Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

POSTANOWIENIE

Dnia 26 stycznia 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie VIII Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Dariusz Łubowski

Protokolant: sekr. sąd. Dariusz Markowski

przy udziale Prokuratora: Dariusza Ślepokury

po rozpoznaniu w sprawie S. P.

podejrzanego o popełnienie przestępstw z części 1 i 2 art. 342, części 1 i 3 artykuł 293, części 3 art. 130 białoruskiego kodeksu karnego

ściganego na podstawie wniosku ekstradycyjnego z dnia 12.11.2020 roku wydanego przez Prokuraturę Generalną Republiki Białorusi – do postępowania karnego o sygn. (...)

z wniosku Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Warszawie o wydanie orzeczenia w przedmiocie prawnej dopuszczalności przekazania ściganego

na podstawie art. 604 § 1 pkt 1, 5 i 7 k.p.k. oraz art. 68 ust 1 pkt 1 i 5 Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Białoruś o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, rodzinnych, pracowniczych i karnych (Dz.U.1995.128.619 z dnia 1995.11.15)

postanowił:

1.  stwierdzić prawną niedopuszczalność przekazania S. P., obywatela(...), syna A. i S. z domu K., urodzonego (...) w M. (Białoruś), legitymującego się kartą pobytu o serii i numerze (...) ważną do 03.12.2023 r., poszukiwanego przez władze Republiki Białorusi - celem przeprowadzenia postępowania karnego w zakresie objętym wnioskiem ekstradycyjnym;

2.  kosztami postępowania obciążyć Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

W dniu 23 listopada 2020 roku do Prokuratury Okręgowej w Warszawie wpłynął wniosek władz Białorusi wraz z tłumaczeniem na język polski o wydanie S. P..

S. P., obywatel (...), jest ścigany przez władze białoruskie do postępowania karnego, w którym jest podejrzany o to, że:

I. realizując zamiar organizowania w mieście M. zgromadzeń masowych z naruszeniem ustalonego porządku, rażąco łamiących porządek publiczny i związanych z nieposłuszeństwem wobec wydawanych na podstawie prawa poleceń pracowników organów spraw wewnętrznych, powodujących zakłócenia pracy transportu, przedsiębiorstw, instytucji i organizacji, w okresie od 14.07.2020 roku do 02.11.2020 roku. przebywając w wiarygodnie niezidentyfikowanym miejscu poza Republiką Białoruś, korzystając z globalnej sieci komputerowej Internet (dalej Internet) oraz zasobu internetowego (...), działając w grupie osób w ramach wcześniejszej zmowy ż P. oraz osobami niezidentyfikowanymi, opublikował w częściach składowych zasobu internetowego (...) (kanałach): (...) (obecnie - (...)) z nazwą domeny (...) (obecnie (...)) z nazwą domeny (...) z nazwą domeny (...) informacje wzywające do wyrażenia protestu społecznego i politycznego oraz udziału nieograniczonej liczby osób w zgromadzeniach masowych z naruszeniem ustalonego porządku, rażąco łamiących porządek publiczny i związanych z nieposłuszeństwem wobec wydawanych na podstawie prawa poleceń pracowników organów spraw wewnętrznych, powodujących zakłócenia pracy transportu, przedsiębiorstw, instytucji i organizacji, wskazując miejsca i czas gromadzenia się uczestników takich niedozwolonych zgromadzeń masowych, plan ich działań, informacje mające na celu wciąganie osób w działania zbiorowe rażąco łamiące porządek publiczny, a także inne informacje dotyczące koordynacji i zarządzania nielegalną działalnością tych osób i ich przemieszczania się po terytorium M., organizując w ten sposób akcje grupowe rażąco łamiące porządek publiczny i aktywny udział w nich obywateli.

