Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 września 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XIV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący:

Sędzia Sylwia Góźdź

po rozpoznaniu w dniu 25 września 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa I. K.

przeciwko Prokuraturze Rejonowej w P.

o wynagrodzenie

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie, VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 20 maja 2024 r., sygn. akt VII P 455/24

1.  oddala apelację;

1.  zasądza od Prokuratury Rejonowej w P. na rzecz I. K. kwotę 1350 zł (jeden tysiąc trzysta pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w instancji odwoławczej wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od uprawomocnienia się niniejszego postanowienia do dnia zapłaty.

Sędzia Sylwia Góźdź

Sygn. akt XIV Pa 168/24

UZASADNIENIE

wyroku z 25 września 2024 r.

Pozwem z dnia 29 stycznia 2024 roku powódka I. K., reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata D. R., wniosła o zapłatę przez pozwanego Prokuraturę Rejonową w P. na swoją rzecz kwoty 27.898,40 złotych tytułem wyrównania wynagrodzenia za pracę za okres od stycznia 2021 roku do grudnia 2022 roku wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od poszczególnych kwot do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

Nakazem zapłaty z dnia 13 lutego 2024 roku Sąd uwzględnił roszczenia powódki w całości.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany Prokuratura Rejonowa w P., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata A. K. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Pozwany wskazał, że normy regulacji ustrojowej o charakterze ogólnym, bez terminu obowiązywania, jaką jest Prawo o prokuraturze, nie mają zastosowania w okresie obowiązywania ustawy okołobudżetowej, która stanowi regulację epizodyczną, obowiązującą jedynie przez okres roku budżetowego i wprowadzającą zmiany innych ustaw, konieczne dla zapewnienia równowagi budżetowej. Wprowadzenie w ustawie okołobudżetowej przedmiotowych przepisów dotyczących wynagrodzenia prokuratorów nie stanowi przy tym regulacji niedopuszczalnej z uwagi na sprzeczność z Konstytucją.

Do czasu zamknięcia rozprawy strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie.

Wyrokiem z 20 maja 2024 roku Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń:

1. zasądził na rzecz powoda I. K. od pozwanego Prokuratury Rejonowej w P. kwotę 27.898,40 złotych (dwadzieścia siedem tysięcy osiemset dziewięćdziesiąt osiem złotych czterdzieści groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od następujących kwot:

- 589,06 złotych (pięćset osiemdziesiąt dziewięć złotych sześć groszy) od dnia 29 stycznia 2021 roku do dnia zapłaty;

- 589,06 złotych (pięćset osiemdziesiąt dziewięć złotych sześć groszy) od dnia 1 marca 2021 roku do dnia zapłaty;

- 589,06 złotych (pięćset osiemdziesiąt dziewięć złotych sześć groszy) od dnia 29 marca 2021 roku do dnia zapłaty;

- 589,06 złotych (pięćset osiemdziesiąt dziewięć złotych sześć groszy) od dnia 29 kwietnia 2021 roku do dnia zapłaty;

- 589,06 złotych (pięćset osiemdziesiąt dziewięć złotych sześć groszy) od dnia 29 maja 2021 roku do dnia zapłaty;

- 589,06 złotych (pięćset osiemdziesiąt dziewięć złotych sześć groszy) od dnia 29 czerwca 2021 roku do dnia zapłaty;

- 589,06 złotych (pięćset osiemdziesiąt dziewięć złotych sześć groszy) od dnia 29 lipca 2021 roku do dnia zapłaty;

- 589,06 złotych (pięćset osiemdziesiąt dziewięć złotych sześć groszy) od dnia 29 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty;

- 589,06 złotych (pięćset osiemdziesiąt dziewięć złotych sześć groszy) od dnia 29 września 2021 roku do dnia zapłaty;

- 589,06 złotych (pięćset osiemdziesiąt dziewięć złotych sześć groszy) od dnia 29 października 2021 roku do dnia zapłaty;

- 589,06 złotych (pięćset osiemdziesiąt dziewięć złotych sześć groszy) od dnia 29 listopada 2021 roku do dnia zapłaty;

- 589,06 złotych (pięćset osiemdziesiąt dziewięć złotych sześć groszy) od dnia 29 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty;

- 1.443,85 złotych (tysiąc czterysta czterdzieści trzy złote osiemdziesiąt pięć groszy) od dnia 29 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty;

- 914,44 złotych (dziewięćset czternaście złotych czterdzieści cztery grosze) od dnia 1 marca 2022 roku do dnia zapłaty;

- 1.443,85 złotych (tysiąc czterysta czterdzieści trzy złote osiemdziesiąt pięć groszy) od dnia 29 marca 2022 roku do dnia zapłaty;

- 1.443,85 złotych (tysiąc czterysta czterdzieści trzy złote osiemdziesiąt pięć groszy) od dnia 29 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty

- 1.443,85 złotych (tysiąc czterysta czterdzieści trzy złote osiemdziesiąt pięć groszy) od dnia 29 maja 2022 roku do dnia zapłaty;

- 1.443,85 złotych (tysiąc czterysta czterdzieści trzy złote osiemdziesiąt pięć groszy) od dnia 29 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty;

- 1.443,85 złotych (tysiąc czterysta czterdzieści trzy złote osiemdziesiąt pięć groszy) od dnia 29 lipca 2022 roku do dnia zapłaty;

- 1.443,85 złotych (tysiąc czterysta czterdzieści trzy złote osiemdziesiąt pięć groszy) od dnia 29 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty;

- 1.443,85 złotych (tysiąc czterysta czterdzieści trzy złote osiemdziesiąt pięć groszy) od dnia 29 września 2022 roku do dnia zapłaty;

- 1.443,85 złotych (tysiąc czterysta czterdzieści trzy złote osiemdziesiąt pięć groszy) od dnia 29 października 2022 roku do dnia zapłaty;

- 1.443,85 złotych (tysiąc czterysta czterdzieści trzy złote osiemdziesiąt pięć groszy) od dnia 29 listopada 2022 roku do dnia zapłaty;

- 1.443,85 złotych (tysiąc czterysta czterdzieści trzy złote osiemdziesiąt pięć groszy) od dnia 29 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty;

- 596,47 złotych (pięćset dziewięćdziesiąt sześć złotych czterdzieści siedem groszy) od dnia 1 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty;

- 1.474,35 złotych (tysiąc czterysta siedemdziesiąt cztery złote trzydzieści pięć groszy) od dnia I kwietnia 2023 roku do dnia zapłaty tytułem zaległego wynagrodzenia;

II. zasądził na rzecz powoda I. K. od pozwanego Prokuratury Rejonowej w P. kwotę 2.700,00 złotych (dwa tysiące siedemset złotych zero groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnie uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

III. wyrokowi w punkcie I. nadał rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 21.017,28 złotych (dwadzieścia jeden tysięcy siedemnaście złotych dwadzieścia osiem groszy).

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujący stan faktyczny:

I. K. w dniu 15 grudnia 2002 roku została powołana na stanowisko (...) Prokuratury Rejonowej w P..

W okresie od dnia I lipca 2014 roku do dnia 31 sierpnia 2014 roku I. K. została delegowana do wykonywania czynności służbowych w Prokuraturze Okręgowej w Warszawie.

W dniu 12 lutego 2016 roku przedłużono I. K. delegację do wykonywania czynności służbowych w Prokuraturze Okręgowej w Warszawie od dnia I marca 2016 roku na czas nieokreślony.

Wynagrodzenie zasadnicze I. K. od dnia 15 grudnia 2020 roku zostało ustalone w stawce szóstej przy zastosowaniu mnożnika 2,65.

Podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego (...) stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 r. ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Podstawę zwiększa się o kwotę 26 zł.

Przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019 roku wyniosło 4 839,24 zł.

Przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 r. wyniosło 5 024,48 zł.

Przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2021 r. wyniosło 5 504,52 zł.

Wynagrodzenie za pracę płatne jest za przepracowany miesiąc, do 28 każdego miesiąca, z wyjątkiem składników wynagrodzenia, dla których terminy wypłaty ustalone są w innym czasie.

Pismem z dnia 20 stycznia 2024 roku I. K. wezwała Prokuraturę Rejonową w P. do zapłaty wynagrodzenia za wykonaną pracę oraz uposażenia rodzinnego za okres od stycznia do grudnia w latach 2021 i 2022.

Miesięczne wynagrodzenie brutto I. K. liczone według zasad ustalenia ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy wynosiło (...) złotych.

Stan faktyczny ustalony w niniejszej sprawie był całkowicie bezsporny. Nie były bowiem kwestionowane zasadnicze dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności dotyczące zasad obliczania wysokości wynagrodzenia przysługującego powódce oraz jego wysokości. Dowody z dokumentów nie były kwestionowane przez żadną ze stron postępowania, a także i Sąd nie znalazł żadnych podstaw, by z urzędu kwestionować ich autentyczność.

Rozstrzygnięcie sprawy warunkowane było zatem rozważeniem zagadnień prawnych powstałych w jej okolicznościach faktycznych.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

W myśl art. 123 ustawy z 28 stycznia 2016 roku Prawo o prokuraturze (Dz.U. 2022 r. poz. 1247 ze zm.) jako podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora w danym roku (§ l) wskazano przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504). W celu zapobiegania realnemu zmniejszeniu wartości uposażenia, w sytuacji kiedy to przeciętne wynagrodzenie jest niższe, niż analogiczne, ogłoszone w roku poprzedzającym, przyjmowana jest podstawa ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora w dotychczasowej wysokości Art. 124 § 1 zd. 2 tej ustawy, zrównuje w istocie wynagrodzenie zasadnicze prokuratorów prokuratur rejonowych i okręgowych z wynagrodzeniem zasadniczym sędziów w takich samych jednostkach organizacyjnych sądów powszechnych. Wynagrodzenie to określa się w stawkach, z zastosowaniem mnożników podstawy ustalenia wysokości wynagrodzenia prokuratora (art. 124 § 2 ustawy). O ile prokurator obejmujący stanowisko nabywa prawo do uposażenia w stawce pierwszej (art. 124 § 3 pkt 2), to po upływie kolejnych 5 lat pracy na danym stanowisku prokuratora wynagrodzenie zasadnicze prokuratora określa się w stawce bezpośrednio wyższej (art. 124 § 5 ustawy). Odnosząc te zasady do powódki, z racji niekwestionowanego stażu służby, jego uposażenie w latach 2021 — 2022 , kształtowane było według stawki VII i VIII (vide załącznik nr I do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 lutego 2016 roku w sprawie wynagrodzenia zasadniczego prokuratorów oraz wysokości dodatków funkcyjnych przysługujących prokuratorom).

Zgodnie z brzmieniem art. 124 § 11 ustawy o prokuraturze, prokurator nabywa prawo do dodatku za długoletnią pracę wynoszącego, począwszy od 6. roku pracy, 5% aktualnie pobieranego przez prokuratora wynagrodzenia zasadniczego. Wzrasta on po każdym kolejnym roku pracy o 1% tego wynagrodzenia, aż do osiągnięcia 20% wynagrodzenia zasadniczego.

