Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Anna Przesmycka
Protokolant:	sekretarz sądowy Judyta Kruza

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2022 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.

z udziałem A. G.i (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych III Oddziałowi w W.

o niepodleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych III Oddziału w W.

z dnia 15 września 2020 r. nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 15 września 2020 r. nr (...) w ten sposób, że stwierdza, że A. G. nie podlega jako pracownik obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu u płatnika składek (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. z tytułu umowy o pracę zawartej z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. w okresie od 1 grudnia 2012 r. do 2 listopada 2017 r.,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych III Oddziału w W. na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

sędzia Anna Przesmycka

Sygnatura akt XIII U 1904/20

UZASADNIENIE

Decyzją z 15 września 2020 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W., na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 2a, art. 11 ust.1, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 1 Ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 66 ust.1 pkt 1 Ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w zw. z art. 58 § 1 i 2 K.c., stwierdził, że A. G. podlega jako pracownik obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu u płatnika składek (...) z o.o. z tytułu wykonywania zawartej umowy o pracę z (...) sp. z o.o. w okresie od 1 grudnia 2012 roku do 2 listopada 2017 roku. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że pracownicy, w tym ubezpieczony występujący w niniejszej sprawie, pomimo że formalnie zawierali umowy o pracę i umowy cywilnoprawne z dwiema spółkami ( (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o.), to faktycznie świadczyli pracę na rzecz (...) z o.o., która jest właścicielem (...) z o.o..

(decyzja – a.r.)

Odwołanie od powyższej decyzji złożył płatnik składek (...) sp. z o.o., zaskarżając je w całości i wnosząc o jej zmianę poprzez uznanie, że ubezpieczony nie podlega jako pracownik obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w(...) z o.o.. Ponadto odwołująca się spółka wniosła o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odwołanie, k. 3-7v.)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie potrzymał decyzję i wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odp. na odwołanie – k. 9-15 a.s.)

Sąd zawiadomił (...) sp. z o.o. o toczącym się postępowaniu i możliwości przystąpienia do sprawy w charakterze zainteresowanego.

(postanowienie z 15 grudnia 2020 roku - k. 17 a.s.)

Spółka (...) sp. z o.o. przystąpiła do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanego.

(pismo procesowe k. 24 a.s.).

Ustalenia faktyczne:

(...) sp. z o.o. jest zarejestrowana w Rejestrze Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod nr (...). Siedziba spółki znajduje się w W. przy ul. (...). (...) sp. z o.o. jest jedynym (...) sp. z o.o., zarejestrowanej w Rejestrze Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS (...), której siedziba również znajduje się w W. przy ul. (...). Głównym przedmiotem działalności obu spółek jest działalność ochroniarska, z wyłączeniem obsługi systemów bezpieczeństwa. Odwołująca spółka posiada koncesję w zakresie usług ochrony osób i mienia realizowanych w formie bezpośredniej ochrony fizycznej. Obie spółki zatrudniają pracowników na podstawie umowy o pracę, jak też osoby świadczące usługi w oparciu o umowę zlecenie. Obie spółki zatrudniają pracowników, których zadaniem jest nadzór nad pracownikami i zleceniobiorcami, przy czym inspektorzy obu spółek zajmują wspólne biuro pod tym samym adresem. Obie firmy należą do jednej grupy kapitałowej, mają tego samego prezesa zarządu, w ich organach zasiadają te same osoby.

(bezsporne)

(...) sp. z o.o. posiada koncesję na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia realizowanych w formie bezpośredniej ochrony fizycznej. Ponadto od 1 marca 2013 roku (...) sp. z o.o. ma przyznany status zakładu pracy chronionej.

(koncesja i decyzja Wojewody (...) - dołączone do akt sprawy, ponadto koncesja – k. 67 a.s.)

(...) sp. z o.o. jest wspólnikiem (...) sp. z o.o., z którym zawierała szereg umów o współpracy m.in. w zakresie monitoringu czy patroli i pojazdów. Ponadto z umów o świadczenie usług ochroniarskich, które jako zleceniobiorca zawierał (...) sp. z o.o. albo wspólnie jako zleceniobiorcy zawierały (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o. wynikało, że zleceniobiorca może powierzyć wykonanie zobowiązań wynikających z zawieranych umów w całości lub w części, na podstawie cesji lub umowy zlecenia, innej spółce z grupy (...). W ramach umów o pracę, jak i umów zlecenia, ubezpieczeni wykonywali pracę na stanowiskach: pracownik ochrony fizycznej stałej, kwalifikowany pracownik ochrony, asystent do spraw ochrony, instalator – serwisant, menadżer bezpieczeństwa, licencjonowany pracownik ochrony OFD, koordynator alarmowy, koordynator do spraw ochrony, operator kontroli bezpieczeństwa, audytor do spraw ochrony, dowódca zmiany, szef ochrony obiektu, menedżer patroli, menedżer ochrony fizycznej stałej, podinspektor nadzoru, inspektor nadzoru, specjalista zabezpieczeń, asystent biura. Wynagrodzenie zasadnicze z tytułu wykonywanych umów ustalono według stawki godzinowej lub stałej płacy zasadniczej za miesiąc.