Przez swoje działania S. P. popełnił zorganizowanie działań grupowych, które rażąco łamią porządek publiczny i są związane z wyraźnym nieposłuszeństwem wobec wydawanych na podstawie prawa poleceń władz i spowodowały zakłócenia w funkcjonowaniu transportu, przedsiębiorstw, instytucji i organizacji,

to jest o przestępstwo z części 1 artykuł 342 białoruskiego kodeksu karnego;

II. realizując zamiar przeszkolenia i innego przygotowania osób do udziału w wydarzeniach masowych z naruszeniem ustalonego porządku, rażąco łamiących porządek publiczny i związanych z nieposłuszeństwem wobec wydawanych na podstawie prawa poleceń pracowników organów spraw wewnętrznych, powodujących zakłócenia pracy transportu, przedsiębiorstw, instytucji i organizacji, w okresie od 14.07.2020 roku do 02.11.2020 roku znajdując się w wiarygodnie niezidentyfikowanym miejscu poza Republiką Białoruś z wykorzystaniem Internetu i zasobu internetowego (...), działając w grupie osób w ramach wcześniejszej zmowy z P. oraz osobami niezidentyfikowanymi, umieścił w dostępie publicznym w administrowanych przez niego i inne osoby częściach składowych zasobu internetowego (...) (kanałach) ,. (...) (obecnie (...)) z nazwą domeny (...) (obecnie (...)) z nazwą domeny (...) z nazwą domeny (...) informacje szkoleniowe i wyjaśniające o odzieży i ekwipunku, zapewniających ochronę przed specjalnymi środkami, używanymi przez pracowników organów spraw wewnętrznych, zapewniających maskowanie, utrudniających identyfikację tożsamości uczestników niedozwolonych zgromadzeń masowych; instrukcje o sposobach fizycznego współdziałania uczestników niedozwolonych zgromadzeń masowych, sposobach stosowania specjalnych środków wobec pracowników organów spraw wewnętrznych, sposobach blokowania komunikacji transportowych, uszkodzenia i dezorganizacji ruchu służbowego transportu pracowników milicji, sposobach dezorganizacji działalności organów i organizacji państwowych, sposobach realizacji łączności między uczestnikami niedozwolonych zgromadzeń masowych, taktyce realizacji wspólnych działań naruszających porządek publiczny, przez co zrealizował przeszkolenie i inne przygotowanie osób do udziału w działaniach grupowych rażąco łamiących porządek publiczny.

Przez swoje działania S. P. popełnił przeszkolenie i inne przygotowanie osób do udziału w działaniach grupowych rażąco łamiących porządek publiczny,

to jest o przestępstwo z części 2 artykuł 342 białoruskiego kodeksu karnego;

III. realizując zamiar zorganizowania masowych zamieszek w M., którym towarzyszyły przemoc wobec osób, pogromy, podpalenia, niszczenie mienia i zbrojny opór wobec przedstawicieli władz, w okresie od 08.08.2020 roku, do 12.08.2020 roku znajdując się w wiarygodnie niezidentyfikowanym miejscu poza Republiką Białoruś z wykorzystaniem Internetu i zasobu internetowego (...), działając w grupie osób w ramach wcześniejszej zmowy z P.. oraz osobami niezidentyfikowanymi, opublikował w dostępie publicznym w administrowanych przez niego i inne osoby częściach składowych zasobu internetowego (...) (kanałach) (...) (obecnie (...)) z nazwą domeny (...) (obecnie (...)) z nazwą domeny (...) z nazwą domeny (...) informacje wzywające do udziału nieograniczonej liczby osób w zamieszkach masowych w różnych miejscach miasta M., stawiania oporu i stosowania przemocy wobec pracowników organów wewnętrznych, popełnienia pogromów i podpaleń, niszczenia mienia, blokowania komunikacji transportowych w dniu wyborów Prezydenta Republiki Białoruś 09.08.2020 roku i w dniach następnych, ze wskazaniem miejsc i czasu gromadzenia się uczestników zamieszek masowych, planu ich działań, informacji mających na celu wciąganie osób w zamieszki masowe, a także inne informacje dotyczące koordynacji i zarządzania nielegalną działalnością tych osób i ich przemieszczania się po terytorium M., organizując w ten sposób zamieszki masowe.