Istota rozpoznawanej sprawy i przedstawiona w niej problematyka, uzasadnia w ocenie Sądu krótkie przypomnienie genezy zaprezentowanych zasad kształtowania wynagrodzeń prokuratorów. Obecny model stanowi konsekwencję wejścia w życie ustawy z dnia 20 marca 2009 roku o zmianie ustawy — Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 56, poz. 459). Jego istotę sprowadzić należy do ustalenia niewaloryzowanego iloczynu przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale roku poprzedzającego i stosownego mnożnika. Wcześniej, był to, podlegający waloryzacji, iloczyn kwoty bazowej i tego mnożnika. W nowej koncepcji ustawodawca przyjął więc nie waloryzację, lecz koncepcję progresywnego wynagrodzenia. Oczywistym pozostaje, że celem tych przepisów, które dotyczyły zresztą również sędziów, było uniezależnienie wysokości świadczeń od wahań koniunktury gospodarczej, w tym przejściowych trudności finansowych kraju. Błędnie natomiast model ten bywa odczytywany jako prawo podmiotowe do podwyżki, czy ekspektatywa takiego uprawnienia. Nawet jeżeli napotkałby on na podatny grunt w świetle uchwalania i publikowania w ostatnich latach kolejnych ustaw tzw. okołobudżetowych, trudno go jednak w ocenie Sądu podzielać.

Pierwsze odstępstwo od powyższych zasad uczynione zostało w unormowaniu art. 14 ust. 1 ustawy z 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. 2020 r poz. 2400). Wtedy to określono, że podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora w 2021 roku stanowić będzie przeciętne miesięczne wynagrodzenie w II kwartale 2019 roku, ogłaszane w trybie i na podstawie wyżej przedstawionej.

W kolejnych latach ustawodawca ten zabieg powielał. W art. 10 ust. I ustawy 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. 2022 poz. 2445) jako podstawa kształtowania wynagrodzeń prokuratorskich w roku 2022 przyjęte zostało przeciętne wynagrodzenie, co prawda z II kwartału, ale roku 2020, powiększone o kwotę 26,00 złotych. Jej celem było zwiększenie wartości świadczenia o 4,6% adekwatnie do podwyżek świadczeń dla pracowników sfery budżetowej.

Co prawda pozostaje to poza zakresem sporu, lecz konieczne jest wskazanie na konsekwencję ustawodawcy, który w ustawie z 1 grudnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023, wskazał w art. 10 ust. 1, że w roku 2023 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora, o której mowa w art. 123 § 1 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 roku Prawo o prokuraturze (Dz. U z 2022 r. poz. 1247, 1259 i 2582), stanowi kwota w wysokości 5.444,42 złotych. Stało się tak w sytuacji, kiedy wartość przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale 2022 roku - wynosiła 6.156,25 złotych (komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 9 sierpnia 2022 roku w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2022 roku).

Powyższe rozważania pokazują więc sprzeczność zapisów zawartych z jednej strony, w unormowaniu art. 123 § 1 Prawo o prokuraturze, z drugiej strony statuowanych art. 10 ust. 1 ustawy 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022. Tym samym w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na ich wzajemną - prawną relację.

Wprowadzając odstępstwa od systematycznego, corocznego kształtowania wynagrodzeń prokuratorów w oparciu o przeciętne wynagrodzenie z II kwartału roku poprzedzającego, ustawodawca nie dokonał przy tym żadnej zmiany unormowania art. 123 ustawy Prawo o prokuraturze, ani też nie zawiesił formalnie jego mocy obowiązującej. Zasadniczo należy zgodzić się ze stanowiskiem prezentowanym przez stronę pozwaną, że w sytuacji wątpliwości dotyczącej mocy obowiązującej przepisów o sprzecznej treści, zawartych w aktach prawnych wydanych w różnym czasie i w wypadku, gdy przepisy późniejsze nie uchylają wcześniejszych, należy przyznać prymat przepisowi późniejszemu, zgodnie z zasadą lex posteriori derogat legi priori (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1993 roku, I PZP 12/03 nie publ., wyrok z dnia 12 kwietnia 1994 roku, 1 PRN 12/94, OSNAPiUS 1994/4/61, dnia 21 czerwca 1994 roku, I PRN 38/94, OSNAPiUS 1994/10/162). Warto również wskazać, że technikę legislacyjną polegającą na uchyleniu mocy obowiązującej przepisu ustawy Prawo o prokuraturze przez późniejszy przepis tej samej rangi i przy braku wyraźnej klauzuli derogacyjnej, co do zasady można uznawać jako dopuszczalną i zgodną z normami rangi konstytucyjnej. Warunkiem zastosowania powołanej techniki jest jedynie to, aby normy prawne nie były stanowione jednocześnie i aby norma późniejsza nie była hierarchicznie niższa od normy wcześniejszej (orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 listopada 1994 roku, I P 1/94, z dnia 12 stycznia 1995 roku, K 12/94, OTK 1995 rok, cz. 11, poz. 2 s. 26).

Podkreślić również należy, że ustawy okołobudżetowe są w systemie źródeł prawa aktami mającymi moc prawną zwykłych ustaw. Odmienne ich usytuowanie lub przypisanie im innego znaczenia, wymagałoby wyraźnej podstawy konstytucyjnej. Tym samym każda ustawa późniejsza może uchylić wcześniejszą, jak i ustanowić czasowe wyjątki od jej postanowień (orzeczenie TK z dnia 21 listopada 1994 roku, K 4/94, OTK 1994 cz. II poz. 39).

Istota niniejszej sprawy nie dotyczy jednak relacji pomiędzy wzajemnie wykluczającymi się przepisami powołanych ustaw, a zgodności procedur ustawodawczych i utworzonego na nowo modelu kształtowania wynagrodzeń prokuratorów z normami rangi konstytucyjnej.

Zgodność przepisu prawa z przepisami konstytucyjnymi jest niezbędna w każdej dziedzinie prawa, ale szczególnie istotną rolę odgrywa tam, gdzie chodzi o podstawowe zasady demokratycznego państwa prawnego, takie jak zasada retroaktywności, zachowanie odpowiedniej vacatio legis, ochrona praw nabytych. Są to bowiem zasady i wartości stanowiące podstawę porządku prawnego i gwarancję praworządności.

W świetle okoliczności niniejszej sprawy szczególne znaczenie ma pogląd wyrażony przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 20 lipca 2021 roku (II FSK 1832/16, LEX nr 3232398). Sąd ten przyjął, że dopuszczalność stosowania tzw. „rozproszonej kontroli konstytucyjnej” przez sądy ma miejsce w sytuacjach oczywistych, tj. wówczas, gdy w przeszłości Trybunał Konstytucyjny orzekał już o normie analogicznej do normy, która ma być zastosowana w danej sprawie, albo w przypadku powtórzenia niekonstytucyjnej normy przez ustawodawcę. W ten nurt wpisuje się również wyrok Sądu Najwyższego z 17 marca 2016 roku, sygn. akt V CSK 377/15, w którym Sąd Najwyższy co prawda potwierdził zasadę, że do orzekania o niekonstytucyjności ustaw i ich poszczególnych przepisów jest powołany wyłącznie Trybunał Konstytucyjny, ale przyjął, iż rozpoznawana przez niego sprawa jest wyjątkowa, gdyż niezgodność przepisu z Konstytucją jest oczywista, a ocena taka ma dodatkowe wsparcie w wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który stwierdził uprzednio niezgodność z Konstytucją przepisu o takim samym brzmieniu, co w obowiązującej obecnie ustawie. Pogląd ten podtrzymano również w późniejszych orzeczeniach (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2018 r., V CSK 230/17 oraz z dnia 27 listopada 2019 r., 11 CSK 493/18, LEX nr 3226141).

W podnoszonej argumentacji strony odwoływały się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego wydanego 12 grudnia 2012 roku w sprawie K 1/12. Została ona zainicjowana wnioskiem Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego o zbadanie zgodności: art. 22 i art. 23 ustawy z dnia 22 grudnia 2011 roku o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (Dz. U. Nr 291, poz. 1707) ze wskazanymi we wniosku przepisami konstytucyjnymi (głównie art. 2, art. 178 ust. 2 i art. 216 ust. 5 oraz art. 220).

Przyznać należy, że konstrukcja sporu była w istocie analogiczna. Kwestionowaną ustawą okołobudżetową ustawodawca unormował bowiem podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego oraz sędziego Sądu Najwyższego (art. 22 ust. 1 i art. 23 ust. 1) w roku 2012, w postaci przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2010 roku. Odstąpił więc od ogólnej zasady ustalenia go w oparciu o przeciętne wynagrodzenie z II kwartału roku poprzedniego. W sferze faktycznej wynagrodzenia tej grupy pozostały w 2012 roku na tym samym poziomie, co w roku 2011.

Wyrok w sprawie K 1/12 odnosił się bezpośrednio jedynie do wynagrodzeń sędziowskich. Nie sposób jednak, w ocenie Sądu, pominąć, że zasady kształtowania wynagrodzeń sędziów i prokuratorów są tożsame, co jednoznacznie przesądza art. 123 § 1, a szczególnie art. 124 § 1 i 2 ustawy Prawo o prokuraturze. Trudno byłoby uznać za zasadne rozumowanie, zgodnie z którym w sytuacji jednej grupy zawodowej (np. sędziowie) ten sam przepis odpowiadał będzie standardom konstytucyjnym, a w sytuacji drugiej (prokuratorzy) będzie od tego odbiegać. Wniosek tej treści kłóciłby się z zasadami logiki. Należy mieć oczywiście na uwadze, że w przypadku prokuratorów niemożliwe staje się jedynie odwołanie do unormowania art. 178 ust. 2 Konstytucji, co nie pozbawia możliwości oceny względem nich kwestionowanego unormowania z punktu widzenia wskazanych kryteriów.

Warto w ocenie Sądu powrócić w tym miejscu do genezy rozwiązań ustawowych, jakie obowiązywały prokuratorów w 2012 roku. Mianowicie projektodawcy ustawy okołobudżetowej uzasadnili „zamrożenie” wynagrodzeń koniecznością zachowania równowagi budżetowej jako wartości konstytucyjnie chronionej, Rada Ministrów przyjęła założenia do projektu budżetu państwa na rok 2012, przewidujące „zamrożenie” funduszu wynagrodzeń w jednostkach sfery budżetowej oraz zastosowanie dyscyplinującej reguły wydatkowej, co było działaniem niezbędnym dla utrzymania założonego poziomu deficytu budżetu państwa oraz stanowiło element przeciwdziałający przekroczeniu II progu ostrożnościowego. „Zamrożenie” wynagrodzeń w odniesieniu do większości pracowników sfery budżetowej trwało zresztą już kolejny rok (od 2009 roku). Natomiast ustalenie wynagrodzenia sędziów i prokuratorów na poziomie roku 2011 uznano za rozwiązanie epizodyczne, uzasadnione wyjątkową sytuacją finansów publicznych i nie powodującą zmiany samych zasad ustalania tych wynagrodzeń. Za sprawiedliwy uznano podział kosztów działań zmierzających do zwalczenia skutków kryzysu pomiędzy wszystkie grupy społeczne.