(bezsporne)

A. G. zawarł z (...) sp. z o.o. w W. następujące umowy o pracę: 1 grudnia 2012 roku na czas określony od 1 grudnia 2012 roku do 30 listopada 2014 roku; 14 listopada 2014 roku na czas określony od 1 grudnia 2014 roku do 31 października 2016 roku; 13 października 2016 roku na czas nieokreślony od 1 listopada 2016 roku. Na ich podstawę ubezpieczony wykonywał pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, jako pracownik ochrony fizycznej stałej w obiektach chronionych przez spółkę na terenie województwa (...).

(umowa o pracę z 1 grudnia 2012 roku, 14 listopada 2016 roku, 13 października 2016 roku oraz k. 25-27 a.s.)

A. G. pozostawał w zatrudnieniu od 1 grudnia 2012 roku do 2 listopada 2017 roku. Przed przystąpieniem do pracy ubezpieczony był kierowany na badania lekarskie oraz przechodził szkolenia z zakresu bhp. Spółka ponosiła koszty związane z tymi badaniami zarówno wstępnymi jak i okresowymi.

(świadectwo pracy, orzeczenie lekarskie, karta szkolenia z bhp, oświadczenie ukończenia kursu z pierwszej pomocy – akta osobowe)

Spółka (...) sp. z o.o. od całości wypłacanego pracownikowi wynagrodzenia za pracę opłacała wszystkie należne składki na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FP i FGŚP. Od wypłacanego pracownikowi wynagrodzenia były odprowadzane zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, a za każdy rok trwania umowy o pracę pracownik otrzymywał informację PIT-11 i na tej podstawie rozliczał się z Urzędem Skarbowym z podatku dochodowego.

(PIT-11 za lata 2013-2017 – k. 68-78 a.s.)

Z tytułu umowy o pracę ubezpieczony otrzymał następujące wynagrodzenie brutto: (...)

(karta wynagrodzenia – k. 70-71 tom 15 akt kontroli na płycie Cd)

1 grudnia 2012 roku A. G. (jako zleceniobiorca) zawarł z (...) sp. z o.o. w W. (jako zleceniodawca) umowę zlecenia na czas nieokreślony. Na tej podstawie ubezpieczony zobowiązał się do wykonania czynności polegających na zabezpieczeniu mienia przed kradzieżą z włamaniem, zniszczeniem na terenie obiektu chronionego.

(umowa zlecenia – k. 43-44 a.s.)

1 lipca 2013 roku A. G. (jako zleceniobiorca) zawarł z (...) sp. z o.o. w W. (jako zleceniodawca) umowę zlecenia na czas nieokreślony. Na tej podstawie ubezpieczony zobowiązał się do wykonania czynności polegających na rozprowadzaniu ulotek i materiałów reklamowych w celu pozyskania kandydatów do zatrudnienia w dziale (...).

(umowa zlecenia – k. 45-46 a.s.)

Z tytułu umowy zlecenia ubezpieczony otrzymał następujące wynagrodzenie brutto: (...)

(karta wynagrodzenia – k. 6091-6095 tom 7 akt kontroli)

Decyzją z 25 lutego 2019 roku nr (...) ZUS określił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne A. G. za okres lutego 2013 roku do stycznia 2017 roku. W uzasadnieniu wskazano, że na podstawie dokumentów zgromadzonych w czasie kontroli wynika, że efekt finalny z tytułu zawieranych umów zlecenia uzyskiwał płatnik składek, z którym ubezpieczony miał zawartą umowę o pracę. W ocenie organu czynności wykonywane przez ubezpieczonego w ramach umów zlecenia zawartych w (...) sp. z o.o. należało traktować jako pracę wykonywaną w godzinach nadliczbowych w ramach umowy o pracę dla płatnika składek (...) sp. z o.o.

(decyzja – dołączona do akt sprawy)

Następnie decyzją z 20 maja 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. uchylił powyższą decyzję z 25 lutego 2019 r. W uzasadnieniu wskazano, że po przeprowadzeniu postępowania weryfikacyjnego, organ stwierdził, że wydanie decyzji było nieuzasadnione, z uwagi na odmienną ocenę któremu podmiotowi przysługuje przymiot płatnika.

