Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

Formularz UWO

Sygnatura akt

XII Ko 49/24

WNIOSKODAWCA

M. C., J. C., P. C., K. Z.

ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

310 904 zł, tj. po 77 726 zł na rzecz każdego z wnioskodawców

ustawowe od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

4 000 000 zł, tj. po 1 000 000 zł na rzecz każdego z wnioskodawców

ustawowe od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

3.

Inne

zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika wnioskodawców

Ustalenie faktów

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.1.1

B. C. urodził się (...), zmarł w dniu 30 stycznia 1996 roku. Miał czworo dzieci: w dniu (...) urodził się J. C., w dniu 13 lutego 1945 roku M. C., w dniu (...) urodzili się K. C., obecnie Z. i P. C.. Wdowa po B. C., Z. C. nie żyje.

odpisy i kopie aktów stanu cywilnego

10-14

zeznania P. C.

262

3.1.2

B. C. w dniu 1 września 1934 roku wstąpił do Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we W., którą ukończył w stopniu plutonowego podchorążego rezerwy. Praktykę odbył w 9 pułku artylerii lekkiej w S.. Od 1 sierpnia 1936r. do 1 września 1938r. uczęszczał do Zawodowej Szkoły Oficerskiej Artylerii w T., którą ukończył w stopniu podchorążego artylerii w służbie stałej. Pierwszy przydział dostał do 5 dywizjonu artylerii konnej w K.

dokumenty archiwalne IPN

61-69, 91-93, 95- 96, 122-124, 211-225

zeznania P. C.

k.260v-262

dokumenty z Urzędu (...)

k 24-37

3.1.3

B. C. brał udział w Kampanii Wrześniowej w ramach Krakowskiej Brygady Kawalerii jako oficer ogniowy baterii. Po rozbiciu baterii przez wojska niemieckie pod T. trafił do obozu jenieckiego w J., skąd zbiegł do W.. Wstąpił do Związku (...), działał dalej w Armii Krajowej, rozpoczął działalność konspiracyjną pod pseudonimem (...). Stanął na czele komórki legalizacyjnej, której zadaniem było dostarczanie dokumentów dla ukrywających się członków Armii Krajowej. Współorganizował oddział partyzancki tzw. kampanię warszawską majora Ż.. Pracował w niemieckiej firmie zajmującej się zaopatrzeniem III Rzeszy w drewno, co umożliwiało mu wyrabianie fałszywych dokumentów niemieckich dla działających w konspiracji Polaków. W 1943 roku rozkazem Komendy Głównej Okręgu Warszawskiego AK został awansowany na stopień porucznika. Wiosną 1944 roku na własną prośbę został przeniesiony do 27 Dywizji Wołyńskiej Armii Krajowej, wyjechał z W. i brał udział akcjach bojowych na Lubelszczyźnie.

dokumenty archiwalne IPN

61-69, 95-96,211-213

zeznania P. C.

261

zeznania J. C.

258v-259v

zeznania M.

C.

259-260v

dokumenty z Urzędu (...)

24-37

3.1.4

Po podjęciu przez dowództwo 27 Dywizji Wołyńskiej Armii Krajowej decyzji o współpracy z Armią Czerwoną, w lipcu 1944 roku B. C. wraz z innymi żołnierzami, którzy mieli przyłączyć się do walk prowadzonych z Niemcami przez Armię Czerwoną, został aresztowany w S. pod L. przez funkcjonariuszy NKWD. Uciekł z niewoli, przyjechał na początku sierpnia 1944 roku do O., skąd zamierzał przeprawić się do W. i uczestniczyć w walkach z Niemcami w Powstaniu Warszawskim, ale w dniu 6 sierpnia 2024r został ponownie zatrzymany przez żołnierzy radzieckich. W dniu 7 września 1944 roku został umieszczony w jenieckim obozie przesyłowym FPPŁ nr 173 w S., gdzie przebywał do 27 września 1944r. Następnie został przetransportowany do obozu jenieckiego w R., gdzie przebywał od 8 października 1944 roku do 6 lipca 1947 roku, następnie w związku z przygotowaniami do zwolnienia i repatriacji przebywał w obozach w B. i B., a w dniu 3 listopada 1947 roku został zwolniony z obozu i w dniu 4 listopada 1944 roku powrócił do W..

zeznania P. C.