W stanowisku prezentowanym podczas postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym podkreślano inne, realne działania oszczędnościowe, zmierzające do ograniczenia nierównowagi finansów publicznych. Stanowiły je w szczególności:

- wprowadzenie wydatkowej reguły dyscyplinującej, czyli ograniczenie wzrostu wydatków dyskrecjonalnych i nowych wydatków prawnie zdeterminowanych do poziomu inflacji powiększonej o 1%,

- wzmocnienie systemu zarządzania płynnością budżetu państwa, polegające na obowiązku lokowania przez jednostki sektora finansów publicznych wolnych środków na rachunku Ministra Finansów,

- ustalenie docelowej reguły wydatkowej, wspierającej stabilność finansów publicznych,

- wprowadzenie planowania wieloletniego, również w jednostkach samorządu terytorialnego,

- wprowadzenie nakazu zrównoważenia (lub uzyskania nadwyżki) części bieżącej budżetów jednostek samorządu terytorialnego (wydatki bieżące mogą być wyższe od osiągniętych dochodów bieżących powiększonych o nadwyżkę budżetową jedynie o kwotę wynikającą z realizacji wydatków bieżących dokonywanych z udziałem środków z bezzwrotnej pomocy zagranicznej),

- opracowanie dodatkowej reguły stabilizującej wynik finansowy samorządów,

- przeprowadzenie zmian w systemie emerytalnym - zmniejszenie składki przekazywanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych do otwartych funduszy emerytalnych,

- obniżenie wysokości zasiłku pogrzebowego.

Trybunał Konstytucyjny uznał zakwestionowaną regulację, polegającą w istocie na jednorocznym „zamrożeniu” wynagrodzeń, za zgodną z Konstytucją. W dużej mierze, jak uzasadniał, stanowisko to wynikało z incydentalnego charakteru rzeczonego rozwiązania oraz z uwzględnienia trudnej sytuacji finansowej państwa, zagrażającej równowadze budżetowej, stanowiącej wartość konstytucyjną, konkurencyjną wobec wartości określonych w art. 178 Konstytucji.

Określono jednak pewne wskazówki, które wskazują kierunek właściwych działań ustawodawczych w analizowanym zakresie:

- wynagrodzenia powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość ze strony władzy wykonawczej;

- wynagrodzenia powinny w dłuższym okresie czasu wykazywać tendencję wzrostową, nie mniejszą, niż przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej;

- w trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia powinny być bardziej, niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej - chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami;

- niedopuszczalne jest obniżenie w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia, z wyjątkiem sytuacji, o której stanowi art. 216 ust. 5 Konstytucji (przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia).

Trybunał podkreślił, że w demokratycznym państwie prawa, opartym na trójpodziale władz, niedopuszczalne jest, by jedna z nich, była przez pozostałe władze osłabiana, co mogłoby w konsekwencji prowadzić do uzależnienia od pozostałych władz i obniżenia jej autorytetu. Wskazano w szczególności, że zamrożenie wynagrodzeń może być dopuszczalne tylko wyjątkowo, ze względu na inne wartości konstytucyjne, w szczególności, ze względu na trudności budżetowe państwa, jeżeli występuje w kontekście szerszego programu oszczędnościowego. Nie może w żadnym wypadku stać się ono systematyczną praktyką. Z uwagi na brak możliwości wykreowania sztywnych reguł, ocena ewentualnych kolejnych regulacji musi uwzględniać uwarunkowania społeczno - gospodarcze i cały kontekst normatywny.

W oparciu zatem o powyższe rozważania i wskazywane kryteria oceny regulacji wynagrodzeń, poddać należy w niniejszej sprawie ocenie realia i uzasadnienie rozwiązań normatywnych, jakie stały u podstaw odstąpienia w 2021 roku i 2022 roku od zasad ustalania wynagrodzeń prokuratorów, które zostały wyznaczone pragmatyką służbową.

W założeniach do budżetu państwa na rok 2021 przewidziano „zamrożenie” funduszu wynagrodzeń w jednostkach państwowej sfery budżetowej oraz pozostałych jednostkach sektora finansów publicznych. Jak uzasadniano, w związku z ówczesną sytuacją gospodarczą kraju, spowodowaną epidemią Covid19, nastąpiła konieczność „zamrożenia” wynagrodzeń osób (w tym sędziów i prokuratorów), dla których podstawę obliczenia wynagrodzenia stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Projektodawca w sposób wyraźny wskazał, że przepisy niniejszej ustawy spowodują „zamrożenie” systemowej waloryzacji wynagrodzeń sędziów i prokuratorów tylko w roku 2021. Powyższa propozycja miała mieścić się w ramach całości zmian związanych z „zamrożeniem” wielkości wynagrodzeń w sektorze finansów publicznych w celu zapewnienia równowagi budżetowej, stanowiącej wartość konstytucyjną, od której zależy zdolność państwa do działania i wypełniania jego zadań.

W tym miejscu pojawia się pytanie - z jakiego powodu ustawodawca zdecydował się na kontynuację zaproponowanego rozwiązania metodologicznego pomimo wyraźnej deklaracji co do powodu i okresu obowiązywania tego „zamrożenia”? Odpowiedź została zawarta w uzasadnieniu projektu ustawy budżetowej na rok 2022. Projekt został przygotowany z uwzględnieniem aktualnej sytuacji makroekonomicznej. Gospodarka ciągle bowiem odczuwa skutki wywołane wybuchem pandemii Covid19 w 2020 roku. Jednakże, wraz z łagodzeniem ograniczeń, powraca na ścieżkę wzrostu. Szacunki Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące Produktu Krajowego Brutto za II kwartał 2021 roku wskazują na wzrost w ujęciu realnym o 10,9% rok do roku, wobec spadku o 8,3% w analogicznym okresie 2020 roku.

Same założenia budżetowe i ich uzasadnienie, zwłaszcza dotyczące wartości deficytu, w żaden sposób nie zbliżają się do zagrożeń wskazanych w Konstytucji (art. 216 ust. 5). Trudno więc zasadnie dowodzić, że mamy do czynienia z konieczną sytuacją ukonkretnienia warunków absolutnej wyjątkowości odejścia do zasad w roku 2022. Argumentacja związana z kryzysem musiałaby być dobrze zdefiniowana i uzasadniona, co nie miało miejsca. Mogłoby się wydawać, że nieznane zagrożenia związane z sytuacją pandemiczną, rzutującą przecież istotnie na warunki społeczno - gospodarcze, stanowią wystarczające uzasadnienie dla podjętych działań oszczędnościowych, np. dotyczących płac np. w sferze budżetowej.

Niemniej wiele poczynań władzy ustawodawczej i wykonawczej w tej materii pozostaje w sprzeczności z przyjętym wobec prokuratorów uzasadnieniem rozwiązania płacowego na rok 2022, W tym bowiem roku kontynuowano płatność tzw. 13 emerytur, w oparciu o rozwiązanie przyjęte ustawą z 9 stycznia 2020 roku o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów. Co więcej kontynuowano rozwiązanie dotyczące tzw. 14 emerytury w oparciu o ustawę z 26 maja 2022 roku o kolejnym w 2022 roku dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytur i rencistów. Jak wynika z oficjalnych danych rządowych koszt 13 i 14 emerytury w 202 roku wyniósł 25 mld złotych, niezależnie od kosztów wynikających z ustawowej waloryzacji rent i emerytur.

Wskazywanie na ograniczenia budżetowe nie stanowiło przeszkody w przyjęciu, blisko trzy miesiące przed ustawą okołobudżetową, rozwiązań zawartych w ustawie z 17 września 2021 roku o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1834), która zmieniła ustawę z 21 listopada 2021 roku o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2019 r., poz. 1282, ost.zm. Dz. U. z 2021 r. poz. 1834). Ustawa nowelizująca i nowe rozporządzenie Rady Ministrów z 25 października 2021 roku w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz. U. poz. 1960) weszły już w życie 1 listopada 2021 roku. Ze wskazaną datą weszły w życie istotne zmiany dotyczące wynagrodzeń osób wchodzących w skład organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego oraz diet radnych, które w sposób istotny zwiększyły wartość ich uposażeń. Minimalne wynagrodzenie ww. osób nie może być niższe niż 80% maksymalnego wynagrodzenia określonego dla poszczególnych stanowisk w przepisach na podstawie art. 37 ust. 1 tejże ustawy. Ustalono przy tym, że maksymalne wynagrodzenie na danym stanowisku stanowi suma maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego oraz maksymalnego poziomu dodatku funkcyjnego, a w przypadku wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), starostów oraz marszałków województwa także kwoty dodatku. Po drugie, podniesiono poziom maksymalnego wynagrodzenia ww. osób decydując, że nie może ono przekroczyć w okresie miesiąca 11,2-krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 roku o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw. Przed nowelizacją maksymalny poziom nie mógł przekroczyć 7 krotności kwoty bazowej. W ustawie budżetowej na rok 2021 kwota ta została określona na poziomie 1 789,42 zł. Oznacza to wzrost maksymalnego wynagrodzenia o 60% z 12.525,94 zł na 20.041,50 zł. Konsekwencją powyższych zmian ustawowych było wydanie przez Radę Ministrów rozporządzenia z 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. Weszło ono w życie, podobnie jak ustawa nowelizująca, z dniem 1 listopada 2021 roku. Określa ono maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego (kwota w złotych) wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), starostów i marszałków województw oraz maksymalny poziom dodatku funkcyjnego (kwota w złotych). Przykładowo dla wójta czy burmistrza w gminie do 15 000 mieszkańców określono maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego na poziomie 10 250 zł, zaś maksymalny poziom dodatku funkcyjnego na poziomie 3 150 zł.

Ustawa nowelizująca dokonała także zmian we wszystkich trzech ustrojowych ustawach samorządowych w zakresie maksymalnego poziomu diet przysługujących radnym. Po nowelizacji wysokość diet przysługujących radnemu nie może przekroczyć w ciągu miesiąca łącznie 2,4 krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2()2() r. poz. 1658). Tym samym maksymalna dieta radnego może wynieść 4 294,61 zł zamiast dotychczasowych 2 684,13 zł (1,5 krotności kwoty bazowej). Także w tym przypadku znowelizowane przepisy mają zastosowanie do ustalania wysokości diet od 1 sierpnia 2021 roku.

Słusznie również zauważyła powódka, że na mocy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 30 lipca 2021 roku (Dz.U 2021 r. poz. 1394) z dniem 1 sierpnia 2021 roku zmienione zostało rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Jego zapisy w sposób istotny zwiększały mnożniki kwoty bazowej, stanowiącej podstawę ustalenia wartości uposażenia osób nim objętych. Wreszcie z mocy ustawy z 17 września 2021 roku o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. po: 1834) ze skutkiem od 1 listopada 2021 roku zwiększono wartość uposażenia Prezydenta RP.

Przedstawianie powyżej jedynie kilku wybranych przypadków rozwiązań ustawodawczych dotyczących wynagrodzeń nie stanowi wyrazu negacji dla ich zasadności. Jego celem jest zobrazowanie niekonsekwencji ustawodawcy i braku związku między rozwiązaniem wprowadzonym ustawą okołobudżetową z 17 grudnia 2021 roku, a uzasadnieniem takiego rozwiązania.