(bezsporne)

(...) sp. z o.o. uiścił składki z tytułu umowy o pracę ubezpieczonego. Natomiast (...)sp. z o.o. nie odprowadzał składek z tytułu umów zlecenia zawartych z ubezpieczonym.

(bezsporne)

Powyższy, niesporny stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych wyżej dokumentów zebranych w aktach sprawy, w tym rentowych, kontroli oraz osobowych. Dokumenty te zdaniem Sądu były autentyczne, ich treść nie budziła wątpliwości, ponadto nie były one także kwestionowane przez żadną ze stron.

Sąd pominął dowód z przesłuchania ubezpieczonego A. G. z uwagi na jego nieusprawiedliwione niestawiennictwo na rozprawie 26 kwietnia 2022 roku (k. 106v. a.s.).

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd pominął wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości (k. 106v. a.s.). W niniejszej prawie odwołująca się spółka wniosła o dopuszczenie wyżej wymienionego dowodu, celem wykazania faktu braku nadużywania odrębności podmiotowej spółki w celu korzyści podatkowej (k. 29v. a.s.). Jednak w ocenie Sądu wszystkie okoliczności sprawy zostały już dostatecznie wyjaśnione. W związku z tym bezzasadne byłoby uwzględnienie wniosku odwołującej spółki o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości.

Rozważania prawne:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu pomiędzy stronami była ocena organu rentowego sprowadzająca się do ustalenia, czy (...) sp. z o.o. jako zleceniodawca w istocie pozostawał pracodawcą wobec ubezpieczonego, który miał zawarte umowy o pracę z (...) sp. z o.o. Konsekwencją stanowiska organu rentowego pozostawało stwierdzenie, że formalnie nie istniał stosunek pracy pomiędzy ubezpieczonym a (...) sp. z o.o., a obowiązki płatnika składek z tego tytułu na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe ponosił (...) sp. z o.o.

Dla porządku przypomnieć należy, że organ rentowy na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1, w zw. z art. 6 ust.1 pkt 1, art. 8 ust. 2a, art.11 ust.1, art. 12 ust.1, art. 13 pkt 1 Ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 66 ust.1 pkt 1 Ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w zw. z art. 58 § 1 i 2 k.c., stwierdził, że ubezpieczony podlega jako pracownik obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w (...)z o.o., z którym ubezpieczony związany był umowami zlecenia. Tym samym organ uznał, że pracodawcą ubezpieczonego nie jest spółka, z którą ubezpieczony był związany umową o pracę, ale zleceniodawca.

W ocenie Sądu stanowisko organu rentowego nie zasługuje na aprobatę.

Podkreślenia wymaga, że organ rentowy na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1, w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 2a, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz art. 66 ust. 1 pkt 1 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w zw. z art. 58 § 1 i 2 k.c. uznał, że ubezpieczony, jako pracownik podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu u (...)z o.o. Formalnie ubezpieczony miał zawartą z tym podmiotem umowy zlecenia, natomiast umowa o pracę łączyła ubezpieczonego z (...) sp. z o.o. Tym samym organ rentowy stwierdził, że pracodawcą ubezpieczonego nie jest spółka, z którą był związany umową o pracę, ale zleceniodawca.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 Ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 266 ze zm.), obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są: pracownikami z wyłączeniem prokuratorów (pkt 1) bądź osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4 (pkt 4).

W przypadku tego typu zbiegu tytułów do ubezpieczenia społecznego art. 9 ust. 1 Ustawy systemowej stanowi, że osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 7b, 10, 20 i 21, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, otrzymywania stypendium doktoranckiego, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie.

Jak wynika z art. 13 ust. 1 Ustawy systemowej, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają pracownicy od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Zgodnie z art. 12 ust. 1 Ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Zgodnie z art. 8 ust. 2a Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który został wskazany jako jedna z podstaw prawnych spornej decyzji, za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

