Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

Formularz UWO

Sygnatura akt

XII Ko 13/24

1. WNIOSKODAWCA

E. Z.

2. ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

2.1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

-------------------------------

-------------------------------

2.2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

5.000 złotych tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikłą z niewątpliwie niesłusznego zatrzymania w dniu 07 grudnia 2021 r.

Odsetki ustawowe za opóźnienie od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

2.3.

Inne

Zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy zwrotu poniesionych przez wnioskodawcę wydatków związanych z ustanowieniem pełnomocnika z wyboru na podstawie złożonej faktury.

3. Ustalenie faktów

3.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.1.1.

W dniu 07 grudnia 2021 r. o godz. 6.03 na postawie wydanego w dniu 30 listopada 2021 r. postanowienia prokuratora (...) Wydziału Zamiejscowego Departamentu ds. Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji Prokuratury Krajowej w G. o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu, E. Z. została zatrzymana przez funkcjonariuszy CBA. W mieszkaniu oprócz wnioskodawczyni znajdowali się jej dwaj synowie. Funkcjonariusze CBA na prośbę wnioskodawczyni zadzwonili do znajomej E. Z., D. T., aby ta przyjechała do mieszkania wnioskodawczyni zaopiekować się synami wnioskodawczyni. Po przybyciu D. T., E. Z. została skuta kajdankami i zaprowadzona do samochodu funkcjonariuszy CBA.

Następnie E. Z. została przewieziona ze swojego mieszkania w W. do S., gdzie przedstawiono jej zarzuty popełnienia czynów z art. 273 k.k. w zb. z art. 271 § 1 i 3 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i w zw. z art. 12 k.k. oraz z art. 62 § 2 k.k.s. w zb. z art. 56 § 1 k.k.s. w zw. z art. 61 § 1 k.k.s. w zw. z art. 6 § 2 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. w zw. z art. 8 § 1 k.k.s., a także dokonano czynności przesłuchania podejrzanej.

Po dokonaniu wskazanych czynności E. Z. została zwolniona do domu. Następnie musiała ona samodzielnie wrócić z S. do W..

zeznania E. Z.

52v-54

zeznania D. T.

54v-55

postanowienie z dnia 30 listopada 2021 r.

47,

14379 akt sprawy (...)

protokół zatrzymania z dnia 07 grudnia 2021 r.

47,

14392 akt sprawy (...)

postanowienie z dnia 29 listopada 2021 r.

47,

14397 akt sprawy (...)

protokół przesłuchania z post. przygotowawczego

47,

14402-14405 akt sprawy (...)

3.1.2.

Wskutek złożonego przez wnioskodawczynię zażalenia na postanowienie o zatrzymaniu E. Z., postanowieniem z dnia 30 stycznia 2023 r. Sąd Rejonowy Gdańsk-Południe w Gdańsku uznał zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie E. Z. za prawidłowe i legalne, jednakże bezzasadne.

postanowienie z dnia 30 stycznia 2023 r.

47,

14901-14902 akt sprawy (...)

3.1.3.

Wniosek o zasądzenie zadośćuczynienia za krzywdę wynikłą z niewątpliwie niesłusznego zatrzymania 07 grudnia 2021 r. został złożony 04 grudnia 2023 r. (data prezentaty biura podawczego sądu).

wniosek

4-5

3.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

----

---------------------------------------

-------

-------

4. ocena DOWODów

4.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

3.1.1.

3.1.2.

zeznania E. Z. oraz D. T.

Sąd uznał zeznania świadków przesłuchanych w sprawie za wiarygodne, w zakresie w którym są one jasne, logiczne, wzajemnie niesprzeczne i zgodne z pozostałym materiałem dowodowym ujawnionym na rozprawie. Wnioskodawczyni E. Z. oraz D. T. opisały przebieg wydarzeń z 07 grudnia 2021 r., w tym okoliczności i przebieg zatrzymania oraz doprowadzenia do prokuratury, a także zachowania funkcjonariuszy CBA względem wnioskodawczyni. Ponadto E. Z. wskazała jakie były następstwa jej zatrzymania i jaki miało to wpływ na jej zdrowie psychiczne.

postanowienia organów, protokół zatrzymania

Autentyczność dokumentów nie była kwestionowana przez strony i nie budziła także wątpliwości Sądu, w związku z tym Sąd uznał je za wiarygodne. M.in. na podstawie decyzji organów postępowania przygotowawczego oraz protokołu zatrzymania, Sąd ustalił powody oraz przebieg zatrzymania wnioskodawczyni. Na podstawie decyzji sądu, która koresponduje z pozostałym materiałem dowodowym ujawnionym w toku postępowania, Sąd ustalił, że zatrzymanie E. Z. było decyzją niezasadną.

3.1.3.

wniosek

Na podstawie prezentaty biura podawczego sądu, sąd ustalił datę złożenia wniosku przez wnioskodawcę na dzień 04 grudnia 2023 r.

4.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

----

---------

-------------------------

5. PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

5.1.

Kwota główna

Odsetki

-----------------------------

-----------------------------

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

-----------------------------

Zadośćuczynienie

5.2.

Kwota główna

Odsetki

wniosek oddalono

-----------------------------

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zgodnie z art. 552 § 4 k.p.k. osobie niewątpliwie niesłusznie zatrzymanej przysługuje odszkodowanie i zadośćuczynienie. Warunkiem dochodzenia odszkodowania lub zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie nie jest zaskarżenie decyzji o zatrzymaniu i wydanie przez sąd odwoławczy orzeczenia stwierdzającego niezasadność czy nielegalność zatrzymania. Zatrzymany nie musi zatem uprzednio złożyć zażalenia na zatrzymanie, aby móc następnie dochodzić roszczeń odszkodowawczych. Dlatego też przy ocenie kwestii niewątpliwie niesłusznego zatrzymania należy ocenić, czy zastosowanie tego środka przymusu procesowego nastąpiło zgodnie z przepisami prawa, a tym samym czy nie spowodowało dolegliwości, jakiej osoba zatrzymana nie powinna była doznać. Analiza tego zagadnienia powinna nastąpić w aspekcie całokształtu okoliczności zaistniałych w sprawie, w której doszło do zatrzymania, a znanych w dacie orzekania w przedmiocie odszkodowania i zadośćuczynienia, w tym także z uwzględnieniem prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, w której nastąpiło zatrzymanie, jeżeli już zapadło. Niesłusznie zatrzymany musi jednak uwzględniać termin przedawnienia roszczenia wskazany w art. 555 k.p.k., z którego wynika, że powyższe roszczenie przedawnia się po upływie 1 roku od daty zwolnienia zatrzymanego. Cywilnoprawny charakter terminu z art. 555 k.p.k., jako terminu przedawnienia roszczeń, powoduje, że zgłoszenie żądania po jego upływie prowadzi do oddalenia go, ale tylko wtedy gdy prokurator podniesie zarzut przedawnienia, a podniesienie tego zarzutu nie zostanie uznane za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Zarzut przedawnienia terminu roszczenia, z uwagi na jego charakter, można podnieść na każdym etapie postępowania.

E. Z. została zatrzymana w sprawie o przestępstwo i przestępstwo skarbowe. Wniosek o przyznanie odszkodowania i zadośćuczynienia został złożony po upływie rocznego terminu, albowiem E. Z. została zatrzymana w dniu 07 grudnia 2021 r. (i tego samego dnia zwolniona), a wniosek został złożony dopiero w dniu 04 grudnia 2023 r. Jednocześnie zarówno prokurator jak i reprezentant Skarbu Państwa na rozprawie podnieśli zarzut przedawnienia.

Nie ma wątpliwości, że zgodnie z treścią art. 555 k.p.k. roszczenie dotyczące odszkodowania i zadośćuczynienia w sprawach o niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie przedawnia się po upływie 1 roku od daty zwolnienia zatrzymanej, gdyż podstawą wystąpienia z roszczeniami przez E. Z. jest wskazany powyżej art. 552 § 4 k.p.k.

W związku podniesieniem zarzutu przedawnienia, Sąd był zobligowany do oceny czy podniesienie tego zarzutu nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Do okoliczności uzasadniających przekroczenie terminu przedawnienia z art. 555 k.p.k. można przykładowo zaliczyć: długotrwałą obłożną chorobę, całkowity upadek sił powodujący konieczność zapewnienia opieki osoby trzeciej w sprawach codziennej egzystencji, chorobę psychiczną, ubezwłasnowolnienie, długotrwały pobyt za granicą, połączony z niemożnością nawiązania kontaktu z krajem, a zatem okoliczności całkowicie niezależne od woli wnioskodawcy, natomiast sam fakt podniesienia zarzutu przedawnienia może być uznany za nadużycie prawa zupełnie wyjątkowo, w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Są to takie okoliczności, w których wnioskodawca nie miał realnej możliwości (prawnej lub faktycznej) zgłoszenia żądania w okresie biegu terminu przedawnienia. Do ww. okoliczności natomiast nie można zaliczyć np. przekroczenia terminu do wystąpienia z roszczeniem z powodu braku wiedzy o nim, braku informacji w tym zakresie ze strony sądu (za wyjątkiem sytuacji, w których doszło do błędnego pouczenia ze strony organu procesowego), braku wykształcenia prawniczego, czy inaczej – nieznajomości prawa. Ponadto, zarówno uznanie zatrzymania za niewątpliwie niesłusznie nie jest uzależnione od uprzedniego wystąpienia z zażaleniem na zatrzymanie, jak i stwierdzenie bezzasadności, nielegalności czy nieprawidłowości zatrzymania nie powoduje automatycznie, że zatrzymanemu przysługuje odszkodowanie czy zadośćuczynienie.

Jednocześnie to na wnioskodawcy spoczywa obowiązek wykazania, że podniesiony przez prokuratora zarzut przedawnienia stanowi nadużycie prawa w rozumieniu art. 5 k.c. Nie można sprowadzać ww. obowiązku wykazania do stwierdzenia, że samo roszczenie wnioskodawcy jest zasadne, a oddalenie wniosku spowoduje, że ewentualna szkoda lub krzywda związana z zatrzymaniem wnioskodawcy nie zostanie należycie zrekompensowana.

Wnioskodawczyni, po podniesieniu zarzutu przedawnienia oraz podkreślenia tej okoliczności przez Sąd, wskazała jedynie, że wniosek nie został złożony wcześniej, z tego powodu, że wnioskodawczyni nie była gotowa się zmierzyć z całą sytuacją, a także że rozpoczęła nową pracę.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd ustalił, że w przedmiotowej sprawie niedotrzymanie przez wnioskodawczynię terminu nie usprawiedliwiają żadne wyjątkowe okoliczności, albowiem wnioskodawczyni miała możliwość złożenia wniosku o zasądzenie zadośćuczynienia i odszkodowania we wcześniejszym terminie.

Inne

5.3.

Sąd nie orzekał o zwrocie kosztów ustanowienia przez wnioskodawcę pełnomocnika, albowiem wniosek oddalono.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

W myśl art. 554 § 4 k.p.k. wnioskodawcy przysługuje od Skarbu Państwa zwrot uzasadnionych wydatków, w tym z tytułu ustanowienia jednego pełnomocnika, jedynie w razie uwzględnienia jego roszczeń, choćby w części.

6. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

6.1.

Kwota główna

Odsetki

------------------------

-----------------

Zadośćuczynienie

6.2.

Kwota główna

Odsetki

Z uwagi na oddalenie wniosku, z powodów wskazanych w sekcji 5.2., Sąd nie rozstrzygał w przedmiocie kwoty zadośćuczynienia za wynikłą krzywdę.

Odsetki ustawowe od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Inne

6.3.

Z uwagi na oddalenie wniosku, brak jest podstaw do przyznania zwrotu kosztów wnioskodawcy tytułem ustanowienia pełnomocnika ze względów wskazanych w sekcji 5.3.

7. Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

----

---------------------------------

8. KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2.

Zgodnie z art. 554 § 4 k.p.k. postępowanie w sprawie o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie jest wolne od kosztów, ponosi je zatem Skarb Państwa.

9. PODPIS