Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

POSTANOWIENIE

Dnia 25 czerwca 2024 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie X Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: sędzia Grażyna Puchalska

Sędziowie: Urszula Myśliwska

Monika Jankowska

w sprawie skargi wniesionej przez pełnomocnika K. B. (1)

na przewlekłość postępowania sądowego toczącego się przed Sądem Rejonowym dla Warszawy Woli w Warszawie w sprawie o sygn. akt IV K 1467/20

na podstawie art. 2 ust. 1 i ust. 2, art. 12 ust. 2 i 4 i art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 75 z późn. zm.)

postanawia:

1.  stwierdzić, że w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym dla Warszawy Woli w Warszawie w sprawie o sygn. akt IV K 1467/20 w okresie od 7 października 2022 r. do dnia 22 marca 2024 r., nastąpiła przewlekłość,

2.  przyznać od Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy dla Warszawy Woli w Warszawie) na rzecz skarżącego K. B. (2) kwotę 2 000 (dwóch tysięcy) złotych,

3.  zwrócić skarżącemu opłatę w wysokości 200 (dwieście) złotych,

4.  przyznać od Skarbu Państwa na rzecz K. B. (2) kwotę 240 (dwieście czterdzieści) zł tytułem zwrotu poniesionych przez niego kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu skargowym.

UZASADNIENIE

Skarga zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

Ustawodawca w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 z późn. zm. - dalej: ustawa) definiuje przewlekłość postępowania w ten sposób, że zachodzi ona wówczas, gdy postępowanie w sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, co oznacza naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. Dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd, w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty, uwzględniając charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania (art. 2 ust. 2 ustawy).

W piśmiennictwie wyraża się pogląd, że długość trwania postępowania nie stanowi sama przez się podstawy do stwierdzenia przewlekłości. Duże znaczenie ma bowiem zagadnienie skomplikowania danej sprawy, zwłaszcza pod względem faktycznym, co wymaga niekiedy przeprowadzenia wielu dowodów wskazanych przez strony (zob. M. Michalska, Skarga o stwierdzenie przewlekłości postępowania egzekucyjnego, PPE 2007/12/5).

Przypomnieć należy, że wyrok uniewinniający K. B. (1) od popełnienia czynu z art. 267 § 3 k.k. zapadł w dniu 24 czerwca 2022 r. W dniu 27 czerwca 2022 r. wpłynął wniosek prokuratora o sporządzenie pisemnego uzasadnienia ww. wyroku na piśmie. Do dnia wniesienia skargi tj. 22 marca 2024 r. sędzia referent uzasadnienia w sprawie nie sporządziła.

W kontekście czasu trwania całego postępowania to wskazać należy, że trwa już ponad 4 lata. Z tym, że od momentu wpływu aktu oskarżenia od momentu wydania wyroku upłynęły 2 lata i 6 miesięcy, natomiast proces sporządzenia uzasadnienia zajął sądowi 662 dni co stanowi 1 rok, 9 miesięcy i 22 dni (liczba ta uwzględnia ostateczny termin oddania uzasadnienia).

Bez wątpienia sprawa oskarżonego z uwagi na nietypowy przedmiot należy do spraw, których poprawne rozpoznanie i podjęcie trafnego rozstrzygnięcia kończącego postępowanie, wymagała poprzedzenia jej rozpoznania dokładną analizą zgromadzonego materiału dowodowego. Nie znajduje jednak żadnego uzasadnienia tak długi okres sporządzania pisemnego uzasadnienia wyroku z dnia 24 czerwca 2022 r. skoro sprawa dotyczył jednego oskarżonego i jednego czynu. Pamiętać należy, ze uzasadnienie ma charakter sprawozdawczy a zatem Sąd przystępując do jego sporządzenia, procedując miał styczność z dowodami i musiał poddać je analizie skoro wydał merytoryczne rozstrzygnięcie.

Tymczasem z uzyskanych przez Sąd Okręgowy informacji wynika, że termin instrukcyjny do sporządzenia uzasadnienia był kilkakrotnie przedłużany. Przedłużony usprawiedliwiony termin do sporządzenia uzasadnienia upłynął w dniu 7 października 2022 r. i od tej daty uzasadnienie jest wykazywane jako po terminie - nieusprawiedliwione. Jest to data początkowa przewlekłości.