W orzecznictwie przyjęto pogląd, że hipotezą normy prawnej wynikającej z art. 8 ust. 2a Ustawy systemowej objęte są dwa rodzaje relacji pomiędzy zainteresowanymi podmiotami. Pierwszą jest sytuacja, gdy oba stosunki prawne (pracowniczy i cywilnoprawny) dotyczą tych samych podmiotów jednocześnie występujących wobec siebie w roli pracodawcy-zleceniodawcy i pracownika-zleceniobiorcy, drugą zaś sytuacja, gdy na istniejący stosunek pracy nakłada się stosunek cywilnoprawny między pracownikiem i osobą trzecią, na podstawie którego pracownik wykonuje pracę na rzecz pracodawcy (zleceniobiorcy itp.) w ramach łączącej pracodawcę z ową osobą trzecią (zleceniodawcą i inną w rozumieniu prawa cywilnego) umownej więzi prawnej. W tym ostatnim przypadku to w istocie pracodawca jest rzeczywistym beneficjentem pracy świadczonej przez pracownika-zleceniobiorcę, bez względu na to, czy w trakcie jej wykonywania pracownik pozostawał pod faktycznym kierownictwem pracodawcy i czy korzystał z jego majątku (uzas. wyr. SA w Krakowie z 13.02.2013 r., III AUa 1142/12, LEX nr 1282660).

Dodatkowo w judykaturze prezentowane jest jednolite stanowisko, że pojęcie „pracownika” w rozumieniu unormowania art. 8 ust. 2a Ustawy systemowej ma szerszy zakres znaczeniowy niż pojęcie pracownika w rozumieniu przepisów prawa pracy (art. 2 k.p. i art. 22 § 1 k.p.). Obejmuje ono również osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych lub umów, do których stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, w sytuacji, gdy umowę tę zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy lub jeżeli w ramach tej umowy wykonują pracę na rzecz tego pracodawcy, choćby umowa cywilnoprawna została zawarta z osobą trzecią (por. post. SN z 26.01.2012 r. III UK 64/11, wyr. SN z 18.10.2011 r. III UK 22/11, uchw. SN z 02.09.2009 r. II UZP 6/09, oraz wyr. SA w Rzeszowie: z 11.10.2012 r. III AUa 711/12, z 23.08.2012 r. III AUa 647/12).

W konsekwencji zastosowanie art. 8 ust. 2a Ustawy systemowej oznacza jednoczesne rozszerzenie pracowniczego tytułu obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym, co wpływa na sposób ustalania podstawy wymiaru składek na to ubezpieczenie. Dyspozycja art. 8 ust. 2a Ustawy systemowej koresponduje z unormowaniem zawartym w art. 18 ust. 1a i w art. 20 ust. 1 tej Ustawy dotyczące problematyki podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne. Skoro w sytuacjach, do których odnosi się art. 8 ust. 2a Ustawy systemowej mamy do czynienia z jednym, szeroko ujętym pracowniczym tytułem obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym, to konsekwentnie w art. 18 ust. 1a i następczo w art. 20 ust. 1 tej Ustawy nakazano w stosunku do tych ubezpieczonych uwzględnienie w postawie wymiaru składek również przychodu z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi więc łączny przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy oraz umów cywilnoprawnych. W myśl art. 17 ust. 1 Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych na płatniku spoczywa obowiązek obliczania, rozliczania i przekazywania składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Pracodawca, ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu stosunku pracy, powinien więc zsumować wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy.

Dokonując wykładni art. 18 ust. 1a Ustawy, Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z 2 września 2009 r. (II UZP 6/09, OSNP 2010, Nr 3–4, poz. 46) zauważył, że z przepisu tego wynika logicznie, że w odniesieniu do pracowników w rozumieniu art. 8 ust. 2a Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych płatnikiem jest pracodawca, a przychód z tytułu umowy cywilnoprawnej jedynie "uwzględnia się" w podstawie wymiaru składek z tytułu stosunku pracy.

W ocenie Sądu Okręgowego w Warszawie wskazane powyżej przepisy ustawy systemowej nie dają podstaw do uznania, że inny podmiot niż pracodawca jako płatnik składek jest zobowiązany do prawidłowego naliczenia i odprowadzenie składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudnienia przy uwzględnieniu przychodu uzyskiwanego z umowy cywilnoprawnej, jeżeli w ramach tej umowy ubezpieczony wykonuje pracę na rzecz tego pracodawcy, choćby umowa cywilnoprawna została zawarta z osobą trzecią. W odniesieniu do umów analizowanych w przedmiotowej sprawie pracodawcą, który formalnie miał obowiązek takiego naliczenia składek pozostaje (...) sp. z o.o., która to spółka była pracodawcą ubezpieczonego, podczas gdy (...) sp. z o.o. (odwołujący się) pozostawał jedynie zleceniodawcą dla ubezpieczonego pracownika (...) sp. z o.o. Nieprawidłowa subsumpcja dokonana przez organ rentowy w odniesieniu do odwołującej oraz zainteresowanej spółki skutkuje więc nieprawidłowym zastosowaniem art. 8 ust. 2a Ustawy systemowej, gdyż (...) sp. z o.o. nie pozostawał w spornym okresie pracodawcą ubezpieczonego.