261

dokumenty archiwalne IPN

61-68 ,95-96,127, 131, 224 - 240

zeznania M.

C.

260-260v

dokumenty z Urzędu (...)

22a-37

3.1.5

Transport B. C. do obozu w R. odbywał się w bydlęcych wagonach, podczas dwóch tygodni brakowało wody i wartościowego pożywienia. W obozach były ciężkie warunki: brud, pluskwy, wszy, brak oświetlenia, praca fizyczna w nieprzystosowanych ubraniach, skromne jedzenie i brak opieki medycznej. Podczas osadzenia w obozie w R. B. C. był wykorzystany do pracy fizycznej, jako siła napędowa do sań i wozów, pracował w tartaku, elewatorach zbożowych, przy rozładunku wagonów, w fabryce likierów, przy pracach rolnych, w fabryce obrabiarek i w przedsiębiorstwach remontowo-budowlanych.

Podczas pobytu w obozie B. C. cierpiał na zatrucie pokarmowe, miał problemy skórne (owrzodzenie) – nie otrzymał pomocy medycznej, bo jej w obozie nie było.

zeznania M.

C.

260

zeznania P. C.

261-261v

oświadczenie

34

3.1.6

B. C. wrócił do Polski 4 listopada 1947 roku, po powrocie dowiedział się o śmierci żony, która zmarła na 2 miesiące przez jego powrotem oraz o narodzinach syna M. – opuścił żonę na początku ciąży.

W okresie 1947-1950 B. C. pracował Wytwórni (...) w G., następnie do 1955 roku w (...), po czym m.in. w Zjednoczeniu Budownictwa (...). Na emeryturę przeszedł w 1985 roku.

zeznania P. C.

261v-262

dokumenty archiwalne IPN

61-68,95-96, 127, 131, 224 - 240

3.1.7

B. C. został odznaczony Orderem Wojennym "Virtuti Militari" kl. V (L., 28 grudnia 1980 roku), Krzyżem Walecznych Ministerstwa Obrony Narodowej (L., 30 grudnia 1949 roku), Krzyżem Kampanii Wrześniowej 1939 (L., 15 sierpnia 1985 roku), Krzyżem Armii Krajowej (L., 31 stycznia 1973 roku), Krzyżem Partyzanckim (W., 30 maja 1959 roku), Medalem za udział w Wojnie Obronnej 1939 (W., 3 lutego 1982 roku), Medalem Wojska - 4 krotnie (L., 15 sierpnia 1948 roku), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (W., 29 września 1982 roku), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (W., 20 listopada 1991 roku).

zeznania P. C.

261v

dokumenty z Urzędu (...)

32

Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.1.1

Doznana przez B. C. krzywda związana z zatrzymaniem go w dniu 6 sierpnia 1944 roku oraz związanym z tym rzeczywistym pozbawieniem wolności do dnia listopada 1947 roku jest na tyle znaczna, że uzasadnia przyznanie wnioskodawcom, jako wszystkim uprawnionym osobom, zadośćuczynienia w łącznej wysokości przekraczającej 1 200 000 złotych, a w szczególności wysokości wskazanej we wniosku.

zeznania wnioskodawców

258-262

3.1.2

Na skutek zatrzymania i rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 6 sierpnia 1944 roku do dnia 3 listopada 1947 roku B. C. poniósł szkodę materialną.

zeznania wniokodaw

ców

258-262

ocena DOWODów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

3.1.1-3.1.7

częściowo zeznania P. C.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka w części w jakiej pokrywały się z dokumentami zgromadzonymi przez Instytut Pamięci Narodowej oraz z dokumentami z Urzędu (...). Zeznania świadka były pomocne przy ustaleniu przebiegu służby B. C. w Wojsku Polskim przed wojną, udziału w Kampanii Wrześniowej oraz działalności konspiracyjnej w okupowanej W.. Za wiarygodne Sąd uznał zeznania odnoszące się do relacji (skąpych) B. L. odnośnie pobytu w obozach jenieckich.

częściowo zeznania J. C.

