnej opinii uzupełniającej biegłego. Opinia uzupełniająca biegłego wpłynęła do akt 17 sierpnia 2017 r.

Zarządzeniem z dnia 27 sierpnia 2017 r. wyznaczono termin rozprawy na dzień 25 października 2017 r.

Zarządzeniem z dnia 24 października 2017 r. zdjęto sprawę z wokandy w związku z przebywaniem sędziego referenta na zwolnieniu lekarskim.

Zarządzeniem z dnia 14 listopada 2017 r. wyznaczono termin rozprawy na dzień 2 lutego 2018 r.

Dnia 13 grudnia 2017 r. wydano postanowienie w przedmiocie wynagrodzenia biegłego.

Dnia 2 lutego 2018 r. Sąd Rejonowy wydał w sprawie wyrok.

Dnia 15 marca 2018 r. strona pozwana złożyła apelację, zaś 28 maja 2018 r. złożono odpowiedź na apelację. Dnia 15 czerwca 2018 r. akta wpłynęły do Sądu Okręgowego w Warszawie.

Wyrokiem z dnia 6 czerwca 2019 r. Sąd Okręgowy w Warszawie uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Dnia 24 lipca 2019 r. akta wpłynęły do Sądu Rejonowego.

Zarządzeniem z dnia 9 sierpnia 2019 r. wylosowano nowego referenta.

Dnia 13 stycznia 2020 r. wpłynął wniosek U. i A. W. o zawarcie ugody w sprawie.

Postanowieniem z dnia 30 maja 2020 r. wezwano do udziału w sprawie w charakterze powoda A. W., któremu polecono doręczyć dotychczasową korespondencję.

Zarządzeniem z dnia 14 czerwca 2020 r. polecono odpis wniosku powodów doręczyć pozostałym stronom.

Postanowieniem z dnia 20 października 2020 r. dopuszczono dowód z uzupełniającej opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości.

Dnia 19 grudnia 2020 r. akta zostały zwrócone przez biegłego z informacją o skreśleniu z listy biegłych.

Zarządzeniem z dnia 18 lutego 2021 r. polecono ustalić organizację zawodową rzeczoznawców majątkowych, która podjęłaby się oceny operatu szacunkowego sporządzonego w niniejszej sprawie.

Dnia 12 marca 2021 r. wydano postanowienie w przedmiocie sporządzenia opinii przez (...) Stowarzyszenie (...) w W.. Przed dokonaniem oceny wskazany podmiot poinformował o kosztach przeprowadzenia takiego dowodu. Informacja ta została przekazana wnioskującemu o przeprowadzenie dowodu, który na wezwanie, w dniu 21 czerwca 2021 r., uiścił zaliczkę.

Dnia 15 września 2021 r. akta przesłano do Stowarzyszenia celem sporządzenia opinii i zostały zwrócone 25 stycznia 2022 r.

Zarządzeniem z dnia 27 stycznia 2022 r. odpis opinii polecono doręczyć stronom.

Konsekwencją treści oceny była zmiana stanowiska pozwanego, który wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego. W związku z tym zarządzeniem z 15 marca 2022 r. uchylono zarządzenie o skierowaniu sprawy do rozpoznania na posiedzeniu niejawnym i zarządzono skierowanie sprawy do innego biegłego celem sporządzenia opinii zgodnie z postanowieniem z dnia 6 grudnia 2016 r.

Pierwsze skargi na przewlekłość w sprawie wpłynęły do Sądu Rejonowego w dniu 14 marca 2022 r. W związku ze skargami akta sprawy zostały przesłane do Sądu Okręgowego dnia 21 marca 2022 r. Akta sprawy powróciły do Sądu Rejonowego dnia 21 września 2022 r.

Zarządzeniem z dnia 28 września 2022 r. polecono skierować akta do biegłego, zgodnie z zarządzeniem z dnia 15 marca 2022 r.

Akta przesłano biegłemu dnia 2 listopada 2022 r., natomiast akta powróciły do Sądu z opinią dnia 3 stycznia 2023 r. Zarządzeniem z dnia 4 stycznia 2023 r. polecono przesłać odpisy opinii stronom. Strona pozwana pismem z dnia 24 stycznia 2023 r. nie wniosła zastrzeżeń, natomiast pismem z dnia 27 stycznia 2023 r. powodowie złożyli szereg uwag do opinii.

Postanowieniem z dnia 3 marca 2023 r. przyznano biegłemu wynagrodzenie.