Podsumowując, zgodnie z powołaną podstawą prawną z art. 8 ust. 2a Ustawy nie można uznać, że inny podmiot niż pracodawca (...) sp. z o.o. musiałby dokonać stosownego naliczenia i odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne. Taką zresztą prawidłową interpretację wskazanego przepisu na gruncie formalnie zawartych, spornych umów, przedstawił organ rentowy w decyzjach z 25 lutego 2019 r. W decyzji tej Zakład Ubezpieczeń Społecznych słusznie wskazywał, że odpowiedzialnym za prawidłowe naliczenie składek z tytułu zawieranych umów zlecenia pozostawał płatnik składek ( (...) sp. z o.o.), z którym ubezpieczony miał zawartą umowę o pracę. Organ rentowy ocenił zresztą, że czynności wykonywane przez ubezpieczonego w ramach umów zlecenia zawartych w (...) sp. z o.o. należało traktować jako pracę wykonywaną w godzinach nadliczbowych w ramach umowy o pracę łączącej ubezpieczonego z płatnikiem składek (...) sp. z o.o. Taka dodatkowa interpretacja pozostawała jednak bez znaczenia prawnego, gdyż dla prawidłowego zastosowania art. 8 ust. 2a nie dokonuje się stwierdzenia fikcyjność (nieważności) umowy cywilnoprawnej. Wręcz przeciwnie stosunek cywilnoprawny powinien istnieć, a jedynie organ rentowy bada czy w ramach takiej umowy zleceniobiorca (pracownik) wykonuje czynności na rzecz swojego pracodawcy. Wskazana decyzja z 25 lutego 2019 r. pomimo rozbudowanego uzasadnienia, została następnie uchylona przez organ rentowy decyzją z 20 maja 2019 r. Decyzja uchylająca zawierała wyłącznie enigmatyczne stwierdzenie, że powodem uchylenia pozostaje odmienna ocena, któremu podmiotowi przysługuje przymiot płatnika.

W kontekście dotychczasowych rozważań co do zastosowania art. 8 ust. 2a Sąd Okręgowy w Warszawie stwierdził, że (...) sp. z o.o. na tej podstawie prawnej nie mógł zostać uznany za płatnika składek zobowiązanego do uiszczenia składek od przychodu uzyskiwanego przez ubezpieczonego z umów zlecenia zawartych z odwołującą się spółką oraz umowy o pracę łączącej go z (...) sp. z o.o. Sąd zwrócił przy tym uwagę na niejasność argumentacji prawnej organu rentowego w odniesieniu do powołanego przepisu art. 58 § 1 K.c. pozwalającego ocenić nieważność umowy. Przede wszystkim z decyzji organu rentowego nie wiadomo, która umowa w ocenie ZUS pozostawał nieważna – umowa o pracę zawarta z (...) sp. z o.o. czy też umowa zlecenia zawarta z (...) sp. z o.o. Wydaje się, że jeżeli umowa o pracę zawarta z (...) sp. z o.o. miałaby zostać uznana za nieważną, to ubezpieczony pozostawałby objęty obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako osoby wykonujące pracę jedynie na podstawie umowy zlecenia zawartej z (...) sp. z o.o. (art. 6 ust. 1 pkt 4). Wówczas jednak nie ma zastosowania powoływany przez organ rentowy art. 8 ust. 2a Ustawy systemowej, a (...) sp. z o.o. nie byłaby traktowana jako pracodawca ubezpieczonego. Tym samym stwierdzić trzeba, że przyjęta konstrukcja prawna w sentencji decyzji organu rentowego nie odnosi się do takiej oceny istniejących umów, w kontekście tytułu do ubezpieczenia społecznego. Z sentencji oraz uzasadnienia decyzji możliwe jest natomiast uznanie, że organ rentowy stwierdził z jednej strony nieważność umowy zlecenia zawartej z (...) sp. z o.o. traktując ją jako umowę o pracę i jednocześnie uznał nieważność umowy o pracę zawartej przez ubezpieczonego z (...) sp. z o.o., traktując w takiej sytuacji całość pracy jako świadczenie jej w ramach umowę o pracę na rzecz (...) sp. z o.o. W takiej jednak sytuacji ubezpieczony pozostawałby objęty obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym jedynie z tytułu zatrudnienia (art. 6 ust. 1 pkt 1), również bez konieczności powołania art. 8 ust. 2a Ustawy systemowej. Kolejna możliwość interpretacji organu rentowego zakłada swego rodzaju „podstawienie” (...) sp. z o.o. jako pracodawcy w miejsce (...) sp. z o.o. z powołaniem, że odwołująca spółka jest jedynym właścicielem spółki (...) sp. z o.o.. Jedynie w tym ostatnim przypadku podstawę obowiązkowego ubezpieczenia społecznego stanowiłby art. 6 ust. 1 pkt 1 oraz art. 8 ust. 2a Ustawy systemowej, gdyż odwołująca się spółka pozostawałby jednocześnie pracodawcą i zleceniodawcą dla ubezpieczonego.

