Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 maja 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący:	SSO Rafał Młyński
Protokolant:	sekr. sądowy Weronika Stopczyńska

po rozpoznaniu w dniu 5 maja 2017 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy K. O.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W.

o prawo do policyjnej renty rodzinnej

na skutek odwołania K. O.

od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W.

z dnia 22 września 2016 r. nr (...) (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje K. O. prawo do policyjnej renty rodzinnej począwszy od 1 lipca 2016 roku,

2.  wniosek o odsetki przekazuje do rozpoznania Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W..

UZASADNIENIE

Decyzją z 22 września 2016 r. Dyrektor Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W. działając na podstawie przepisów ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, a także ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych odmówił K. O. prawa do policyjnej renty rodzinnej po zmarłym mężu J. K. (k. 57 a.r.).

Od powyższej decyzji odwołanie złożyła K. O. wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji oraz o przyznanie jej prawa do policyjnej renty rodzinnej po zmarłym J. K., który był jej mężem do 21 listopada 2005 r. wraz z ustawowymi odsetkami. Skarżąca zarzuciła, iż stanowisko pozwanego organu, który stwierdził brak ustalonego w dniu śmierci męża prawa do alimentów na rzecz odwołującej jest bezpodstawne i nie znajduje uzasadnienia w zgromadzonym materiale dowodowym (k. 2-7 a.s.).

Pozwany organ w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie argumentując, że zaskarżona decyzja jest właściwa i brak jest przesłanek do jej zmiany (k. 51-53 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

J. K., ur. (...), miał ustalone prawo do emerytury policyjnej na mocy decyzji organu rentowego z 6 października 2005 r. w wysokości 1.949,67 zł (k. 11 a.s.).

W dniu 8 października 1988 r. odwołująca K. O., ur. (...), zawarła związek małżeński z J. K. (odpis skrócony aktu małżeństwa, k. 27 a.r.). Małżonkowie mieli wspólne dzieci: A. K., ur. (...), P. K., ur. (...) i M. K., ur. (...) (a.r.).

Sąd Okręgowy w Lublinie wyrokiem z 27 kwietnia 2005 r. w sprawie sygn. III C 2529/02 orzekł o rozwiązaniu małżeństwa K. O. z domu O. i J. K. zawartego dnia 8 października 1988 r. przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w L., wpisane do Księgi małżeństw za Nr (...), przez rozwód z wyłącznej winy pozwanego J. K.. Wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi stron Sąd powierzył obojgu rodzicom ustalając miejsce zamieszkania dzieci przy matce K. K.. Sąd zobowiązał obie strony do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dzieci i z tego tytułu zasądził od J. K. na rzecz A. K. i P. K. po 400 zł miesięcznie na każde z nich, zaś na rzecz M. K. po 350 zł miesięcznie, łącznie l.150 zł miesięcznie, płatne z góry do rąk K. K. poczynając od dnia uprawomocnienia się wyroku, do dnia 10-go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za zwłokę w płatności każdej raty w miejsce alimentów ustalonych ugodą zawartą w Sądzie Rejonowym w Lublinie w dniu 26 marca 2001 r. w sprawie VI RC 533/01 (k. 53 a.r.).

Sąd Apelacyjny w Lublinie wyrokiem z 22 listopada 2005 r. w sprawie sygn. I ACa 678/05 oddalił apelację od ww. wyroku J. K. (k. 52 a.r.).

W dniu 28 sierpnia 2006 r. odwołująca wraz z J. K. zawarli ugodę w sprawie podwyższenia alimentów na rzecz małoletnich dzieci w ten sposób, że wynosiły one na rzecz A. K. i P. K. po 450 zł miesięcznie na każde z nich, zaś na rzecz M. K. po 400 zł miesięcznie, płatne z góry do rąk K. K. poczynając od dnia uprawomocnienia się wyroku, do dnia 10-go każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za zwłokę w płatności każdej raty od 1 sierpnia 2006 r. (k. 51 a.r.).

Odwołująca od 1 grudnia 2015 r. jest zatrudniona jako salowa w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej MSW w L. na czas określony do 21 listopada 2018 r. w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem 1.650 zł plus dodatek za wysługę lat w wymiarze 20% wysokości wynagrodzenia zasadniczego (k. 37, 38 a.s.).