Postanowieniem z dnia 31 marca 2023 r. Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej celem odniesienia się do zastrzeżeń powodów.

Akta przesłano biegłemu dnia 14 kwietnia 2023 r., natomiast akta powróciły do Sądu z opinią dnia 19 maja 2023 r. Zarządzeniem z dnia 6 czerwca 2023 r. polecono przesłać odpisy opinii stronom. Strona pozwana pismem z dnia 27 czerwca 2023 r. nie wniosła zastrzeżeń, natomiast pismem z dnia 17 lipca 2023 r. powodowa Spółdzielnia złożyła wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii dalszych biegłych na okoliczność wartości nieruchomości.

Postanowieniem z dnia 15 września 2023 r. przyznano biegłemu wynagrodzenie.

W okresie od 19 maja 2023 r. do dnia 29 listopada 2023 r. Sąd aktywnie poszukiwał dwóch pierwszych tomów akt przesłanych do biegłego, jednak zwróconych omyłkowo przez biegłego do innego Sądu.

Kolejne skargi na przewlekłość U. W. i A. W. wpłynęły do Sądu Rejonowego dnia 7 listopada 2023 r.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 2 ustawy strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie trwa dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego.

Dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania. Nie każda zatem zwłoka w rozpoznaniu sprawy stanowi naruszenie prawa strony do sądu, lecz tylko taka, która nie znajduje uzasadnienia w realiach sprawy.

Sąd Okręgowy poddał analizie terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez Sąd Rejonowy. Doprowadziła ona Sąd Okręgowy do wniosku, iż postępowanie prowadzone było w sposób przewlekły. Przede wszystkim zauważyć należy, że postępowanie w sprawie niniejszej trwa już ponad 7 lat (wpływ pozwu w sierpniu 2016 r.). Oś sporu w sprawie stanowi ustalenie rynkowej wartości nieruchomości, a w konsekwencji należnej opłaty z tytułu użytkowania wieczystego. Na tym polu pomiędzy stronami widoczny jest duży konflikt, który przekłada się ostatecznie na sprawność prowadzonego postępowania oraz jego stan w sprawie niniejszej. Dodatkowo po stronie powodowej, oprócz skarżących, jest również Spółdzielnia, której wnioski nie pokrywały się z wnioskami skarżących, chociażby w zakresie konieczności przeprowadzenia kolejnych dowodów z opinii biegłych. Nieporozumienia między stronami rzutują zatem na sprawność postępowania dowodowego i uwidoczniły się przede wszystkim w kontekście przeprowadzania dowodów z opinii biegłych sądowych. Dodatkowo zauważyć należy, iż w sprawie zmieniał się sędzia referent, natomiast prace nad postępami w postępowaniu były tamowane przez konieczność rozpoznania wniosków o dopuszczenie kolejnych dowodów z opinii biegłych oraz zgłaszanie zarzutów do opinii już przeprowadzonych. Należy również zauważyć, iż po uchyleniu wyroku przez Sąd drugiej instancji minął ponad rok do czasu, gdy w sprawie wydano merytoryczne decyzje związane z dopuszczeniem dowodów. W ocenie Sądu Okręgowego powyższe nie może prowadzić do oceny, iż dotychczasowy czas postępowania nie daje podstaw do stwierdzenia, iż w sprawie wystąpiła przewlekłość postępowania. Sama bowiem długotrwałość niniejszego postępowania oraz okres oczekiwania na rozpoznanie przez Sąd sprawy przesądza o tym, iż czas trwania przedmiotowego postępowania wydłużył się nieproporcjonalnie do charakteru sprawy oraz stopnia jej skomplikowania. W istocie standardowy przedmiot niniejszej sprawy nie uzasadnia okoliczności, iż postępowanie trwa już ponad 7 lat w sądzie pierwszej instancji. W ocenie Sądu Okręgowego z tej przyczyny należało uznać skargę za uzasadnioną, mimo iż czynności Sądu były wykonywane co do zasady w terminie.

Sąd Okręgowy ma na uwadze, że przewlekłość w przedmiotowej sprawie nastąpiła z powodu m.in. obszerności materiału dowodowego, ilości wniosków (w szczególności dowodowych) i pism składanych przez strony oraz zmian sędziów referentów nie zaś celowego, opieszałego działania. Niemniej jednak skarżący nie mogą z tego powodu ponosić ujemnych konsekwencji. To do państwa należy bowiem taka organizacja wymiaru sprawiedliwości, by zapewnić stronom prawo do rozpoznania ich sprawy w rozsądnym terminie.

