Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

X Ka 297/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Piasecznie z dnia 18 listopada 2021 r., sygn. akt II K 1358/20

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.

J. K. (1)

J. K. (1) został dotychczas sześciokrotnie prawomocnie skazany za popełnienie przestępstw z art. 286 § 1 k.k. Wszystkie czyny popełniono w taki sam sposób – pokrzywdzeni zostali doprowadzeni do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, tj. przelaniem umówionej kwoty tytułem zaliczki na zakup pojazdu oferowanego do fikcyjnej sprzedaży w ogłoszeniach zamieszczanych na portalu (...) lub (...), bez zamiaru realizacji transakcji oraz zwrotu zaliczki, przy posłużeniu się fałszywymi danymi.

informacja KRK

odpisy wyroków

521-526

457, 460, 474,

481, 484, zał. I

2.

j.w.

J. K. (1) został uniewinniony od popełnienia czynu z art. 286 § 1 k.k. wyrokiem z dnia 28 marca 2018 r. SR we Wschowie, w sprawie II K 365/17.

odpis wyroku

zał. nr III, k.281

3.

j.w.

J. K. (1) do dnia 6 czerwca 2017 r. był zameldowany w O., gm. (...), jednak od 26 kwietnia 2013 r. nie mieszkał pod tym adresem i nie utrzymywał kontaktu z rodziną (rodzicami). Mimo to powyższy adres przez cały czas wskazywał jako miejsce zamieszkania i adres do doręczeń, m. in. w banku przy otwieraniu rachunku bankowego oraz podczas przesłuchań w postępowaniach karnych.

notatka

kopia umowy

wywiad

protokoły przesłuchań w charakterze podejrzanego

48

41

177

załączniki nr I, II, III

4.

j.w.

J. K. (1) był poszukiwany przez różne jednostki w kraju w związku z prowadzonymi postępowaniami karnymi (dochodzeniami) o czyny z art. 286 § 1 k.k. Został zatrzymany w dniu 9 sierpnia 2017 r.

czynności poszukiwawcze w tej sprawie oraz pozostałych postępowaniach

zał. nr II, k.134

5.

j.w.

W dniu 21 stycznia 2015 r. w(...) Oddział w W. J. K. (1) zawarł umowę o kartę przedpłaconą, numer rachunku (...). Jego tożsamość została wtedy zweryfikowana po okazaniu dowodu osobistego (...). J. K. (1) złożył na umowie własnoręczny podpis. Podał, że mieszka w O., gm. (...) (choć tam już nie przebywał od 2 lat), wskazał też numer (...), którym faktycznie nie dysponował (numer zarejestrowany na M. S., użytkownik K. S. – jego żona).

kopie umowy

opinia biegłej A. J. (1)

zeznania M. S.

k.41

zał. nr I-III

6.

j.w.

Na rachunek w (...) nr (...) wpłynęły środki finansowe z tytułu zaliczek wpłacanych przez potencjalnych nabywców pojazdów - pokrzywdzonych w sprawie niniejszej oraz w sprawach II K 973/17 (SR Jastrzębie Zdrój), II K 684/17 (SR Chełm), IX K 971/17 (SR Gdynia), II K 365/17 (SR Wschowa).

Wypłata środków z tytułu zaliczek wpłaconych w związku z ogłoszeniem sprzedaży V. (...) miała miejsce w (...) w G. (bankomat).

zestawienie transakcji

odpisy wyroków, zeznania pokrzywdzonych oraz potwierdzenia przelewów

załączniki nr I, II III

k.53

7.

j.w.

J. K. (1) nie zgłaszał utraty dowodu osobistego (...), dokument ten nie figurował w bazie KSIP jako utracony.

Nowy dowód (...) uzyskał w W. na skutek wniosku złożonego w dniu 2.08.2017 r.

notatka

wyjaśnienia osk.

PESEL

k. 80 zał. nr III

zał. nr I-III

77-79

425-426

zał. nr II - k.179

8.

j.w.

Numer telefonu podany przez oskarżonego przy zawieraniu umowy w (...) ( (...)) nie jest tożsamy z numerem telefonu podanym do kontaktu w ogłoszeniu o sprzedaży (...) zamieszczonym w dniu 27.01.2015 r. – (...).

Abonent tego nr telefonu nie został zidentyfikowany (system pre-paid). Telefon logował się w W. i G..

zawiadomienie

informacja (...)

załącznik nr I

k.4

k.18

22, 51-55, 108-114

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.

J. K. (1)

J. K. (1) nie popełnił zarzucanego mu czynu.

wyjaśnienia oskarżonego złożone w sprawach IX K 971/17, II K 684/17, II K 365/17

zał. nr I, II, III

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1 - 8

dokumenty pochodzące ze spraw IX K 971/17, II K 684/17, II K 365/17, informacja KRK, odpisy wyroków

Dokumenty pochodzące w akt wymienionych spraw nie budziły zastrzeżeń co do autentyczności, pochodziły od uprawnionych podmiotów. Analogiczne cechy posiadają odpisy wyroków oraz informacje z KRK.