J. K. regularnie od czerwca 2010 r. (ślub córki) płacił dobrowolnie alimenty na rzecz skarżącej, tj. nie wynikały one z orzeczenia sądowego. P. K. uczestniczył w rozmowie rodziców, którzy dokonali ustaleń w zakresie uiszczania alimentów na rzecz K. O. przez jej byłego męża przelewem na konto. Część alimentów była płacona na konto odwołującej, a część w późniejszym okresie na konto P. K. z tytułem „alimenty” oraz oznaczeniem miesiąca, którego dotyczyły – z uwagi na zaciągnięcie przez syna kredytu studenckiego. Wysokość tych alimentów była zmienna (150 zł, zaś po wyprowadzeniu się syna M. K. do W. – 50 zł miesięcznie). Pieniądze, które wpłynęły na konto P. K. były przekazywane na wspólne gospodarstwo domowe, tzn. P. K. wykonywał przelewy za rachunki ze swojego konta, wypłacał pieniądze z bankomatu kartą i wręczał je skarżącej (zeznania P. K., k. 72 a.s., zeznania M. K., k. 73 a.s.). J. K. dobrowolnie wspomagał również finansowo gospodarstwo domowe dzieci i byłej żony, tj. kupił synom samochody, utrzymywał je, tj. płacił ubezpieczenie, paliwo, robił zakupy dla P. K. i K. O., np. kupił odkurzacz. Samochody były zarejestrowane na J. K., albowiem odwołująca nie posiada prawa jazdy. J. K. przekazał K. O. kwotę 6.000 zł, aby opłaciła gości weselnych i pokryła inne koszty ze swojej strony na weselu córki. Sfinansował on cały ślub, wesele, opłacił gości ze swojej strony, pokrył koszty sukni ślubnej i inne (zeznania A. S., k. 72, 73 a.s., przesłuchanie odwołującej, k. 73, 74 a.s.).

W dniu 13 lipca 2016 r. odwołująca wystąpiła do organu z wnioskiem o przyznanie prawa do renty rodzinnej po byłym mężu (k. 29 a.r.).

Zaskarżoną decyzją z 22 września 2016 r. organ rentowy odmówił K. O. prawa do policyjnej renty rodzinnej po zmarłym mężu J. K. (k. 57 a.r.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach niniejszej sprawy oraz w aktach emerytalnych, jak również na podstawie przesłuchania odwołującej i zeznań świadków M. K., P. K. i A. S. – dzieci skarżącej i J. K..

W ocenie Sądu treść dokumentów nie budzi wątpliwości, nie były one także kwestionowane przez żadną ze stron. Sąd uznał zeznania ww. świadków za wiarygodne i mające decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Z zeznań tych jednoznacznie wynika, że odwołująca w sposób regularny otrzymywała od J. K. środki pieniężne wręczane tytułem alimentów na podstawie ustnego porozumienia byłych małżonków, o którym wiedzę miały ich dzieci. Pieniądze te były mąż wręczał jej dobrowolnie, a dodatkowo wspierał ją finansowo w prowadzonym gospodarstwie domowym.

Według Sądu ten materiał dowodowy jest przekonujący oraz rzetelny. Dlatego został uznany za wiarygodną podstawę ustaleń faktycznych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie K. O. zasługiwało na uwzględnienie.

Spór w przedmiotowej sprawie sprowadzał się do ustalenia czy odwołująca spełnia przesłanki do przyznania jej prawa do policyjnej renty rodzinnej po zmarłym J. K..

Wskazać należy, że regulacje dotyczące ustalenia prawa do policyjnej renty rodzinnej zawarte są w art. 23 i 24 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2013 r., poz. 667 ze zm.). W myśl art. 23 ust. 1 pkt 3 renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny zmarłego emeryta lub rencisty policyjnego. Stosownie do art. 24 cytowanej ustawy renta rodzinna przysługuje na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2013 r., poz. 1440 ze zm.).

W myśl art. 70 ust. 1 i 2 powoływanej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

1) w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy albo

2) wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole - 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej.

Prawo do renty rodzinnej nabywa również wdowa, która osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania osób wymienionych w ust. 1 pkt 2 (art. 70 ust. 2).

Małżonka rozwiedziona lub wdowa, która do dnia śmierci męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia warunków określonych w ust. 1 lub 2 miała w dniu śmierci męża prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową (art. 70 ust. 3). Przepis ten utracił moc z dniem 26 maja 2014 r. w zakresie, w jakim uprawnienie małżonki rozwiedzionej do uzyskania renty rodzinnej uzależnia od wymogu posiadania w dniu śmierci męża prawa do alimentów z jego strony, ustalonych wyłącznie wyrokiem lub ugodą sądową, na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 maja 2014 r. sygn. akt SK 61/13 (Dz.U. poz. 683).

Według art. 65 ust. 1 oraz art. 67 ust. 1 pkt 4 cyt. ustawy renta rodzinna przysługuje małżonkowi osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń.

Nie budzi wątpliwości, iż odwołująca wiek 50 lat ukończyła w dniu 15 stycznia 2014 r. Zasadniczym problemem, którego rozstrzygnięcie miało decydujący wpływ na nabycie prawa do renty rodzinnej przez K. Z. było w niniejszej sprawie ustalenie, czy odwołująca w dniu śmierci męża miała prawo do alimentów z jego strony. W okolicznościach sprawy bezspornym jest, iż prawo takie nie było ustalone na mocy wyroku lub ugody sądowej.

