Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

Formularz UK 2

Sygn. akt

IX Ka 490/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku.

Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie z dnia 17 lutego 2021 r., sygn. akt X K 268/118

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana i uniewinnienie

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Zarzut

zarzut 1 apelacji Prokuratora:

obraza przepisów prawa procesowego mająca wpływ na treść orzeczenia, to jest art. 7 k.p.k.:

polegająca na dowolnej ocenie dowodów z pominięciem zasad prawidłowego rozumowania i doświadczenia życiowego, w szczególności poprzez danie wiary wyjaśnieniom oskarżonej, iż sytuacja finansowa (...) S.A. nie dawała podstaw do uznania jej za niewypłacalną i niepodzielenie wniosków opinii biegłego z zakresu ekonomii H. Z. co do ziszczenia się w dniu 13 grudnia 2013 r. przesłanek obowiązku złożenia przez oskarżoną wniosku o upadłość (...) S.A.

zarzut 2 apelacji Prokuratora:

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływa na jego treść:

poprzez przyjęcie, iż w okresie objętym zarzutem nie zaszły okoliczności uzasadniające stwierdzenie niewypłacalności spółki (...) S.A., zobowiązujące zarząd spółki do złożenia wniosku o upadłość

☒ zasadne

☐ częściowo zasadne

☐ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Uchybieniem wytkniętym Sądowi Rejonowemu jest obraza przepisu art. 7 k.p.k. (zasady swobodnej oceny dowodów) oraz będący jej konsekwencją błąd w ustaleniach faktycznych. Nie przesądzając kategorycznie na obecnym etapie postępowania ponownych ustaleń stanu faktycznego, sprawstwa ani winy oskarżonej, zdaniem Sądu Okręgowego, nie sposób odmówić zasadności zarzutom apelacji.

Opinie biegłego z zakresu księgowości i rachunkowości H. Z., zarówno pisemna - sporządzona na etapie postepowania przygotowawczego, jak i złożona na rozprawie ustna są jednoznaczne i kategoryczne w swych wnioskach: spółka (...) S.A. z siedzibą w P. w latach 2012-2014 znajdowała się w na tyle stabilnej sytuacji majątkowo finansowej (dodatnie kapitały własne, majątek w całości pokrywający zobowiązania, dwie dotacje), iż nie powinna mieć problemów z bieżącym regulowaniem zobowiązań. Jednakże na dzień 31 grudnia 2013 r. miała również prawie 1 milion złotych zobowiązań publicznoprawnych z tytułu podatków i ubezpieczeń, ponad pół miliona złotych nieuregulowanych zobowiązań handlowych wobec podmiotów prywatnych oraz niedobór gotówki na kwotę przekraczającą milion złotych. Przy czym biegła wskazuje wprost „Zdaniem biegłej nieregulowanie wymagalnych zobowiązań, zarówno z tytułu dostaw i usług, jak również zobowiązań podatkowych było wyborem Zarządu Spółki” (k. 800v). W roku 2014 wymagalne zobowiązania publicznoprawne nadal nie były regulowane, tymczasem Spółka zakupiła obligacje na kwotę ponad półtora miliona złotych. W tym roku otrzymała również dwie dotacje na łączną kwotę 7.500.000 złotych. Zatem spółka zwiększała wartość swego majątku trwałego, korzystała z dotacji, inwestowała w obligacje, a jednocześnie nie regulowała wymagalnych zobowiązań. Jak wskazuje biegła, stan finansowy spółki sukcesywnie się jednak pogarszał – od 2013 r. zaczęła w znacznie większym stopniu korzystać z finasowania swej działalności poprzez kredyty i pożyczki, co mogło sygnalizować pojawiające się problemy z utrzymaniem bieżącej płynności finansowej. Na koniec 2014 r. sytuacja stała się niepokojąca z uwagi na znaczący wzrost zobowiązań podatkowych, zobowiązań wobec dostawców oraz pojawieniem się zobowiązań z tytułu zaciągniętych uprzednio kredytów i pożyczek (k. 788). Sprawozdania finansowe spółki za lata 2015 i 2016 nie zostały złożone w KRS – niemożliwa jest zatem weryfikacja oświadczenia oskarżonej, iż w latach tych spółka posiadała „majątek i nadpłatę” (k. 1033). Natomiast w grudniu 2016 r. Sąd Rejonowy w Warszawie oddalił wniosek ZUS o ogłoszenie upadłości tej spółki, co wskazuje iż jej majątek nie wystarczał już na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego lub wystarczał tylko na nie (art. 13 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe).