Przez swoje działania S. P. popełnił zorganizowanie masowych zamieszek, którym towarzyszyły przemoc nad osobami, pogromy, podpalenia, niszczenie mienia i zbrojny opór wobec przedstawicieli władz,

to jest o przestępstwo z części 1 artykuł 293 białoruskiego kodeksu karnego;

IV. realizując zamiar przeszkolenia i innego przygotowywania osób do udziału w masowych zamieszkach w M., którym towarzyszyły przemoc nad osobami, pogromy, podpalenia, niszczenie mienia i zbrojny opór wobec przedstawicieli władz, w okresie od 08.08.2020 roku do 12.08.2020 roku znajdując się w wiarygodnie niezidentyfikowanym miejscu poza Republiką Białoruś z wykorzystaniem Internetu i zasobu internetowego (...), działając w grupie osób w ramach wcześniejszej zmowy z P. oraz osobami niezidentyfikowanymi, opublikował w dostępie publicznym w administrowanych przez niego i inne osoby częściach składowych zasobu internetowego (...) (kanałach) (...) (obecnie (...)) z nazwą domeny (...) (obecnie (...)) z nazwą domeny (...) z nazwą domeny (...) informacje szkoleniowe i wyjaśniające o odzieży i ekwipunku, zapewniających ochronę przed specjalnymi środkami, używanymi przez pracowników organów spraw wewnętrznych, zapewniających maskowanie, utrudniających identyfikację tożsamości uczestników masowych zamieszek; instrukcje o sposobach fizycznego współdziałania uczestników masowych zamieszek, sposobach stosowania specjalnych środków wobec pracowników organów spraw wewnętrznych, sposobach blokowania komunikacji transportowych, uszkodzenia i dezorganizacji ruchu służbowego transportu pracowników milicji, sposobach dezorganizacji działalności organów i organizacji państwowych, sposobach realizacji łączności między uczestnikami masowych zamieszek, taktyce przeprowadzania masowych zamieszek, przez co popełnił przeszkolenie i inne przygotowanie osób do udziału w masowych zamieszkach.

Przez swoje działania S. P. popełnił przeszkolenie i inne przygotowanie osób do udziału w masowych zamieszkach, którym towarzyszyły przemoc nad osobami, pogromy, podpalenia, niszczenie mienia i zbrojny opór wobec przedstawicieli władz,

to jest o przestępstwo z części 3 artykuł 293 białoruskiego kodeksu karnego;

V. działając w grupie osób razem z P. oraz innymi osobami niezidentyfikowanymi, mając na celu wywołania u innych osób wrogości społecznej i niezgody na tle przynależności zawodowej, dotyczącej dwóch grup zawodowo- społecznych w Republice Białoruś - przedstawicieli władz i funkcjonariuszy organów ścigania, mając wspólny zamiar podjęcia działań zmierzających do ukształtowania i utrwalenia negatywnego stereotypu oraz negatywnego wizerunku przedstawicieli tych grup zawodowo-społecznych, wywołania wrogości, poczucia odrazy i nienawiści do nich, to znaczy wspólny zamiar podjęcia działań mających na celu wywołanie wrogości społecznej i niezgody w stosunku do przedstawicieli władz i funkcjonariuszy organów ścigania Republiki Białoruś, w sierpniu-wrześniu 2020 roku, znajdując się w niezidentyfikowanych miejscach poza Republiką Białoruś, korzystając w celu realizacji swoich przestępczych zamiarów ze sprzętu komputerowego, globalnej sieci komputerowej Internet i stosownego oprogramowania, umyślnie opracował i opublikował w globalnej sieci komputerowej Internet w dostępie publicznym części składowe zasobu internetowego „(...) (kanały) (...) (obecnie (...) z nazwą domeny (...) (obecnie (...)) z nazwą domeny (...) z nazwą domeny (...)

W ten sposób S. P. zyskał możliwość administrowania powyższych zasobów, czyli samodzielnego zamieszczania i edytowania na nich różnych informacji według swojego uznania, w tym artykułów tekstowych, obrazów graficznych i fotograficznych, linków do nagrań, tekstowych komunikatów (komentarzy).