5

opinia biegłej z zakresu badania pisma ręcznego

Biegła kategorycznie zaopiniowała, że podpis na druku umowy bankowej nakreślił J. K. (1). Opinia ta dotyczy dokumentów, które były jednocześnie dowodami w sprawie niniejszej. Nie budzi zastrzeżeń, jest kompletna, jasna, nie zawiera sprzeczności. Biegła dysponowała materiałem porównawczym bezwpływowym. Stanowi wartościowy dowód.

5, 6

zeznania M. S.

zeznania pokrzywdzonych w sprawach w/w

Zeznania M. S. sąd odwoławczy uznał za wiarygodne. Świadek okazał się abonentem numeru telefonu, który oskarżony wskazał przy zawieraniu umowy o kartę przedpłaconą. Nie potrafił wyjaśnić, z jakiego powodu oskarżony podał jego numer, czemu należy dać wiarę, gdyż nie ustalono jakichkolwiek powiązań między świadkiem a oskarżonym.

Zeznania pokrzywdzonych w sprawach IX K 971/17, II K 684/17, II K 365/17, również nie budzą wątpliwości, ich znaczenie dla rozpatrywanej sprawy było ograniczone, chodziło jedynie o potwierdzenie modus operandi sprawcy oraz wpływu zaliczek na konto utworzone przez oskarżonego.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

2.1.2.1

wyjaśnienia J. K. złożone w sprawach IX K 971/17, II K 684/17, II K 365/17

Wyjaśnienia zostały uznane za niewiarygodne z przyczyn wskazanych w pkt 4 formularza.

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1. obraza prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu, tj. art. 286 § 1 k.k., poprzez jego niewłaściwe zastosowanie w prawidłowo ustalonym i niekwestionowanym stanie faktycznym, z którego nie wynika na czym miało polegać wprowadzenie pokrzywdzonego w błąd, ani by niekorzystne rozporządzenie mieniem było wynikiem wprowadzenia pokrzywdzonego w błąd przez J. K. (1);

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, polegający na błędnym przyjęciu, że ogłoszenie sprzedaży samochodu w serwisie (...) zostało umieszczone przez oskarżonego, podczas, gdy w sprawie nie został przeprowadzony żaden dowód, który potwierdziłby ten fakt;

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

3. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, iż M. Z. (1) nawiązał kontakt z oskarżonym J. K. (1) oraz, że numer telefonu wskazany przy założeniu karty przedpłaconej (k. 41, 50) jest tożsamy z numerem telefonu z ogłoszenia, podczas, gdy ze znajdującego się w aktach wydruku ogłoszenia i zeznań pokrzywdzonego wynika, że kontaktował się on pod numerem (...), którego właściciela nie ustalono i który, wbrew ustaleniom sądu I instancji, nie jest tożsamy z numerem wskazanym przy założeniu konta dla karty przedpłaconej;

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

4. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, iż J. K. (1) dopuścił się zarzuconego mu czynu, podczas, gdy z przeprowadzonych na rozprawie dowodów oraz pisemnych wyjaśnień oskarżonego, niesłusznie pominiętych przez sąd, wynika, że oskarżony jest osobą bezdomną, nieposługującą się komputerem, nieposiadającym adresu e-mail ani dostępu do komputera, która mieszkała w noclegowni, co wobec jego oświadczeń i braku przeciwdowodów powinno prowadzić do przyjęcia, ze nie dopuścił się zarzuconego mu czynu.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Na wstępie należy odnieść się samej konstrukcji apelacji obrońcy oraz jej uzupełnienia, pod kątem dopuszczalności rozpoznania uzupełnienia apelacji.

W apelacji ,,podstawowej”, wniesionej w ustawowym terminie (k. 319-320), obrońca podniósł jedynie zarzut obrazy prawa materialnego – art. 286 § 1 k.k. – w niekwestionowanym stanie faktycznym, poprzez brak wskazania, na czym polegało wprowadzenie pokrzywdzonego w błąd (zarzut z pkt 1). W uzasadnieniu apelacji podkreślono wyraźnie, że obrona nie kwestionuje ustaleń faktycznych sądu I instancji, jedynie zarzuca, że z uzasadnienia wyroku nie wynika, na czym miało polegać wprowadzenie pokrzywdzonego w błąd, jak też nie wynika, że J. K. (1) nie miał możliwości wywiązania się z oferowanej sprzedaży samochodu. Zdaniem obrońcy, ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy nie dawały podstaw do przyjęcia, by oskarżony dopuścił się przestępstwa, bowiem nie każde doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzenia mieniem stanowi oszustwo.

Ponieważ treść pisemnego uzasadnienia wyroku rzeczywiście nie zawierała odniesienia do podniesionej w apelacji kwestii, nadto, na skutek opuszczenia w komparycji wyroku fragmentu opisu czynu zarzucanego oskarżonemu, błąd ten powielono w uzasadnieniu wyroku (pkt 1.1 formularza – czyn przypisany oskarżonemu), uzasadniało to zwrot sprawy do Sądu Rejonowego celem rozważenia sprostowania zaistniałej omyłki oraz uzupełnienia uzasadnienia w zakresie, w jakim pominięto motywację odnoszącą się do znamienia ,,wprowadzenia w błąd”, w trybie art. 449a § 1 k.p.k. Podkreślić trzeba, że w istniejącym stanie prawnym sąd odwoławczy nie ma innej możliwości wyegzekwowania od sądu I instancji braków uzasadnienia, które uniemożliwiają prawidłowe rozpoznanie środka odwoławczego.

