Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

X Ka 660/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

0

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy - Żoliborza w Warszawie, sygn. IV K 690/23

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.1.4. 

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Apelacja prokuratora :

Obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż kwalifikacja prawna czynu przypisanego oskarżonej, a to art. 57 b § 1 k.k., polegająca na jego niezastosowaniu, w sytuacji gdy sąd, skazujący za przestępstwo popełnione w ramach czynu ciągłego, był zobligowany do wymierzenia oskarżonej za przypisane jej przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. kary w wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia do podwójnej wysokości górnej granicy ustawowego zagrożenia, to jest co najmniej kary 7 miesięcy pozbawienia wolności.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Możliwość orzeczenia wobec oskarżonego „kary wolnościowej” w miejsce kary pozbawienia wolności – o czym mowa w art. 37a k.k. - została wprowadzona na podstawie nowelizacji z 20 lutego 2015 r. Zgodnie z uzasadnieniem projektu rządowego, przepis art. 37a k.k. miał stanowić dyrektywę sądowego wymiaru kary, która daje sądom szerszą legitymację do orzekania kar wolnościowych w miejsce kary pozbawienia wolności (przewidzianej za dany czyn jako tzw. sankcja jednorodna).

Z dniem 24.06.2020 r. przepis 37a k.k. uległ jednak znacznemu przekształceniu (ustawa z 19.06.2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID 19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID 19 – dalej: tzw. tarcza antykryzysowa 4.0). Od tej pory przepis art. 37a k.k. otrzymał następujące brzmienie: § 1 - jeżeli przestępstwo jest zagrożone tylko karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat, a wymierzona za nie kara pozbawienia wolności nie byłaby surowsza od roku, sąd może zamiast tej kary orzec karę ograniczenia wolności nie niższą od 3 miesięcy albo grzywnę nie niższą od 100 stawek dziennych, jeżeli równocześnie orzeka środek karny, środek kompensacyjny lub przepadek; zaś w § 2 określono, że przepisu nie stosuje się do sprawców, którzy popełniają przestępstwo działając w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego oraz sprawców przestępstw o charakterze terrorystycznym.

Na mocy tzw. tarczy antykryzysowej 4.0 do kodeksu karnego wprowadzono także powołany w apelacji prokuratora art. 57b, zgodnie z którym sąd skazując za przestępstwo określone w art. 12 § 1 k.k. wymierza karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia do podwójnej wysokości górnej granicy ustawowego zagrożenia.

Powyższy przepis wprowadził więc instytucję obligatoryjnego, nadzwyczajnego obostrzenia kary – w przypadku przyjęcia kwalifikacji z art. 12 § 1 k.k.

Biorąc więc pod uwagę aktualne brzmienie art. 37a § 1 k.k. - a zatem wymóg, że dany czyn musi być zagrożony karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat - wykładnia językowa art. 57b mogłaby skłaniać do refleksji, że sąd, skazując sprawcę za przestępstwo określone w art. 12 § 1 k.k. zobligowany jest do wymierzenia wyłącznie kary przewidzianej za przypisane mu przestępstwo - wskazane w sankcji konkretnego typu zabronionego. A zatem w przypadku przestępstwa „oszustwa majątkowego” z art. 286 § 1 k.k. mógłby wymierzyć jedynie karę pozbawienia wolności - i to w wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia do podwójnej wysokości górnej granicy ustawowego zagrożenia. Wątpliwości te (które częściowo tłumaczą motywy apelacji prokuratora) zostały także wyrażone w doktrynie, gdzie wprost wyłączono możliwość zastosowania art. 37a k.k. w przypadku przyjęcia okoliczności obostrzającej z art. 57b k.k. (np. K. Kmak, O zaostrzeniu kary za czyn ciągły, kwartalnik Prawo w Działaniu, 47/2021, s. 187 i n.). Sąd orzekający w niniejszej sprawie kategorycznie jednak odrzuca taki pogląd. Nie sposób bowiem przyjąć, że art. 57b k.k. wprowadza nadzwyczajne obostrzenie kary w ten sposób, że ogranicza wybór rodzaju kary, gdy inny przepis prawa materialnego dopuszcza możliwość takiego wyboru. Wykładnia językowa art. 57b absolutnie nie skłania do takiego wniosku. Przepis ten jedynie zobowiązuje sąd, aby wybrana przez sąd kara była nadzwyczajnie obostrzona. Nie uchyla zatem możliwości stosowania art. 37a k.k., który uzupełnił ustawowe zagrożenie karą pozbawienia wolności za dany czyn o kary alternatywne.

