Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

POSTANOWIENIE

Dnia 7 lutego 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Marcin Semeniuk

Sędziowie: Małgorzata Kanigowska – Wajs (spr.)

Anna Bednarek

po rozpoznaniu w dniu 7 lutego 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi B. B.

na naruszenie prawa strony do rozpoznania bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy toczącej
się przed Sądem Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie,
sygn. akt XVI Ns 839/17

postanawia:

1.  stwierdzić, że w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie, pod sygn. akt XVI Ns 839/17 nastąpiła przewlekłość postępowania;

2.  przyznać skarżącemu B. B. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego
dla Warszawy– Mokotowa w Warszawie kwotę 3.000 (trzy tysiące) złotych;

3.  oddalić skargę w pozostałym zakresie;

4.  przyznać skarżącemu B. B. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego
dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie kwotę 240,00 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu skargowym;

5.  zwrócić skarżącemu B. B. kwotę 200 zł (dwieście złotych) uiszczone tytułem opłaty od skargi i polecić jej wypłacenie z rachunku Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie.

Sygn. akt V S 441/23

UZASADNIENIE

W dniu 29 listopada 2023 r. (data stempla pocztowego), w trybie ustawy
z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2023 r., poz. 1725),
B. B. będąc reprezentowanym przez profesjonalnego pełnomocnika wniósł o stwierdzenie przewlekłości sprawy toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Warszawy Mokotowa w Warszawie, sygn. akt XVI Ns 839/17, przyznanie od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego na rzecz skarżącego kwoty 8.000 zł, zasądzenie od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego kosztów niniejszego postępowania, zobowiązanie Sądu Rejonowego w Piasecznie do pilnego wyznaczenia terminu rozprawy oraz wydania orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie.

W ocenie Sądu Okręgowego skarga zasługuje na uwzględnienie.

Oceniając prawidłowość i terminowość czynności podjętych przez Sąd Rejonowy,
Sąd Okręgowy ustalił, że skarżący zasadnie zarzucił Sądowi Rejonowemu przewlekłość postępowania w sprawie.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 powołanej ustawy strona może wnieść skargę o stwierdzenie,
że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłużej,
niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne
dla rozstrzygnięcia sprawy, albo dłużej niż to konieczne dla załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania).

Stosownie do brzmienia art. 2 ust. 2 ww. ustawy dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość
i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie albo czynności podjętych przez prokuratora prowadzącego
lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze w celu zakończenia postępowania przygotowawczego lub czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego
w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego,
na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej
i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych
w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony,
która zarzuciła przewlekłość postępowania.

Ponadto należy wskazać, że ustawa nie określa przeciętnego czasu oczekiwania
na rozpatrzenie sprawy. W judykaturze zasadniczo za przewlekłe uznaje się postępowanie trwające ponad 12 miesięcy (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z 12 maja 2005 r., III SPP 96/05, OSNP 2005/23/384; postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego
z 24 lipca 2008 r., (...) 20/08, LEX nr 493700; postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 9 stycznia 2018 r., (...) 56/17, LEX nr 2440458), co ma swoją podstawę
w domniemaniu ustawowym ustalonym art. 14 ww. ustawy. Należy przy tym wskazać,
że samo przekroczenie wskazanego terminu nie prowadzi do automatyzmu wyrażającego się stwierdzeniem przewlekłości. Należy bowiem uwzględnić także terminowość i celowość podejmowanych czynności. Wobec powyższego, w świetle utrwalonego orzecznictwa, dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania
od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie
skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień
oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania (vide: postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie
z 30 lipca 2013r., (...) 9/13, LEX nr 1342903; postanowienie Sądu Apelacyjnego
w Katowicach z 18 września 2018r., II S 32/18, Biul.SAKa 2018/3/30; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 3 lipca 2018 r., S 13/18, KZS 2018/7-8/70; postanowienie Sądu Najwyższego z 21 lutego 2018 r., (...) 1/18, LEX nr 2459691;
wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 13 czerwca 2019r., J. vs. Polska, skarga nr (...), LEX nr 2680951).

Przewlekłość postępowania musi być nadto następstwem okoliczności,
które pozostają w związku przyczynowym z działaniem lub bezczynnością
organu prowadzącego postępowanie. Tym samym, jeżeli zwłoka wynika z zachowania strony, uczestników postępowania lub innych organów, na które organ prowadzący postępowanie
nie ma wpływu, a równocześnie podejmuje on skutecznie działania dyscyplinujące
i naprawcze, zmierzające do jak najszybszego zakończenia sprawy, to brak jest podstaw
do stwierdzenia w takich okolicznościach o naruszeniu prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z 1 marca 2018r., (...) 9/18, LEX nr 2459696; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 27 maja 2013r., I ACa 36/13, LEX nr 1327563).

Sąd Okręgowy poddał analizie terminowość i prawidłowość czynności
podjętych przez Sąd Rejonowy.