Sąd Rejonowy w Piasecznie postanowieniem z dnia 13 czerwca 2022 r. sprostował oczywistą omyłkę pisarską w komparycji wyroku przez uzupełnienie opisu czynu o pominięty fragment -,,co do możliwości i zamiaru sprzedaży za pośrednictwem Internetu samochodu marki (...), czym doprowadził M. Z. (1)” (k. 354). Postanowienie nie zostało zaskarżone i uprawomocniło się 6 lipca 2022 r.

W uzupełnionym uzasadnieniu wyroku (k.355-358) zawarty został prawidłowy opis czynu przypisanego oskarżonemu oraz wskazano okoliczności wiążące się z wprowadzeniem pokrzywdzonego w błąd.

W powyższej sytuacji, obrońca miał prawo uzupełnić apelację i uczynił to formułując trzy zarzuty oparte na podstawie z art. 438 pkt 3 k.p.k. (zarzuty z pkt 2 - 4 ).

Odnosząc się do powyższych zmian, należy przede wszystkim uznać, że uprawnione było sprostowanie omyłki w zakresie opisu czynu. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż J. K. (1) zarzucono popełnienie przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w postaci zawierającej opis wszystkich znamion tego czynu, co wynika zarówno z postanowienia o przedstawieniu zarzutów (k. 67), jak i zarzutu aktu oskarżenia (k. 230). Wprowadzenie do komparycji zaskarżonego wyroku niepełnego opisu czynu stanowiło więc jedynie oczywistą omyłkę przy sporządzaniu wyroku – przy przepisywaniu zarzutu opuszczono jego fragment. Następnie błąd ten został mechanicznie powielony przy sporządzaniu uzasadnienia wyroku. Świadczy to wprawdzie o braku staranności osoby sporządzającej uzasadnienie (na tym etapie omyłka w wyroku powinna być dostrzeżona i naprawiona z urzędu), ale nie ma charakteru błędu merytorycznego w postaci obrazy prawa materialnego (art. 286 § 1 k.k.).

Należało zatem rozważyć, czy uzupełnienie apelacji o zarzuty błędu w ustaleniach faktycznych było dopuszczalne i jak w tej sytuacji powinien postąpić sąd odwoławczy.

W art. 449a § 3 k.p.k. ustawodawca nie wskazał, w jakim konkretnie zakresie apelacja może zostać uzupełniona. Wykładnia systemowa i funkcjonalna prowadzi do stwierdzenia, że skoro uzupełnienie uzasadnienia następuje co do określonej kwestii, to tylko w zakresie z tą kwestią związanym może nastąpić uzupełnienie apelacji, natomiast szeroka wykładnia tego przepisu prowadzi do wniosku, że skoro uzupełnienie uzasadnienia nastąpiło w zakresie zaskarżenia apelacją, to uzupełnienie zarzutów może nastąpić na całym tym obszarze, z tym tylko, że w granicach związanych z uzupełnieniem uzasadnienia [por. Świecki D. (red.), Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, Lex/el. 2023].

Uzupełnienie zarzutów może więc dotyczyć zarówno sytuacji, gdy zarzuty te zostały sformułowane w apelacji „pierwotnej”, jak i sytuacji, gdy ich nie postawiono. Jednak w pierwszej z tych konfiguracji strona może, oczywiście tylko w pierwotnie wyznaczonym zakresie zaskarżenia, niejako „doformułować” (uzupełnić) zarzuty już postawione, nie może natomiast formułować całkowicie nowych zarzutów. Przedmiotem uzupełnienia mogą być wyłącznie zarzuty pozostające w związku z treścią uzupełnionych fragmentów uzasadnienia, nie można pod pozorem uzupełnienia zarzutów wskazywać na uchybienia pozostające jedynie w związku z „pierwotnym” uzasadnieniem wyroku, a nie z treściami uzupełnionymi [Stefański R. A. (red.), Zabłocki S. (red.), Kodeks postępowania karnego. Tom IV. Komentarz do art. 425 – 467, WKP 2021].

Powracając zatem do treści zarzutów apelacji ,,pierwotnej” i jej uzupełnienia wniesionego przez obrońcę J. K. (1), kierując się powyższą wykładnią przepisu art. 449a § 3 k.p.k., należy dokonać porównania ich zakresu w stosunku do treści uzasadnienia ,,pierwotnego” i uzupełnionego.

W treści pierwotnego uzasadnienia jako fakty udowodnione wskazano, że J. K. (1) w dniu 27 stycznia 2015 r. zamieścił na portalu (...).pl ogłoszenie o sprzedaży samochodu (...) za kwotę 2 200 zł, tego samego dnia skontaktował się z nim telefonicznie pokrzywdzony M. Z. (1), w czasie rozmowy mężczyźni umówili się na przelanie kwoty 500 zł tytułem zaliczki na zakup pojazdu. Tego samego dnia M. Z. dokonał przelewu wskazanej kwoty na konto o wskazanym numerze, a 29 stycznia J. K. (1) potwierdził otrzymanie zaliczki. Od 30 stycznia 2015 r. kontakt z J. K. był już niemożliwy (brak odpowiedzi na maile, wyłączony telefon). Zaliczka nie została zwrócona. M. Z. skontaktował się poprzez forum internetowe z P. R. (1), któremu przytrafiło się podobne zdarzenie.