Odnosząc się do podnoszonej przez organ rentowy nieważności czy też pozorności jednej z umów (organ rentowy nie przedstawił argumentacji, która umowa została zawarta dla pozoru), Sąd stwierdził, że żadna z przedstawionych alternatyw nie pozwala na ustalenie, że za pracodawcę ubezpieczonego można uznać (...) sp. z o.o.

Przede wszystkim Sąd Okręgowy w Warszawie nie zgadza się ze stwierdzeniem organu rentowego, że umowa o pracę podpisana przez ubezpieczonego z (...) sp. z o.o. została zawarta dla pozoru. W orzecznictwie sądowym z zakresu prawa pracy jako ugruntowany należy przyjąć pogląd prawny o możliwości zakwalifikowania umowy zlecenia jako faktycznego „przedłużenia” stosunku pracy, a więc zasadniczo obejścia prawa zawierając umowę cywilnoprawną w warunkach pracowniczego wykonywania obowiązków (a nie odwrotnie jak wydaje się przyjął organ rentowy). Sąd Najwyższy wyraził pogląd (wyr. SN z 3.06.2008 r., I PK 311/07) zgodnie, z którym art. 22 K.p. w § 1 i § 1 ¹ obejmuje także sytuację, w której praca odpowiadająca cechom stosunku pracy została objęta formalnie umowa wiążącą jej wykonawcę z innym podmiotem niż pracodawca, na którego rzecz praca ta była faktycznie wykonywana. Sąd może zatem ustalić istnienie stosunku pracy nawet wtedy, gdy strony w dobrej wierze zawierają formalnie umowę cywilnoprawną, lecz jej treść lub sposób jej realizacji odpowiada cechom stosunku pracy. W uzasadnieniu powyższego wyroku Sąd stwierdził, że z punktu widzenia art. 22 § 1 i § 1 ¹ K.p. istotne jest bowiem jedynie to, czy faktycznie praca była świadczona w warunkach określonych w art. 22 § 1 K.p. Kwestią wtórną i nieobjętą art. 22 § 1 i § 1 ¹ K.p. jest natomiast ocena skutków prawnych określenia umowy, na podstawie której była wykonywana praca, inną nazwą niż „umowa o pracę” lub formalnego jej ukształtowania jako umowy cywilnoprawnej. W tym ostatnim przypadku art. 22 K.p. stwierdza jedynie w § 1 ², że nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w § 1. Podobnie wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Lublinie (wyr. z 17.08.2006 r., III APa 24/06, OSA 2007/7/12), który stwierdził, że świadczenie tej samej rodzajowo pracy, co określona w umowie o pracę poza normalnym czasem pracy pracowników, na podstawie kolejnej umowy o pracę lub umów cywilnoprawnych (zlecenia, o dzieło) jest w istocie kontynuowaniem stosunku pracy w godzinach nadliczbowych. Zawieranie takich umów stanowi zatem obejście przepisów o czasie pracy.

W przedmiotowej sprawie Sąd stwierdził, że niewątpliwie umowa o pracę była faktycznie wykonywana przez ubezpieczonego. Odwołującą się spółka (zleceniodawca) oraz zainteresowana (...) sp. z o.o. (pracodawca) współpracowali natomiast pomiędzy sobą w zakresie ochrony osób i mienia. Zarówno ubezpieczony jak i inni pracownicy (...) sp. z o.o. nie byli w stanie ocenić ani też wpłynąć na okoliczność, dla kogo w danym momencie wykonywali pracę, odpowiednio w oparciu o umowę o pracę jak i zlecenie. Wszyscy realizujący usługi ochrony dla związanych ze sobą spółek: (...) sp. z o.o. oraz (...) sp. z o.o. jednakowo, zgodnie z ustalonym uprzednio harmonogramem stawiali się w miejscu zatrudnienia, a następnie byli kierowani do wykonywania zadań. Ubezpieczonego i innych pracowników obowiązywały jednakowe stroje służbowe i miejsce świadczenia pracy bądź jednorodność wykonywanych obowiązków służbowych. Tym samym zarówno praca jak i usługi w ramach zleceń były realizowane pod kierownictwem i w miejscu wskazanym przez przełożonych (element istotny stosunku pracy). Podkreślenia wymaga także, że zainteresowana spółka wypłacała z tego tytułu wynagrodzenie (kolejny element istotny stosunku pracy). W sprawie niewątpliwie korzystny wpływ na łączący strony stosunek prawny i warunki umowy, miał również sposób obliczania przez pracodawcę należności publicznoprawnych (składki na ubezpieczenia społeczne). Skoro wynagrodzenie ubezpieczonego i innych pracowników było określone przez jego pracodawcę na najniższym możliwym poziomie (proporcjonalnie do etatu), to otrzymywane przez nich wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia od innego, lecz powiązanego z pracodawcą kapitałowo podmiotu, stanowiło uzupełnienie wynagrodzenia za pracę, lecz bez konieczności odprowadzania przez pracodawcę wspominanych publicznoprawnych należności.

W konsekwencji na podstawie powoływanego przez organ rentowy art. 8 ust. 2a Ustawy należy uznać, że (...) sp. z o.o. powinien dokonać stosownego naliczenia i odprowadzenia składek na ubezpieczenia społeczne. Ponownie Sąd zaznacza, że taką interpretację wskazanego przepisu na gruncie formalnie zawartych, spornych umów, przedstawił organ rentowy w decyzji z 25 lutego 2019 r.

W ocenie Sądu Okręgowego w Warszawie, organ rentowy nie wykazał także, aby istniała podstawa prawna pozwalająca uznać, że pracodawcą ubezpieczonego w rzeczywistości pozostawała odwołującą się spółka. Zdaniem Sądu Okręgowego w Warszawie brak jest przepisów prawnych umożliwiających „podstawienie” (...) sp. z o.o. jako pracodawcy w umowie o pracę zawartej przez ubezpieczonego z (...) sp. z o.o. Sąd podziela przy tym ustalenia organu rentowego, że (...) sp. z o.o. oraz (...) sp. z o.o. pozostają w ścisłych relacjach biznesowych, a jednocześnie (...) sp. z o.o. jest większościowym udziałowcem (...) sp. z o.o. Skoro organ rentowy zdecydował się na określenie jako zobowiązanego pracodawcy większościowego udziałowca spółki kapitałowej, którego z ubezpieczonym łączyła umowa cywilnoprawna, to dokonując ustaleń w tym zakresie powinien dokonać odpowiedniej subsumpcji przepisów powszechnie obowiązujących do ustalonych faktów, z których wywiódł zobowiązanie (...) sp. z o.o. jako pracodawcy ubezpieczonego. Sąd zwraca przy tym uwagę, że już na etapie postępowanie administracyjnego czynności kontrolne powinny odbyć się z udziałem wszystkich podmiotów zainteresowanych, a więc ubezpieczonego, „formalnego” pracodawcy – (...) sp. z o.o. oraz „rzekomego” pracodawcy – (...) sp. z o.o. Dopiero tak przeprowadzone postępowanie administracyjne pozwalałoby na ewentualne przyjęcie koncepcji „przebicia zasłony osobowości prawnej”, określanej również jako „pomijanie osobowości prawnej”, „pomijanie prawnej odrębności osób prawnych” lub „przebijanie welonu korporacyjnego”, która być może pozwalałby w miejsce faktycznego pracodawcy wskazać inny podmiot zobowiązany (zob. uchw. SN z 23.04.2006 r., III PZP 2/06, OSNP 2007 nr 3-4, poz. 38).

Zaznaczenia przy tym wymaga, jak trafnie zauważa Sąd Najwyższy (wyr. z 18.09.2014 r., III PK 136/13, LEX nr 1554335), że w aktualnym stanie prawnym nie są przewidziane żadne szczególne konstrukcje prawne pozwalające na pomijanie prawnej odrębności osób prawnych. Konieczna jest więc odpowiednia wykładnia obowiązujących przepisów oraz przeprowadzenie odpowiedniego postępowania dowodowego już na etapie postępowania administracyjnego. W odniesieniu do (...) sp. z o.o. organ rentowy przedstawił jedynie pewien pogląd prawny, który bez analizy w odniesieniu do sposobu wykonywania umowy o pracę łączącej ubezpieczonego z (...) sp. z o.o. nie jest możliwy do przyjęcia. Zakład Ubezpieczeń Społecznych uprzednio ocenił już umowę o pracę łączącą ubezpieczonego z (...) sp. z o.o. i stwierdził podleganie ubezpieczeniom społecznym u tego płatnika składek (decyzja z 25 lutego 2019 r.), a dopiero następczo uchylił tą decyzję (decyzja z 20 maja 2019 r.). W kontekście sposobu świadczenia pracy niewątpliwe należy uznać, że czynności wykonywane przez ubezpieczonego w ramach umów zlecenia zawartych z (...) sp. z o.o. były w istocie „dalszą” pracą świadczoną w ramach umowy o pracę łączącej ubezpieczonego z (...) sp. z o.o.