Takie stanowisko wydaje się również zgodne z założeniami do nowelizacji kodeksu karnego z 2015 r., które tłumaczyły m.in ratio legis wprowadzenia art. 37a k.k.

Należało zatem przyjąć, że nadzwyczajne obostrzenie kary za popełnienie przestępstwa w warunkach czynu ciągłego nie obliguje sądu do wymierzenia wyłącznie kary pozbawienia wolności – jak to ma miejsce np. przy recydywie wielokrotnej z art. 64 § 2 k.k. Taki wniosek byłby uprawniony, gdyby katalog z art. 37a § 2 k.k. został uzupełniony także o sprawcę czynu ciągłego z art. 12 § 1 k.k.

Mając powyższe na uwadze, Sąd pierwszej instancji był uprawniony do wymierzenia oskarżonej kary grzywny, zaś motywy tego rozstrzygnięcia zostały dostatecznie przedstawione w pisemnym uzasadnieniu wyroku.

Biorąc pod uwagę kierunek, zakres zaskarżenia i rodzaj podniesionych uchybień, Sąd odwoławczy pozostawił poza kontrolą instancyjną pozostałe zagadnienia wpływające na wymiar orzeczonej kary grzywny.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku przez wymierzenie oskarżonej kary 7 miesięcy pozbawienia wolności oraz utrzymanie w mocy orzeczenia w pozostałym zakresie.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku w części dotyczącej kary ze względu na przedstawione wyżej argumenty.

3.2.

Apelacja obrońcy:

Obraza przepisów postępowania, to jest

1.  art. 7 k.p.k. w zw. z art. 2 § 2 k.p.k. poprzez wyjście poza granicę swobodnej oceny dowodów i dokonanie dowolnej oraz całkowicie sprzecznej z zasadami logiki doświadczenia życiowego oceny zebranego materiału dowodowego skutkujące przyjęciem za podstawę wyroku nieprawdziwych ustaleń faktycznych, a polegających na uznaniu za wiarygodne zeznań pokrzywdzonego A. M., mimo że zeznania te w zakresie opisu zdarzenia i zachowania samego pokrzywdzonego wskazują na szereg rozbieżności i brak logiki, chociażby w fakcie, że pokrzywdzony kreując się na człowieka rozsądnego i ostrożnego, twierdzi przy tym jednocześnie, że nie dokonał weryfikacji kwoty wpisanej do terminala płatniczego przez oskarżoną, nie zainteresował się dlaczego terminal żąda wprowadzenia kodu PIN, mimo transakcji na kwotę poniżej 50 zł, ani nie zażądał wydruku z terminala płatniczego informującego o rzekomym odrzuceniu transakcji, co ewidentnie wskazywać by mogło na brak rozsądku pokrzywdzonego, jego stan upojenia alkoholowego lub na nieprawdziwość jego zeznań w tym zakresie.

2.  art. 7 k.p.k. w zw. z art. 5 § 2 k.p.k. poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów skutkującej rozstrzygnięciem niedających się usunąć wątpliwości na niekorzyść oskarżonej, a polegające na uznaniu za niewiarygodne wyjaśnień oskarżonej w całym zakresie, w którym są one sprzeczne z zeznaniami pokrzywdzonego, mimo że wersja wydarzeń przedstawiona przez pokrzywdzonego zawierała szereg wskazanych powyżej niespójności, podczas kiedy wersja zdarzeń przedstawiona przez oskarżoną prezentowała logiczny i spójny przebieg wydarzeń, a brak jakichkolwiek innych dowodów potwierdzających jedną z dwóch odmiennych wersji zaistniałej sytuacji, co powinno skłonić sąd do rozstrzygnięcia tych wątpliwości na korzyść A. Ł..

3.  art. 410 k.p.k. poprzez pominięcie w ferowanym wyroku jako nieistotnej dla ustalenia stanu faktycznego motywacji pokrzywdzonego, który po zdarzeniu szantażował oskarżoną groźbą złożenia zawiadomienia na policję, próbując wyłudzić od niej kwotę dwukrotnie wyższą niż kwota, na którą rzekomo oskarżona oszukała pokrzywdzonego, a po nieudanej próbie szantażu nie próbował dowodzić swoich racji na − właściwej dla tego typu spraw − drodze cywilnej;

4.  art. 410 k.p.k. w zw. z art. 424 § 1 pkt. 1 k.p.k. poprzez pominięcie w wyroku jak i jego uzasadnieniu materiałów dowodowych w postaci zdjęć dostarczonych przez oskarżoną, uwiarygadniających jej wyjaśnienia w zakresie upojenia alkoholowego pokrzywdzonego podczas jego przewozu do miejsca zamieszkania i tym samym uprawdopodobniających wersję o zanieczyszczeniu przez niego pojazdu oskarżonej oraz niewyjaśnienie w uzasadnieniu powodów z jakich powodów sąd dowodom tym nie dał wiary.