Sąd Rejonowy wskazuje w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku dwa argumenty na uniewinnienie oskarżonej: po pierwsze - brak podstaw merytorycznych do złożenia wniosku o upadłość, po drugie - iż oskarżonej nie można przypisać umyślności działania. Tymczasem na datę 31 grudnia 2013 r. spełniona niewątpliwie była jedna z przesłanek ogłoszenia upadłości (art. 11 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe) – niewykonywanie wymagalnych zobowiązań pieniężnych i to na około 1,5 miliona złotych. Dla oceny ziszczenia się tej przesłanki nie jest wymagana, ani nawet potrzebna, ocena kondycji finansowej podmiotu, jest to bowiem fakt. Całokształt sytuacji finansowej spółki istotny jest w przypadku oceny, czynionej na okoliczność zaistnienia drugiej z przesłanek niewypłacalności (art. 11 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe), to jest sytuacji, gdy zobowiązania pieniężne przekraczają wartość majątku. Taki stan nie zaistniał w spółce (...) S.A. w grudniu 2013 r., lecz skoro w grudniu 2016 r. oddalono wniosek o upadłość wydaje się, iż musiał jednak też się pojawić, tyle że w okresie późniejszym – nie tego jednak dotyczyły rozważania Sądu Rejonowego i zarzuty apelacji. Zatem jeden z warunków do zgłoszenia wniosku o upadłość tej spółki niewątpliwie zaistniał. Sąd Okręgowy nie podziela stanowiska sądu I instancji, iż stwierdzenie zaistnienia przesłanki upadłości osoby prawnej leży w swobodnej gestii sądu, oczywistym jest, iż sąd nie jest związany opiniami biegłych z zakresu rachunkowości, które może uznać za niemiarodajne, niemniej jednak orzeka w ramach zakreślonych przez przepisy prawa. Wobec jasnego brzmienia przepisu ust. 1 art. 11 ustawy Prawo upadłościowe zbędna staje się interpretacja, wskazana w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku jako stanowisko doktryny, to jest iż nierealizowanie zobowiązań nie świadczy o tym, że dłużnik jest niewypłacalny, konieczny bowiem do tego jest zły stan jego finansów uniemożliwiający ich regulowanie. Bardziej zasadne jest powołanie się na ugruntowane w tej kwestii stanowisko orzecznictwa sądowego, w którym konsekwentnie przyjmuje się, iż „Jeżeli dłużnik nie wykonuje ciążących na nim wymagalnych zobowiązań, wówczas jest niewypłacalny, co stwarza podstawę ogłoszenia w stosunku do niego upadłości. Dla określenia stanu niewypłacalności nieistotne jest, czy dłużnik nie wykonuje wszystkich swoich zobowiązań, czy też tylko niektórych z nich, jak też jaka jest przyczyna niewykonywania zobowiązań oraz ilość wierzycieli. Niewypłacalność istnieje nie tylko wtedy, gdy dłużnik nie ma środków, lecz także wtedy, gdy dłużnik nie wykonuje zobowiązań z innych przyczyn” (wyrok
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 3 lutego 2021 r., I SA/Sz 785/20). Oskarżona jako Prezes zarządu (...) S.A. miała świadomość wysokości zobowiązań nieregulowanych przez spółkę, jednakże mimo posiadanych środków nie podejmowała decyzji o ich spłacaniu. Przy czym oskarżona wyjaśnia, iż w jej ocenie, kiedy była prezesem Zarządu, nie było przesłanek do ogłoszenia upadłości (k. 1033). Takie jej przekonanie, jak również kwestie zakupu przez nią udziałów w tej spółce, czy też planów i kroków podejmowanych w kierunku jej rozwoju nie mają mocy ekskulpującej oskarżoną. Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 15 grudnia 2020 r., sygn. akt III AUa 836/20, zgodnie z którym „ Subiektywne przekonanie członka zarządu, że mimo niepłacenia długów spółce uda się jeszcze poprawić kondycję, a więc przekonanie, że niespłacanie długów jest spowodowane przejściowymi trudnościami, nie ma znaczenia dla oceny przesłanki egzoneracyjnej członka zarządu w kwestii jego odpowiedzialności. To bowiem na zarządzie spoczywa obowiązek monitorowania spraw spółki i oceny, czy dochodzi do krótkotrwałego wstrzymania płacenia długów na skutek przejściowych trudności, czy też dochodzi do zaprzestania płacenia długów w sposób trwały. Brak winy w niezgłoszeniu wniosku o upadłość nie może polegać na samej nadziei na wpływy i zyski. Nie może też wynikać z przekonania o braku potrzeby zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości bądź wszczęcia postępowania układowego”. Sąd Okręgowy nie podzielił zatem również drugiego argumentu Sądu Rejonowego, iż „ oskarżonej nie można zarzucać, że miała świadomość, że ciąży na niej obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości i umyślnie (nawet w zamiarze ewentualnym) takiego wniosku nie złożyła”.

Wniosek

uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wobec uznania zarzutów Prokuratora za zasadne uwzględniono wniosek z nimi związany i zaskarżony wyrok uchylono do ponownego rozpoznania przez sąd I instancji.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Sąd Rejonowy nie dopuścił się żadnych podlegających uwzględnieniu z urzędu uchybień.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

art. 454 § 1 k.p.k.

uchylenie wyroku w całości do ponownego rozpoznania

z przyczyn wskazanych przy uzasadnieniu uznania za zasadne zarzutów apelacji Prokuratora

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Zdaniem Sądu Okręgowego kwestia winy oskarżonej w zakresie zarzucanego jej czynu wymaga pogłębionych rozważań na gruncie orzecznictwa nie tylko sądów karnych, lecz również administracyjnych. Nie ogranicza to Sądu Rejonowego w inicjatywnie dowodowej, gdyby dostrzegł taką potrzebę, jednocześnie szczegółowo przeprowadzone przez sąd I instancji postępowanie dowodowe pozwala na skorzystanie przy ponownym rozpoznawaniu tej sprawy w szeroki sposób z możliwości, jaką daje art. 442 § 2 k.p.k.

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

6.  Koszty Procesu

P unkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

Wobec uchylenia wyroku koszty postępowania przejęto na rachunek Skarbu Państwa na podstawie art. 636 § 1 k.p.k.

7.  PODPIS

1.1. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

PROKURATOR

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

UNIEWINNIENIE

1.2.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.1. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

UCHYLENIE

☐

ZMIANA