Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

POSTANOWIENIE

Dnia 28 lutego 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodnicząca: Sędziowie:	Sędzia Joanna Machoń Wiesława Śmich
	(del.) Renata Jabłońska

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi M. P.

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym dla Warszawy – Żoliborza w Warszawie w sprawie sygn. akt II Ns 697/19

postanawia:

1.  stwierdzić, że w sprawie prowadzonej przed Sądem Rejonowym dla Żoliborza w Warszawie, pod sygn. akt II Ns 697/19 nastąpiła przewlekłość postępowania;

2.  przyznać skarżącej M. P. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Żoliborza w Warszawie kwotę 2500 zł (dwa tysiące pięćset złotych) za okres od 23 maja 2019 r. do dnia 7 lutego 2024 r.

3.  oddalić skargę w pozostałym zakresie;

4.  zwrócić M. P. kwotę 200 zł (dwieście złotych) uiszczoną tytułem opłaty sądowej od skargi i polecić jej wypłacenie ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Warszawy – Żoliborza w Warszawie.

Sygn. akt V S 443/23

UZASADNIENIE

M. P. w trybie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, wniósł o stwierdzenie przewlekłości postępowania w sprawie o sygn. akt II Ns 697/19 toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Żoliborza w Warszawie, zobowiązanie Sądu Rejonowego dla Warszawy – Żoliborza w Warszawie II Wydział Cywilny do rozpoznania przedmiotowej sprawy w terminie dwóch tygodni od rozpoznania niniejszej skargi, a w szczególności do rozpozniania wniosku skarżącej o ustanowienie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu, oraz o zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz skarżącej kwoty 8.000 zł oraz zwrot skarżącej uiszczonej opłaty od skargi w kwocie 200,00 zł

Oceniając prawidłowość i terminowość podjętych czynności przez Sąd Rejonowy, Sąd Okręgowy ustalił:

Wniosek w niniejszej sprawie wnioskodawczym złożyła w dniu 23 maja 2019 r. do Sądu Rejonowego w Pruszkowie zgodnie z wskazaniem ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawczyni w K..

Postanowieniem z dnia 11 października 2019 r. Sąd Rejonowy w Pruszkowie stwierdził swoją niewłaściwość i przekazał sprawę do tutejszego Sądu.

Akta do Sądu Rejonowego dla Warszawy -Żoliborza w Warszawie wpłynęły w dniu 10 grudnia 2019 roku.

Akta, po skierowaniu do losowania, zostały przedstawione sędziemu w dniu 10 stycznia 2020 r.

W dniu 28 maja 2020 r. wydano zarządzenie o wyznaczeniu rozprawy na dzień 3 lipca 2020 r.

W dniu 3 lipca 2020 r. odbyła się rozprawa. Postanowieniem wydanym na rozprawie postanowiono o dokonaniu ogłoszeń o toczącym się postępowaniu oraz wezwano wnioskodawczynię do uiszczenia zaliczki na poczet kosztów dokonania ogłoszenia w gazecie w terminie 7 dni.

Zarządzenie zostało wykonane w dniu 15 grudnia 2020 roku.

W odpowiedzi na zarządzenie wnioskodawczym złożyła pismo, które wpłynęło do Sądu dnia 28 grudnia 2020 roku, w którym odwołała się do pisma wysłanego w dniu 8 lipca 2020 roku, w którym wskazała posiadane dane K. P. (bez adresu).

Pismo to, wraz z pismem złożonym przez wnioskodawczynię dnia 8 lipca 2020 roku zostały przedstawione sędziemu przez pracownika sekretariatu 12 stycznia 2021 roku.

Wobec zweryfikowania w bazie PESEL - SAD po podaniu danych, adresu z bazy PESEL - SAD K. R., z domu P., oraz braku wpłaty zaliczki przez wnioskodawczynię,.

Postanowieniem z dnia 25 stycznia 2021 roku wezwano do udziału w sprawie K. R. oznaczając jej adres według danych bazy PESEL — SAD, wyznaczono termin rozprawy- na dzień 9 marca 2021 celem odebrania zapewnienia od nowo wezwanej uczestniczki, którą wezwano na termin celem złożenia zapewnienia spadkowego, polecono doręczenie jej odpisu wniosku, zwrócono się do USC o akt małżeństwa dot. K. R..

Akt stanu cywilnego dotyczący K. R. wpłynęły do Sądu z Urzędu Stanu Cywilnego dla m.st. W. w dniu 16 lutego 2021 roku.

Korespondencja adresowana do uczestniczki K. R. wróciła po dwukrotnej awizacji w dniu 09 marca 2021 roku.

Zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału z dnia 08 marca 2021 roku zmieniono termin rozprawy z dnia 09 marca 2021 roku na dzień 20 kwietnia 2021 roku.

Zarządzeniem Przewodniczącego posiedzenia z dnia 30 marca 2021 roku polecono ustalenie telefoniczne i mailowe czy w związku z sytuacją epidemiczną oraz Zarządzeniem Prezesa i Dyrektora Sądu dla Warszawy - Żoliborza odnośnie przeprowadzania posiedzeń z użyciem oprogramowania zdalnego z dnia 26 marca 2021 roku, możliwe jest stawienie się uczestników postępowania poprzez aplikację MsTeams.

Zarządzeniem Przewodniczącego Wydziału z dnia 16 kwietnia 2021 roku odwołano termin rozprawy z dnia 20 kwietnia 2021 roku z jednoczesnym zobowiązaniem sędziego referenta do niezwłocznego podjęcia czynności po powrocie z nieobecności.

Zarządzeniem z dnia 04 sierpnia 2021 roku wyznaczono termin rozprawy na dzień 15 września 2021 roku. W dniu 15 września 2021 roku odbyła się rozprawa, na którą stawiła się wnioskodawczym. Z uwagi na nieodebranie przez uczestniczkę K. R. korespondencji, Sąd postanowił odroczyć rozprawę bez terminu oraz przesłać wnioskodawczym odpis wniosku celem doręczenia K. R. za pośrednictwem komornika. Zobowiązano także wnioskodawczynię do przedstawienia dowodu doręczenia przez komornika w terminie 2 miesięcy. Zarządzenie wykonano 17 września 2021 roku.

Następnie w dniu 20 grudnia 2021 roku akta przedstawiono sędziemu referentowi z adnotacją o braku korespondencji w sprawie.

W dniu 23 sierpnia 2022 r. wpłynęła korespondencja wnioskodawczyni.

W dniu 11 października 2022 roku przedstawiono sędziemu pismo wnioskodawczym z 16 sierpnia 2022 roku zawierające protokół czynności doręczenia przez komornika. Doręczenie okazało się bezskuteczne. Nadto wnioskodawczymi wskazała, że nie udało się jej również ustalić aktualnego adresu pobytu uczestniczki K. R..

Postanowieniem z dnia 25 kwietnia 2023 roku Sąd zawiesił postępowanie.

W dniu 25 sierpnia 2023 roku do akt wpłynęło pismo wnioskodawczym zawierające wniosek o ustanowienie kuratora dla nieznanej z miejsca pobytu uczestniczki K. R..

Dnia 6 grudnia 2023 roku wpłynęła skarga na przewlekłość postępowania, przedstawiona sędziemu 12 grudnia 2023 roku.

Postanowieniem z dnia 15 grudnia 2023 roku, ustanowiono kuratora dla nieznanej z miejsca pobytu K. R., polecono dokonanie ogłoszeń o ustanowieniu kuratora oraz wyznaczono termin rozprawy na dzień 7 lutego 2024 roku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 2 ustawy strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie trwa dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego.

Dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania. Nie każda zatem zwłoka w rozpoznaniu sprawy stanowi naruszenie prawa strony do sądu, lecz tylko taka, która nie znajduje uzasadnienia w realiach sprawy.

Sąd Okręgowy poddał analizie terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez Sąd Rejonowy. Doprowadziła ona Sąd Okręgowy do wniosku, iż postępowanie prowadzone było w sposób przewlekły. W szczególności zaznaczyć należy, że już na wstępnym etapie postępowania Sąd Rejonowy działał opieszale - w okresach od 3 lipca 2020 r. do 15 grudnia 2020 r. , 17 września 2021 r. do 25 kwietnia 2023 r. nastąpiła bezpodstawna bezczynność Sądu Rejonowego. W tym czasie, od momentu zarządzenia zawierającego zobowiązanie wnioskodawczyni do doręczenia wniosku za pośrednikiem komornika do wydania postanowienia o zawieszeniu, tj. przez 18 miesięcy Sąd Rejonowy nie wydał żadnych decyzji procesowych. Ponadto podkreślenia wymaga, że zmieniono termin rozprawy, a następnie ją odwołano. W związku z tym, Sąd Okręgowy uznał, że w niniejszej sprawie nastąpiła przewlekłość postępowania. Czas jego trwania wydłużył się nieproporcjonalnie do charakteru sprawy oraz stopnia jej skomplikowania. Obecnie, po upływie niemal 5 lat od daty złożenia wniosku o stwierdzenie nabycia spadku, nie zapadło jeszcze prawomocne rozstrzygniecie. Powyższe w ocenie Sądu Okręgowego jednoznacznie przesądza o tym, iż nie ma szansy na zakończenie przedmiotowego postępowania w rozsądnym terminie, z akt sprawy nie sposób wywnioskować bowiem nawet przybliżonego terminu jej zakończenia. W tym miejscu wskazać należy na stanowisko Sądu Apelacyjnego w Krakowie wyrażone w postanowieniu z dnia 14 grudnia 2016 r. w sprawie o sygn. akt II S 29/16, zgodnie z którym brak jakichkolwiek czynności przez trzy miesiące nie może być kwalifikowany inaczej niż jako przewlekłość.