Po tej dacie sędzia podjęła próby usprawiedliwienia nie złożenia wniosku o przedłużenie terminu do sporządzenia uzasadnienia, deklarując, że uzasadnienie zostanie sporządzone do 10 lutego 2023 r. W 2023 r. uzasadnienie nie zostało złożone. Jednocześnie z uwagi na sytuację rodzinną i osobistą, nie podejmowano dalszych działań nadzorczych, co wynika wprost z zarządzenia Prezesa Sądu Rejonowego dla Warszawy Woli z dnia 26 marca 2024 r.

W dniu 24 października 2023 r. wpłynęło pismo Prokuratora Okręgowego z zapytaniem, czy w sprawie IV K 1467/20 uzasadnienie wyroku zostało sporządzone, a jeżeli nie, to w jakim terminie zostanie sporządzone, oraz jakie są przyczyny jego braku. Udzielono odpowiedzi, że uzasadnienie nie zostało sporządzone m.in. z powodu zwolnień lekarskich Pani sędzi referent.

Z uwagi na to, że zgodnie ze sprawozdaniem statystycznym sprawa w 2024 r. była w dalszym ciągu wykazywana jako sporządzona z nieusprawiedliwionym przekroczeniem terminu instrukcyjnego. Pismem z dnia 12 lutego 2024 r. wystąpiono ponownie do Sędzi referent o dołożenie wszelkich starań, by uzasadnienie zostało oddane w najszybszym możliwym terminie. Zwrócono się o udzielenie informacji o przewidywanym terminie oddania uzasadnień. Zakreślono termin udzielenia odpowiedzi do 29 lutego 2024 r. Pismem z 6 marca 2024 r. Sędzia zwróciła się o przedłużenie terminu do udzielenia odpowiedzi na w/w pismo do 12 marca 2024 r. Odpowiedź została złożona w dniu 20 marca 2024 r., w której nie został podany termin do oddania pisemnego uzasadnienia.

W dniu 26 marca 2024 r. Prezes Sądu Rejowego dla Warszawy Woli na podstawie art. 22 § 1 ust. 1 lit. a w zw. z art. 8 § 2, art. 37 § 4 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych zarządził, po zapoznaniu się z wyjaśnieniami Pani sędzi referent K. Z. dotyczącymi przyczyn opóźnienia w sporządzeniu pisemnych uzasadnień w sprawach o sygn. akt IV K 1222/19 i IV K 1467/20, wyznaczyć termin 30 (trzydziestu) dni na dokonanie tych czynności, licząc od daty doręczenia niniejszego zarządzenia, pod rygorem stwierdzenia uchybienia w zakresie sprawności postępowania w obu w/w sprawach i udzielenia uwagi na piśmie (wytyku administracyjnego).

Na dzień składania skargi uzasadnienie nie zostało jeszcze sporządzone.

Uzasadnienie zostało złożone w kwietniu 2024 r. (akta sprawy nie zawierają dokładnej daty).

Nie kwestionując sytuacji rodzinnej, osobistej i zdrowotnej Sędzi referent nie sposób uznać by uzasadniła ona niemożność sporządzenia uzasadnienia przez okres 618 dni czyli 20 miesięcy i 20 dni (do dnia wniesienia skargi). Oczywistym jest, że okres ten należy pomniejszyć o liczbę nieobecności (usprawiedliwionych, a związanych z urlopami wypoczynkowymi, zwolnienia lekarskimi, tzw. opieką na dzieckiem), co daje w okresie od 4 lipca 2022 r. do 22 marca 2024 r. łącznie 260 dni nieobecności (rok 2022 – 85 dni kalendarzowe, rok 2023 – 172 dni kalendarzowe, do 22 marca 2024 r. – 3 dni kalendarzowe). Powyższe uzasadnia, że Sędzia dysponowała 320 dniami, gdy mogła wykonywać obowiązki służbowe. Co istotne, to nieobecności nie miały charakteru ciągłego i długotrwałego, pomiędzy usprawiedliwionymi nieobecnościami Sędzia była zdolna do pracy, wyznaczała sesje, sporządzała inne uzasadnienia.