W części dotyczącej podstawy prawnej wyroku Sąd Rejonowy argumentował, że zaliczka została przelana na konto bankowe J. K. (1).

Obrońca kwestionując w apelacji ,,pierwotnej” niewskazanie na czym miało polegać wprowadzenie pokrzywdzonego w błąd oraz niewykazanie, że oskarżony nie miał możliwości wywiązania się ze sprzedaży pojazdu, nie kwestionował więc takich okoliczności faktycznych, jak:

- zamieszczenie przez oskarżonego ogłoszenia o sprzedaży samochodu (...),

- odbycie przez oskarżonego rozmowy telefonicznej z pokrzywdzonym M. Z. (1), który na ogłoszenie odpowiedział i ustalenie w trakcie tej rozmowy kwoty zaliczki na zakup oraz sposobu jej przekazania,

- dokonanie przelewu kwoty 500 zł tytułem zaliczki na określone konto bankowe (należące do J. K. (1), co stwierdzono w pkt 3 formularza), potwierdzenie otrzymania tej kwoty przez oskarżonego,

- utrata kontaktu z oskarżonym od dnia 30 stycznia 2015 r., niezwrócenie zaliczki,

- uzyskanie wiedzy przez pokrzywdzonego, że w analogiczny sposób oszukany został P. R. (1).

Sąd Okręgowy nakazał sądowi I instancji uzupełnienie uzasadnienia w części dotyczącej ustalenia faktów poprzez wskazanie okoliczności świadczących o wprowadzeniu M. Z. w błąd (pkt 1.1 formularza) oraz wyjaśnienie na czym miało polegać wprowadzenie w błąd - w podstawie prawnej wyroku (część 3 formularza).

Z uzupełnionego uzasadnienia wyroku wynika, że w części 1 dotyczącej ustalenia faktów wskazano następujące dodatkowe okoliczności (k. 355):

- w ogłoszeniu o sprzedaży samochodu (...) J. K. (1) posłużył się danymi (...), konto użytkownika o takich personaliach utworzono 27 stycznia 2015 r., pod wskazanym adresem w K. nigdy jednak R. L. nie mieszkał, ostatnie logowanie pochodzi z daty 31 stycznia 2015 r.,

- rachunek bankowy w (...) założył dnia 21 stycznia 2015 r. w W. J. K. (1), wskazując numer (...) , który był także numerem telefonu do kontaktu z R. L., J. K. (1) nie mieszkał pod adresem wskazanym w umowie rachunku bankowego i nie utrzymywał kontaktu z rodziną,

- środki finansowe z tego rachunku były wypłacane w bankomatach,

- J. K. (1) był poszukiwany, zatrzymano go 9 lipca 2020 roku.

Sąd Rejonowy wskazał jednocześnie, że powyższe okoliczności zostały ustalone na podstawie dowodów wymienionych w ,,pierwotnym” uzasadnieniu (co jest zgodne, za wyjątkiem częściowo błędnie wskazywanych numerów kart).

Natomiast w części 3 formularza (podstawa prawna wyroku) Sąd Rejonowy powołał wymienione wyżej okoliczności na uzasadnienie wprowadzenia pokrzywdzonego w błąd (posłużenie się w ogłoszeniu oraz przy utworzeniu konta na (...) fałszywymi danymi). Nadto, argumentował, że oskarżony przekazywał M. Z. informację, iż pojazd oferowany do sprzedaży znajduje się w W., żądanie zaliczki motywował dużym zainteresowaniem nabyciem samochodu, a po otrzymaniu zaliczki ,,zniknął”. Sąd wskazał także na wprowadzenie w błąd w podobny sposób innych pokrzywdzonych.

W uzupełnieniu apelacji obrońca sformułował trzy zarzuty błędu w ustaleniach faktycznych. Pomimo tego, że w pierwotnej apelacji podniesiony był jedynie zarzut obrazy prawa materialnego, uzupełnienie uzasadnienia w części dotyczącej ustaleń faktycznych, co do zasady, umożliwiało sformułowanie tego rodzaju zarzutów. Nie można jednak zapominać, iż uzupełnienie apelacji powinno odnosić się tylko do zakresu uzupełnienia dokonanego przez sąd I instancji. W tym przypadku uzupełnione lub dodatkowe zarzuty powinny dotyczyć tylko kwestii uprzednio pominiętej przez sąd orzekający, czyli sposobu wprowadzenia pokrzywdzonego w błąd, nadto, w kształcie nie pozostającym w sprzeczności z pierwotną treścią apelacji.

Obrońca tymczasem sformułował właściwie ,,nową” apelację, kwestionującą ustalenia, których w pierwotnej apelacji nie negował.