Zdaniem Sądu Okręgowego przebieg postępowania w niniejszej sprawie
daje podstawy do stwierdzenia, że w jej realiach zaistniała przewlekłość postępowania. Doszło bowiem do nieuzasadnionych okresów bezczynności Sądu Rejonowego, a ponadto całość nie nadmiernie skomplikowanego postępowania toczy się już przed Sądem Rejonowym przez ponad 6 lat.
Należy wskazać, że ETPC, który ocenia postępowanie jako całość, zwykle stwierdza przewlekłość, jeśli trwało ono w jednej instancji dłużej niż trzy lata (vide: wyrok ETPC
z 10 lipca 1984 r. w sprawie G. przeciwko (...), nr 8990/80),
a w dwóch instancjach pięć lat (vide: wyrok ETPC z 7 lutego 2006 r. w sprawie D. przeciwko (...), nr 19249/02), a z udziałem Sądu Najwyższego sześć lat; wyrok ETPC
z 9 stycznia 2007 r. w sprawie G. przeciwko (...), nr 47986/99).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, trzeba zauważyć, że przedmiotowe postępowanie zostało wszczęte przed Sądem Rejonowym 15 listopada 2017 r. (k. 1), skargę zaś wniesiono w dniu 29 listopada 2023 r.

Pierwszą czynność w niniejszej sprawie podjęto 25 czerwca 2018 r., którą było wyznaczenie terminu rozprawy na dzień 8 stycznia 2019 r. Do chwili obecnej pomimo, iż czynności w sprawie podejmowane były w miarę regularnie, czas postępowania wydłużył się nieproporcjonalnie do charakteru sprawy oraz stopnia jej skomplikowania i etapu jej rozpoznania.

Sąd Okręgowy zakłada, że przewlekłość w przedmiotowej sprawie nastąpiła
m.in. z powodu braków kadrowych i dużej liczby spraw do rozpoznania, a nie celowego, opieszałego działania organu. Niemniej jednak skarżący nie może ponosić z tego powodu
konsekwencji. To do państwa należy bowiem taka organizacja wymiaru sprawiedliwości,
by zapewnić stronom prawo do rozpoznania ich sprawy w rozsądnym terminie.

Odnosząc się natomiast do zgłoszonego w skardze żądania przyznania skarżącemu świadczenia pieniężnego, Sąd Okręgowy miał na względzie, że przyznanie odpowiedniej sumy pieniężnej na podstawie powołanego przepisu stanowi sankcję dla państwa za wadliwe zorganizowanie wymiaru sprawiedliwości oraz rekompensatę dla skarżącego za krzywdę moralną spowodowaną przewlekłością postępowania. Następuje ono w wysokości proporcjonalnej do wielkości zwłoki, jej przyczyn oraz dolegliwości dla skarżącego. Odpowiednia suma pieniężna pełni rolę swoistego zadośćuczynienia za stres i frustrację, spowodowane przewlekłością postępowania sądowego (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z 22 marca 2017 r., (...) 7/17, LEX nr 2300161).

Ustalając wysokość sumy pieniężnej przyznanej skarżącemu, Sąd miał na względzie brzmienie art. 12 ust. 4 powołanej ustawy, zgodnie z którym, uwzględniając skargę,
sąd na żądanie skarżącego przyznaje od Skarbu Państwa, a w przypadku skargi
na przewlekłość postępowania prowadzonego przez komornika - od komornika,
sumę pieniężną w wysokości od 2.000 do 20.000 złotych. Wysokość sumy pieniężnej,
w granicach wskazanych w zdaniu pierwszym, wynosi nie mniej niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, niezależnie od tego, ilu etapów postępowania dotyczy stwierdzona przewlekłość postępowania. Sąd może przyznać sumę pieniężną wyższą niż 500 złotych za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania, jeżeli sprawa
ma szczególne znaczenie dla skarżącego, który swoją postawą nie przyczynił się w sposób zawiniony do wydłużenia czasu trwania postępowania. Zgodnie zaś z interpretacją zaprezentowaną w postanowieniu Sądu Najwyższego z 31 maja 2017 r.
(sygn. akt III SPP 21/17) – pod pojęciem „każdy rok dotychczasowego trwania postępowania” należy rozumieć każdy zakończony (a nie rozpoczęty) rok trwania postępowania w sprawie.

Kierując się zarówno przedziałem sumy pieniężnej, jak i ustaloną jej wysokością
za każdy rok przewlekłości postępowania, która w analizowanym przypadku wyniosła ponad 6 lat, Sąd Okręgowy nie znalazł szczególnych przesłanek do podwyższenia tej stawki minimalnej (rocznej). W związku z powyższym skarżącemu przyznano kwotę w wysokości 3.000 zł
(pkt 2 postanowienia). W konsekwencji za nieuzasadnione należało uznać żądanie wykraczające poza przyznaną kwotę, i w tym zakresie skarga podlegała oddaleniu
(pkt 3 postanowienia).

Reasumując, Sąd Okręgowy z uwagi na powyższe okoliczności uznał,
że skarga zasługuje na uwzględnienie i na mocy art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca
2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki orzekł jak w sentencji, przyznając skarżącemu kwotę 5.000 zł jako odpowiednią w okolicznościach niniejszej sprawy. O przyznanej sumie pieniężnej Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 12 ust. 4 ww. ustawy.

Wobec zasadności skargi skarżący mógł również domagać się zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 240 zł, to jest w stawce minimalnej ustalonej stosownie
do przedmiotu sprawy w oparciu o § 14 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, o czym orzeczono
w pkt 4 sentencji.

Wobec stwierdzenia przewlekłości postępowania, na podstawie art. 17 ust. 3 powołanej powyżej ustawy Sąd Okręgowy orzekł o zwrocie na rzecz skarżącego uiszczonej przez niego opłaty od skargi.