Realizując swój przestępczy zamiar, aby osiągnąć powyższy cel, S. P. działając w grupie osób razem z P. oraz innymi osobami niezidentyfikowanymi, w sierpniu-wrześniu 2020 roku, znajdując w niezidentyfikowanych miejscach poza Republiką Białoruś, korzystając w celu realizacji swoich przestępczych zamiarów ze sprzętu komputerowego i globalnej sieci komputerowej Internet, działając umyślnie, zdając sobie sprawę z rozgłosu swoich działań i z chęcią ich popełnienia, dążąc do przyciągnięcia uwagi jak najszerszej publiczności, to znaczy jak największej liczby osób, do rozpowszechnianych przez niego informacji, korzystając z części składowych zasobu internetowego „(...) (kanałów) (...) (obecnie (...)) z nazwą domeny (...) (obecnie (...)) z nazwą domeny (...) z nazwą domeny (...) jako ze środka masowego przekazu, w kilku etapach opublikował i zachował w swobodnym dostępie w globalnej sieci komputerowej Internet na wyżej wskazanych opracowanych i administrowanych przez niego zasobach, artykuły tekstowe o charakterze publicystycznym (w tym zawierające obrazy graficzne i fotograficzne, linki do nagrań wideo), i tym samym popełnił umyślne działania mające na celu wzbudzenie wrogości społecznej i niezgody na tle przynależności zawodowej, dotyczącej dwóch grup zawodowo-społecznych w Republice Białoruś - przedstawicieli władz i funkcjonariuszy organów ścigania.

Przez swoje działania S. P. popełnił umyślne działania mające na celu wzbudzenie innej wrogości społecznej i niezgody ze względu na inną przynależność zawodową, popełnione przez grupę osób,

to jest o przestępstwo z części 3 artykuł 130 białoruskiego kodeksu karnego.

S. P. nie przyznał się do popełnienia zarzucanych mu czynów oraz wyjaśnił, że stanowią one wyraz prześladowań jego osoby przez władze białoruskie, mających na celu powstrzymanie go przed działalnością opozycyjną wobec reżimu panującego w Białorusi.

Wobec ściganego nie stosowano środków zapobiegawczych.

Wnioskiem z dnia 10 listopada 2021 roku Prokurator Prokuratury Okręgowej w Warszawie wystąpił do tut. Sądu Okręgowego o stwierdzenie prawnej niedopuszczalności wydania ściganego stronie białoruskiej.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Wniosek prokuratora o stwierdzenie prawnej niedopuszczalności wydania ściganego reżimowi białoruskiemu w sposób oczywisty jest uzasadniony.

W niniejszej sprawie bez wątpienia zachodzą bezwzględne przesłanki prawnej niedopuszczalności wydania ściganego stypizowane w art. 604 § 1 pkt 1, 5 i 7 k.p.k. oraz jednocześnie art. 68 ust 1 pkt 1 i 5 Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Białoruś o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, rodzinnych, pracowniczych i karnych (Dz.U.1995.128.619 z dnia 1995.11.15).

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego brak jest najmniejszych wątpliwości, iż wniosek o wydanie ściganego opiera się na fałszywych informacjach, a władze białoruskie nieuprawnienie wykorzystują narzędzie ekstradycji do eliminacji ściganego ze społeczeństwa, co ma uniemożliwić mu dalszą działalność opozycyjną do reżimu A. Ł. skupiającego w swych rękach władzę wykonawczą, ustawodawczą oraz sądowniczą w Białorusi, celem sprawowania autorytarnych rządów, które sprowadzają się jedynie do nagminnego łamania praw człowieka, dotyczącego wszelkich sfer życia oraz ogółu społeczeństwa.

Nie jest możliwe wydanie ściganego białoruskiemu wymiarowi sprawiedliwości, albowiem na Białorusi w ogóle nie istnieje wymiar sprawiedliwości w rozumieniu standardów demokratycznego państwa prawa. Reżim białoruski nie dopuszcza bowiem działalności niezawisłych i niezależnych sądów. Władza sądownicza jest całkowicie kontrolowana przez aparat represji w szczególności służby specjalne podległe z kolei dyktatorowi, sędziowie nominowani są na krótki okres, celem zwiększenia ich zależności od władzy wykonawczej, która ich nominuje. Prokuratorzy posiadają nadmierne i nieproporcjonalne uprawnienia, albowiem mogą stosować tymczasowe aresztowanie bez zgody sądu (co pozostaje niezmienne jeszcze od czasów stalinowskich). Ograniczone a częstokroć całkowicie wykluczone jest przy tym prawo do obrony, obrońcy nie mogą bowiem zapoznawać się z aktami postępowania przygotowawczego, ogranicza się ich udział w przesłuchaniach dopóki prokuratura nie wniesie formalnie aktu oskarżenia do sądu. Ponadto niezwykle trudne jest zakwestionowanie dowodów w postaci opinii biegłych, którzy pozostają pod całkowitą kontrolą prokuratur. Białoruskie sądy uznają za dowody przeciwko oskarżonym informacje uzyskane w wyniku tortur podczas przesłuchań, zaś torturowanie przez organy ścigania jest powszechne. Natomiast skazani na kary pozbawienia wolności odbywają je w nieludzkich warunkach zagrażających życiu i zdrowiu, zbyt małych celach, bez dostępu do środków higieny osobistej, pościeli oraz ciepłej odzieży, bez opieki medycznej, z głodowymi racjami żywieniowymi. Ograniczany jest także kontakt osadzonych z rodzinami i stosowana jest wobec nich przez strażników więziennych jak i brutalnych współosadzonych przemoc fizyczna 1 .

W tym stanie rzeczy wydanie do Białorusi jakiejkolwiek osoby podejrzanej, oskarżonej lub skazanej za jakiekolwiek przestępstwo nie może mieć miejsca – w każdym bowiem przypadku zachodzi pewność, że w państwie tym dojdzie do naruszenia wolności i praw osoby wydanej (art. 604 § 1 pkt 7 k.p.k.). Terror i rażące naruszanie praw człowieka mają na Białorusi charakter totalny i systemowy.

Ponadto, przypisywane ściganemu przez służby białoruskie karalne zachowania – stanowiące de facto wyraz wolności słowa oraz działalność na rzecz obrony praw człowieka i obywatela - nie mogą być przez żaden sąd demokratycznego państwa prawa oceniane jako przestępstwa. Ocena taka stanowiłaby bowiem poparcie dla zbrodniczej dyktatury Ł. ścigającego swych opozycjonistów za wszelką cenę i wszelkimi metodami, wbrew przepisom prawa międzynarodowego oraz krajowego poszczególnych państw, jak miało to miejsce choćby w stosunku do R. P. – współpodejrzanego w postępowaniu będącym przedmiotem niniejszej sprawy, celem aresztowania którego. Służby specjalne Białorusi dopuściły się aktu terroryzmu państwowego porywając polski statek powietrzny - samolot linii lotniczych R. – lecący z A. do W., zmuszając jego załogę do lądowania w M. i bezprawnie aresztując dwoje pasażerów.

Wątpliwym jest także uprawnienie władz białoruskich do występowania z niniejszym wnioskiem ekstradycyjnym, które to przysługuje jedynie podmiotom prawa międzynarodowego, wyposażonym w suwerenną władzę. Ewidentna jest tymczasem na arenie międzynarodowej absolutnie wasalna pozycja Białorusi wobec Rosji. Rząd polski ani żadnego państwa członkowskiego Unii Europejskiej nie uznaje władzy białoruskiego dyktatora za legalną. Zatem Białoruś z punktu widzenia prawa międzynarodowego nie ma obecnie legalnych władz. Należy postawić retoryczne pytania: Czy państwo białoruskie w ogóle faktycznie nadal istnieje jako samodzielny podmiot prawa międzynarodowego, skoro jest całkowicie kontrolowane przez inne państwo? Czy sąd jakiegokolwiek demokratycznego państwa prawa stwierdziłby prawną dopuszczalność wydania człowieka państwu winnemu systemowego naruszania praw człowieka: masowo dręczącego, torturującego i mordującego swoich własnych obywateli, tylko dlatego, że pozostają w opozycji do lokalnego dyktatora? W końcu, czy sąd polski może przejść do porządku obok faktu, że władze białoruskie występujące o wydanie w sposób zorganizowany i masowy każdego dnia naruszają integralność polskiej granicy, atakują i ranią polskich żołnierzy oraz strażników granicznych, niszczą mienie Państwa Polskiego?

Niezależnie od powyższego, ścigany uzyskał w Polsce azyl oraz status uchodźcy, wobec udowodnienia, iż jest prześladowany przez władze kraju pochodzenia – Republiki Białoruś.

Zgodnie zaś zarówno z artykułem 604 § 1 pkt 1 kodeksu postepowania karnego, jak i art. 68 ust. 1 pkt 1 Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Białoruś o pomocy prawnej i stosunkach prawnych w sprawach cywilnych, rodzinnych, pracowniczych i karnych niedopuszczalne jest wydanie osoby, która korzysta w Rzeczypospolitej Polskiej z prawa azylu.

Ponadto wydane ściganego byłoby sprzeczne z prawem polskim (art. 604 § 1 pkt 5 k.p.k.) ze względu na przyznany ściganemu status uchodźcy politycznego oraz oparcie niniejszego wniosku ekstradycyjnego o decyzję o tymczasowym aresztowaniu ściganego wydaną przez białoruski organ nie będący sądem.

Zgodnie bowiem z art. 87 ust. 1 Konstytucji RP, źródłami powszechnie obowiązującego w Polsce prawa są: Konstytucja RP, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.

W świetle zaś art. 33 ust. 1 Konwencji dotyczącej statusu uchodźców sporządzonej w Genewie 28.07.1951 roku, której Polska jest stroną od 26 grudnia 1991 roku , żadne Umawiające się Państwo nie wydali lub nie zawróci w żaden sposób uchodźcy do granicy terytoriów, gdzie jego życiu lub wolności zagrażałoby niebezpieczeństwo ze względu na jego rasę, religię, obywatelstwo, przynależność do określonej grupy społecznej lub przekonania polityczne.

Ponadto, jak już wspomniano powyżej, niniejszy wniosek ekstradycyjny opiera się na decyzji o tymczasowym aresztowaniu ściganego wydanej przez białoruski organ nie będący organem sądowym – postanowienie w tym przedmiocie wydane zostało przez białoruskiego prokuratora. W świetle zaś art. 5 ust. 3 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (której Polska jest stroną od 19 stycznia 1993 roku), art. 41 ust. 3 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, jak i art. 250 § 1 polskiego kodeksu postepowania karnego, tymczasowe aresztowanie może nastąpić tylko na mocy postanowienia sądu. Niewątpliwie zatem w tej sytuacji wydanie ściganego celem pozbawienia go wolności na terytorium Białorusi bez uprzedniej decyzji organu sądowego w tym przedmiocie, stanowiłoby naruszenie podstawowych praw i wolności ściganego oraz rażące naruszenie przepisów prawa, tak krajowego jak i międzynarodowego.

Jednocześnie w sprawie zachodzi przesłanka odmowy wydania wyrażona w art. 604 § 2 pkt 1 k.p.k.

Ścigany ma bowiem w Rzeczypospolitej Polskiej stałe miejsce zamieszkania.

W tym stanie rzeczy, wniosek władz białoruskich w najmniejszym stopniu nie zasługiwał na uwzględnienie.

Mając powyższe na uwadze, Sąd postanowił jak na wstępie.

Sędzia Dariusz Łubowski

1 Amnesty International Report 2020/21; The State of the World's Human Rights; Belarus 2020 (...)

Report on democratisation (electoral process, civil society, independent media, governance) and rule of law (corruption) in 2020 Nations in Transit 2021 – Belarus,

https://www.ecoi.net/en/document/2050439.html