Oceniając zatem kwestionowane przez powódkę rozwiązania prawne z punktu widzenia norm konstytucyjnych, należy podnieść, że zgodnie z art. 2 Konstytucji Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Już usytuowanie tej klauzuli w normach konstytucyjnych nakazuje jej przyznać wysoki prymat i miejsce. Dostrzegając jej ogólnikowość i konieczność wykładni przez organy stosujące Konstytucję, zanegować jednak należy, aby była ona dowolna. Zakłada ona swoiste minimum i wyrażające ją formuły prawne. Istotne jest, że z zasady państwa prawnego wyprowadzone zostały zasady pochodne. Jedną z nich stanowi zasada ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa. Nieodmiennie związana jest ona z bezpieczeństwem prawnym. W świetle tej zasady adresaci norm prawnych mają prawo oczekiwać, że regulacja prawna nie zostanie zmieniona na ich niekorzyść w sposób arbitralny i zaskakujący (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 listopada 2015 roku, w sprawie K 1/14, oraz wyrok z 19 listopada 2008 roku w sprawie Kp 2/08). Nie oznacza to oczywiście, że określone unormowanie, regulujące uprawnienia płacowe, czy inne prawa lub obowiązki obywateli nie mogą zostać nigdy zmienione. Istotny warunek zakłada, aby kreowane w ten sposób zmiany nie były dla jednostki zaskakujące i aby nie miały one charakteru arbitralnego (wyrok Kp 2/08, cz. III, pkt 5.2 oraz wyroki z dnia: 8 grudnia 2011 r., P 31/10, cz. III, pkt 5.3; 28 lutego 2012 r., K 5/11, cz. 111, pkt 4.1; 13 czerwca 2013 r., K 17/11, cz. 111, pkt 7.1). co więcej ingerencja ustawodawcy może jednak nastąpić tylko wówczas, gdy przemawiają za tym szczególnie istotne wartości konstytucyjne. Do takich zalicza Trybunał Konstytucyjny m.in. konieczność ochrony równowagi budżetowej (wyroki Trybunału Konstytucyjnego z: 20 stycznia 2010 r., Kp 6/09; 12 grudnia 2012 r., K 1/12). W kontekście zaś poruszanego wcześniej pytania prawnego skierowanego do Trybunału Konstytucyjnego, wskazać należy, że powyższą zasadę uwzględniać musi również cały proces stosowania prawa (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 listopada 1999 roku w sprawie U 11/97).

Z prezentowaną zasadą konstytucyjną związana jest zasada pewności prawa (bezpieczeństwa prawnego). Gwarantuje ona ochronę praw słusznie nabytych, interesów w toku oraz ekspektatywę maksymalnie ukształtowanych (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 czerwca 2005 roku w sprawie P 25/02). Obywatel ma prawo oczekiwać od Państwa, że może poruszać się i kształtować swoje uprawnienia i zobowiązania w oparciu o stabilne normy prawne, podlegające zmianom jedynie w przypadkach wyjątkowych i uzasadnionych.

Zestawiając zatem z przedstawioną zasadą, w pierwszej kolejności, ogólną konstrukcję wynagrodzeń prokuratorów (przyjętą ustawą z 20 marca 2009 roku o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw), wreszcie przyjętą ustawą z 17 grudnia 2021 roku jej zmianą i uzasadnieniem, w relacji do innych poczynań ustawodawczych, zasadna staje się odmowa zastosowania unormowania art. 10 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 2021 roku, jako podstawy kształtowania wynagrodzenia prokuratorów w roku 2022 i 2021.

Wskazywane w uzasadnieniu intencje ustawodawcy nijak bowiem mają się do rzeczywistości. Posługuje się on nimi nierzetelnie, niekonsekwentnie i wybiórczo. Z jednej bowiem strony prawodawca odchodzi od ukształtowanych zasad ustalania płac tej grupy, by podnosić uposażenia innym grupom lub przyznawać dodatkowe świadczenia osobom nie pracującym (czego Sąd oczywiście nie neguje i nie zakazuje).

Dowolność i uznaniowość poczynań zauważalna jest z pewnością w kontekście zapowiedzi, czynionych w uzasadnieniu ustawy budżetowej na rok 2021, o wyjątkowości przyjętego odstępstwa, której jednak próżno poszukiwać w kolejnych latach. Wskazywana incydentalność stała się w istocie motywacją i rutynowym postępowaniem, przy braku kryteriów co do warunków ewentualnych zmian przepisów. O ile zmiana zasad kształtowania wynagrodzeń prokuratorów w roku 2012 uzasadniona była trudną sytuacją finansów publicznych i konsekwentnymi poczynaniami kreującymi oszczędności, nie tylko płacowe, to w 2022 roku analogiczna decyzja nie została należycie uzasadniona, ukonkretniona i odniesiona do warunków budżetowych. Można zasadnie dowodzić, że ustawodawca nie dokonał dogłębnej analizy i refleksji kwestionowanego rozwiązania.

Ustawodawca, pomimo rozwiązania przyjętego w art. 123 § 1 ustawy Prawo o prokuraturze konsekwentnie zrównuje przyrost wynagrodzenia prokuratorów z pracownikami innych jednostek sfery budżetowej. Czyni to mimo, że inny był cel rozwiązania przyjętego w 2009 roku. Nie negując oczywiście zasadności i potrzeby ogólnego wzrostu wynagrodzeń w tej sferze, nie sposób jednak nie oprzeć się wnioskowi, że błędne rozumienie pojęcia sprawiedliwości społecznej nie może stanowić uzasadnienia dla łamania normy konstytucyjnej wyrażonej w art. 2.

Sąd Rejonowy zaznaczył, że nie pozbawiał ustawodawcy prawa do kształtowania wynagrodzenia osób zatrudnionych w szeroko rozumianej sferze publicznej, a więc również prokuratorów. Tyle tylko, że wprowadzenie ewentualnych zmian winno przede wszystkim nastąpić w drodze nowelizacji wskazanych art. 123 i 124 ustawy Prawo o prokuraturze. Nie stanowi zaś, w ocenie Sądu I instancji, najbardziej adekwatnego pomysłu legislacyjnego coroczne kształtowanie tych zasad poprzez przepisy, co prawda rangi ustawowej, ale o epizodycznym i wykonawczym charakterze.

Uznając więc za zasadny postulat ochrony prawa prokuratora do wynagrodzenia w corocznie ustalanej obiektywnej wysokości, pozostającej w ścisłej relacji do przeciętnego wynagrodzenia, Sąd I instancji uwzględnił żądanie pozwu. Wartość żądanego przez powódkę wyrównania wynagrodzenia nie była negowana przez pracodawcę.

Kwoty dochodzone przez powódkę nie były kwestionowane przez pozwanego.

Odsetki ustawowe za opóźnienie zostały zasądzone od dni następujących po dacie płatności wynagrodzenia ustalonej regulaminem pracy (art. 9 § 1 k.p. w zw. z art. 85 § 1 k.p. w zw. z art. 481 k.c. w zw. z art. 300 k.p.).

Zasądzając odsetki ustawowe za opóźnienie od kwot 13 - go wynagrodzenia za 2021 i 2022 rok, Sąd miał na uwadze, iż zgodnie z treścią art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 roku o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej, wynagrodzenie roczne wypłaca się, z zastrzeżeniem ust. 3, nie później niż w ciągu pierwszych trzech miesięcy roku kalendarzowego następującego po roku, za który przysługuje to wynagrodzenie. W piśmiennictwie wskazuje się, że ustawa narzuca obowiązek wypłaty „trzynastki” przez pracodawcę najpóźniej do dnia 31 marca roku następującego po roku, za który wypłacane jest świadczenie. Powyższe uprawnia więc powódkę do żądania odsetek ustawowych za opóźnienie najwcześniej od dnia 1 kwietnia roku następnego, za który to wynagrodzenie było należne, co skutkowało oddaleniem powództwa w zakresie odsetek je przewyższającym.

W myśl zasady odpowiedzialności za wynik procesu wyrażonej w 98 § 1 k.p.c. Sąd Rejonowy zasądził na rzecz powódki I. K. od pozwanego Prokuratury Rejonowej w P. zwrot kosztów procesu, związanych z zastępstwem procesowym w kwocie 2.700,00 złotych stosownie do § 9 ust. 2 w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015.1800 ze zm.).

Stosownie do dyspozycji art. 98 § 1 ¹ k.p.c., od kwot zasądzonych tytułem zwrotu kosztów procesu zasądzono odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Orzeczenie w przedmiocie rygoru natychmiastowej wykonalności znajduje oparcie w treści art. 477 ² § 1 k.p.c., w myśl którego zasądzając należność pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy, sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności w części nie przekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika.

Apelację od tego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w całości, wnosząc o jego zmianę i oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego zarówno za I jak i II instancję.

Wyrokowi zarzucono naruszenie przepisów prawa materialnego mające wpływ na treść rozstrzygnięcia tj.:

- art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17-12-2021r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022r. oraz art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19-11-2020r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021r.

- poprzez ich niezastosowanie i uznanie, że przepisy obowiązująco Oba te akty prawne są źródłami prawa tej samej rangi i w świetle ewentualnego konfliktu norm prawnych między źródłami prawa tej samej rangi zastosowanie ma reguła lex posterior derogat legi priori oraz lex specialis derogat legi generali, a zatem to ustawy okołobudżetowe winny stanowić podstawę ustalania i wypłacania wynagrodzeń na rzecz prokuratorów.

- poprzez ich niezastosowanie i uznanie ich niekonstytucyjności mimo, iż okoliczność „trudnej sytuacji budżetu Państwa” spowodowana wybuchem pandemii w 2020r. stanowi fakt notoryjny uzasadniający konieczność dokonania pewnych zmian w budżecie Państwa.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługiwała na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy dokonał analizy materiału dowodowego, poczynił ustalenia w zakresie stanu faktycznego oraz zastosował przepisy, skutkiem czego zaskarżony wyrok zawiera trafne i odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Sąd Okręgowy podziela dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne i argumentację prawną przedstawioną w motywach zaskarżonego wyroku, przyjmując ustalenia i oceny tego Sądu za własne bez konieczności ich powielania. (vide: orzeczenia Sądu Najwyższego z 13 grudnia 1935 r., C III 680/34; z 14 lutego 1938 r., C II 21172/37; z 10 listopada 1998 r., III CKN 792/98; z 9 marca 2006 r., I CSK 147/05; z 5 marca 2015 r., V CSK 270/14). Sąd II instancji nie dopatrzył się naruszenia przez Sąd I instancji przepisów, skutkujących koniecznością - zgodnie z żądaniem apelacji - zmiany tegoż orzeczenia.

Na wstępie wskazać należy, że skarżący zarzuca wyłącznie naruszenie przepisów prawa materialnego, natomiast nie formułuje żadnych zarzutów dotyczących naruszenia prawa procesowego, zmierzających do zmiany ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Rejonowy. W tej sytuacji, skoro apelujący nie sprecyzował żadnego zarzutu naruszenia prawa procesowego, a tym samym nie podważał ustaleń faktycznych dokonanych przez sąd meriti, Sąd Okręgowy brał pod uwagę jedynie zgłoszone zarzuty naruszenia prawa materialnego, które w okolicznościach faktycznych sprawy ocenić należy jako chybione.

Spór w niniejszej sprawie zasadniczo sprowadzał się do oceny prawnej, czy przysługujące powódce wynagrodzenie w latach 2021-2022 powinno być ustalone na podstawie art. 123 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. - Prawo o prokuraturze, czy też dopuszczalne było jego ustalenie według reguł określonych w art. 14 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2021 r. i art. 10 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2022 r.