Sąd uznał zeznania świadka za wiarygodne, jedynie w zakresie w jakim pokrywają się one z danymi historycznymi oraz dokumentami zgromadzonymi przez Instytut Pamięci Narodowej i Urząd (...), albowiem wiedza świadka na temat działalności B. C. jest wyrywkowa i uzupełniana informacjami, nie mającymi pokrycia w rzeczywistości (np. jego walka w Powstaniu Warszawskim).

częściowo zeznania M. C.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka w części, w jakiej pokrywały się z dokumentami dostarczonymi przez Instytut Pamięci Narodowej oraz dokumentami z Urzędu (...)

dokumenty archiwalne IPN

dokumenty odzwierciedlają ujawnione w ich treści okoliczności, a wytworzenie i zawartość tych dokumentów nie była kwestionowana przez żadną ze stron

dokumenty z Urzędu (...)

dokumenty odzwierciedlają ujawnione w ich treści okoliczności, a wytworzenie i zawartość tych dokumentów nie była kwestionowana przez żadną ze stron

odpisy aktów stanu cywilnego

sporządzone przez uprawnione organy, zgodnie z obowiązującymi przepisami, zawierają dane, które nie były kwestionowane przez strony

Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.1, 3.2

częściowo zeznania P. C., M. C. i J. C.

W ocenie Sądu nie zasługiwały na uwzględnienie zeznania P. C., M. C. i J. C. w zakresie w jakim nie znajdowały one potwierdzenia w uznanych za wiarygodne dokumentach. Analiza tych zeznań wskazuje na to, że wnioskodawcy dysponowali fragmentaryczną wiedzą odnośnie pobytu B. C. w obozach radzieckich, warunkach w jakich tam przebywał, jak był traktowany, chorobach, stanie zdrowia. Wiedzę swoją czerpali z opowieści ojca, który niechętnie opowiadał o pobycie w obozie. Z zeznań P. C. nie wynika związek przyczynowo skutkowy między pobytem w łagrze w latach 1944 - 1947, a zawałem serca w 1970 r.

3.1, 3.2

zeznania K. Z.

świadek potwierdziła zeznania P. C., nie uzupełniła zeznań przesłuchiwanych przed nią wnioskodawców

PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

art. 8 ust 1 i 2a ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego– wniosek oddalony

z uwagi na oddalenie wniosku o odszkodowanie nie zachodziły przesłanki uzasadniające zasądzenie odsetek

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zgodnie z art. 8 ust.1 i 2a ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego dzieciom osób, mieszkającym w chwili śmierci w Polsce, represjonowanym przez radzieckie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub organy pozasądowe, działające na obecnym terytorium Polski w okresie od dnia 1 lipca 1944 r. do dnia 31 grudnia 1956 r. za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego lub z powodu takiej działalności, przysługuje odszkodowanie za poniesioną szkodę.

Z uwagi na uznanie, że B. C. nie poniósł szkody materialnej, wniosek o zasądzenie na rzecz jego dzieci odszkodowania został oddalony.

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

art. 8 ust.1 i 2a ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego

art. 8 ust 3 ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego w zw z art. 558 kpk w zw. z art. 321 § 1 kpc

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

W związku z treścią art.8 ust 1 i 8 ust 2a1a ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego zadośćuczynienie za doznaną krzywdę przysługuje dzieciom osób, mieszkającym w chwili śmierci w Polsce, represjonowanym przez radzieckie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub organy pozasądowe, działające na obecnym terytorium Polski w okresie od dnia 1 lipca 1944 r. do dnia 31 grudnia 1956 r. za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego lub z powodu takiej działalności.

W świetle zgromadzonego materiału dowodowego bezspornym jest, że B. C. – ojciec A. Z. oraz J., M. i P. C., z powodu działalności na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego był represjonowany i pozbawiony wolności przez radzieckie organy ścigania w okresie od 6 sierpnia 1944 r. do 3 listopada 1947 r., m.in. został przymusowy wywieziony z Polski, osadzony w obozach jenieckich i w związku z tym represjonowaniem doznał krzywdy, z której zaistnieniem wnioskodawcy łączą roszczenie o przyznanie zadośćuczynienia.

