Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

POSTANOWIENIE

Dnia 07 lutego 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący:	Sędzia Aleksandra Łączyńska
Sędziowie:	Beata Gutkowska (del.) Dorota Walczyk

po rozpoznaniu w dniu 07 lutego 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi K. Z. i A. Z.

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie w sprawie sygn. akt I C 1957/21 (uprzednio toczącej się pod sygn. akt II C 5681/18 oraz sygn. akt XVI C 213/20)

postanawia:

1.  stwierdzić, że w sprawie prowadzonej przed Sądem Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie, pod sygn. akt I C 1957/21 nastąpiła przewlekłość postępowania;

2.  przyznać skarżącym K. Z. i A. Z. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie kwoty po 2.500 zł (dwa tysiące pięćset złotych) za okres od 19 października 2018 r. do 07 lutego 2024 r.;

3.  oddalić skargę w pozostałym zakresie;

4.  przyznać K. Z. i A. Z. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie kwoty po 240,00 zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu skargowym;

5.  zwrócić K. Z. i A. Z. kwoty po 200,00 zł (dwieście złotych) uiszczone tytułem opłaty sądowej od skargi i polecić jej wypłacenie ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie.

Sygn. akt V S 437/23

UZASADNIENIE

K. Z. i A. Z. w trybie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, wnieśli o stwierdzenie przewlekłości postępowania w sprawie o sygn. akt I C 1957/21 (uprzednio toczącej się pod sygn. akt II C 5681/18 oraz sygn. akt XVI C 213/20) toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie, o wydanie Sądowi Rejonowemu zalecenia rozpoznania sprawy w terminie 1 miesiąca, o zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz skarżących kwot po 15.000 zł oraz o zasądzenie kosztów postępowania skargowego.

W odpowiedzi na skargę, Prezes Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie wniósł o jej oddalenie.

Oceniając prawidłowość i terminowość podjętych przez Sąd Rejonowy czynności Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Pozew skarżących K. Z. i A. Z. z dnia 15 października 2018 r. wpłynął do Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie w dniu 19 października 2018 r. W dniu 25 października 2018 r. zarejestrowano sprawę.

Zarządzeniem z dnia 29 listopada 2018 r. polecono odpis pozwu doręczyć pozwanemu zobowiązując go do złożenia odpowiedzi na pozew w terminie 14 dni. Powyższe wykonano w dniu 07 grudnia 2018 r.

W dniu 02 stycznia 2019 r. wpłynęła odpowiedź pozwanego na pozew.

Zarządzeniem z dnia 08 stycznia 2019 r. wyznaczono termin rozprawy na dzień 14 marca 2019 r. o czym polecono powiadomić pełnomocnika powodów oraz polecono wezwać wskazanych świadków.

Na rozprawie w dniu 14 marca 2019 r. dopuszczono dowód z zeznań trzech świadków. Akta polecono przedstawić na termin posiedzenia niejawnego celem rozpoznania wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, zakreślono pełnomocnikowi powodów termin na złożenie repliki na odpowiedź na pozew, oraz termin pełnomocnikowi pozwanego na złożenie odpowiedzi na pismo strony powodowej.

Postanowieniem z dnia 20 marca 2019 r. dopuszczono dowód z opinii biegłego na wskazane okoliczności. Opinię polecono wykonać w terminie 5 miesięcy. Polecono zobowiązać pełnomocników stron do uiszczenia zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego w terminie 7 dni pod rygorem pominięcia dowodu. Powyższe wykonano w dniu 10 kwietnia 2019 r.

Akta przesłano do biegłego celem sporządzenia opinii w dniu 22 lipca 2019 r.

W dniu 08 kwietnia 2019 r. wpłynęła replika powodów na odpowiedź na pozew.

W dniu 30 kwietnia 2019 r. wpłynęło pismo procesowe pozwanego.

Akta sprawy wraz z opinią zostały zwrócone do Sądu Rejonowego w dniu 03 stycznia 2020 r.

Zarządzeniem z dnia 03 września 2019 r. dokonano podziału referatu sędziego.

Zarządzeniem z dnia 24 lutego 2020 r. odpis opinii biegłego polecono doręczyć pełnomocnikom stron zobowiązując ich do ustosunkowania się do opinii biegłego i wskazania czy wnoszą o zlecenie sporządzenia opinii uzupełniającej lub czy wnoszą o wezwanie biegłego na rozprawę w terminie 21 dni pod rygorem uznania, że nie zgłaszają zastrzeżeń do opinii. Powyższe wykonano w dniu 10 lipca 2020 r.

W dniu 28 lipca 2020 r. wpłynęło pismo procesowe strony powodowej wraz ze zgłoszeniem roszczenia ewentualnego.

W dniu 24 sierpnia 2020 r. wpłynęło pismo procesowe strony pozwanej.

Zarządzeniem z dnia 20 października 2020 r. wyznaczono termin rozprawy na dzień 20 kwietnia 2021 r., o terminie polecono zawiadomić pełnomocników stron. Odpis pisma wraz ze zgłoszeniem roszczenia ewentualnego polecono doręczyć pełnomocnikowi pozwanego zobowiązując go do ustosunkowania się do ww. żądania w terminie 21 dni. Na termin rozprawy polecono wezwać powodów do osobistego stawiennictwa celem przesłuchania pod rygorem pominięcia dowodu.

Zarządzeniem z dnia 31 marca 2021 r. i z dnia 19 kwietnia 2021 r. dokonano podziału referatu sędziego i uchylono wszelkie niewykonane zarządzenia sędziego o wyznaczeniu terminu rozprawy.

Odpis pisma procesowego ze zgłoszeniem roszczenia ewentualnego przesłano pełnomocnikowi pozwanego w dniu 30 kwietnia 2021 r.

Postanowieniem z dnia 30 kwietnia 2021 r. przyznano wynagrodzenie biegłemu. Odpis postanowienia przesłano pełnomocnikom stron w dniu 06 maja 2021 r.

Postanowieniem z dnia 06 września 2021 r. zawieszono postępowanie na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. do czasu rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy zagadnień prawnych w sprawie o sygn. akt III CZP 11/21.

W dniu 05 października 2021 r. wpłynął wniosek strony powodowej o sporządzenie uzasadnienia postanowienia z dnia 06 września 2021 r.

Odpis postanowienia z uzasadnieniem przesłano pełnomocnikowi powoda w dnu 11 października 2021 r.

W dniu 22 października 2021 r. wpłynęło zażalenie strony powodowej na postanowienie z dnia 06 września 2021 r.

W dniu 02 czerwca 2021 r. wpłynęło pismo procesowe strony pozwanej.

Akta sprawy wraz z zażaleniem przekazano do Sądu Okręgowego w dniu 14 marca 2022 r.

Postanowieniem z dnia 18 maja 2022 r. Sąd Okręgowy uchylił zaskarżone postanowienie.

Akta po rozpoznaniu zażalenia zwrócono do Sądu Rejonowego w dniu 04 lipca 2022 r.

Zarządzeniem z dnia 28 lipca 2022 r. wyznaczono termin rozprawy na dzień 27 października 2022 r., o terminie polecono zawiadomić pełnomocników stron informując, że rozprawa odbędzie się online.

Na rozprawie w dniu 27 października 2022 r. dopuszczono dowód z przesłuchania stron z ograniczeniem do przesłuchania powodów.

W dniu 07 listopada 2022 r. wpłynęło pismo procesowe powodów wraz z modyfikacją powództwa.

Zarządzeniem z dnia 14 listopada 2022 r. polecono doręczyć odpis pisma z modyfikacją powództwa pełnomocnikowi pozwanej zobowiązując go do złożenia pisma przygotowawczego stanowiącego odpowiedź na przedmiotowe pismo w terminie 2 tygodni.

W dniu 15 listopada 2022 r. wpłynęły oświadczenia powodów.

W dniu 08 grudnia 2022 r. wpłynęło pismo procesowe strony pozwanej.

W dniu 14 grudnia 2023 r. wpłynęła skarga powodów na przewlekłość postępowania.

Zarządzeniem z dnia 21 grudnia 2023 r. polecono doręczyć pełnomocnikowi pozwanego odpisy pism złożonych przez powodów w dniu 15 listopada 2022 r.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 ww. ustawy strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, albo dłużej niż to konieczne dla załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania).

Sąd Okręgowy poddał analizie terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez Sąd Rejonowy dla Warszawy –Mokotowa w Warszawie z uwzględnieniem art. 2 ust. 2 ww. ustawy, który stanowi, że dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd, w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty, uwzględniając charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

W ocenie Sądu Okręgowego analiza czynności podejmowanych przez Sąd Rejonowy w objętym skargą postępowaniu, prowadzi do stwierdzenia, że uzasadniony jest zarzut przewlekłości postępowania w rozumieniu art. 2 ust. 1 ww. ustawy.

Przewlekłość postępowania zachodzi, gdy jest ono długotrwałe, prowadzone rozwlekle i trwa ponad konieczność wyjaśnienia okoliczności faktycznych i prawnych niezbędnych do końcowego rozstrzygnięcia, będących w związku przyczynowym z działaniem lub bezczynnością sądu (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 22 marca 2007 roku, sygn. akt II S 1/07, opubl. LEX nr 269383).

Przede wszystkim zaznaczyć należy, iż postępowanie w sprawie trwa już ponad 5 lat. Tym samym postępowanie, którego skarga dotyczy, nie zakończyło się w „rozsądnym” terminie, jak tego wymaga ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. Stwierdzić należy, że co prawda w orzecznictwie wyrażane jest stanowisko, że pojęcie przewlekłości postępowania nie jest zależne wprost od długości toczącego się procesu, a tym samym nie można dokonywać ocen tylko przez pryzmat czasu, jaki upłynął od momentu wniesienia pozwu do momentu wydania prawomocnego orzeczenia. Niemniej podkreślenia wymaga, że ETPCz, który oce­nia postępowanie jako całość i zwykle stwierdza przewlekłość, jeśli trwa­ło ono w jednej instancji dłużej niż trzy lata (zob. tak np. Wyrok ETPC z dnia 10 lipca 1984 r. w sprawie G. przeciwko (...), nr 8990/80 ), a w dwóch instancjach pięć lat (zob. tak np. Wy­rok ETPC z dnia 7 lutego 2006 r. w sprawie D. przeciwko (...), nr 19249/02 ), a z udziałem Sądu Najwyższego sześć lat (zob. tak np. wyrok ETPC z dnia 9 stycznia 2007 r. w sprawie G. prze­ciwko (...), nr 47986/99 ), nawet jeśli w postępowaniu nie było długotrwałych okresów bezczynności sądu, wychodząc z założenia iż sprawnie działający system prawny powinien być w stanie osądzić w zasadzie każdą sprawę we wskazanych terminach.

W ocenie Sądu Okręgowego nie ulega wątpliwości, że w niniejszej sprawie doszło do przewlekłości postępowania. Już sama bowiem okoliczność, że od daty wpływu pozwu upłynęło ponad 5 lat, wskazuje że niewątpliwie przekroczony został rozsądny termin rozpoznania sprawy. W sprawie miały miejsce ponadto liczne okresy bezczynności. Zarządzeniem z dnia 24 lutego 2020 r. w przedmiocie doręczenia odpisu opinii biegłego pełnomocnikom stron zostało wykonane dopiero w dniu 10 lipca 2020 r. Odpis pisma strony powodowej wraz ze zgłoszeniem roszczenia ewentualnego z 28 lipca 2020 r. przesłano stronie pozwanej dopiero w dniu 30 kwietnia 2021 r. Podkreślenia wymaga również, że w istocie ostatnie czynności w sprawie zostały podjęte w grudniu 2022 r. i najprawdopodobniej dopiero na skutek wniesionej skargi na przewlekłość postępowania, Sąd Rejonowy wydał zarządzenie w dniu 21 grudnia 2023 r. w przedmiocie doręczenia odpisu oświadczeń powodów stronie pozwanej. Wskazać również należy, że sprawy związane z kredytami indeksowanymi czy denominowanymi do waluty obcej wobec licznego i ugruntowanego już orzecznictwa nie stanowią spraw skomplikowanych czy wymagających przeprowadzenia szeroko zakrojonego postępowania dowodowego, które uzasadniałoby tak długi czas procedowania sądu.

Ustosunkowując się do wniesionej odpowiedzi na skargę, wskazać należy że Sąd Okręgowy ma świadomość trudnej sytuacji kadrowej w Sądzie Rejonowym i coraz to większego wpływu spraw, co przekłada się na szybkość orzekania i załatwiania spraw. Powyższe okoliczności nie mogą obciążać ani Sędziego referenta ani Prezesa Sądu, bowiem nie mają oni wpływu na liczbę przydzielonych do sądu etatów sędziowskich i urzędniczych czy też organizację pracy biegłych sądowych, leży to bowiem w gestii Ministra Sprawiedliwości. Niemniej jednak zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie poglądem ani braki kadrowe, ani też znaczne obciążenie sędziów orzekających, nie mogą być skutecznym usprawiedliwieniem dla zaniechań, w związku z którymi strona postępowania narażona została na ujemne konsekwencje w postaci niemożności sfinalizowania sporu sądowego w rozsądnym terminie. Przewlekłość postępowania nie może być usprawiedliwiona samymi niedostatkami organizacyjnymi wymiaru sprawiedliwości. Duża ilość wpływających spraw w odniesieniu do obsady kadrowej może co najwyżej prowadzić do stwierdzenia, że przewlekłość postępowania w konkretnej sprawie nie jest wynikiem zaniedbań, czy też uchybień ze strony Sądu. Trudności w postaci niewystarczającej obsady sędziów, choć niezawinione i niezależne od składu orzekającego, nie mogą pozbawiać strony prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Obowiązek właściwej organizacji wymiaru sprawiedliwości, w tym zapewnienie właściwej obsady kadrowej sądów, jest obowiązkiem państwa. Dla stwierdzenia przewlekłości postępowania irrelewantne pozostają zatem wszelkie kwestie dotyczące konieczności podziału referatu ze względu na usprawiedliwioną długotrwałą nieobecność, obciążenia orzeczniczego poszczególnych sędziów z uwagi na obszerny wpływ spraw czy też jakiekolwiek inne okoliczności związane z organizacją systemu sądowego.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, Sąd Okręgowy uznał skargę za uzasadnioną i na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy orzekł jak w pkt. 1 postanowienia.

W ocenie Sądu Okręgowego w realiach sprawy zasadnym jest zasądzenie kwot po 2.500 zł na rzecz skarżących. Stosowanie bowiem do art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r., sąd przyznaje na żądanie skarżącego od Skarbu Państwa sumę pieniężną w wysokości od 2.000 zł do 20.000 zł, przy czym wysokość sumy pieniężnej wyznaczona w tych granicach wynosi co najmniej 500 zł za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania. W realiach niniejszej sprawy, uwzględniając powstały okres przewlekłości oraz znaczenie przedmiotowej sprawy dla skarżących, Sąd Okręgowy postanowił przyznać rekompensatę dla skarżących w dolnych granicach przewidzianych we wskazanej ustawie. W stosunku do wagi uchybienia Sądu Rejonowego, jest to kwota odpowiednia, uzasadniona i adekwatna, zaś w ocenie Sądu Okręgowego brak jest przesłanek do podwyższenia ww. kwoty ponad wskazaną w art. 12 ust. 4 ww. ustawy kwotę minimalną. W pozostałym zakresie należało zatem żądanie oddalić.

Również zawarte w skardze żądanie wydania Sądowi Rejonowemu zalecenia rozpoznania sprawy w terminie 1 miesiąca nie zasługiwało w ocenie Sądu Okręgowego na uwzględnienie. Wskazać należy, że sąd rozpoznający skargę na przewlekłość postępowania nie jest uprawniony do ingerencji w merytoryczne decyzje Sądu Rejonowego, żądanie więc wydania Sądowi I instancji zalecenia rozpoznania sprawy w zakreślonym terminie stanowiłoby nieuzasadnione wkroczenie w kompetencje i niezawisłość Sądu. Sformułowanie zalecenia wydania rozstrzygnięcia w sprawie nie mieści się w ocenie Sądu Okręgowego w zakresie dozwolonych zaleceń, o których mowa w art. 6 ust. 3 przedmiotowej ustawy, który wprost mówi o możliwości wydania zalecenia podjęcia w wyznaczonym terminie odpowiednich czynności. Zatem w tym zakresie należało żądanie oddalić.

O zwrocie opłaty od wniesionej skargi, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 17 ust 3 ww. ustawy.

Orzekając o kosztach postępowania, Sąd Okręgowy rozstrzygnął stosownie do § 14 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.