Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

POSTANOWIENIE

Dnia 21 marca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie VIII Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Dariusz Łubowski

Protokolant: Paweł Grządziel

przy udziale Prokuratora: Ryszarda Rogatko

po rozpoznaniu w sprawie K. M.

ściganego na podstawie czerwonej noty Interpolu z dnia 31 marca 2017 r. o numerze (...) wydanej przez władze Białorusi w celu przeprowadzenia postepowania karnego

z wniosku Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Warszawie o wydanie orzeczenia w przedmiocie prawnej niedopuszczalności przekazania ściganego

na podstawie art. 604 § 1 pkt 5 i 7 k.p.k.

postanawia:

1.  stwierdzić prawną niedopuszczalność przekazania K. M., obywatela (...), o numerze PESEL (...), ur. (...) w M. (Republika Białorusi), syna I. i K. z domu G., legitymującego się paszportem wydanym przez władze Republiki Białorusi o numerze (...), wydanego w dniu 2 sierpnia 2016 r. oraz kartą pobytu nr (...) wydaną przez Szefa Urzędu ds. Cudzoziemców w dniu 28 czerwca 2022 r., ważną do dnia 28 czerwca 2024 r., poszukiwanego przez władze Republiki Białorusi czerwoną notą Interpolu – celem przeprowadzenia postępowania karnego w zakresie objętym wnioskiem;

2.  kosztami postępowania obciążyć Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

K. M. jest ścigany przez władze Republiki Białorusi na podstawie czerwonej noty Interpolu z dnia 31 marca 2017 r. o numerze (...) w celu przeprowadzenia postepowania karnego w zakresie objętym wnioskiem.

Ścigany podejrzany jest o to, że:

1. w okresie od stycznia do października 2016 roku działając w M. i obwodzie (...), w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, działając wspólnie z innymi osobami i z S.P. S. usiłował doprowadzić D.A. S. do przekazania za swoim pośrednictwem pieniędzy w wielkich rozmiarach, w kwocie 25 000 dolarów amerykańskich (co stanowiło 47 963 rubli i 2 284 jednostek podstawowych) celem przekupienia funkcjonariuszy Komitetu Śledczego Republiki Białorusi celem korzystnego rozstrzygnięcia kwestii należących do jego kompetencji polegającej na nieponoszeniu przez nich odpowiedzialności karnej w sprawie karnej - to jest o przestępstwo z art. 14 część 1 i art. 209 część 4 kodeksu karnego Republiki Białoruś, których odpowiednikiem w prawie polskim może być przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w związku z art. 286 § 1 k.k.;

2. w okresie od sierpnia do października 2016 roku, przebywając w M. i obwodzie (...), działając wspólnie z innymi osobami i z S.P. S. w okresie od czerwca do października 2016 roku działając w M. i obwodzie (...), nakłaniał D.A. S. do przekupienia funkcjonariuszy Komitetu Śledczego Republiki Białorusi, a mianowicie nakłaniał D.A. S. do udzielenia korzyści majątkowej w kwocie 25 000 dolarów amerykańskich funkcjonariuszom Komitetu Śledczego za pośrednictwem S.P. S. w związku z rzekomo wszczętymi sprawami karnymi o numerach (...) i (...) informując go jednocześnie o czynnościach rzekomo podejmowanych w tych sprawach - to jest o przestępstwo z art. 16 część 5 i art. 431 część 2 kodeksu karnego Republiki Białoruś, których odpowiednikiem w prawie polskim może być przestępstwo z art. 18 § 2 k.k. w związku z art. 229 § 1 k.k.;

3. utrzymując bliskie stosunki z S.P. S. i wiedząc, że ta ostatnia służy w Komitecie Śledczym i jest urzędnikiem na odpowiedzialnym stanowisku, w okresie od czerwca do sierpnia 2026 roku, podczas pobytu na terenie M. i obwodu (...), działając dla osiągnięcia korzyści materialnych, metodą namowy i perswazji, namówił ją do nadużycia swoich uprawnień służbowych - to jest przestępstwo z art. 16 część 5 i art. 424 część 3 kodeksu karnego Republiki Białoruś, których odpowiednikiem w prawie polskim może być przestępstwo z art. 18 § 2 k.k. w związku z art. 231 § 2 k.k.;

4. utrzymując bliskie stosunki z S. P. S. i wiedząc, że ta ostatnia pracuje w Komitecie Śledczym i jest upoważniona do uzyskiwania informacji o rozmowach telefonicznych obywateli w celach służbowych, w lipcu 2016 roku przebywał w M. i obwodzie (...), poprzez namowę i perswazje nakłonił ja do umyślnego bezprawnego uzyskania informacji o połączeniach telefonicznych A. A. Z. z numerem (...) za okres od 1.04.2016 roku do 20.07.2016 roku, wykorzystania swoich uprawnień sprzecznie z interesem służby oraz rozpowszechniania tej informacji w drodze przekazania do wglądu drogą elektroniczną jemu i D.A. S., bez urzędowej potrzeby, a także bez wiedzy i zgody właściciela informacji, to jest o przestępstwo z art. 16 część 5 i art. 203 część 2 kodeksu karnego Republiki Białoruś, których odpowiednikiem w prawie polskim może być przestępstwo z art. 18 § 2 k.k. w związku z art. 266 § 2 k.k.

Ścigany został zatrzymany w dniu 13 grudnia 2023 roku o godzinie 16:30 przez funkcjonariuszy KRP W. (...).

Przesłuchany w charakterze ściganego w Prokuraturze Okręgowej w W. K. M. złożył wyjaśnienia, z których wynika, że zarzuty wobec niego zostały sfabrykowane. Dodał, że nikomu nie dawał łapówki ani nikogo nie nakłaniał do jej przyjęcia. Jak wyjaśniał od 2010 roku uczestniczył w demonstracjach przeciwko Łukaszence, dlatego próbowano sfabrykować przeciwko niemu dowody.

Wobec ściganego nie stosowano środków zapobiegawczych.

Wnioskiem z dnia 27 lutego 2024 roku Prokurator Prokuratury Okręgowej w W. wystąpił do tut. Sądu Okręgowego o stwierdzenie prawnej niedopuszczalności wydania ściganego stronie białoruskiej.

Sąd zważył co następuje.

Wniosek prokuratora o stwierdzenie prawnej niedopuszczalności wydania ściganego władzom białoruskim w sposób oczywisty jest uzasadniony.

W niniejszej sprawie bez wątpienia zachodzi bezwzględna przesłanka prawnej niedopuszczalności wydania ściganego stypizowana w art. 604 § 1 pkt 5 i 7 k.p.k., albowiem zachodzi uzasadniona obawa, że w państwie żądającym wydania może dojść do naruszenia wolności i praw ściganego.

W Białorusi brak jest bowiem niezawisłych i niezależnych sądów. Władza sądownicza jest całkowicie kontrolowana przez aparat represji w szczególności służby specjalne podległe z kolei władzy wykonawczej, sędziowie nominowani są na krótki okres, celem zwiększenia ich zależności od władzy wykonawczej, która ich nominuje. Prokuratorzy posiadają nadmierne i nieproporcjonalne uprawnienia, albowiem mogą stosować tymczasowe aresztowanie bez zgody sądu. Ograniczone, a częstokroć całkowicie wykluczone jest przy tym prawo do obrony, obrońcy nie mogą bowiem zapoznawać się z aktami postępowania przygotowawczego, ogranicza się ich udział w przesłuchaniach dopóki prokuratura nie wniesie formalnie aktu oskarżenia do sądu. Ponadto niezwykle trudne jest zakwestionowanie dowodów w postaci opinii biegłych, którzy pozostają pod całkowitą kontrolą prokuratur. Białoruskie sądy uznają za dowody przeciwko oskarżonym informacje uzyskane w wyniku tortur podczas przesłuchań, zaś torturowanie przez organy ścigania jest powszechne. Natomiast skazani na kary pozbawienia wolności odbywają je w nieludzkich warunkach zagrażających życiu i zdrowiu, zbyt małych celach, bez dostępu do środków higieny osobistej, pościeli oraz ciepłej odzieży, bez opieki medycznej, z głodowymi racjami żywieniowymi. Ograniczany jest także kontakt osadzonych z rodzinami i stosowana jest wobec nich przez strażników więziennych jak i brutalnych współosadzonych przemoc fizyczna 1 .

W świetle wyżej powołanych faktów, wydanie do Republiki Białorusi osoby podejrzanej, oskarżonej lub skazanej za jakiekolwiek przestępstwo nie może mieć miejsca – w każdym bowiem przypadku zachodzi obawa, że w państwie tym może dojść do naruszenia wolności i praw osoby wydanej (art. 604 § 1 pkt 7 k.p.k.), gwarantowanych przede wszystkim w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, to jest zakazu tortur (art. 3), prawa do wolności i bezpieczeństwa osobistego (art. 5), prawa do rzetelnego procesu sądowego (art. 6), prawa do skutecznego środka odwoławczego (art. 13).

Niewątpliwie także wydane ściganego byłoby sprzeczne z prawem polskim (art. 604 § 1 pkt 5 k.p.k., ponieważ zgodnie z art. 87 ust. 1 Konstytucji RP źródłami powszechnie obowiązującego w Polsce prawa są: Konstytucja RP, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia, to w sytuacji gdy ekstradycja pozostaje w sprzeczności z tymi aktami normatywnymi, należy ją uznać za niedopuszczalną (tak Hofmański, Sadzik, Zgryzek, Kodeks, t. 3, 2012, s. 715). Ustawodawca pozostawił sądowi orzekającemu w przedmiocie wniosku państwa obcego o wydanie osoby ściganej swobodę orzekania w tym sensie, że jest on władny stwierdzić, czy z obowiązujących przepisów prawa, w tym wiążących Polskę dwu- i wielostronnych traktatów międzynarodowych, wynika in concreto dopuszczalność czy niedopuszczalność wydania tej osoby państwu wnioskującemu (postanowienie SN z 29.07.1997 r., II KKN 313/97, OSNKW 1997/9–10, poz. 85).

Niewątpliwie zatem w tej sytuacji wydanie ściganego, któremu realnie grozi naruszenie podstawowych praw określonych w Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, stanowiłoby rażące naruszenie przepisów prawa, tak krajowego jak i międzynarodowego.

Warto zauważyć także, że gwarancje przewidziane w art. 604 § 1 pkt 5 i 7 oraz art. 3 EKPC obowiązują niezależnie od charakteru przestępstw popełnianych przez osobę ściganą w państwie wzywającym (przestępstwo kryminalne czy też tzw. przestępstwo polityczne). Gwarancje te mają również zastosowanie niezależnie, np. od stwierdzonego faktu nagannego zachowania osoby ściganej. Sąd orzekający w sprawie dopuszczalności wydania osoby ściganej ogranicza się bowiem do skontrolowania, czy zachodzą przeszkody prawne czyniące niedopuszczalnym uwzględnienie wniosku (SN IV KK 422/10, LEX nr 846391).

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w postanowieniu.

1 Amnesty International Report 2020/21; The State of the World's Human Rights; Belarus 2020 https://www.ecoi.net/en/document/2048638.html,

Report on democratisation (electoral process, civil society, independent media, governance) and rule of law (corruption) in 2020 Nations in Transit 2021 – Belarus,

https://www.ecoi.net/en/document/2050439.html