Wobec powyższego spełnione zostały przesłanki uzasadniające zasądzenie zadośćuczynienia w częściach równych na rzecz A. Z. oraz J., M. i P. C., tj. wszystkich osób uprawnionych do uzyskania zadośćuczynienia.

Inne

3.

Zwrot kosztów zastępstwa procesowego.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zgodnie z art. 13 ustawy o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego koszty postępowania w sprawach objętych ustawą, w tym z tytułu ustanowienia pełnomocnika, ponosi Skarb Państwa.

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

0 zł

Zasądzenie odszkodowania dochodzonego w oparciu o ustawę o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego warunkowane jest udowodnieniem związku zachodzącego pomiędzy wykazywaną szkodą a represjami, jakie spotkały osobę uprawnioną do złożenia wniosku, ze strony radzieckich organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub organów pozasądowych w warunkach, o których mowa w art. 8 ust. 2a ustawy. Ten związek musi być udowodniony, nie może opierać się jedynie na domniemaniu, ciężar przy tym dowodu (lub co najmniej inicjatywy dowodowej), spoczywa na wnioskodawcy (wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 22 lutego 2024r. II AKa 36/24) .

Rozważając zasadność wniosku o odszkodowanie należy podkreślić, że ujawnione w toku postępowania sądowego okoliczności jednoznacznie wskazują na to, że B. C. jeszcze przed sierpniem 1944 roku, na wiosnę, podjął decyzję o opuszczeniu W. i o pełnym zaangażowaniu w działalność konspiracyjną, a następnie bojową w związku z przynależnością do 27 Dywizji Wołyńskiej Armii Krajowej. Bezpośrednim powodem porzucenia zatrudnienia i utraty źródła dochodu była zatem jego decyzja o opuszczeniu W.. Wcześniej B. C. był zatrudniony w niemieckiej firmie zajmującej się dostawą drewna do Niemiec, przy czym celem jego zatrudnienia było prowadzenie konspiracyjnej działalności związanej z pozyskiwaniem dokumentów dla członków Armii Krajowej. Po opuszczeniu przez B. W. nie był on nigdzie zatrudniony, a z oczywistych przyczyn związanych z wybuchem Powstania (...) i opuszczeniem W. przez Niemców, jego ewentualny powrót do dotychczasowego pracodawcy z przyczyn obiektywnych, nie mających związku z represjonowaniem go byłby niemożliwy. To dobrowolna decyzja B. C., podjęta kilka tygodni przed zatrzymaniem, która wypływała z wewnętrznego przekonania o konieczności walki za ojczyznę, była bezpośrednim powodem utraty przez niego źródła zarobkowania. Wynikające z archiwalnej dokumentacji Instytutu Pamięci Narodowej oraz Urzędu (...) okoliczności związane z powojenną zawodową aktywnością B. C., jego aktywnością determinującą uzyskanie pozwolenia na broń, wskazują - wbrew interpretacji zaprezentowanej w zeznaniach wnioskodawców - na łatwość w podjęciu zatrudnienia, polepszaniu swej pozycji zawodowej oraz brak w tym kontekście negatywnych konsekwencji jego okupacyjnej działalności i późniejszego uwięzienia w radzieckich obozach. Gdyby B. C. nie był wywieziony do Związku (...) w sierpniu 1944 roku i uwięziony tam do listopada 1947 roku, to po powrocie do W. miałby takie same perspektywy jak inni warszawiacy wracający do zrujnowanego miasta od stycznia 1945 roku.

Wskazane okoliczności uzasadniają niemożność przyjęcia, że na skutek represjonowania w okresie od 6 sierpnia 1944 roku (Sąd poddał ocenie dłuższy okres czasu aniżeli przywołany we wniosku, bo wynika on z pozyskanych dokumentów archiwalnych i zeznań P. C.) do 3 listopada 1947 roku B. C. doznał szkody materialnej.

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

1 200 000 zł – po 300 000 zł na rzecz każdego uprawnionych

ustawowe od dnia uprawomocnienia się wyroku.

W świetle zgromadzonego materiału dowodowego bezspornym jest – na co jednoznacznie wskazuje stanowisko procesowe prokuratora - że B. C. w okresie od 6 sierpnia 1944 roku do 3 listopada 1947 roku był represjonowany i w związku z tym m.in. był osadzony w radzieckich obozach pracy na terytorium ZSRR oraz że powodem jego represjonowania była walka na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

Rozważając słuszność i zasadność roszczenia o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę podnieść zatem należy, iż zgłoszone przez wnioskodawców – dzieci B. C. roszczenie o zadośćuczynienie jest usprawiedliwione co do zasady, ale w ocenie Sądu z uwagi na stopień doznanej przez niego krzywdy uzasadnione jest przyznanie wnioskodawcom zadośćuczynienia w wysokości niższej niż wnioskowana w piśmie procesowym z dnia 3 lipca 2024 roku (data prezentaty) kwota 4 000 000 zł.

Sąd Okręgowy w pełni aprobuje stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2017 roku sygn. akt III KK 81/17, znajdujące odzwierciedlenie w dominującej linii orzecznictwa sądów rozstrzygających w przedmiocie zadośćuczynienia za szkody niemajątkowe wynikające z pozbawienia wolności, zgodnie z którym „Zadośćuczynienie jest formą rekompensaty pieniężnej za poniesione przez poszkodowanego szkody niemajątkowe powstałe w następstwie m.in. (...) pozbawienia wolności. Przy jego szacowaniu należy brać pod uwagę nie tylko wszystkie okoliczności konkretnej sprawy, wpływające na rodzaj i rozmiar cierpień doznanych przez poszkodowanego, ale również baczyć na to, by kwota zadośćuczynienia nie stała się dla poszkodowanego źródłem wzbogacenia. Zadośćuczynienie powinno spełniać funkcję kompensacyjną, mającą na celu przede wszystkim wyrównanie, przezwyciężenie, złagodzenie cierpień fizycznych i psychicznych, tj. negatywnych doznań, których doznała osoba występująca z roszczeniem. Najistotniejsze jest jednak to, aby zadośćuczynienie było odpowiednie, adekwatne, sprawiedliwe, a więc musi przedstawiać ekonomicznie odczuwalną wartość. Nie może być symboliczne. Choć ustalenie, jaka konkretnie kwota jest odpowiednia, należy do sfery swobodnego sędziowskiego uznania, to jednak nie może być to uznanie dowolne, a uwzględniać musi wszystkie okoliczności sprawy i opierać się na czytelnych kryteriach”.

Kodeks postępowania karnego nie definiuje pojęcia "zadośćuczynienie". Miarodajne w tym względzie są przepisy prawa cywilnego materialnego, a zwłaszcza art. 445 § 1 k.c., z którego wynika, że zadośćuczynienie winno być "odpowiednie". " Odpowiednia suma", o której mowa w tych przepisach to wartość, która spełnia stawianą jej funkcję kompensacyjną, ale jednocześnie nie jest sposobem uzyskania nadmiernych korzyści finansowych, jest określana indywidualnie w oparciu o rodzaj, czas trwania cierpień fizycznych i psychicznych, ich natężenie (vide wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 24 kwietnia 2024 roku sygn. akt II AKa 281/23).

B. C. był pozbawiony wolności od 6 sierpnia 1944 roku do 3 listopada 1947 roku, tj. przez ponad 3 lata. Od dnia zatrzymania B. C. nie wiedział jaki będzie jego los i jak długo będzie uwięziony. Został przewieziony transportem w bydlęcych wagonach do ZSRR, do R.. Podróż trwała dwa tygodnie, w obozach, w których był osadzony B. C. panowały ciężkie warunki: brud, wszy, pluskwy, brak oświetlenia, skąpe porcje żywnościowe, brak podstawowej opieki medycznej. Więźniowie musieli wykonywać prace fizyczne jako siła napędowa do sań i wozów, a także jaka siła fizyczna w tartaku, elewatorach zbożowych, przy rozładunku wagonów i pracach polowych. Pracowali we własnych ubraniach, które się zużywały. Podczas pobytu w obozie B. C. cierpiał na dolegliwości żołądkowe i skórne. Nie miał informacji o losie swojej rodziny. Wskazane powyżej okoliczności w ocenie Sądu jednoznacznie uzasadniają uznanie, że B. C. na skutek represjonowania, wywołanego walką na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, doznał szkody niematerialnej.

W celu określenia wysokości zadośćuczynienia należnego wnioskodawcom Sąd wziął pod uwagę czas trwania pozbawienia wolności, tj. 3 lata 2 miesiące i 27 dni, stopień dolegliwości, związany z przebywaniem w warunkach izolacji, bez kontaktu z rodziną, bez swobody decyzji o swoim losie oraz bez informacji, jak długo będzie osadzony. Nie negując dolegliwości jakich B. C. doznał w związku z długotrwałą niewolą Sąd nie stracił z pola widzenia i rozważań tego, że B. C. był zawodowym żołnierzem, przez swoje wojskowe doświadczenie lepiej przygotowanym do znoszenia warunków w łagrze od przeciętnego człowieka. Dobrowolnie wstąpił do 27 Dywizji Wołyńskiej AK i zdecydował się na opuszczenie żony i 3-letniego synka, a jako żołnierz z długoletnim stażem mógł i powinien liczyć się z konsekwencjami tak podjętej decyzji. B. C. był zawodowym żołnierzem i jako taki był świadomy tego, że konsekwencją podjęcia walki w 27 Dywizji Wołyńskiej Armii Krajowej będzie nie wiadomo jak długotrwała rozłąka z rodziną, a nawet śmierć lub dostanie się do niewoli. Jego wojskowe wykształcenie i doświadczenie w pewien sposób przygotowało go na to, co może go spotkać w razie dostania się do niewoli, co czyni jego sytuację odmienną od losu tych patriotów - cywili, którzy podjęli w trakcie okupacji decyzję o walce o odzyskanie niepodległości i potem z tego powodu byli represjonowani. Okoliczność ta nie niweluje krzywdy doznanej przez B. C., ale nakazuje miarkowanie jej stopnia, w kontekście należnego jego dzieciom zadośćuczynienia.

W ocenie Sądu brak jest dowodów pozwalających na uznanie, że pobyt w obozach spowodował u B. C. uszczerbek na zdrowiu psychicznym lub fizycznym. Brak jest dokumentacji medycznej potwierdzającej, że B. C. cierpiał i leczył się na zaburzenia emocjonalne będące konsekwencją jego pobytu w obozie (w kontekście tego, że P. C., który urodził się 25 lat po powrocie B. C. z obozu, zeznał o nasilających się u ojca wraz z upływem czasu objawach nerwicy lękowej). Wręcz przeciwnie: z dokumentów znajdujących się w aktach IPN, wyłania się obraz człowieka bez społecznych i emocjonalnych ograniczeń, koleżeńskiego, energicznego, dobrego pracownika, posiadającego pasję w postaci myślistwa i sportu motoryzacyjnego, nie mającego problemów ze znalezieniem i utrzymaniem pracy. Krótko po powrocie do Polski, jeszcze w 1947 roku (dokumentacja archiwalna) B. C. podjął zatrudnienie i aż do emerytury, na którą przeszedł w 1985 roku, pracował w różnych miejscach. Materiał dowodowy nie dostarczył też podstaw do przyjęcia, że pobyt w łagrze spowodował u B. C. uszczerbek na zdrowiu fizycznym. Z zeznań świadka M. C. można mieć wiedzę o dwóch incydentach, dotyczących przeżytych przez B. C. w obozie chorób, przy czym te dwa zdarzenia, będące konsekwencją złych warunków higienicznych i braku opieki medycznej, tj. okoliczności powszechnych w realiach powojennych także poza obozami pracy, nie miały dalszych konsekwencji dla zdrowia, nie wywołały komplikacji i nie wymagały późniejszego leczenia w warunkach wolnościowych. Z dokumentacji archiwalnej (k.25-27) wynika, że B. C. otrzymywał oprócz emerytury także rentę inwalidy wojennego, przy czym z tej samej dokumentacji wynika, że przed otrzymaniem renty inwalidy wojennego (definicja inwalidy wojennego zawarta w ustawie o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin nie powala na uznanie wprost, że renta inwalidy wojennego została przyznana na skutek doznania ewentualnego uszczerbku na zdrowiu podczas pobytu w obozach jenieckich) B. C. jako działalność kombatancką wskazywał udział w wojnie obronnej we wrześniu 1939 roku oraz działalność w ZWZ-AK w okresie od czerwca 1940 roku do lipca 1944 roku, a sami wnioskodawcy nie dostarczyli jakiejkolwiek dokumentacji, która pozwoliłaby na ustalenie związku przyczynowego między renta inwalidy wojennego a represjonowaniem B. C. w okresie od 6 sierpnia 1944 roku do 3 listopada 1947 roku. Podobnie nie sposób uznać, żeby przyczyną zawału serca w 1970 roku, czyli wówczas gdy B. C. miał 56 lat, był pobyt w obozie 23-26 lat wcześniej. Opisywane przez P. C. choroba wieńcowa i owrzodzenie dwunastnicy mogły być spowodowane wieloma czynnikami, w tym wiekiem, trybem życia i pracy. Sąd nie kwestionuje tego, że warunki pobytu w obozach radzieckich były ciężkie, jednakże dla przyznania zadośćuczynienia w wyższej kwocie, wynikającej ze stwierdzenia związku między tymi warunkami a mającym miejsce po upływie wielu lat zdiagnozowaniem chorób cywilizacyjnych, powszechnych w drugiej połowie XX wieku konieczne jest udowodnienie, że warunki te spowodowały określony uszczerbek dla zdrowia fizycznego, a w oparciu o materiał zgromadzony w sprawie nie można wykazać ani zaistnienia takich chorób, ani ich potencjalnego związku z represjonowaniem przez radzieckie organy ścigania. Zgromadzony materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje na to, że warunki w obozie, stan fizyczny i emocjonalny B. C. uzasadnia uznanie, że rozmiar cierpień jakich doznał ojciec wnioskodawców nie odbiegł od tych, jakie były udziałem wielu innych osób, a wynikały z izolacji, warunków bytowych w obozie, złego pożywienia, konieczności wykonywania prac fizycznych i rozłąki z bliskimi. Wskazane okoliczności nakazują przyjęcie, że w sytuacji B. C. brak jest szczególnych zdarzeń, które uzasadniałyby zasądzenie zadośćuczynienia w żądanej przez wnioskodawców wysokości.

Zasądzone na rzecz wnioskodawców zadośćuczynienie w łącznej wysokości 1 200 000 złotych jest w ocenie Sądu adekwatne do doznanej przez B. C. krzywdy: z tych względów Sąd zasądził po 300 000 zł na rzecz dzieci B. C.: A. Z. oraz J., M. i P. C..

Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

Mając na uwadze okoliczności wskazane w pkt 6.2 uzasadnienia wyroku z dnia 3 lutego 2025 roku uznać należy, że żądanie wnioskodawców zasądzenia na ich rzecz zadośćuczynienia w kwocie 4 000 000 złotych było wygórowane, a zatem Sąd je oddalił w zakresie przekraczającym kwotę zasądzoną w pkt I wyroku.

KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd rozstrzygnął na podstawie § 11 ust. 6 w zw. z § 17 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie. Uwzględniając udział pełnomocnika wnioskodawców z wyboru w rozprawie w dniu 20 stycznia 2025 roku, Sąd zasądził na rzecz każdego z wnioskodawców kwotę po 240 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed Sądem I Instancji.

IV

Zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego koszty postępowania w sprawach objętych ustawą, w tym z tytułu ustanowienia pełnomocnika, ponosi Skarb Państwa.

PODPIS