W zarzucie z pkt 2 zakwestionował bowiem prawidłowość ustalenia, iż ogłoszenie sprzedaży samochodu w serwisie (...) zostało umieszczone przez oskarżonego, w zarzucie z pkt 3 zakwestionował ustalenie, iż M. Z. (1) nawiązał kontakt telefoniczny z oskarżonym, a w pkt 3 ustalenie, iż J. K. (1) popełnił przypisane mu przestępstwo, gdy z niesłusznie pominiętych ,,pisemnych wyjaśnień” oskarżonego wynikało, że był on niezdolny do jego popełnienia (bezdomny, mieszkający w noclegowni, brak dostępu do komputera, brak adresu e-mail, nieposługiwanie się komputerem).

Z powyższej analizy porównawczej jasno zatem wynika, iż uzupełnienie apelacji w ogóle nie odnosi się do uzupełnionej części uzasadnienia wyroku związanej z kwestią wprowadzenia pokrzywdzonego w błąd, lecz do całokształtu ustaleń faktycznych co do istoty sprawy, do tego zaś obrońca nie był uprawniony.

Zarzuty z pkt 2, 3 i 4 nie podlegały więc merytorycznemu rozpoznaniu w takim kształcie, w jakim je sformułowano, natomiast Sąd Okręgowy potraktował je jako impuls do działania z urzędu, celem weryfikacji, czy skazanie J. K. (1) nie jest orzeczeniem rażąco niesprawiedliwym, o czym szerzej w pkt 4 formularza.

Merytorycznemu rozpoznaniu podlega zatem jedynie zarzut z pkt 1 sformułowany w pierwotnej apelacji. Zarzut ten okazał się chybiony.

Z prawidłowego opisu czynu, który był od początku obrońcy znany (niezależnie od uchybienia w postaci omyłki w jego opisie w wyroku), wynikało ogólnie na czym polegało wprowadzenie pokrzywdzonego w błąd. W opisie czynu wskazano bowiem na wprowadzenie w błąd ,,co do możliwości i zamiaru sprzedaży oferowanego samochodu”.

Natomiast odmienną kwestię stanowiło wykazanie przez sąd orzekający, jakie okoliczności o powyższym świadczyły i na jakiej podstawie faktycznej ustalenie to zostało dokonane. Należy to jednak do sfery ustaleń faktycznych, zatem wyklucza uwzględnienie zarzutu obrazy prawa materialnego.

W pierwszym uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy okoliczności te wskazał zbyt ogólnie, nadto pominął kwestię wprowadzenia w błąd pokrzywdzonego przy wyjaśnianiu podstawy prawnej wyroku. W uzupełnionym uzasadnieniu kwestia ta została szerzej umotywowana, co nie znaczy, że wyczerpująco, ale na tyle, by możliwe stało się odtworzenie rozumowania sądu I instancji, a przez to dokonanie kontroli instancyjnej orzeczenia.

W świetle uzupełnionego uzasadnienia wyroku oraz treści dowodów wskazanych w pierwszym uzasadnieniu, nie ulega wątpliwości, że zamieszczenie ogłoszenia o sprzedaży (...) na portalu (...) było podjęte z zamiarem dokonania oszustwa na szkodę potencjalnych nabywców. Samochód ten, o ile w ogóle był w dyspozycji oskarżonego lub innych osób, wbrew treści ogłoszenia, nie był przedmiotem rzeczywistej oferty sprzedaży. Oferta miała służyć do wyłudzenia zaliczek na poczet zakupu od potencjalnych nabywców pojazdu. W tym celu posłużono się fałszywymi danymi oferenta – R. L., na te dane utworzono w dniu zamieszczenia ogłoszenia konto użytkownika. M. Z. (1) został więc bezspornie wprowadzony w błąd co do możliwości zakupu oferowanego samochodu najpierw przez zamieszczenie fałszywej oferty (ogłoszenia na (...)), a następnie już bezpośrednio przez rzekomego sprzedającego – w rozmowie telefonicznej. Należy zwrócić uwagę, że zaliczki na zakup tego samochodu zostały przyjęte nie tylko od M. Z., ale także od P. R. (1) oraz kilku innych osób, co wynika z historii rachunku bankowego J. K. (1) ( k. 44, k. 59 załącznika nr I, łączna kwota zaliczek 2 680 zł). Wprawdzie, oprócz M. Z. i P. R., nie ustalono, aby pozostałe osoby zgłosiły popełnienie przestępstwa na ich szkodę, jednak zasady logiki i doświadczenia życiowego wskazują, iż nie jest uczciwym postępowaniem uzyskiwanie od 6 osób zaliczek na zakup tego samego samochodu. Wszystkie zaliczki wpłacono tego samego dnia – 28 stycznia 2015 r. - na poczet zakupu (...). Dalsze dane z historii rachunku wskazują na ,,grupowy” wpływ zaliczek na zakup innych pojazdów, jak W., S., motocykle, skutery, co koreluje z treścią pozostałych wyroków skazujących oskarżonego. J. K. (1) został już prawomocnie skazany za oszustwo popełnione na szkodę P. R. (1) przez Sąd Rejonowy w Gdyni (sygn. akt IX K 971/17).

Niewątpliwie zatem pomiędzy wprowadzeniem w błąd pokrzywdzonego a niekorzystnym rozporządzeniem mieniem (wpłatą zaliczki) istnieje związek przyczynowy.