Na wstępie rozważań wyjaśnienia wymagało to, że wynagrodzenie prokuratorów nie jest chronione konstytucyjnie, tak jak jest to w przypadku wynagrodzenia sędziów (zob. art. 178 ust. 2 i art. 195 ust. 2 Konstytucji). Nie mniej jednak już od dawna prawodawca w powyższym zakresie powiela wzory normatywne dotyczące wynagrodzeń sędziów. Nie budzi wątpliwości, ze powodem takiego postępowania jest dbałość o podkreślenie wysokiej rangi zawodu (...) oraz stworzenie materialnych gwarancji jego niezależności. Powyższe znalazło odzwierciedlenie w treści art. 124 Prawa o prokuraturze, który przy ustalaniu wynagrodzenia prokuratorów wprost odsyła do zasad obowiązujących przy ustalaniu wynagrodzeń sędziów określonych szczebli. Zasadą jest, zgodnie z treścią art. 123 § 1 Prawa o prokuraturze, że podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego (...) w danym roku, stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Powyższe rozwiązanie normatywne powiela zapis zawarty w art. 61a ust. 1 i 2 poprzednio obowiązującej ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2011 r. Nr 270, poz. 1599 z późn. zm.), który wszedł w życie w dniu 22 kwietnia 2009 r., razem z analogicznym rozwiązaniem wprowadzonym w art. 91 § 1c i § 1d ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych. Ustawodawca już od 2009 r. przyjął więc - jako instrument urealniania płac - nie waloryzację, lecz koncepcję progresywnego wynagrodzenia, stanowiąc jednocześnie, że w razie zmian niekorzystnych (obniżenia się wynagrodzenia w II kwartale w stosunku do roku poprzedniego) wynagrodzenia sędziów i prokuratorów pozostają na niezmienionym poziomie. Według autorów projektu ustawy, rozwiązania te służyć miały obiektywizacji ustalania wynagrodzeń sędziowskich i pozwalały na postulowane przez środowisko sędziowskie ograniczenie wpływu innych władz na wysokość zasadniczych wynagrodzeń sędziowskich. Celem tych przepisów było również uniezależnienie wysokości wynagrodzeń sędziów, mających odpowiadać godności urzędu (art. 178 ust. 2 Konstytucji), od wahań koniunktury gospodarczej, w tym przejściowych trudności finansowych kraju. Autorzy projektu wskazywali również, że zmianom w zakresie sposobu ustalania wynagrodzeń muszą towarzyszyć analogiczne zmiany w ustawie o prokuraturze.

Z woli ustawodawcy wysokość wynagrodzenia zasadniczego prokuratorów prokuratur rejonowych i okręgowych została zrównana z wynagrodzeniem zasadniczym sędziów w takich samych jednostkach organizacyjnych sądów powszechnych. Wynagrodzenie zasadnicze prokuratorów prokuratur regionalnych jest równe wynagrodzeniu zasadniczemu sędziów sądów apelacyjnych, natomiast wynagrodzenie zasadnicze prokuratorów Prokuratury Krajowej jest równe wynagrodzeniu zasadniczemu sędziów Sądu Najwyższego (art. 124 § 1 Prawa o prokuraturze). Ustawa o prokuraturze w części dotyczącej waloryzacji wynagrodzeń, podobnie jak w przypadku sędziów, chroni stabilizację statusu materialnego prokuratora jako istotnego organu ochrony prawnej państwa. Utrzymanie odpowiedniego poziomu wynagrodzeń prokuratora ma charakter gwarancyjny jego statusu a tym samym ochrony formuły jego niezależności. Prokuratorzy i sędziowie pod względem płac znajdują się zatem w tej samej sytuacji. Z tych względów rozważania dotyczące wysokości uposażenia sędziów w latach 2021-2023 mają odniesienie także do wynagrodzeń prokuratorów.

W 2021 r. wynagrodzenie sędziów sądów powszechnych, administracyjnych i Sądu Najwyższego oraz prokuratorów tylko częściowo było ustalane według opisanych reguł, których podstawą jest przeciętne wynagrodzenie w II kwartale roku poprzedniego, czyli w tym przypadku – 2020. Ten element został natomiast odmiennie określony w ustawie okołobudżetowej na rok 2021, gdzie wskazano, że podstawą ustalenia wysokości wynagrodzenie jest odpowiednio przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku 2019, a więc nie roku poprzedniego. Natomiast w 2022 r. przyjęto, że podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego i prokuratora stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 r. ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, zwiększone o kwotę 26 zł. W uzasadnieniu ustawy okołobudżetowej na 2022 r. ustawodawca wskazał, że „proponuje się, aby w roku 2022 podstawę ustalenia wynagrodzenia sędziów i prokuratorów określono na podstawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2020 r. ogłoszonego w Komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 11 sierpnia 2020 r. (M. P. z 2020 r. poz. 711) zwiększonego o kwotę 26 zł, w następstwie czego podstawa ta wyniesie 5 050,48 zł. Nie zmienią się ogólne zasady ustalania wynagrodzenia zasadniczego sędziów i prokuratorów w oparciu o przeciętne wynagrodzenie ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Przepisy niniejszej ustawy spowodują bowiem „zamrożenie” waloryzacji wynagrodzeń sędziów i prokuratorów liczonej na poziomie podstawy z roku 2021. Przyjęcie podstawy ustalenia wynagrodzenia na poziomie roku 2020 będzie równoznaczne ze wzrostem wynagrodzeń w roku 2022 w stosunku do roku 2021 o 4,37%”.

Zauważyć należy, że wprawdzie powyższe rozwiązanie zakłada teoretyczny wzrost wynagrodzenia sędziów i prokuratorów w stosunku do poprzedniego roku, ale stanowi rozwiązanie całkowicie arbitralne, które w żadnym zakresie nie zostało uzasadnione czy choćby umotywowane w kolejnym roku budżetowym.

Podkreślenia wymaga, że ustawodawca wprowadzając odstępstwa od kształtowania wynagrodzeń sędziowskich i prokuratorskich w oparciu o przeciętne wynagrodzenie z II kwartału roku poprzedzającego, nie zawiesił mocy obowiązującej przepisów art. 91 § 1c u.s.p., art. 49 § 2 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym i art. 123 Prawo o prokuraturze, nie uchylił ich ani nie dokonał ich zmiany. W systemie prawa obowiązywały zatem dwie normy prawne, które odmiennie wskazywały kwotę stanowiącą podstawę ustalenia wynagrodzeń sędziów i prokuratorów. Pomimo więc tego, że wynagrodzenia prokuratorów, podobnie jak wynagrodzenia sędziów, powinny być kształtowane w sposób wykluczający uznaniowość władzy ustawodawczej i wykonawczej (dla zapewnienia m.in. realnego rozdzielenia wszystkich trzech władz), treść przepisów kreujących sposób wynagradzania sędziów i prokuratorów, w latach 2021-2022 była za każdym razem odmienna i ewidentnie nosiła znamiona dowolności.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji prawidłowo zastosował reguły kolizyjne, rozstrzygając sprzeczności istniejące pomiędzy art. 123 Prawa o prokuraturze, a art. 10 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustaw okołobudżetowych. Oczywistym jest, że art. 123 § 1 Prawa o prokuraturze i art. 10 ust. 1 i art. 14 ust. 1 ustawo okołobudżetowych są przepisami rangi ustawowej, a więc są względem siebie równorzędne. Celem ustaw okołobudżetowych nie jest jednak wprowadzanie zmian w zakresie wynagradzania określonej grupy zawodowej, lecz wyłącznie zapewnienie realizacji (wykonania) ustawy budżetowej. Zmiany zasad wynagradzania prokuratorów nie stanowią zatem materii, jaką powinna regulować ustawa okołobudżetowa. Ustawodawca ma prawo do kształtowania wynagrodzenia osób zatrudnionych w szeroko rozumianej sferze publicznej, a więc również prokuratorów, jednak wprowadzenie zmian w tym zakresie powinno przede wszystkim nastąpić w drodze nowelizacji wskazanych art. 123 Prawa o prokuraturze, z poszanowaniem obowiązujących procesów legislacyjnych, w tym rygorów zmian ustaw ustrojowych, nie zaś poprzez przepisy o epizodycznym i wykonawczym charakterze. Zgodnie z generalną zasadą wykładni prawa każda ustawa późniejsza może uchylić wcześniejszą, jak i ustanowić czasowe wyjątki od jej postanowień - lex posterior derogat legi priori (por. orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 listopada 1994 r., K 4/94, OTK 1994 cz. II poz. 39). Przy założeniu prymatu ustawy późniejszej należy jednak zbadać zgodność ukształtowanego na nowo modelu ustalania wynagrodzeń sędziowskich z normami konstytucyjnymi. Sąd nie jest bowiem pozbawiony jest prawa do oceny, czy „nowe” regulacje pozostają w zgodności z normami rangi konstytucyjnej. W ocenie Sądu Okręgowego, skoro Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej, jej przepisy stosuje się bezpośrednio, zaś sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom (art. 178 ust. 1 Konstytucji RP), to istnieje możliwość samodzielnego dokonania przez sąd oceny zgodności przepisów ustawowych z Konstytucją na użytek rozpoznawanej sprawy (wyrok Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 2016 r., III KRS 45/12, Lex nr 2288955). Obowiązkiem sądów jest wymierzanie sprawiedliwości (art. 10 ust. 2 i art. 175 ust. 1 Konstytucji). Sędzia nie może stosować ustaw bez uwzględnienia kontekstu konstytucyjnego. W konsekwencji, w jednostkowej sprawie, sąd może odmówić stosowania przepisu ustawy lub rozporządzenia, jeżeli stwierdzi jego sprzeczność z prawem hierarchicznie wyższym, co nie narusza kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, który ma inny przedmiot orzekania (art. 188 Konstytucji) - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2012 r., III PK 87/11 LEX nr 1619703.

Wskazać również należy, że sądy powszechne w szczególności mogą badać takie ustawy, które nie mogą podlegać kontroli przez Trybunał Konstytucyjny (tak uchwała Sądu Najwyższego - Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 listopada 2022 r., sygn. akt III PZP 2/21). Jak wynika z art. 59 ust. 1 pkt 4 w zw. z ust. 3 ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 2393), Trybunał nie może prowadzić postępowania w przedmiocie zgodności z konstytucją aktów normatywnych, jeżeli akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał. Sporne art. 13 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na rok 2021 i art. 8 ustawy okołobudżetowej na rok 2022 utraciły natomiast moc w tym znaczeniu, że ich przedmiot regulacji został skonsumowany. Ustawy miały charakter epizodyczny i ich cel został zrealizowany, nadto obowiązywały tylko w 2021 r. i 2022 r. W rozumieniu art. 59 ust. 1 pkt 4 ustawy o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym przepisy te utraciły moc (zob. np. postanowienie TK z 1 grudnia 2021 r., U 1/21, OTK-A 2021, nr 70), zatem nie było możliwości kierowania pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego odnośnie prawidłowości ustalania wynagrodzeń sędziów w latach 2021 - 2022. W tej sytuacji jedyną drogą na zapewnienie ochrony konstytucyjnych wolności i praw strony postępowania jest zbadania ww. ustaw przez sąd powszechny.

Sąd Okręgowy w pełni popiera zatem konkluzję, do której doszedł Sąd I instancji, iż w niniejszej sprawie istniały podstawy do odmowy zastosowania przepisów ustawy okołobudżetowej na 2021 rok i na 2022 rok, jako naruszających przepisy Konstytucji RP, stosując w to miejsce przepisy ustrojowe, w przypadku powódki – art. 123 Prawa o prokuraturze.

Rozwijając zasadę wyrażoną w art. 178 ust. 2 Konstytucji RP, Sąd I instancji trafnie ocenił legalność rozwiązania przyjętego w ustawie okołobudżetowej na 2021 r. dotyczącego kształtowania wynagrodzeń sędziów poprzez odwołanie do fragmentów uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12 grudnia 2012 r. w sprawie K 1/12 (OTK-A 2012/11/134). W orzeczeniu tym Trybunał Konstytucyjny - odwołując się do swoich wcześniejszych orzeczeń - powołał się na nieprzekraczalne „warunki brzegowe” wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego i zakresowi jego obowiązków.

Potrzebę oznaczenia takich warunków Trybunał Konstytucyjny uzasadniał następująco: „Ustawodawca, statuując w art. 178 ust. 2 Konstytucji - w bezpośrednim sąsiedztwie postanowień wyrażających zasadę niezawisłości sędziowskiej - obowiązek zapewnienia sędziom warunków pracy i wynagrodzenia odpowiadających godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków, uznał, że te odpowiednie warunki i wynagrodzenie są konieczne do prawidłowego wypełniania ich funkcji - wymierzania sprawiedliwości (orzekania). Ich celem nie jest ochrona indywidualnych interesów osób sprawujących urząd sędziego, lecz zapewnienie prawidłowego działania władzy sądowniczej, które jest koniecznym warunkiem urzeczywistniania rządów prawa. I chociaż z art. 178 ust. 2 Konstytucji nie można wyprowadzać praw podmiotowych sędziów do wynagrodzenia w określonej wysokości ani szczegółowych rozwiązań prawnych dotyczących ich wynagrodzeń, to - ze względu na istniejący charakter i specyficzne funkcje - można na jego podstawie wyznaczyć nieprzekraczalne granice dla władz ustawodawczej i wykonawczej, decydujących o sposobie wynagradzania sędziów” (pkt 5.4. uzasadnienia).

Według Trybunału Konstytucyjnego, za takie uznać trzeba następujące wymogi:

1) wynagrodzenia sędziów powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość - zarówno wobec całej tej grupy zawodowej - ze strony władzy wykonawczej, jak i w odniesieniu do poszczególnych sędziów, co do których niedopuszczalne jest uzależnianie jego wysokości od indywidualnej oceny ich pracy;

2) wysokość wynagrodzenia sędziego, w tym rozpoczynającego karierę w zawodzie sędziowskim sędziego sądu rejonowego, powinna znacząco przewyższać wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej;

3) wynagrodzenia sędziów powinny w dłuższym okresie czasu wykazywać tendencję wzrostową nie mniejszą niż przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej;

4) w trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia sędziów powinny być bardziej - niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej - chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami.

5) niedopuszczalne jest obniżenie w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia sędziów, z wyjątkiem sytuacji, o której stanowi art. 216 ust. 5 Konstytucji RP (przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia).

Trybunał Konstytucyjny uznając, że zamrożenie płac w 2012 r. nie wykraczało poza owe warunki, zastrzegł jednocześnie, że uznanie konstytucyjności tego rozwiązania wynika z jego incydentalnego charakteru oraz z uwzględnienia trudnej sytuacji finansowej państwa, zagrażającej równowadze budżetowej, stanowiącej wartość konstytucyjną konkurencyjną wobec wartości określonych w art. 178 Konstytucji RP. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, wydany przez niego wyrok nie może być rozumiany jako akceptacja praktyki „zamrażania” wynagrodzeń sędziowskich, która oznacza spadek ich realnej wartości i przez to pogorszenie sytuacji materialnej sędziów, gdyż w demokratycznym państwie prawa, opartym na trójpodziale władz, nie jest dopuszczalne, by jedna z nich – władza sądownicza - była przez pozostałe władze osłabiana, chociażby w sferze materialnego poziomu życia, co mogłoby w konsekwencji prowadzić do uzależnienia władzy sądowniczej od pozostałych władz i obniżać jej autorytet. Trybunał Konstytucyjny wskazał również, że „zamrożenie” wynagrodzeń sędziowskich może być tolerowane tylko wyjątkowo, ze względu na inne wartości konstytucyjne, w szczególności - ze względu na trudności budżetowe państwa, jeżeli występuje w kontekście szerszego programu oszczędnościowego. Nie może w żadnym wypadku stać się ono systematyczną praktyką. Trybunał Konstytucyjny wskazał także, że nie jest możliwe ustanowienie sztywnych reguł w tym względzie, zaś ocena tego rodzaju regulacji musi się odbywać a casu ad casum, z uwzględnieniem uwarunkowań społeczno-gospodarczych i całego kontekstu normatywnego, a jej wynik powinien być efektem ważenia wartości konstytucyjnych.

W powyższym kontekście Sąd II instancji wskazuje, iż Sąd Rejonowy dokonał oceny spornych przepisów w pełnej zgodności z powyższymi wytycznymi. Pod uwagę wzięty został stan finansów publicznych jak i stan pandemii COVID-19, która miała wpływ na przeważającą część gospodarki i aspektów funkcjonowania państwa. W tym celu zasadnym dokonano analizy właściwych przepisów w odniesieniu do sytuacji gospodarczo-ekonomicznej w ostatnich latach. Zgodnie z art. 216 ust. 5 Konstytucji RP, nie wolno bowiem zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych, w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości rocznego produktu krajowego brutto; sposób obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto oraz państwowego długu publicznego określa ustawa. Państwowy dług publiczny, obliczany jako wartość nominalną zobowiązań jednostek sektora finansów publicznych po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań między jednostkami tego sektora, ustala się zgodnie ze wskazaniami art. 73 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz przepisami rozporządzenia Ministra Finansów z 30 marca 2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu ustalania wartości zobowiązań zaliczanych do państwowego długu publicznego, długu Skarbu Państwa, wartości zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji. Wartość rocznego produktu krajowego brutto (PKB) oblicza Prezes Głównego Urzędu Statystycznego zgodnie z zasadami ujętymi w ustawie z 26 października 2000 r. o sposobie obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto, uwzględniając trzy równe co do wartości kategorie makroekonomiczne, określające PKB poprzez: 1) rozmiary działalności produkcyjnej, 2) końcowy rezultat działalności produkcyjnej, 3) sumę dochodów pierwotnych (art. 2 w zw. z art. 5).

Wartością chronioną przez art. 216 Konstytucji RP jest równowaga ekonomiczno-finansowa państwa. Konstytucyjnie akceptowalną granicą państwowego długu publicznego jest próg 3/5 wartości rocznego PKB. Po osiągnięciu tego progu organy państwa nie mogą zaciągać nowych zobowiązań finansowych w formie pożyczek oraz udzielania gwarancji i poręczeń finansowych. W przypadku, gdy wartość relacji kwoty państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto jest równa lub większa od 60% (3/5 wartości) Rada Ministrów ma obowiązek opracowania i przedstawienia Sejmowi programu sanacyjnego zawierającego propozycję przedsięwzięć mających na celu doprowadzenie do ograniczenia powyższej relacji (art. 86 ust. 1 pkt 3 lit. b i art. 87 pkt 2 u.f.p.). Wprowadza się również rozwiązania składające się na tzw. procedurę ostrożnościową (zob. art. 86 ust. 1 pkt 2 lit. a, b oraz e-g w zw. z art. 86 ust. 1 pkt 3 lit. a u.f.p.). Odwołując się do danych ujętych w obwieszczeniach Ministra Finansów, publikowanych w Monitorze Polskim na podstawie art. 38 i art. 38a ustawy o finansach publicznych, za poszczególne lata budżetowe spornego okresu, należy odnotować następujące wysokości relacji kwoty państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto: - na koniec 2020 r.: 47,8% (art. 38 u.f.p.) i 44, 5% (art. 38a u.f.p.) (M. P. z 2021 r. poz. 492) - na koniec 2021 r.: 43,8% (art. 38 u.f.p.) i 40, 2% (art. 38a u.f.p.) (M. P. z 2022 r. poz. 553).

Tak niskie wartości owej relacji wskazują zatem na to, że mimo trwającej pandemii Covid (od marca 2020 r.) i związanych z tym trudności i ograniczeń dla gospodarki kraju, w tym potrzeby wydatkowania znacznych środków publicznych na przeciwdziałanie skutkom w ramach tzw. tarcz, nie doszło do sytuacji wymuszającej podjęcie określonych działań o charakterze stabilizującym, ochronnym, a nawet sanacyjnym.

Dla porównania wskaźniki te w innych latach budżetowych wyglądały następująco: - na koniec 2018 r.: 46, 5% (art. 38 u.f.p.) i 44, 6% (art. 38a u.f.p.) (M. P. z 2019 poz. 468), czyli podobnie jak na koniec 2020 r., - na koniec 2019 : 43,6% (art. 38 u.f.p.) i 42, 1% (M. P. z 2020 r. poz. 456), czyli podobnie jak na koniec 2021 r., - na koniec 2022 r.: 39, 3% (art. 38 u.f.p.) i 35,4% (M. P. z 2023 r. poz. 537).

Z kolei w okresach, do których odnosiły się rozważania z wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 1/12, mające rzekomo uzasadniać aktualne „mrożenie” płac: - na koniec 2010 r.: 52,8% (art. 38 u.f.p.) (M. P. z 2011 r. Nr 42, poz. 464), - na koniec 2011 r.: 53,5%, (art. 38 u.f.p.) (M. P. z 2012 r. poz. 355), - na koniec 2012 r.: 52,7% (art. 38 u.f.p.) (M. P. z 2013 r. poz. 459). Była to zatem relacja mieszcząca się już w ówczesnym pierwszym progu ostrożnościowym (art. 86 ust. 1 pkt 1 u.f.p.), wykazująca się pewną tendencją wzrostową (zob. relacja na koniec 2010 i 2011 r.). Wówczas, ze względu na stan finansów państwa w 2011 r. ustawodawca - oprócz „zamrożenia” płac sędziowskich - wdrożył szereg rozwiązań mających na celu zachowanie wymaganej równowagi budżetowej, odpowiedniej relacji kwoty państwowego długu publicznego wobec PKB. Część z nich powołał Trybunał Konstytucyjny w wyroku K 1/12 i było to m.in. „mrożenie” wynagrodzeń dla innych grup zawodowych, wstrzymanie wypłat świadczeń socjalnych, mających dla ich beneficjariuszy niejednokrotnie charakter alimentarny, czy też rozwiązania przyjęte w obszarze ubezpieczeń społecznych, którego system powszechnych lub systemy szczególne (np. ubezpieczenia rolnicze) w dużej mierze opierają się na środkach przekazanych z budżetu państwa.