W kontekście dotychczasowych rozważań Sąd zwraca także uwagę, że jedną z naczelnych zasad postępowania cywilnego pozostaje zasada kontradyktoryjności, zgodnie z którą trzon materiału procesowego i podstawę rozstrzygnięcia stanowią twierdzenia i dowody przedstawione przez strony. Wyrazem tej zasady jest m.in. art. 6 K.c., a także art. 232 K.p.c., zgodnie z którym strony są obowiązane powoływać dowody na potwierdzenie faktów, z których wywodzą skutki prawne, sąd zaś może (ale nie musi) dopuścić dowód niewskazany przez strony. Ustawodawca systematycznie wzmacnia kontradyktoryjność postępowania cywilnego, zwalniając sąd z obowiązku przeprowadzania dowodów z urzędu. Konsekwencją obciążenia podmiotu powołującego się na określony fakt ciężarem udowodnienia tego faktu, jest przyjęcie przez twierdzącego ryzyka niepowodzenia dowodu. Tymczasem organ rentowy nie przedstawił żadnych dowodów na potwierdzenie tezy, że pracodawcą dla ubezpieczonego był (...) sp. z o.o. Organ rentowy ograniczył się wyłącznie do przedłożenia na płycie CD bardzo obszernych akt kontroli, nie wskazując przy tym o przeprowadzenie dowodu, z których dokumentów znajdujących się na płycie wnosi. Należało zatem uznać, że organ nie udowodnił faktu, z którego wywodził skutki prawne.

Zgromadzony w sprawie przez organ rentowy materiał dowodowy nie dawał podstaw do podzielenia wniosku organu rentowego co prawidłowego ustalenia pracodawcy zobowiązanego do uiszczenia składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne w odniesieniu do ubezpieczonego. Organ nie wykazał, aby (...) sp. z o.o. będący zleceniodawcą ubezpieczonego, faktycznie posiadał status pracodawcy w ramach umowy zawartej pomiędzy ubezpieczonym a (...) sp. z o.o. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie udowodnił także, aby umowa o pracę zawarta pomiędzy ubezpieczonym a (...) sp. z o.o. miała charakter pozorny i istniały podstaw do uznania, że została zawarte w celu obejścia przepisów prawa dotyczących obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

Odnosząc się natomiast do zarzutów odwołującej w kwestii naruszenia przepisów postępowania administracyjnego, nie podlegały one w istocie badaniu przez tutejszy Sąd. Wskazać bowiem należy, że gdyby przyjąć, że sąd powszechny jest władny badać naruszenia procedury administracyjnej popełnione w toku wydawania decyzji, oznaczałoby to wkroczenie przez sąd powszechny w kompetencje organów administracji publicznej i sądów administracyjnych. Zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie taka ingerencja uznawana jest za niedopuszczalną. Nieuchronnie więc właściwym do rozpatrzenia niniejszego odwołania od skarżonej decyzji w oparciu o przepisy K.p.a. winien być organ wyższego stopnia względem organu, który skarżoną decyzję wydał. Postępowanie sądowe w sprawach z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych skupia się na wadach wynikających z naruszenia prawa materialnego i kwestia wad decyzji administracyjnych spowodowanych naruszeniem przepisów postępowania, pozostaje poza przedmiotem tego postępowania. Sąd ubezpieczeń społecznych – jako sąd powszechny – może i powinien dostrzegać jedynie takie wady formalne decyzji administracyjnej, które decyzję tę dyskwalifikują w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego (p or. uchwały Sądu Najwyższego z 21 listopada 1980 r., III CZP 43/80. OSNCP 1981 Nr 8, poz. 142, z 27 listopada 1984 r„ III CZP 70/84. OSNCP 1985 Nr 8, poz. 108 oraz z 21 września 1984 r., III CZP53/84. OSNCP 1985 nr 5-6, poz. 65), jako przedmiotu odwołania.

W tym stanie rzeczy Sąd w pkt 1. wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego została ustalona na podstawie § 9 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265), tj. w wysokości 180 zł.