Podkreślić jeszcze raz trzeba, że obrońca w ramach zarzutu 1 nie kwestionował, aby osobą, która zamieściła ogłoszenie, podawała się za sprzedającego i rozmawiała telefonicznie z pokrzywdzonym był J. K. (1), zatem zarzuty uzupełniające, w których obrońca kwestionuje te okoliczności, nie mogą być uznane za uprawnione, pozostając w sprzeczności z pierwotną wersją apelacji.

Wniosek

o zmianę wyroku przez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak było podstaw do zmiany wyroku przez uniewinnienie oskarżonego, apelacja obrońcy okazała się niezasadna, a sąd odwoławczy, po uzupełnieniu postępowania dowodowego oraz rozważenia, z urzędu, całości materiału dowodowego, nie dostrzegł wystarczających podstaw do wydania wyroku reformatoryjnego w części dotyczącej sprawstwa zarzucanego czynu.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

- weryfikacja prawidłowości rozstrzygnięcia co do winy w kontekście zarzutów sformułowanych w uzupełnieniu apelacji

- weryfikacja słuszności orzeczenia o karze

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Mając na uwadze wyjątkowo niestaranne i mało rzetelne przeprowadzenie postępowania w tej sprawie, co dotyczy przede wszystkim postępowania przygotowawczego, ale i sądowego, podczas którego Sąd Rejonowy nie usiłował nawet naprawić uchybień dochodzenia, przynajmniej poprzez uzyskanie właściwych kopii dokumentów ze sprawy prowadzonej przez KP G.(zamiast w formie faxów), czy też podjęcia próby zweryfikowania pism z 26 i 28 stycznia 2021 r. oraz 26 lutego 2021 r. nadesłanych przez J. K. (1) z Aresztu Śledczego w R. (k.243, 261-263v), Sąd Okręgowy uznał, że w kontekście ,,nowych” zarzutów sformułowanych w uzupełnieniu apelacji obrońcy, konieczne jest uzupełnienie postępowania dowodowego z urzędu.

Zostały uzyskane odpisy wszystkich wyroków skazujących J. K. (1), a Sąd Okręgowy zapoznał się z aktami trzech spraw:

- Sądu Rejonowego w Chełmie, sygn. II K 684/17, bowiem oskarżony w piśmie z 26 lutego 2021 r. wskazywał, że właśnie w tej sprawie złożył wyczerpujące wyjaśnienia, które miały być ,,wystarczające do oczyszczenia go z zarzutów oszustwa”,

- Sądu Rejonowego w Gdyni, sygn. IX K 971/17, bowiem większość dokumentów – faxów pochodzi z tej właśnie sprawy, ponadto dotyczyła ona tego samego ogłoszenia o sprzedaży V. (...),

- Sądu Rejonowego we Wschowej, sygn. II K 365/17 (przekazanie sprawy do tego sądu przez SR w Pruszkowie), ponieważ okazało się, że w aktach tej sprawy znajduje się oryginał opinii biegłej z zakresu badania pisma ręcznego A. J. (1), która była wykorzystywana w innych postępowaniach przeciwko J. K. (1), o czym sąd odwoławczy powziął wiedzę z akt IX K 971/17 i II K 684/17.

Dodatkowe dokumenty uzyskane z powyższych spraw, oceniane w korelacji z dowodami zebranymi w niniejszej sprawie, pozwoliły negatywnie zweryfikować linię obrony przyjętą przez oskarżonego.

Podkreślić jednak należy, iż J. K. (1) w tej sprawie wyjaśnień nie złożył. Podczas przesłuchania w charakterze podejrzanego nie przyznał się do popełnienia czynu i odmówił wyjaśnień, a na rozprawę nie stawił się. Pismo z dnia 26 lutego 2021 r. (k. 261-263v) nie stanowi dowodu procesowego z wyjaśnień oskarżonego, może być więc traktowane wyłącznie jako informacja o pewnych okolicznościach i dowodach, w tym dowodu z procesowych wyjaśnień złożonych po zatrzymaniu w sprawie ,, (...)”.

Z protokołów przesłuchań J. K. (1) w charakterze podejrzanego w sprawach IX K 971/17, II K 365/17 oraz II K 684/17 (znajdujących się w załącznikach nr I, II i III) wynika, że złożył on w tych postępowaniach prawie jednobrzmiące wyjaśnienia. Zanegował jakikolwiek swój związek ze zdarzeniami, zaprzeczył założeniu konta na (...) ((...)) oraz zamieszczaniu w Internecie ogłoszeń o sprzedaży pojazdów. Zaprzeczył także założeniu rachunku w (...) w W. i oświadczył, że na umowie nie ma jego podpisu. Podał, że w 2013 roku w W. zgubił portfel z dowodem osobistym, jednak nigdzie tego nie zgłosił, bo nie było takiej potrzeby. W styczniu i lutym 2015 roku pracował w sadownictwie w G., nie miał wtedy komputera. Nie wiedział, że ktoś się pod niego podszywał, czuje się niewinny.