Dodatkowo w ocenie Sądu Okręgowego pomimo niewypełniania zobowiązania Sądu decyzja o zawieszeniu niniejszego postępowania była niezasadna, a okres zawieszenia postępowania przez około 8 miesięcy wpłynął na jego wydłużenie. Należy mieć bowiem na uwadze, że przedmiotem sprawy jest stwierdzenie nabycia spadku, a co zatem idzie zastosowanie do niej znajdują przepisy o postępowaniu nieprocesowym. Kwestia tego, czy w postępowaniu nieprocesowym stosuje się art. 139 ¹ k.p.c. jest obecnie sporna w orzecznictwie i doktrynie. Sąd Okręgowy stoi na stanowisku, że przepis ten w oparciu o art. 13 § 2 k.p.c. znajduje zastosowanie do postępowań toczących się w trybie nieprocesowym, niemniej jednak przy uwzględnieniu pewnych oboczności wynikających ze specyfiki nieprocesu. W tym miejscu podkreślić należy, że zgodnie z treścią art. 510 § 2 in fine k.p.c. w razie potrzeby wyznaczenia kuratora do zastępowania zainteresowanego, którego miejsce pobytu jest nieznane, jego wyznaczenie następuje z urzędu. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że w procesie zasadą jest ustanawianie kuratora na wniosek, natomiast w postępowaniu nieprocesowym - z urzędu. Nałożenie obowiązku działania z urzędu powoduje, że przewodniczący przed ustanowieniem kuratora powinien przeprowadzić stosowne dochodzenie w celu ustalenia miejsca pobytu osoby zainteresowanej (postanowienie Sądu Najwyższego z 24 września 1998 r., II CKU 61/98; orzeczenie Sądu Najwyższego z 16 lutego 1961 r., IV CR 962/60).

W tym miejscu wskazać należy na stanowisko Sądu Apelacyjnego w Krakowie wyrażone w postanowieniu z dnia 14 grudnia 2016 r. w sprawie o sygn. akt II S 29/16, zgodnie z którym brak jakichkolwiek czynności przez trzy miesiące nie może być kwalifikowany inaczej niż jako przewlekłość.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, Sąd Okręgowy uznał skargę za uzasadnioną

W ocenie Sądu Okręgowego w realiach sprawy zasadnym jest przyznanie na rzecz skarżącej kwoty 2500 zł, stanowiącej sumę 500 zł za każdy rozpoczęty rok toczącego się postępowania. Stosownie bowiem do art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r., sąd przyznaje na żądanie skarżącej od Skarbu Państwa sumę pieniężną w wysokości od 2.000 zł do 20.000 zł, przy czym wysokość sumy pieniężnej wyznaczona w tych granicach wynosi co najmniej 500 zł za każdy rok dotychczasowego trwania postępowania. W realiach niniejszej sprawy, uwzględniając powstały okres przewlekłości, znaczenie przedmiotowej sprawy dla skarżącej oraz fakt, iż w sprawie odbyły się dwie rozprawy Sąd Okręgowy postanowił przyznać rekompensatę dla skarżącej w dolnych granicach przewidzianych we wskazanej ustawie. W stosunku do wagi uchybienia Sądu Rejonowego, jest to bowiem kwota odpowiednia, uzasadniona i adekwatna, zaś w ocenie Sądu Okręgowego brak jest przesłanek do podwyższenia ww. kwoty ponad wskazaną w art. 12 ust. 4 ww. ustawy kwotę minimalną.

W pozostałym zakresie żądanie przyznania sumy pieniężnej oraz zobowiązanie Sądu Rejonowego podlegało oddaleniu. Postanowieniem z dnia 15 grudnia 2023 r. ustanowiono dla nieznanej z miejsca pobytu kuratora oraz wyznaczono termin rozprawy na dzień 7 lutego 2024 r.. Również oddaleniu podlegał wniosek zwrocie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu skargowym, bowiem skarżąca nie była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika (pkt 3).

O zwrocie opłaty od wniesionej skargi Sąd Okręgowy orzeczono na podstawie art. 17 ust 3 ww. ustawy (pkt 4).