A także - w wyniku naruszenia wskazanych wyżej przepisów postępowania - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na jego treść, a które polegały na uznaniu, że oskarżona oszukała pokrzywdzonego na kwotę 550 zł, podczas gdy prawidłowo ustalony stan faktyczny powinien doprowadzić sąd do wniosku, że:

1.  podczas przewozu pokrzywdzonego przez oskarżoną w nocy 1 lipca 2023 r. doszło do zanieczyszczenia pojazdu oskarżonej wymiocinami pokrzywdzonego;

2.  na skutek opisanego zdarzenia strony ustaliły, iż pokrzywdzony pokryje szkody poniesione przez oskarżoną związane z koniecznością czyszczenia auta poprzez wpłatę kwoty 500 zł, a także zrekompensuje kwotą 50 zł dodatkowy czas, który poświęciła oskarżona pokrzywdzonemu po zakończeniu kursu, który związany był z przestojem w jej pracy;

3.  po zdarzeniu pokrzywdzony, chcąc wycofać się z umowy i odzyskać kwoty wpłacone oskarżonej tytułem naprawienia szkody, zaczął ją szantażować, podszywając się za prawnika, grożąc skierowaniem sprawy na policję i żądając kwoty 1100 zł tytułem ugody przedsądowej;

4.  wobec bezskuteczności szantażu pokrzywdzony wycofał się ze skierowania sprawy na drogę sporu cywilnego, obawiając się konieczności wykazania inicjatywy dowodowej, poniesienia dodatkowych kosztów, w tym kosztów, które potencjalnie musiałby zwrócić oskarżonej w wyniku przegrania sprawy, ograniczając się − mimo ewidentnie cywilnego charakteru roszczenia − do złożenia zawiadomienia na policję o dokonaniu rzekomego oszustwa na jego szkodę.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowej oceny zgromadzonych dowodów. Ocena ta została wyczerpująco przedstawiona w pisemnym uzasadnieniu wyroku.

W szczególności wskazano, dlaczego wyjaśnienia oskarżonej nie zasługują na wiarę. Przedstawiono motywy przemawiające za wiarygodnością wersji pokrzywdzonego. Ocena w tym zakresie nie nosi znamion dowolności.

Przechodząc do zarzutów odwoławczych apelacji, Sąd pierwszej instancji – przy ocenie zeznań pokrzywdzonego – dostatecznie uwzględnił okoliczności i kontekst zdarzenia. Brak wątpliwości, że w chwili zdarzenia pokrzywdzony był w stanie nietrzeźwości. Okoliczność ta nie może jednak automatycznie podważyć wiarygodności jego relacji. Nie sposób przyjąć, że pokrzywdzony przedstawił sądowi fałszywą wersję tylko na tej podstawie, że „nie zainteresował się, dlaczego terminal żąda wprowadzenia kodu pin”. Jest okolicznością powszechnie znaną, że banki zapewniające obsługę transakcji bezdotykowych wprowadzają różne mechanizmy, które mają zapobiegać wyłudzeniom. Jednym z nich jest konieczność dodatkowej autoryzacji transakcji za pomocą kodu pin (wymóg ten częstokroć dotyczy np. co piątej transakcji bezdotykowej lub nawet kolejnej, po odrzuceniu poprzedniej).

Nie sposób przyjąć – do czego faktycznie sprowadzają się wywody apelacji – że pokrzywdzony złożył fałszywe zeznania, skoro nie przedstawił wydruku z terminala płatniczego informującego o rzekomym odrzuceniu transakcji. Z pewnością w podobnych okolicznościach wskazane jest pobranie takiego potwierdzenia. Czasem jest to zresztą jedyna możliwość reklamowania transakcji. Z zeznań pokrzywdzonego wynika jednak, że transakcje realizował w poczuciu zaufania do oskarżonej. Podejmował kolejne próby transakcji bezdotykowej w przekonaniu, że z przyczyn technicznych płatność nie powiodła się. Nie sposób podzielić spostrzeżenia obrońcy, że pokrzywdzony nie wykazał tu należytego rozsądku. Należałoby bardziej zwrócić uwagę, że to oskarżona nie przedstawiła żadnych dowodów poniesienia kosztów związanych z rzekomym sprzątaniem pojazdu. W tak niestandardowej sytuacji (w przypadku pobrania od klienta płatności, która stanowiła ponad 10 - krotność umówionej ceny przejazdu) rozsądek winien przemawiać za skorzystaniem z komercyjnej usługi czyszczenia pojazdu i zachowaniem paragonu (innego dowodu poniesionych kosztów). Jeśli oskarżona zrezygnowała z tej opcji i postanowiła sama wysprzątać pojazd, to pobrana kwota jawi się co najmniej jako wygórowana. Wszak oskarżona miała zapewnić pokrzywdzonego, że stan zabrudzenia tapicerki wymaga skorzystania z fachowej usługi, której wartość znacznie przekracza rynkowe ceny podobnych usług.

Nie sposób przy tym przyjąć, że wersja pokrzywdzonego była niespójna – w przeciwieństwie do wersji oskarżonej. W tej części należy zauważyć, że nawet wywody apelacji pozostają w sprzeczności z wersją oskarżonej co do tego, w jaki sposób pokrzywdzony miał rzekomo zanieczyścić pojazd.

Słusznie przy tym Sąd pierwszej instancji zauważył, że jeśli kwota 500 zł miała być uiszczona jako swoiste odszkodowanie za zabrudzenie pojazdu, to trudno logicznie wyjaśnić, dlaczego nie została pobrana w ramach jednej transakcji.

Bezzasadny jest przy tym zarzut apelacji, że Sąd pominął dowody w postaci zdjęć przedstawionych przez oskarżoną, które miały świadczyć o zanieczyszczeniu pojazdu przez pokrzywdzonego. Sąd właściwie ocenił ten dowód. W uzasadnieniu przedstawił argumenty wskazujące, że zdjęcia te są nieprzydatne ani do dokonania ustaleń faktycznych, ani do oceny innych dowodów. Trudno przy tym logicznie wytłumaczyć, że, z jednej strony, oskarżona zadbała o rejestrację wizerunku oskarżonego, natomiast nie zadbała o zarejestrowanie rzekomych zabrudzeń. Jeśli miała je usunąć dopiero na następny dzień, to nic nie stało na przeszkodzie, aby je zarejestrować w świetle dziennymi i w sposób, który niewątpliwie będzie świadczył o zasadności pobranej opłaty.

Brak podstaw do uwzględnienia zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych w oparciu o zeznania pokrzywdzonego. Jego relacji nie sposób podważyć na tej podstawie, że oskarżony sprecyzował swe żądanie w ramach „ugody przedsądowej”, jako dwukrotność pobranej od niego kwoty. Z relacji pokrzywdzonego wynika, że swoje roszczenie oparł o swoiste „straty moralne”, które wynikały z doświadczonego wyłudzenia i bezzasadnego obciążenia rachunku. Pokrzywdzony nie był przy tym zobligowany do wykorzystania drogi postępowania cywilnego. Wszak jednym z celów postępowania karnego jest ochrona słusznych interesów pokrzywdzonego. Dotyczy to również sfery majątkowej. Pokrzywdzony może domagać się rekompensaty poniesionych szkód w ramach środka kompensacyjnego.

W ocenie Sądu odwoławczego zbyt daleko idące jest stwierdzenie apelacji, że pokrzywdzony próbował „szantażować” oskarżoną i „wyłudzić” od niej nienależne świadczenie. Działania pokrzywdzonego dokonane po dniu zdarzenia należy bardziej ocenić jako realizację roszczeń z tytułu popełnionego przestępstwa. Powoływanie się na rzekomy zawód prawnika należy potraktować jako środek do celu, a nie cel wyrażający się w chęci wyłudzenia.

Mając na uwadze powyższe, Sąd odwoławczy nie stwierdził podstaw do podważenia relacji pokrzywdzonego, która została potwierdzona innymi dowodami szeroko omówionymi w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Brak również podstaw do podważenia trafnych ustaleń faktycznych, które zostały poczynione w oparciu o właściwą ocenę dowodów.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku przez uniewinnienie oskarżonej od zarzucanego jej czynu.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku z powodu przedstawionych wyżej okoliczności.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

Z uwagi na aktualną sytuację majątkową i rodzinną oskarżonej odstąpiono od obciążenia jej kosztami sądowymi za postępowanie odwoławcze.

PODPIS

SSO Sebastian Ładoś