W ocenie Sądu, również dobrowolne alimentowanie rozwiedzionej kobiety przez byłego męża po jego śmierci powinno podlegać konstytucyjnej ochronie prawa do renty rodzinnej na równi z prawem do alimentów ustalonym wyrokiem lub ugodą sądową po ustaniu małżeństwa. Dodatkowo, małżonkowie rozwiedzeni, którzy w drodze zgodnego porozumienia ustalają sposób realizacji obowiązku alimentacyjnego ciążącego na jednym z nich względem drugiego, nie mogą ponosić ujemnych następstw w postaci nierównego traktowania w zakresie prawa do renty rodzinnej w porównaniu z osobami, które kwestie wzajemnej alimentacji ustaliły w wyroku lub ugodzie sądowej (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 września 2015 r., sygn. III AUa 987/15, Legalis nr 1337714).

Według Sądu, zebrany w sprawie materiał dowodowy potwierdza dobrowolną realizację obowiązku alimentacyjnego przez J. K. na rzecz K. O.. Potwierdzają to jednoznacznie zeznania świadków – dzieci byłych małżonków oraz przesłuchanie skarżącej. Korespondują one w pełni z pozostałymi dowodami zebranymi w sprawie, wskazującymi na pozostawanie przez byłych małżonków aż do śmierci byłego męża w bliskiej relacji, o której świadczy m. in. uczestniczenie byłego męża w wydatkach gospodarstwa domowego (np. zakup odkurzacza), wpłacenie przez niego kwoty 6.000 zł tytułem kosztu ślubu córki ze strony odwołującej. Z zeznań ww. świadków oraz załączonych dowodów potwierdzających uiszczanie przelewów i wpłat alimentów wynika, iż J. K. przekazywał skarżącej dobrowolnie alimenty w wysokości początkowo po 150 zł (od czerwca 2010 r., po ślubie córki, kiedy to zaprzestał alimentacji córki), a następnie po 50 zł miesięcznie (od maja 2012 r., kiedy M. K. wyprowadził się do W., gdzie mieszkał J. K.). Na stały charakter tej alimentacji wskazywały dzieci skarżącej. Przekazywanie spornych alimentów wynikało z zawartego przez strony w tym zakresie ustnego porozumienia, potwierdzonego per facta concludentia dobrowolną wypłatą tych świadczeń, a także zeznaniami P. K. i M. K., którzy uczestniczyli przy tych ustaleniach, a ponadto o ich fakcie miała wiedzę również córka byłych małżonków. Nie było przy tym żadnej potrzeby potwierdzania odbioru alimentów na piśmie. Ich wypłata czyniła niecelowym występowanie przez odwołującą na drogę sądową przeciwko byłemu małżonkowi. Taka postawa byłych małżonków, zdaniem Sądu, zasługuje na pełną aprobatę i nie może przemawiać przeciwko przyznaniu jej prawa do dochodzonego świadczenia. Tylko z tej przyczyny bezsprzecznie istniejący obowiązek alimentacyjny jej byłego męża wobec niej nie został ustalony wyrokiem lub ugodą sądową. Nie było bowiem potrzeby takiej konkretyzacji tego obowiązku. Sąd uznał, iż gdyby nie dobrowolna wypłata alimentów, to K. O. wystąpiłaby w tym celu na drogę sądową. Nie ma przy tym żadnych podstaw, by z tego tytułu znajdowała się obecnie w gorszej sytuacji, niż małżonki rozwiedzione, które nie doszły do porozumienia z byłymi mężami i uzyskały wyrok sądowy lub zawarły ugodę sądową konkretyzującą obowiązek alimentacyjny ich byłych mężów wobec nich.

Z powyższych względów, zaskarżona decyzja nie odpowiada prawu i powinna zostać zmieniona.

Stosownie do art. 42 ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej świadczenia pieniężne wypłaca się od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym złożono wniosek, o którym mowa w art. 32 ust. 3, lub w którym wydano decyzję z urzędu. Z uwagi na powyższe należy stwierdzić, iż nieprawidłowe jest ustalenie organu rentowego zawarte w zaskarżonej decyzji, gdyż odwołująca spełnia przesłanki przyznania prawa do renty rodzinnej od 1 lipca 2016 r., tj. od miesiąca złożenia wniosku.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzeczono, jak pkt. 1. sentencji.

Wniosek K. O. w przedmiocie przyznania prawa do odsetek nie został jak dotąd rozpoznany przez pozwany organ. Dlatego powyższy wniosek odwołującej został przekazany do rozpoznania pozwanemu organowi emerytalno-rentowemu w trybie art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli ubezpieczony zgłosił nowe żądanie, dotychczas nierozpoznane przez organ rentowy, sąd przyjmuje to żądanie do protokołu i przekazuje go do rozpoznania organowi rentowemu. Skoro zaskarżona decyzja nie zawierała rozstrzygnięcia o powyższym roszczeniu odwołującej, to żądanie o odsetki należało przekazać organowi rentowemu do rozpoznania. Dopiero po wydaniu decyzji przez organ rentowy w tym zakresie (w przypadku, gdy będzie niekorzystna) dla odwołującej otworzy się droga do wniesienia odwołania do Sądu w celu oceny przez Sąd takiej decyzji.

SSO Rafały Młyński

ZARZĄDZENIE

(...)