Zupełnie niezrozumiała jest także sytuacja, jaka wystąpiła po 7 października 2022 r. do dnia 20 marca 2023 r. kiedy to sędzia nie złożyła nawet wniosku o przedłużenie terminu do sporządzenia uzasadnienia. Natomiast zadeklarowała nieoficjalnie, że je sporządzi do 10 lutego 2023 r., czego ostatecznie zaniechała.

Okoliczność przebywania sędziego referenta na urlopie wypoczynkowym oraz na zwolnieniu lekarskim, w realiach niniejszej sprawy, nie może usprawiedliwiać zaistniałej w sprawie przewłoki. Po pierwsze, były to okresy zwolnień lekarskich w większości kilkunastodniowe (najdłużej zwolnienie to 20 dni). Należy też podkreślić, że ani urlopy wypoczynkowe, ani zwolnienia lekarskie nie mogą blokować sprawnego prowadzenia postępowania, bowiem to na Sądzie spoczywa obowiązek należytego zorganizowania pracy-w tym uwzględnienie takich właśnie okoliczności jak urlopy sędziów referentów. Sądowi Okręgowemu znanym jest fakt nadmiernego obciążenia sędziów, z którym borykają się sądy rejonowe. Fakt przedłużania terminów do sporządzenia uzasadnienia jest także znany i dopuszczalny, niemniej jednak nie może takie rozwiązanie być nadużywane, a zupełnie nie znajduje usprawiedliwienia sytuacja gdy sędzia referent nie podejmuje przez okres ponad roku złożenia wniosku o przedłużenie terminu instrukcyjnego, a jedynie deklaruje, że takowe uzasadnienie sporządzi. Nie sposób także pominąć postawę Prezesa Sądu Rejonowego, który do takiej sytuacji dopuścił, akceptując zaniechanie sędziego referenta. O ile w ocenie Sądu Okręgowego do dnia 7 października 2022 r. zwłoka w oddaniu uzasadnienia była usprawiedliwiona, o tyle po tej dacie trudno mówić by była uzasadniona, skoro nie było w tym zakresie żadnych formalnych decyzji Prezes Sądu Rejonowego dla Warszawy Woli tj. w przedmiocie prolongaty terminu.

Należy nadto podkreślić, że według orzecznictwa Sądu Najwyższego Skarb Państwa nie może zwolnić się z odpowiedzialności za przewlekłość postępowania sądowego powołując się tylko na zaniedbania władz publicznych w zakresie zapewnienia sądom optymalnych warunków do sprawowania wymiaru sprawiedliwości, skutkujące nadmiernym obciążeniem sędziów pracą oraz zaległościami w rozpatrywaniu spraw sądowych. Trzeba mieć bowiem na uwadze, że na państwie spoczywa obowiązek zagwarantowania rozpatrywania spraw sądowych w rozsądnym terminie-na mocy art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz art. 45 ust. 1 Konstytucji RP (tak: Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2019 r., sygn. akt: I NSP 53/19). Sąd rozpoznający skargę zdaje sobie sprawę z trudności organizacyjnych w sądach, ale trudności te pozostają bez wpływu na ocenę sprawności postępowania z punktu widzenia strony.

Z uwagi na powyższe, Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 1 sentencji na podstawie art. 12 ust. 2 powołanej ustawy, zgodnie z którym uwzględniając skargę, sąd stwierdza, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiła przewlekłość postępowania. Z uwagi na podjęcie stosownych czynności w sprawie bezprzedmiotowym stało się wydanie poleceń Sądowi.

W związku z zaistniałą zwłoką i zgodnie z wnioskiem skarżącej, na podst. art. 12 ust. 4 w. w ustawy przyznano jej od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego dla Warszawy Woli kwotę 2 000 zł. Sąd przyznał skarżącemu kwotę mniejszą od żądanej mając na względzie, że jakkolwiek postępowanie było zdecydowanie nadmiernie wydłużone, to jednak żądana kwota była wygórowana z uwagi na czas przewlekłości, który łącznie nie przekroczył dwóch lat.

Wobec uwzględnienia skargi uzasadnione było również nakazanie zwrotu opłaty od skargi, w oparciu o art. 17 ust. 3 ustawy.

Orzekając o kosztach postępowania Sąd Okręgowy miał nadto na uwadze przepisy § 14 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Na ich postawie Sąd Okręgowy zasądził od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego na rzecz skarżącej kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania skargowego.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji.