Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

Formularz UWO

Sygnatura akt

XII Ko 102/24

1.  WNIOSKODAWCA

E. B.

2.  ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

3.588,00 zł

wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

700.000,00 zł

wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie do dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

3.

Inne

-

1.3. Ustalenie faktów

0.1.3.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.1.1.

E. B. zatrudniona była w Instytucie (...) w W.. Była również aktywną działaczką (...) biorącą udział w spotkaniach, których celem było powoływanie utajonych struktur Związku (...) oraz organizowania akcji propagandowej w postaci druku i kolportażu ulotek oraz biuletynów. E. B. prowadziła działalność konspiracyjną w ramach reaktywowanego (...) Biura Informacyjnego Regionu M. poprzez organizowanie i wydawanie nielegalnych pism (...) i ,,Serwisu (...).

Biuletyn Informacji Publicznej

k. 20-21

3.1.2

W dniu 31 grudnia 1981 r. podczas przeszukania mieszkania E. B. i jej męża W. B. Służba Bezpieczeństwa skonfiskowała dwie maszyny do pisania oraz publikacje o treści antypaństwowej. W związku z zatrzymaniem powyższych rzeczy E. B. oraz jej mąż W. B. zostali zatrzymani i osadzeni w Areszcie (...) w W. w P. M.. W dniu 2 stycznia 1982r. Komendant Wojewódzki Milicji Obywatelskiej wydał wobec E. B. decyzję numer (...) o internowaniu i odsadzeniu jej w Ośrodku (...). Od 15 stycznia 1982r. E. B. została przeniesiona do Ośrodka (...) dla (...) w G..

Biuletyn Informacji Publicznej

Nakaz zatrzymania i doprowadzenia

Wniosek o internowanie

Decyzja nr (...) o internowaniu

Pokwitowanie przyjęcia

k. 20-21

k. 25

k. 26

k. 27

k. 28

3.1.3.

Na mocy decyzji z dnia 21 lipca 1982r. numer 400 Komendanta Wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej uchylono decyzję nr (...) z dnia 2 stycznia 1982r. o internowaniu E. B., która na mocy nakazu zwolnienia z dnia 22 lipca 1982r. została zwolniona z Ośrodka (...) dla (...) w G..

Decyzja o uchyleniu internowania nr 400

k. 35

k. 36

3.1.4.

3

Po zatrzymaniu E. B. wraz z mężem W. B. zostali przewiezieni do P. M., gdzie została osadzona w celi ośmioosobowej ze wspólną otwartą toaletą. Po dwóch dniach została przewieziona do Aresztu Śledczego W. – G., gdzie osadzono ja w zimnej celi wraz z innymi działaczkami Solidarności. W trakcie przebywania w Areszcie Śledczym W. (...) E. B. została kilkukrotnie przesłuchana, a następnie w dniu 15 stycznia 1982r. została przetransportowana do Ośrodka (...) dla (...) w G.. Podróż trwała około 16 godzin. E. B. przebywała w pokoju czteroosobowym, który był czysty i higieniczny. W początkowej fazie pokoje były zamykane, ale osadzone doprowadziły do tego, że pokoje pozostawiano otwarte, a osadzone mogły poruszać się po korytarzu jednego piętra. Początkowo spacery na zewnątrz trwały 1 godzinę, ale po interwencji Czerwonego Krzyża udostępniono osadzonym niewielkie patia. Wnioskodawczyni wraz z innymi osadzonymi w trakcie pobytu zmuszane były początkowo do obsługi zmywaka, ale po proteście zostały z tego zwolnione. W dniu 3 maja w ośrodku wybuchł bunt z uwagi na to, że osadzonym nie pozwolono celebrować święta 3 maja i doszło do zamieszek, które zostały stłumione przez oddział specjalny. Dla E. B. najgorszą rzeczą w trakcie przebywania w Ośrodku była niepewność losów związana z tym, że codziennie inne działaczki była zwalniana, a ona nie. Po zwolnieniu E. B. wróciła do pracy w Instytucie (...), ale w początkowej fazie miała ciągle poczucie, że jest obserwowana i śledzona. E. B. cyklicznie wyzwana była na posterunek Milicji Obywatelskiej przy ulicy (...) w W., gdzie była przestrzegana i zastraszana. W październiku 1982r. do domu wrócił mąż wnioskodawczyni i wtedy powrócili do działalności podziemnej, którą prowadzili ich przyjaciele. Dla wnioskodawczyni prowadzona działalność była bardzo stresująca, ponieważ drukowano tygodniki, które musiały być kolportowane, a co za tym idzie w ich domu pojawiała się dużo osób, które przynosiły wydruki, a potem kolporterzy. W trakcie prowadzonej działalności w domu wnioskodawczyni przeprowadzono dwie rewizje, które były równie brutalne co pierwsze przeszukanie. Po jednym z przeszukań ponownie zatrzymano męża wnioskodawczyni, który osłodzony był w P. M.. Wnioskodawczyni po zajściu w drugą ciąże z uwagi na stresujące warunki urodziła córkę przed czasem. Z informacji udostępnianych przez Instytut Pamięci Narodowej wnioskodawczyni dowidziała się, że w związku z prowadzoną przez siebie dzielnością prowadzane były wobec niej czynności pod kryptonimem (...) i (...).

Wnioskodawczyni trzy lata po opuszczeniu Ośrodka (...) dla (...) w G. zaczęła korzystać z pomocy psychiatrycznej i do dnia dzisiejszego korzysta z opieki psychiatry, przyjmując leki antydepresyjne, choć nie jest w stanie powiązać ich przyjmowanie z pobytem w Ośrodku (...) dla (...).

Zeznania E. B.

0.1.3.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

-----

------------------------------------------------

-------------

----------

3.  ocena DOWODów

3.1.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

3.1.1

Dokumenty ujawnione bez odczytywania

Sąd nie neguje prawdziwości dokumentów. Są to dokumenty oficjalne, urzędowe niekwestionowane przez żadną ze stron.

3.1.4

Zeznania E. B.

Sąd uznał za całkowicie wiarygodnie i rzetelne zeznania E. B.. Są one spójne, logiczne, potwierdzone przez pozostały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy. Wnioskodawczyni nie wyolbrzymiała opisywanych przez siebie wydarzeń, rzeczowo i spójnie relacjonowała opisywane okoliczności odnoszące się do faktu jej zatrzymania i osadzenia w Ośrodku (...) dla (...) w G.. Wnioskodawczyni nie wyolbrzymiała również rozmiarów krzywdy, przeżyć fizycznych i psychicznych, jakie przeszła w trakcie internowania.

0.1.4.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

0.2.(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

-------

----------------------

--------------------------------------------------------------

4.  PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

Wniosek oddalono

-----------------------

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego stanowi, że osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę (…) wynikłe z wydania lub wykonania orzeczenia albo decyzji.

Regulacja ta zatem ogranicza możliwość zasądzenia - w tym trybie - odszkodowania za poniesioną szkodę wyłącznie do skutków wykonania orzeczenia albo decyzji względem wnioskodawcy. W konsekwencji brak było podstaw do zasądzenia odszkodowania za inne niewątpliwe przejawy represji względem osób bliskich, ale bezpośrednio niezwiązane z wykonywaniem wydanego orzeczenia lub decyzji. Wnioskodawczyni domagała się zaś odszkodowania związanego wyłącznie z wydatkami na paliwo, jakie poniosła, co było konieczne do odwiedzin internowanego w innym miejscu męża i to już po jej zwolnieniu. W ocenie Sądu wydatki te nie zostały zatem poniesione w związku z faktem internowania wnioskodawczyni, lecz w związku z pozbawieniem wolności bliskiej dla niej osoby trzeciej.

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

160.000 zł

Odsetki ustawowe od dnia uprawomocniania się wyroku do dnia zapłaty.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego stanowi, że osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa (…)zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wydania lub wykonania orzeczenia albo decyzji. Nie ulega przy tym wątpliwości, że internowanie wnioskodawczyni miało ścisły związek z jej działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego w ramach opozycyjnych struktur (...) zwalczanych przez władze PRL.

Ustawa z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego nie definiuje pojęcia zadośćuczynienia. Zdaniem Sądu w tym zakresie zastosowanie mają przepisy prawa cywilnego materialnego, zwłaszcza art. 445 § 1 i 2 k.c. Z treści tego przepisu wynika, że zadośćuczynienie powinno być „odpowiednie”. W treści tego artykułu posłużono się pojęciem „sumy odpowiedniej”, które jest niedookreślone. Odpowiednia suma, o której mowa w tych przepisach, to suma, która z jednej strony spełnia funkcję kompensacyjną, a z drugiej nie jest sposobem uzyskania nadmiernych korzyści finansowych.

Orzecznictwo wypracowało zbiór kryteriów ważnych przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia. Zważyć należy, że zadośćuczynienie ma mieć charakter kompensacyjny, nie może to być symboliczna zapłata, lecz taka, która ma realną wartość, która jest odczuwalna finansowo dla wnioskodawcy. Z drugiej strony wysokość kwoty zadośćuczynienia nie może być nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy, ale musi być „odpowiednia”. W orzecznictwie Sądu Najwyższego (np. SN w wyroku z 3 lipca 2007 r., sygn. akt II KK 321/06, Lex 299187, a także SN w wyroku z 5 września 2000 r., sygn. akt WA30/00) podaje się, że wysokość kwoty zadośćuczynienia winna być utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa.

Inne

3.

Na podstawie art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego Sąd orzekł o kosztach postępowania, obciążając nimi Skarb Państwa.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

--------------------------------------

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

3.588,00 zł

Sąd oddalił żądanie wnioskodawczyni dotyczące odszkodowania tytułem szkody doznanej przez nią wskutek internowania oraz inwigilacji i przesłuchań po opuszczeniu internowania w okresie od dnia 2 stycznia 1982r. do dnia 21 lipca 1982 r., albowiem odszkodowanie na podstawie przepisów ustawy lutowej należy się tylko i wyłącznie w przypadku związku zachodzącego pomiędzy wykazywaną szkodą a represjami związanymi z internowaniem. W ocenie Sądu koszty związane z przejazdami na widzenia z mężem przebywającym w Ośrodku (...) w D. nie są w żaden sposób bezpośrednio powiązane z okresem jej internowania. Fakt, że mąż wnioskodawczyni przebywał w Ośrodku (...) w innej części kraju mógł być trudnym dla niej przeżyciem i wpływać na jej codzienne życie, niemniej jednak szkoda, jaką poniosła w postaci kosztów związanych z dojazdami, nie jest szkodą w rozumieniu ustawy z dnia 23 lutego 1991r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działanie na rzecz niepodległego bytu państwa polskiego.

--------

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

160.000 zł

Odnosząc to do realiów niniejszej sprawy, określając „odpowiednią” sumę zadośćuczynienia, Sąd miał na względzie charakter krzywdy, jakiej doznała wnioskodawczyni, która w momencie zatrzymania była młodą mężatką, pracującą zawodowo. Sąd miał na uwadze dyskomfort wnioskodawczyni związany z rozłąką z rodziną, początkowo trudne warunki bytowe w przepełnionych celach w Ośrodku (...). W polu widzenia Sądu pozostaje również fakt, iż wnioskodawczyni po przewiezieniu do Ośrodka (...) dla (...) w G. przebywała w dobrych warunkach bytowych, w komfortowych czteroosobowych pokojach, z względnie dobrym wyżywieniem. Wskazać należy, że wobec wnioskodawczyni nie stosowano przemocy fizycznej, zaś uciążliwością był sam fakt jej przymusowego odosobnienia oraz niepewność co do terminu zwolnienia.

W przypadku wnioskodawczyni Sąd ustalając wysokość zadośćuczynienia miał również na względzie długość internowania, który trwał 202 dni (tj. 6 miesięcy i 21 dni). Oczywistym jest, że wyższe zadośćuczynienie należy przyznać osobie, która oprócz niesłusznego pozbawienia wolności doznała wyjątkowego udręczenia fizycznego i psychicznego, zaś adekwatnie niższe dla osób, których internowanie przebiegało bez tego typu poważnych incydentów. Dokonanie takiej oceny wymaga oceny sytuacji wnioskodawczyni od początku pozbawienia wolności, to jest od początku zastosowania internowania aż do czasu jej zwolnienia.

Ustalając kwotę zadośćuczynienia Sąd miał na względzie wypracowaną w tym zakresie na gruncie orzecznictwa praktykę, która odwołuje się do zasądzenia w skali miesiąca kwoty odpowiadającej trzy-/czterokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Przyjęcie takiej wielokrotności, które nie może być wszak ujmowane jako sztywne ramy zadośćuczynienia, legło u podstaw określenia wysokości zadośćuczynienia w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy rozpoznając przedmiotowy wniosek przyjął na podstawie danych z Głównego Urzędu Statystycznego, iż przeciętne wynagrodzenie w trzecim kwartale 2024 r. wynosiło 8161,62 zł.

Biorąc pod uwagę zakres cierpień fizycznych i psychicznych wnioskodawczyni, sześciomiesięczny okres przymusowego odosobnienia i przytoczoną argumentację prawną w zakresie miarkowania kwoty zadośćuczynienia, Sąd przyjął, iż adekwatną rekompensatą za doznaną w wyniku internowania krzywdę będzie kwota 160.000 zł, która stanowić będzie, zarówno w odbiorze indywidulnym jak i społecznym, stosowne zadośćuczynienie.

W ocenie Sądu wnioskowana kwota 700 000 zł byłaby kwotą zbyt wygórowaną, biorąc pod uwagę stosunkowo łagodne traktowanie wnioskodawczyni, okres internowania, a także kwoty zadośćuczynienia przyznanego innym osobom internowanym, wobec których nierzadko stosowano nasiloną przemoc fizyczną i psychiczną.

ustawowe odsetki za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku

Inne

3.

---

6.  Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

Sąd w punkcie II części dyspozytywnej wyroku oddalił żądanie wnioskodawczyni w zakresie zasądzenia na jej rzecz odszkodowania za doznaną krzywdę na skutek internowania.

7.  KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III

Wniosek o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego nie zawierał kwoty. (k.142v.). W związku z tym na podstawie § 17 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez skarb państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu z dnia 14 maja 2024 r. (Dz.U. z 2024 r. poz. 763) Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawczyni kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

IV

Na podstawie art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego Sąd w całości kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa.

8.  PODPIS