Wyjaśnienia te, w ogólnym sensie, odpowiadają wersji zawartej w piśmie z 26.02.2021 r., czyli wersji, że oskarżony nie miał żadnego związku z oszustwami, a inna osoba posługiwała się jego danymi i dowodem osobistym, który wcześniej utracił.

W szczegółach natomiast te wersje znacznie się różnią. W piśmie oskarżony podaje, że dowód został mu skradziony w czerwcu 2011 roku w noclegowni. Następnie, odmiennie niż w wyjaśnieniach, wskazał, że od czerwca 2014 r. do lipca 2015 roku pracował w warsztacie samochodowym w J., gm. (...) jako blacharz. Nadto, oświadczył, że nie potrafi posługiwać się komputerem.

Oceniając te wyjaśnienia J. K. (1), Sąd Okręgowy uznał je w całości za niewiarygodne, zwłaszcza przy uwzględnieniu uzupełnionego postępowania dowodowego.

Przede wszystkim, bezpodstawnie oskarżony zaprzeczył, aby to nie on zawarł w (...), w dniu 21 stycznia 2015 r., umowę o kartę przedpłaconą, a w związku z tym niewiarygodna staje się wersja o utracie dowodu osobistego w 2011 lub 2013 r. (abstrahując od tego, czy na skutek kradzieży, czy zagubienia).

Badając akta innych spraw sąd odwoławczy dotarł do postępowania prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w P. dotyczącego oszustwa popełnionego w dniu 24 lutego 2015 r. W tej sprawie zaliczka została wpłacona przez pokrzywdzonego na ten sam rachunek w (...) nr (...). Prokurator dopuścił w ramach tego postępowania dowód z opinii biegłej z zakresu badań pisma ręcznego i podpisów A. J. (1) celem ustalenia czy podpis (...) złożony na dokumencie umowy został nakreślony przez J. K. (1) (załącznik nr III, k.88). Biegła kategorycznie zaopiniowała, że podpis nakreślił J. K. (1) (opinia – zał. nr III, a także kopie tej opinii wykorzystane w sprawach II K 684/17 – zał. nr II oraz w sprawie IX K 971/17 – zał. nr I). Opinia ta dotyczy dokumentów, które były jednocześnie dowodami w sprawie niniejszej, zatem jej wykorzystanie jest nie tylko możliwe, lecz wręcz uzasadnione, zważywszy na wniosek oskarżonego o przeprowadzenie opinii grafologicznej (k. 263), który sąd I instancji oddalił (k. 302).

Opinia biegłej A. J. nie budzi zastrzeżeń, jest kompletna, jasna, nie zawiera sprzeczności. Biegła dysponowała materiałem porównawczym bezwpływowym.

Ustalenie, iż to J. K. (1) założył powyższy rachunek w banku, ma zasadnicze znaczenie dla dalszych rozważań w kwestii sprawstwa przez oskarżonego zarzucanego mu czynu. Sąd Okręgowy ma oczywiście na uwadze, że sam fakt założenia rachunku nie jest tożsamy z udowodnieniem przestępstwa oszustwa, jednak powiązany z pozostałymi okolicznościami zdarzenia na sprawstwo takie wskazuje.

Przede wszystkim, ustalenie to przeczy twierdzeniu oskarżonego o utracie dowodu osobistego. Jeżeli bowiem dowód ten ( (...)) został okazany w banku przy zawieraniu umowy, dzięki czemu pozytywnie zweryfikowano tożsamość oskarżonego, to oskarżony musiał nim w dniu 21 stycznia 2015 r. dysponować.

Nadto, w kontekście powyższego, należy zwrócić też uwagę na świadome podanie pracownikowi banku nieprawdziwych danych, które uniemożliwiały w przyszłości potencjalny kontakt z oskarżonym: miejsce zamieszkania w O., gdzie od 2 lat już nie przebywał, brak wskazania aktualnego miejsca pobytu, podanie numeru telefonu, zapewne wymyślonego na potrzeby tego zdarzenia, który – jak się okazało – należał do abonenta oraz użytkownika nie mającego świadomości wskazania go w banku (zeznania M. S. złożone w sprawie III K 365/17). Nie można również pominąć okoliczności, iż rachunek został utworzony na kilka dni przed założeniem fikcyjnego konta na portalu (...) i pojawieniem się pierwszego ogłoszenia o sprzedaży samochodu. Jest też bezsporne, że na ten rachunek wpływały pieniądze z tytułu zaliczek na zakup różnych pojazdów, w tym zaliczka od pokrzywdzonego w tej sprawie na zakup (...) (zestawienie transakcji na koncie). Niewątpliwie zatem otwarcie konta bankowego przez J. K. (1) łączy go z oszustwem popełnionym na szkodę M. Z. (1) w ramach tej sprawy.

Zaprzeczanie w tej sytuacji, aby to oskarżony zawierał umowę w banku wraz z wersją o utracie dokumentu tożsamości i sugerowaniem, że to inna osoba podszywała się pod niego, świadczy, zdaniem Sądu Okręgowego o pełnej świadomości przestępczego celu otwarcia tego rachunku.

Podanie nieaktualnego adresu oraz nieprawdziwego numeru telefonu miało służyć braku możliwości podjęcia kontaktu z oskarżonym.