Porównując powzięte kroki w okresie ocenianym w wyroku w sprawie K 1/2 do sytuacji od 2021 r., Sąd I instancji prawidłowo ocenił, że ustawodawca nie podjął w spornym okresie działań zaradczych, które mogłyby uzasadniać „zamrożenie” płac sędziowskich. Kolejną częścią składową, którą Sąd Rejonowy wziął pod uwagę jako odzwierciedlającą stan finansów publicznych od 2021 r., były warunki wynagradzania pozostałych pracowników sektora publicznego. Także w tym wypadku Sąd Rejonowy doszedł do trafnych wniosków podnosząc, że mimo wstrzymania waloryzacji wynagrodzeń sędziów, co miało wynikać z trudnej sytuacji ekonomicznej, sytuacja innych grup zawodowych nie uległa pogorszeniu. W ustawie okołobudżetowej na 2021 r. przewidziano wprawdzie regulację „mrożącą” wynagrodzenia jednostkowe również dla innych grup zawodowych, np. osób objętych ustawą z 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (art. 15), ustawą z 3 marca 2000 r. o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (art. 16) - czy też utrzymujące globalną wielkość wynagrodzeń dla poszczególnych jednostek sektorów finansów publicznych na dotychczasowym poziomie (art. 7). Niemniej jednak część tych przepisów uchylono w ustawie nowelizującej ustawę okołobudżetową na 2021 r. (zob. np. art. 7 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 oraz art. 9a do art. 9c ustawy okołobudżetowej za 2021 r.), bądź też złagodzono ich rygorystyczny skutek poprzez wprowadzenie np. wzmiankowanego dodatku motywacyjnego (zob. 7 ust. 3 pkt 4 ustawy okołobudżetowej na 2021 r.). Ponadto w samej ustawie okołobudżetowej przewidziano możliwości przyznawania nagród za „szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej” dla członków korpusu służby cywilnej (art. 17), pracowników urzędów państwowych (art. 18), jednostek lub urzędów podległych ministrom lub wojewodom (art. 19 i art. 22), NIK (art. 20), PIP (art. 21), Urzędu Patentowego RP (art. 23), Prokuratorii Generalnej (art. 24), czy też funkcjonariuszom formacji mundurowych (art. 25 do art. 37, 42) lub żołnierzom zawodowym (art. 39 i art. 40). Ponadto, wskazane grupy zawodowe objęto w 2021 r. specjalnym dodatkiem motywacyjnym (art. 46a).

Co więcej, w 2021 r. doszło do wzrostu wydatków na płace dla poszczególnych grup zawodowych, a nawet zaciągnięcie nowych zobowiązań ze środków publicznych.

Jako pierwsze należy wymienić rozporządzeniem Prezydenta RP z 30 lipca 2021 r. (zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, Dz. U. z 2021 r. poz. 1394) z dniem 1 sierpnia 2021 r. podniesiono mnożnik kwoty bazowej wobec wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego o kilka punktów procentowych osobom piastującym funkcje w centralnych urzędach i instytucjach państwowych (m.in. Prezesowi RM, Marszałkom oraz Wicemarszałkom Sejmu i Senatu, osobom kierującym (i ich zastępcom) ministerstwami, kancelariami organów centralnych, Rzecznikom, Prezesom lub Przewodniczącym (ich zastępcom) organów centralnych np. NIK, IPN, UODO, KRRiT, GIP, NBP itp.), a także wojewodom i wicewojewodom. Kolejne zmiany dokonały się na mocy przepisów ustawy z dnia 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 1834): podniesiono wskaźnik wynagrodzenia zasadniczego (z 7 do 9,8 krotności kwoty bazowej) i dodatku funkcyjnego (z 3 do 4,2 krotności) Prezydenta RP (art. 1 pkt 2 ustawy nowelizacyjnej); zwiększono wysokość diet radnych samorządów gminnych, powiatowych i wojewódzkich z 1,5 do 2,4 krotności kwoty bazowej (art. 2, art. 5 i art. 6 ustawy nowelizującej); objęto ubezpieczeniami społecznymi i zdrowotnym małżonka Prezydenta RP, finansując składki z tego tytułu w całości z budżetu państwa (art. 3, art. 7 do art. 10 ustawy nowelizującej), a także obciążając budżet powinnością odprowadzenia takich składek od 1 stycznia 1999 r. za wszystkich dotychczasowych małżonków Prezydentów (art. 15 ustawy nowelizującej); zwiększono wynagrodzenie byłego Prezydenta RP o dodatek funkcyjny (art. 4 ustawy nowelizacyjnej); zwiększono z 7 do 11, 2 krotności kwoty bazowej limit maksymalnego wynagrodzenia dla pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru, wprowadzając także dolny limit wynagrodzenia (nie mniej niż 80% maksymalnego wynagrodzenia) (art. 11 ustawy nowelizującej); zwiększono członkom PKW mnożnik wynagrodzenia ustalanego na podstawie kwoty bazowej, tj. przewodniczącemu (z 3,4 do 4,9), jego zastępcy (z 3,2 do 4,48) i członkowi komisji (z 3,0 do 4,2), a także mnożnik komisarzy wyborczych (z 3,0 na 3,45) (art. 12 ustawy nowelizującej); zniesiono do ww. podwyżek płac ograniczenie z art. 7 ustawy okołobudżetowej (art. 13 ust. 2 ustawy nowelizacyjnej), wprowadzając jednocześnie obowiązek podniesienia wynagrodzeń, diet i uposażeń od 1 sierpnia 2021 r. (art. 18 ustawy nowelizującej).

Kolejne przykłady odnoszą się do prezydentów miast, wójtów, starostów i marszałków województw. Wynagrodzenia osób pełniących te funkcje uległy znacznemu zwiększeniu, z kwot nie przekraczających 8000 zł do kwot oscylujących między 14 i 15 tyś. zł. W przypadku burmistrzów dzielnic (ich zastępców) i pozostałych członków zarządu owe dwuskładnikowe wynagrodzenia z kwot między 6 i 7 tyś. zł wzrosły do poziomu między 12 do 14 tyś. zł. Również duży wzrost wynagrodzeń dotyczył nadto członków zarządu związków, wicemarszałków, zastępców prezydentów (burmistrzów, wójtów), skarbników. Zmiany normatywne dokonane w 2021 r. wskazują zatem na znaczny wzrost płac i innych świadczeń zarówno w sektorze publicznym jak i w jednostkach państwowych i samorządowych, w wynagrodzeniach na kierowniczych stanowiskach i pracowników organów kolegialnych.

W celu pełnego zobrazowania sytuacji przychodowej określonych grup zawodowo-społecznych, należy również zwrócić uwagę, że ewentualne podwyżki lub waloryzacje przykładowych świadczeń wypłacanych w ramach ogólnie pojętego zabezpieczenia społecznego, finansowanego są w znacznym zakresie z środków publicznych (wydatków budżetowych). W 2021 r. wskaźnik waloryzacyjny rent i emerytur (świadczeń stanowiących największe obciążenie dla ZUS, a tym samym budżetu państwa) wyniósł 104, 24% (M. P. z 2021 r. poz. 167). Dla porównania wskaźnik ten wyniósł: w 2018 r. - 102, 98% (M. P. z 2018 r. poz. 185), w 2019 r. - 102, 86% (M. P. z 2019 r. poz. 176), w 2020 r. - 103, 56% (M. P. z 2020 r. poz. 177), a w 2022 r. - nawet 107% (M. P. z 2022 r. poz. 211). Nie tylko zatem utrzymano coroczny poziom waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych z okresu poprzedzającego pandemię, ale nawet doszło do wzrostu wskaźnika waloryzacji. Co więcej, w 2021 r. i 2022 r. nie tylko zachowano uprawnienie do tzw. 13-tej „emerytury” (choć przysługującej również nie-emerytom), wypłacane na podstawie przepisów ustawy z 9 stycznia 2020 r. o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (tekst jedn.: w Dz. U. z 2022 r. poz. 2575), ale także przewidziano na 2021 r. oraz 2022 r. kolejne świadczenie – tzw. „14-tą emeryturę” - finansowane z Funduszu Solidarnościowego (tworzonego m.in. ze środków objętych finansami publicznymi - art. 3 ustawy z 23 października 2018 r. o Funduszu Solidarnościowym, tekst jedn.: w Dz. U. z 2023 r. poz. 647) oraz wypłacane w 2021 r. na podstawie przepisów ustawy z 21 stycznia 2021 r. o kolejnym w 2021 r. dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz. U. z 2021 r. poz. 432), zaś w 2022 r. - na mocy przepisów ustawy z 26 maja 2022 r. o kolejnym w 2022 r. dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz. U. z 2022 r. poz. 1358). Świadczeniem tym objęto szerokie spectrum uprawnionych do świadczeń ze wszystkich systemów ubezpieczenia lub zaopatrzenia społecznego (por. art. 2 obu aktów prawnych). Warto odnotować, że na samą wypłatę tzw. czternastek w 2021 r. wydatkowano dodatkowo około 11, 4 mld zł (https://kadry.infor.pl/wiadomosci/5220938,14-emerytura-2021-kiedy-wyplata.html).

Są to jedynie przykłady zwiększania kwot wynagrodzeń lub świadczeń wypłacanych w ramach systemu zaopatrzenia społecznego w okresie, w którym - z uwagi na stan budżetu w okresie pandemii wirusa Covid-19 - odstąpiono od przyjętych zasad kształtowania wynagrodzeń sędziowskich i prokuratorskich. Takie działania pozostają w sprzeczności z intencją ustawodawcy, podważając zasadność deklarowanych rozwiązań. Dowolność i uznaniowość poczynań zauważalna jest w kontekście zapowiedzi czynionych w uzasadnieniu ustawy budżetowej na rok 2021 o wyjątkowości przyjętego odstępstwa, której jednak próżno poszukiwać w kolejnych latach. Owa wskazywana incydentalność stała się w istocie motywacją i rutynowym postępowaniem, przy braku kryteriów co do warunków ewentualnych zmian przepisów. O ile zmiana zasad kształtowania wynagrodzeń sędziów w roku 2012 uzasadniana była trudną sytuacją finansów publicznych i konsekwentnymi poczynaniami kreującymi oszczędności, nie tylko płacowe, to w 2021 r. i 2022 r. analogiczna decyzja nie została należycie uzasadniona, ukonkretniona i odniesiona do warunków budżetowych.

Należy wyjaśnić, że Sąd orzekający nie neguje przywołanych rozwiązań płacowych. Powyższe wskazanie świadczyć ma natomiast o braku uzasadnionych podstaw do swoistego „zamrożenia” wynagrodzeń sędziowskich i prokuratorskich od 2021 r. albowiem ustawodawca nie zaplanował programów oszczędności dla wszystkich podmiotów uzyskujących świadczenia z budżetu a „zamrożenie” wynagrodzeń dotknęło sędziów i prokuratorów, czyli przedstawicieli władzy sądowniczej. Opisany stan finansów publicznych w 2021 r., jak też podejmowane przez prawodawcę rozwiązania dotyczący sytuacji płacowej (przychodowej) poszczególnych grup zawodowych lub objętych zabezpieczeniem społecznym, wskazuje na to, że odstąpienie w spornym okresie od mechanizmu waloryzacyjnego przewidzianego stanowiło przekroczenie niektórych z wymienionych warunków brzegowych.

Powyższe rozwiązanie stanowiło naruszenie art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP. Sąd Okręgowy wskazuje, że waloryzacja wynagrodzenia sędziów wynika z przepisów ustrojowych i została zapewniona od 2009 r. w myśl konstytucyjnej zasady, iż sędziom zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków (art. 178 ust. 2 Konstytucji RP). Podkreślenia wymaga, że w przepisach warunkujących ustalanie wynagrodzenia osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, w tym Prezydenta RP - do momentu zmian wdrożonych w 2021 r. nie uwzględniono takiego rozwiązania (zob. ustawę z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe w brzmieniu obowiązującym przed zmianą wynikającą z ustawy z dnia 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw). Sąd Okręgowy nie kwestionuje zasadności zwiększania wynagrodzenia dla ww. grup osób, niemniej jednak zauważa brak konsekwencji ustawodawcy - z jednej strony odchodzi od ukształtowanych, stabilnych zasad wynagradzania sędziów i prokuratorów, z drugiej zaś podwyższa uposażenia innych grup zawodowych. Skoro więc dochodzi do sytuacji braku poszanowania praw jednej z grup zawodowych w świetle gratyfikacji innych, nie można uznać że zachowano konstytucyjną zasadę równości wobec prawa, co stanowi jednoznaczne odstępstwo od zasady wynikającej z art. 32 Konstytucji RP.

Sąd Okręgowy przeanalizował i podzielił ustalenia Sądu Rejonowego, a także przedstawił szersze spectrum zmian, które miały miejsce w 2021 r. w tym m.in. aspekt nowelizacji ustawy budżetowej na 2021 czy spornej ustawy okołobudżetowej na 2021. Wnioski Sądu Okręgowego są tożsame z tymi zawartymi w skarżonym wyroku - sytuacja społeczno-gospodarcza w 2021 r. nie uzasadniała „zamrożenia” wynagrodzenia sędziów i prokuratorów, w sytuacji gdy m.in. innym grupom zawodowym finansowanym z budżetu Państwa przyznano stosowne zwiększenia wynagrodzeń czy podjęto decyzje w sprawie wypłaty kolejnych, dodatkowych świadczeń emerytalnych. Abstrahując od zasobów sektora publicznego, realny wzrost poziomu wynagrodzeń w sektorze przedsiębiorstw jednoznacznie wskazywał na dobrą sytuację gospodarczą Państwa w 2021 r.

Wskazać należy również, że ustawodawca, co trafnie wykazał Sąd I instancji, naruszył kolejny z „warunków brzegowych” wskazanych w wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 1/12 w postaci uzależnienia wynagrodzenia sędziów od arbitralnej decyzji władzy ustawodawczej. Zgodnie z art. 91 § 1c u.s.p., płaca sędziego miała był zrelatywizowana do przeciętnego wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszanego rokrocznie w Monitorze Polskim przez Prezesa GUS. Wskazany sposób kalkulacji opiera się na przeciętnym wynagrodzeniu z poprzedniego roku, ogłaszanym przez Prezesa GUS, co ma na celu obiektywizację i ograniczenie wpływu innych władz na wysokość wynagrodzeń. Mechanizm ten, oparty na niezależnych wskaźnikach ekonomicznych, zapewniał większą przewidywalność i niezależność finansową sędziów. Odejście w roku 2021 i 2022 od dotychczasowego mechanizmu corocznego ustalania wynagrodzeń sędziowskich doprowadziło do sytuacji, w której ponownie wielkość miesięcznych zarobków sędziów w tym okresie uzależniona została od decyzji władzy wykonawczej (projektodawca ustawy okołobudżetowej) oraz ustawodawczej.

Zwrócił na to także uwagę Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z 8 listopada 2023 r. (K 1/23), który - odnosząc się także do spornego okresu – podkreślił, że: „Wynagrodzenia sędziów w ostatnich latach kształtowane są przez ustawodawcę w sposób całkowicie uznaniowy - zarówno co do konstrukcji mechanizmu wynagradzania jak i tempa wzrostu płac. Taka praktyka nie zapewnia konstytucyjnej ochrony wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego oraz zakresowi jego obowiązków. Sędziowie nie mogą w żaden sposób przewidzieć, jak będzie kształtować się ich wynagrodzenie. W kontekście wynagradzania pracowników sfery budżetowej może być zrozumiała dyskrecjonalność ustawodawcy - musi przecież dostosować wysokość zarobków do sytuacji na rynku pracy oraz czynników gospodarczych. Tymczasem taka uznaniowość nie powinna mieć miejsca w odniesieniu do wynagrodzeń sędziowskich, których szczególny charakter potwierdzony jest w art. 178 ust. 2 i art. 195 ust. 2 Konstytucji. Konstytucyjna ranga powinna gwarantować nie tylko ich nominalną wysokość. (...) Przepisy ustaw okołobudżetowych na lata 2021-2023 (oraz rozwiązanie przyjęte w projekcie ustawy okołobudżetowej na 2024 r.) w istocie stanowią specyficzne pod kątem zakresów temporalnych nowe zasady ustalania podstawy zasadniczych wynagrodzeń sędziowskich. Rozwiązania unormowane w przedmiocie kontroli, czyli art. 7, art. 8 i art. 9 ustawy okołobudżetowej na 2023 r., nie tylko nie są spójne z rozwiązaniami lex generalis zawartymi w prawie o ustroju sądów powszechnych, ustawie o Sądzie Najwyższym oraz ustawie o statusie Sędziów TK, ale także nie są nawet spójne z analogicznymi przepisami ustawy okołobudżetowej na 2021 r. i ustawy okołobudżetowej na 2022 r. Oznacza to, że ustawodawca w tej materii kieruje się daleko posuniętą uznaniowością. Ta uznaniowość nie zapewnia sędziom konstytucyjnych gwarancji wysokości ich przyszłych dochodów oraz nie chroni ich przed potencjalnymi manipulacjami ze strony ustawodawcy.”.

Wprawdzie omawiany wyrok dotyczył bezpośrednio zasady kształtowania wynagrodzeń sędziów w 2023 r., jednak podnoszone w nim argumenty odnoszą się również do sytuacji z lat 2021-2022, na co wprost wskazuje cytowany fragment. Natomiast rezygnacja z obiektywnych zasad ustalania wynagrodzeń sędziowskich, obserwowana nie tylko w kontekście orzeczenia TK w sprawie K 1/23, ale również m.in. w roku 2021, wskazuje na naruszenie fundamentalnej zasady wykluczającej dowolność w określaniu zarobków w środowisku sędziowskim. Nie można lekceważyć znaczenia tej zasady, gdyż jest ona fundamentem dla zachowania niezależności sędziów, która opiera się między innymi na ich finansowej niezależności od innych gałęzi władzy. Bez wyraźnych, stabilnych i obiektywnych metod wyznaczania dochodów, trudno mówić o rzeczywistej niezawisłości. Podstawa ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego sądu powszechnego została uregulowana w art. 91 § 1c u.s.p. Podjęcie decyzji w sprawie innego, niż ten zawarty w regulacji podstawowej, sposobu ustalania wynagrodzenia dla ww. sędziów należy kwalifikować jako odstąpienie od ogólnej zasady ustalenia wynagrodzenia, która przedstawia korelację do przeciętnego wynagrodzenie z II kwartału roku poprzedniego. Każde odstępstwo od generalnej zasady, należy traktować jako zaburzenie zasady braku wpływu na ustalanie wynagrodzenia sędziów ze strony władzy wykonawczej a tym samym naruszenie przywołanego w tym zakresie „warunku brzegowego”. Odwołanie się w 2021 r. do przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale roku 2019 tylko pozornie może wydawać się obiektywne, gdyż ustawodawca równie dobrze mógł przyjąć za podstawę naliczania wynagrodzeń kwoty wyższe jak i niższe. Podobnie należy ocenić rozwiązanie przyjęte w 2022 r., tj. odniesienie się do przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2020 r. powiększonego o 26 zł. Przyjęcie tego rozwiązania stanowi decyzję ustawodawcy nieopartą na obiektywnych kryteriach.

Powrót do arbitralnego ustalania wynagrodzeń sędziowskich - nie tylko za okres objęty sentencją wyroku TK w sprawie K 1/23, ale także lata wcześniejsze (2021 i 2022 r.) - świadczy o niezachowaniu w danej sytuacji warunku brzegowego w postaci zakazu uznaniowości w kształtowaniu wynagrodzeń całego środowiska sędziowskiego. Znaczenia tego warunku nie można przy tym w żaden sposób deprecjonować. Stanowi on bowiem gwarancję niezawisłości sędziowskiej, opierającej się m.in. na ekonomicznej niezależności sędziego od pozostałych władz. O takiej niezależności nie można z pewnością mówić tam, gdzie brak jasnych, przewidywalnych i obiektywnych mechanizmów kształtowania poziomu przychodów.

Zamrożenie wynagrodzeń sędziowskich od roku 2021 naruszyło także zasadę sukcesywnego wzrostu płac na poziomie przeciętnego wynagrodzenia oraz zakaz obniżania ich nominalnej wysokości, co zakłóciło tendencję wzrostową. Brak podstaw dla zastąpienia obiektywnego mechanizmu waloryzacji płac sędziowskich uznaniowymi decyzjami o wysokości wynagrodzeń, zwłaszcza gdy inne grupy pracowników sfery budżetowej otrzymywały gwarantowane podwyżki, podkreśla niesprawiedliwość traktowania sędziów. Rozbieżności między oczekiwanymi a przyznanymi wynagrodzeniami rosły, a nominalny wzrost płac nie przekładał się na wzrost ich wartości realnej wobec wzrostu cen towarów i usług. W roku 2021 ceny wzrosły o 5,1%, podczas gdy wynagrodzenia sędziów pozostało niezmienione, co w praktyce oznaczało obniżenie ich wartości realnej. Taka sytuacja, przy równoczesnym znacznym podnoszeniu wynagrodzeń innych grup pracowników sfery budżetowej, wskazuje na naruszenie „warunków brzegowych” dotyczących wzrostu płac sędziowskich, co trafnie podniósł Sąd I instancji i którego to poglądu skarżący skutecznie nie zakwestionował.

Podsumowując tę część rozważań Sąd Okręgowy wskazuje, że rozwiązanie przyjęte w ustawach okołobudżetowych wskazują na znaczną niekonsekwencję ustawodawcy, który w roku 2021 tylko w odniesieniu do sędziów i prokuratorów odchodzi od dotychczasowych zasad płacowych, ustawodawca nie argumentuje swojej decyzji wobec tej grupy zawodowej, nie wskazuje na spełnienie żadnego z kryteriów rozpatrywanych w orzeczeniu TK z 12 grudnia 2012 r., K 1/12. Uzasadnienie przyjętych rozwiązań w roku 2021 i 2022 winno być szerokie, zwłaszcza, iż przyjęty model płacowy w odniesieniu do sędziów i prokuratorów w 2021 i 2022 r. miał mieć charakter wyjątkowy i incydentalny. Należy podkreślić, że zmiana wynagrodzeń sędziowskich i prokuratorskich miała odmienny charakter. Dokonana wyżej analiza stanu finansów publicznych w spornym okresie oraz opis zmian poziomu wynagrodzeń w poszczególnych grupach zawodowych (związanych z sektorem finansów publicznych) i to już w 2021 r., dają asumpt do uznania, że pandemia i związane z nią dodatkowe wydatki budżetowe (m.in. przeznaczane na świadczenia zapewniane w ramach tzw. Tarcz) nie doprowadziły bynajmniej do stanu zagrożenia dla finansów publicznych, w szczególności na poziomie wymagającym wdrożenie szczególnych rozwiązań sanacyjno naprawczych. Relacja długu publicznego wobec PKB, ustalana zgodnie ze wskazaniami art. 38 i 38a u.f.p., nie tylko nie przekroczyła 50% (nie różniła się nawet od analogicznej relacji z lat wcześniejszych), ale nadto wykazywała się tendencją spadkową. Mimo to, wynagrodzenia sędziów i prokuratorów pozostały zamrożone, co nie objęło przedstawicieli władz ustawodawczej i wykonawczej, którym nie tylko nie obniżono uposażeń, ale przeciwnie - polepszono ich dotychczasowe warunki płacowe.

Podsumowując, Sąd II instancji w pełni popiera stanowisko Sądu Rejonowego, iż powódka zasadnie domagała się zapłaty kwoty 27.898,40 zł tytułem części wynagrodzenia z należnymi odsetkami. Wyrok Sądu I instancji jest więc słuszny, w konsekwencji czego apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach postepowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.