Wskazać należy również, że ETPCz, który ocenia postępowanie jako całość i zwykle stwierdza przewlekłość, jeśli trwało ono w jednej instancji dłużej niż trzy lata (zob. tak np. Wyrok ETPC z dnia 10 lipca 1984 r. w sprawie G. przeciwko (...), nr (...) ), a w dwóch instancjach pięć lat (zob. tak np. Wyrok ETPC z dnia 7 lutego 2006 r. w sprawie D. przeciwko (...), nr 19249/02), a z udziałem Sądu Najwyższego sześć lat (zob. tak np. wyrok ETPC z dnia 9 stycznia 2007 r. w sprawie G. przeciwko (...), nr 47986/99).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy uznać należy, iż w chwili obecnej – mając na uwadze datę wpływu pozwu do Sądu Rejonowego (sierpień 2016 r.) z całą stanowczością stwierdzić można, że sprawa ta nie zakończy się w rozsądnym dla stron terminie.

W związku z tym Sąd Okręgowy uznał, że w niniejszej sprawie nastąpiła przewlekłość postępowania. Czas jego trwania wydłużył się nieproporcjonalnie do charakteru sprawy oraz stopnia jej skomplikowania.

W ocenie Sądu Okręgowego w realiach sprawy zasadnym jest przyznanie na rzecz skarżących łącznej kwoty po 4000 zł, stanowiącej sumę 500 zł za każdy rozpoczęty rok toczącego się postępowania. Stosowanie bowiem do art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r., sąd przyznaje na żądanie skarżącego od Skarbu Państwa sumę pieniężną w wysokości od 2.000 zł do 20.000 zł, przy czym wysokość sumy pieniężnej wyznaczona w tych granicach wynosi co najmniej 500 zł za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania. W realiach niniejszej sprawy, uwzględniając powstały okres przewlekłości, znaczenie przedmiotowej sprawy dla skarżących oraz fakt, iż kolejne uzupełniające opinie biegłych były niezbędne przez wzgląd również na składane przez powodów zastrzeżenia Sąd Okręgowy postanowił przyznać rekompensatę dla skarżących w dolnych granicach przewidzianych we wskazanej ustawie. W stosunku do wagi uchybienia Sądu Rejonowego, jest to bowiem kwota odpowiednia, uzasadniona i adekwatna, zaś w ocenie Sądu Okręgowego brak jest przesłanek do podwyższenia ww. kwoty ponad wskazaną w art. 12 ust. 4 ww. ustawy kwotę minimalną. Mając na uwadze fakt, że postanowieniem z dnia 14 września 2022 r. Sąd Okręgowy w Warszawie stwierdził przewlekłość postępowania w sprawie V S 325/22 i przyznał już skarżącym kwoty po 3.000 zł, wskazane kwoty 4.000 zł należało pomniejszyć o 3.000 zł, zgodnie z treścią art. 12 ust. 4 zd. 3 ww. ustawy („Na poczet tej sumy zalicza się kwoty przyznane już skarżącemu tytułem sumy pieniężnej w tej samej sprawie”). W pozostałym zakresie żądanie przyznania sumy pieniężnej podlegało oddaleniu.

Nie znaleziono również podstaw do wydania Sądowi Rejonowemu zaleceń w przedmiocie merytorycznego zakończenia sprawy. Sąd rozpoznający skargę na przewlekłość postępowania nie jest uprawniony do ingerencji w merytoryczne decyzje Sądu Rejonowego, żądanie więc wydania Sądowi pierwszej instancji zalecenia wyznaczenia terminu posiedzenia niejawnego w celu wydania orzeczenia merytorycznego stanowiłoby nieuzasadnione wkroczenie w kompetencje i niezawisłość Sądu. Sformułowanie zalecenia wydania rozstrzygnięcia w sprawie w określonym terminie nie mieści się w zakresie dozwolonych zaleceń, o których mowa w art. 6 ust. 3 przedmiotowej ustawy, który wprost mówi o możliwości wydania zalecenia podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności. W pojęciu tym w ocenie Sądu Okręgowego nie mieści się wydanie ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie. Zatem w tym zakresie należało żądanie oddalić.

O zwrocie opłaty od wniesionej skargi Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 17 ust 3 ww. ustawy w pkt 4 sentencji.