Sąd Rejonowy wprawdzie błędnie argumentował, że numer telefonu wskazany w banku jest tym numerem, który wskazano w ogłoszeniu o sprzedaży (...), co trafnie dostrzegł obrońca, jednak nie przesądza to o niewinności oskarżonego. Z treści dokumentów zawartych w badanych sprawach wynika, iż na potrzeby ogłoszeń o sprzedaży pojazdów wykorzystywano różne numery telefonów, co miało przecież logiczne uzasadnienie.

Nie można także zaakceptować argumentacji, iż możliwość popełniania oszustw wykluczały takie okoliczność, jak bezdomność oskarżonego, brak dostępu do komputera i brak umiejętności posługiwania się komputerem.

Brak stałego miejsca zamieszkania nie uniemożliwia popełniania przestępstw, a pozostawanie w trudnej sytuacji materialnej i osobistej wręcz temu sprzyja. J. K. (1) nie podawał, by w 2015 roku korzystał z noclegowni dla bezdomnych, twierdził, że w tym czasie pracował, choć raz wskazywał pracę w sadownictwie w okolicy G., innym razem pracę w warsztacie samochodowym w J. (jeśli J., to gmina (...), natomiast w gminie (...) znajduje się J.). Ewentualny pobyt na terenie powiatu (...) nie wykluczał możliwości wyjazdu do W. czy G., gdzie logował się telefon według informacji (...) (załącznik nr I, k. 108-114).

Nie ma także wystarczających podstaw do przyjęcia, że J. K. (1) nie potrafił posługiwać się komputerem. W 2015 roku miał on 22 lata, był więc w takim wieku, który wyklucza brak umiejętności podstawowej obsługi komputera czy poruszania się w Internecie. Z akt sprawy nie wynika, aby był osobą upośledzoną umysłowo bądź posiadał jakieś inne zakłócenia stanu zdrowia psychicznego.

Z kolei do zamieszczenia ogłoszenia w Internecie niezbędny jest dostęp do Internetu, co nie stanowi aktualnie większego problemu, wystarczający może być smartfon, który posiada z reguły każda młoda osoba. W przypadku braku takiego urządzenia, zawsze można skorzystać z użyczonego sprzętu lub pomocy innej osoby.

Nie można wykluczyć, że J. K. (1) działał wspólnie i w porozumieniu z inną osobą, ale takiego ustalenia sąd odwoławczy nie mógł wprowadzić do opisu czynu, przy apelacji jedynie na korzyść oskarżonego.

Należy też zwrócić uwagę na postawę J. K. (1) w tym postępowaniu i w innych postępowaniach. W żadnej ze spraw badanych nie brał udziału w rozprawie, żadnego z wyroków skazujących nie zaskarżył (choć negował popełnienie czynów), wykonał kary (zał. nr I, nr II, KRK).

Reasumując, wszystkie poszlaki wskazują na sprawstwo przez oskarżonego zarzucanego mu czynu. Skazanie go za przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. nie nosi więc uchybień, które należałoby uwzględnić z urzędu na podstawie art. 440 k.p.k.

Choć w apelacji nie ma zarzutu odnoszącego się do orzeczenia w zakresie kary, to zaskarżenie wyroku w całości oznacza konieczność skontrolowania i tej części rozstrzygnięcia.

Biorąc pod uwagę, że przedmiotowe zdarzenie było jednym z pierwszych (pierwsze ogłoszenie) i miało miejsce prawie 9 lat temu, a od czasu czynów popełnionych na początku 2015 roku, J. K. (1), nie wszedł ponownie w konflikt z prawem, należało uznać, że wymierzona mu kara bezwzględnego pozbawienia wolności jest rażąco surowa. Wzgląd na cele zapobiegawczo – wychowawcze nie wymaga kary izolacyjnej, skoro wykonanie wszystkich kar orzeczonych za pozostałe czyny sprawiło, że oskarżony od ponad 8 lat nie popełnił nowego przestępstwa. Istnieje więc względem niego pozytywna prognoza na przyszłość, co uzasadnia zastosowanie warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności.

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

całość wyroku za wyjątkiem zmiany orzeczenia o karze

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Sąd Okręgowy nie dostrzegł wystarczających podstaw do zmiany wyroku w części dotyczącej sprawstwa i winy oskarżonego, powody zostały wskazane powyżej.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

zastosowanie warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności

Zwięźle o powodach zmiany

uzasadnienie tej zmiany znajduje się w pkt 4 formularza

czyn został popełniony przed nowelizacją kodeksu karnego, która weszła w życie od 1 lipca 2015 r., zatem przepis art. 69 § 1 oraz art. 70 § 1 pkt 1 k.k. zastosowano w brzmieniu przed nowelizacją, jako względniejsze, przy powołaniu art. 4 § 1 k.k.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II, III

Sąd Okręgowy zwolnił oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze na mocy art. 624 § 1 k.p.k.

O wynagrodzeniu dla obrońcy z urzędu orzeczono w oparciu o przepisy § 2 pkt 1,§ 4 ust. 2 pkt 1-4 i ust. 3 oraz § 17 ust. 2 pkt 4 oraz § 20 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3.10.2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wyrok w całości

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana