Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

X Ka 800/25

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie z 24 maja 2024 r., sygn. akt III K 780/20

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☒ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

A. L.

karalność za przestępstwa

informacje z KRK

k. 908-912

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1

informacje z KRK

Dowód nie został przez strony zaprzeczony.

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

1) pozbawienie prawa do obrony przez odebranie mecenasa;

2) odrzucenie wniosków dowodowych „na jego niewinność”;

3) nie wzywanie poszkodowanych E. G., na co składało się wiele czynników; karta (22-26), zdjęcie: E. G.;

4) nie wezwanie świadka M. S. (k. 14-15) i nie zadanie mu pytań „na niewinność” oskarżonego;

5) wezwanie świadka Ł. O. k. 58-59;

6) treść zeznań osoby przesłuchanej w charakterze świadka (k. 19);

7) relacja oględzin E. G. (k. 24,25,26)

a) opis czynności technicznych przez specjalistę: „Nadmieniam, że żadne z nagrań monitoringu szarpaniny bądź ujęć mężczyzn, St. Sierż. E. G. k. 39”;

8) dowody świadczące o winie oskarżonego (kradzieży), zdjęcie 46 /07.10.19 r. 21:18 Wejście, zdjęcie 47 07.10.19r. 21:20, Wyjście, Zdjęcie 49 21:13, zdjęcie 53 21:16, zdjęcie 54 21:18, zdjęcie 55 21:20, zdjęcie 56 21:21, zdjęcie 57 21:21;

9) opis przebiegu wyniku oględzin k. 95 prowadzący czynności E. G. zdjęcie 96 godz. 21:20: 42 wyjście; zdjęcie 97 godz. 21:20:46, Wyjście; zdjęcie 99, 100,101;

10) protokół przesłuchania świadka E. G.;

a) notatka urzędowa nadkomisarz P. K. k. 173;

11) protokół oględzin rzeczy 209/210 akta II uzasadnienie k. 233-236;

12) zaświadczenie w 81, 87, 2021 k. 376;

13) nieuwzględnienie wniosków oskarżonego o sprowadzenie na świadków biegłych, lekarzy medycyny D. B.;

14) nieuwzględnienie powoływania nowych biegłych na „okoliczność oskarżonego”, a najważniejsze to wezwanie pokrzywdzonego E. G. i zadanie mu pytań na obronę oskarżonego, stanowiące i kluczące dla prawidłowego w kraju demokratycznym prowadzenia rozprawy;

15) nie wezwanie oskarżonego i jego brata Ł. K. na rozprawę celem złożenia jakichkolwiek wyjaśnień.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Skarżący postawił szereg zarzutów. Ich treść wskazuje na to, że są to zarzuty obrazy przepisów postępowania, która mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia.

Sąd okręgowy zauważył doniosłość pierwszego z zarzutów i mając na względzie treść art. 436 k.p.k. uznał za zasadne ograniczenie rozpoznania środka odwoławczego do rozważenia go, ponieważ rozpoznanie w tym zakresie jest wystarczające do wydania orzeczenia, a rozpoznanie pozostałych uchybień byłoby bezprzedmiotowe dla dalszego toku postępowania.

Oskarżony podniósł, że został pozbawiony prawa do obrony. Zarzut taki należy rozumieć jako zarzut obrazy art. 6 k.p.k. i art. 78 § 1 i 2 k.p.k. Zdaniem sądu okręgowego jest on zasadny.

Z akt sprawy wynika, że postanowieniem Sądu Rejonowego z 9 grudnia 2022 r. A. L. wyznaczono obrońcę z urzędu z uwagi na fakt, że nie był on w stanie samodzielnie uiścić kosztów opłacenia obrońcy z wyboru (k. 464). W toku postępowania sądowego sąd rejonowy powziął wątpliwości odnośnie stanu zdrowia psychicznego oskarżonego. Dlatego postanowieniem z 28 kwietnia 2023 r. powołał dwóch biegłych psychiatrów celem sporządzenia opinii odnośnie stanu zdrowia oskarżonego A. L.. Biegli stwierdzili, że stan zdrowia psychicznego oskarżonego powala mu na udział w postępowaniu i prowadzenie obrony w sposób samodzielny i rozsądny. Sąd Rejonowy postanowieniem z 22 grudnia 2023 r. na postawie art. 79 § 4 k.p.k. zwolnił obrońcę oskarżonego A. L. z jego obowiązków. Nie orzekł przy tym, że udział obrońcy nie jest obowiązkowy. Ta ostatnia okoliczność świadczy o nieprawidłowej redakcji postanowienia i uzasadnienia o cofnięciu wyznaczenia obrońcy sądu rejonowego. Nie powoduje jednak, zdaniem sądu okręgowego, bezwzględnej przyczyny odwoławczej.

Nie ulega wątpliwości, że postanowienie o zwolnieniu obrońcy było nieprawidłowe, a sąd rejonowy dopuścił się naruszenia powołanych przepisów. Skoro obrońca wyznaczony był z uwagi na złą sytuację materialną oskarżonego, to nie powinien być zwalniany od udziału w postępowaniu z uwagi na to, że z opinii biegłych wynikło, że oskarżony może prowadzić obronę w sposób samodzielny i rozsądny, ponieważ obrońca nie został przyznany z uwagi na wątpliwości co do zdrowia psychicznego. Jak wynika np. z wyroku Sądu Najwyższego z 15 stycznia 2019 r., sygn. akt III KK 576/18, dopiero wydanie opinii przez biegłych lekarzy psychiatrów i uznanie jej za uzasadnioną w tym przedmiocie, że czyn oskarżonego nie został popełniony w warunkach wyłączenia lub znacznego ograniczenia zdolności rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania swoim postępowaniem i że stan zdrowia psychicznego oskarżonego pozwala na udział w postępowaniu i prowadzenie obrony w sposób samodzielny i rozsądny, uprawnia sąd do stwierdzenia, że udział w obrońcy nie jest obowiązkowy, a także do zwolnienia wówczas obrońcy z jego obowiązków, chyba że zachodzą inne okoliczności przemawiające za tym, aby oskarżony miał obrońcę wyznaczonego z urzędu (art. 79 § 4 k.p.k.). Zaznaczyć przy tym trzeba, że sąd rejonowy nie stwierdził wówczas, że nie istnieją już okoliczności, na podstawie których wyznaczono oskarżonemu obrońcę, tj., że jest on w stanie ponieść koszty obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny. Błąd sądu rejonowego doprowadził do pozbawienia oskarżonego prawa do obrony, ponieważ obrońca z urzędu został mu odebrany nieprawidłowo i nieskutecznie.

Istotne jest również, że skoro obrońca został oskarżonemu wyznaczony na podstawie art. 78 § 1 k.p.k., to cofnięcie wyznaczenia takiego obrońcy jest zaskarżalne (art. 78 § 2 k.p.k.). Tymczasem sąd rejonowy nie pouczył oskarżonego o sposobie i terminie zaskarżenia postanowienia, odbierając mu tym samym prawo do kontroli odwoławczej orzeczenia.

Co więcej, na rozprawie głównej, po cofnięciu wyznaczenia obrońcy i opuszczeniu sali rozpraw przez dotychczasowego obrońcę, oskarżony wnosił o zarządzenie przerwy celem sformułowania wniosku o wyznaczenie obrońcy z urzędu. Sąd rejonowy jednak ani nie zarządził przerwy, ani nie odebrał od oskarżonego takiego wniosku o wyznaczenie obrońcy bez zarządzania przerwy. Nie uwzględnił jedynie wniosku o przerwę, ponownie naruszając prawo oskarżonego do obrony.

Dalej, oskarżony 5 lutego 2024 r. (data przekazania do administracji Zakładu Karnego) wniósł o wyznaczenie mu nowego obrońcy z urzędu, jednak sąd rejonowy w ogóle zaniechał rozpoznania tego wniosku. Zarządzeniem zwrócił się jedynie do Zakładu Karnego o podanie informacji, czy osadzony jest zatrudniony, ewentualnie jaki jest jego stan „żelaznej kasy” (k. 634). Wniosek o obrońcę nie został ostatecznie rozpoznany, a w sprawie pod nieobecność oskarżonego wydano wyrok.

Wniosek

uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi do ponownego rozpoznania

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zarzut skarżącego dotyczący naruszenia jego prawa do obrony był zasadny, wobec czego należało uwzględnić jego wniosek.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Jak zostało wyjaśnione w pkt 3.1. uzasadnienia, w postępowaniu przed sądem I instancji doszło do rażącego naruszenia prawa do obrony oskarżonego, a uchybienie to miało oczywisty wpływ na treść orzeczenia.

Na wstępie wskazać trzeba, że podstawy kasatoryjnego orzekania określone w art. 438 pkt 2 k.p.k. wymagają spełnienia dwóch warunków. Pierwszy to zaistnienie uchybienia. Drugi to stwierdzenie, że to uchybienie miało wpływ na treść orzeczenia. Z uwagi na zmianę modelu postępowania odwoławczego z rewizyjnego na reformatoryjny, zaistnienie uchybienia określonego w art. 438 pkt 2 k.p.k. wymaga od sądu odwoławczego podjęcia w pierwszej kolejności czynności naprawczych w celu wydania orzeczenia reformatoryjnego, gdyż orzeczenie kasatoryjne może zapaść tylko w przypadkach wskazanych w ustawie (art. 437 § 2 zdanie drugie). Taka sytuacja miała miejsce w sprawie.

Podjęcie przez sąd odwoławczy czynności naprawczych nie było możliwe, ponieważ nie odniosłoby to oczekiwanego skutku, tj. nie zagwarantowałoby oskarżonemu prawa do obrony. Obrońca został oskarżonemu nieprawidłowo i nieskutecznie odebrany 22 grudnia 2023 r. i od tamtej pory, przez cały tok postępowania sądu pierwszej instancji, oskarżony pozbawiony był prawa do obrony. Sąd rejonowy pozbawił oskarżonego prawa do kontroli odwoławczej orzeczenia o cofnięciu wyznaczenia obrońcy, zignorował jego wniosek o zarządzenie przerwy celem sformułowania wniosku o wyznaczenie obrońcy z urzędu. Gdy oskarżony wniósł ponowny wniosek o wyznaczenie obrońcy z urzędu, sąd rejonowy nie rozpoznał go i wydał wyrok. Oskarżony nie był obecny na rozprawach bezpośrednio poprzedzających wydanie wyroku i był wówczas osadzony w zakładzie karnym, co dodatkowo utrudniało mu skuteczną obronę. Nie posiadał także ustanowionego obrońcy z wyboru.

W ocenie sądu okręgowego, naruszenie przez sąd rejonowy przepisu prawa procesowego w postaci art. 6 k.p.k. i art. 78 § 1 i 2 k.p.k. było szczególnie rażące i miało istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku. Ewentualne przyznanie oskarżonemu obrońcy z urzędu w postępowaniu odwoławczym i rozpoznanie jego wniosków dowodowych wniesionych jeszcze przed sądem rejonowym nie uzdrowiłoby błędów sądu rejonowego i nie zagwarantowałoby oskarżonemu prawa do rzetelnego procesu. W takim układzie, obrońca nie mógłby chociażby wnieść własnej, profesjonalnej apelacji. Sąd okręgowy byłby wówczas zmuszony do przeprowadzenia od nowa całego postępowania, a oskarżonemu odebrana zostałaby pierwsza instancja. Konieczne jest więc przeprowadzenie na nowo przez sąd rejonowy przewodu sądowego w całości.

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Sąd rejonowy rozpoznając ponownie sprawę w pierwszej kolejności rozpozna wniosek oskarżonego o wyznaczenie mu obrońcy z urzędu, mając na względzie przesłanki z art. 78 § 1 i 2 k.p.k. i aktualną sytuację majątkową oskarżonego. W trakcie postępowania sąd rejonowy prawidłowo rozpozna wniesione przez niego dotychczas wnioski, w tym dowodowe.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

oskarżony

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie z 24 maja 2024 r., sygn. akt III K 780/20 co do oskarżonego A. L.

1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana