Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 marca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XVI Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Maria Zgiet – Zawadzka

Protokolant stażysta Aleksandra Sawicka

po rozpoznaniu 5 lutego 2021 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Bank (...) spółki akcyjnej w W.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. na rzecz powoda Bank (...) S.A. w W. kwotę 6 920 961,42zł (sześć milionów dziewięćset dwadzieścia tysięcy dziewięćset sześćdziesiąt jeden złotych czterdzieści dwa grosze) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 19 grudnia 2012r. do dnia 31 grudnia 2015r. oraz odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty ;

2.  zasądza od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. na rzecz powoda Bank (...) S.A. w W. kwotę 11 592,97 zł (jedenaście tysięcy pięćset dziewięćdziesiąt dwa złote dziewięćdziesiąt siedem groszy) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 4 stycznia 2013r. do dnia 31 grudnia 2015r. oraz odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty ;

3.  zasądza od pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. na rzecz powoda Bank (...) S.A. w W. kwotę 3 322 891,94 zł (trzy miliony trzysta dwadzieścia dwa tysiące osiemset dziewięćdziesiąt jeden złotych dziewięćdziesiąt cztery grosze) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 4 stycznia 2013r. do dnia 31 grudnia 2015r. oraz odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. do dnia zapłaty ;

4.  kosztami postępowania obciąża w całości pozwanego (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. , szczegółowe wyliczenie kosztów pozostawia referendarzowi sądowemu.

SSO Maria Zgiet-Zawadzka

Sygn. akt XVI GC 1/13

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 4 stycznia 2013 roku powódka Bank (...) S.A. z siedzibą w W. domagał się zasądzenia od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. kwoty 6 920 961,42 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 19 grudnia 2021r. do dnia zapłaty na którą składają się następujące należności :

- 5 800 789,35 zł z tytułu rozwiązania transakcji z dnia 8 lipca 2008r.

- 358 770,00 zł dla opcji z transakcji z dnia 8 lipca 2008r. z datą rozliczenia 20 stycznia 2009r. tj. opcji nr (...) , w związku z jej realizacją przez Bank z dnia 15 stycznia 2009r.

- 28 845,51 zł z tytułu odsetek naliczonych od niezliczonej transakcji z dnia 8 lipca 2008r. z datą rozliczenia 20 stycznia 2009r. nr. opcji (...)

- 358 770,00 dla opcji z dnia 8 lipca 2008r. z datą rozliczenia 18 lutego 2009r. tj. operacji nr (...), w związku z jej realizacją przez Bank z dnia 16 lutego 2009r.

- 14 104,72 zł z tytułu odsetek naliczonych od niezliczonej transakcji z dnia 8 lipca 2008r. z datą rozliczenia 18 lutego 2009r.nr.opcji (...)

- 358 770,99 zł dla opcji z dnia 8 lipca 2008r. z datą rozliczenia 18 marca 2009r. tj. operacji nr (...), w związku z jej realizacją przez Bank z dnia 16 marca 2009r

- 911,84 zł tytułu odsetek naliczonych od niezliczonej transakcji z dnia 8 lipca 2008r. z datą rozliczenia 18 marca 2009r.nr.opcji (...),

kwoty 11 592,97 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tyłem odsetek umownych za okres od dnia 25 marca 2009r. do dnia 10 kwietnia 2009r. od kwoty należności głównej tj. kwoty 6 920 961,42 zł

kwoty 3 322 819,94 zł wraz z odsetkami od dnia 11 kwietnia 2009r. do dnia 18 grudnia 2013r. Ponadto powódka wnosiła o zasądzenie od pozwanej kosztów postępowania sądowego , w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz wydatków w wysokości 154 zł .

W uzasadnieniu powódka wskazała, że wywodzi swoje roszczenie z zawartych ze strona pozwaną umów opcji walutowych .

W odpowiedzi na pozew z dnia 11 kwietnia 2013r. pozwana (...) sp. z o.o. z siedziba w S. wniosła o odrzucenie pozwu , ewentualnie oddalenie powództwa w całości , zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt. 1 k.p.c. do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie sygn. akt XVI GC 921/09. W uzasadnieniu pozwana wskazała, że powództwo wytoczone przez powódkę jest niezgodne z zasadami współżycia społecznego i powinno zostać oddalone jako nadużycie prawa podmiotowego zgodnie z treścią art. 5 k.c. Ponadto pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia . Pozwana wskazała , że nigdy nie doszło między stronami do zawarcia transakcji opcji walutowych . Pozwana nigdy nie miała zamiaru ani intencji zawarcia z powódką takich transakcji . Przyznała ,że doszło jedynie do zwarcia umowy ramowej. Zdaniem pozwanej transakcja opcji z dnia 8 lipca 2008r. nie została skutecznie zawarta, albowiem była nieważna z uwagi na brak essentialia negotii umów sprzedaży opcji kupna waluty oraz umów opcji sprzedaży waluty na podstawie art.555 k.c. w zw. z art. 535k.c. i art. 58 § 1 i 2 k.c. W przypadku nieuwzględnienia powyższej argumentacji pozwana wnosiła o oddalenie powództwa na podstawie art. 357 ¹ k.c. z uwagi na nadzwyczajną zmianę stosunków między stronami. W przypadku nieuwzględnienia powyższej argumentacji pozwana wskazała ponadto, że zawierając umowę ramową, a w konsekwencji zlecając dokonanie transakcji z dnia 8 lipca 2088r. pozwana działała pod wpływem błędu co do treści czynności prawnej, istotnego i wywołanego przez powódkę.

Postanowieniem z dnia 11 maja 2013r. Sąd zawiesił postępowanie na podstawie art. 177 § 1 pkt. 1 k.p.c. do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie XVI GC 921/09.

Postanowieniem z dnia 4 stycznia 2017r. Sąd podjął zawieszone postępowanie .

Postanowieniem z dnia 10 maja 2017r. Sąd oddalił wniosek pozwanego o odrzucenie pozwu .

Sąd pominął dowód z opinii prywatnej złożonej przez pozwaną przy odpowiedzi na pozew , albowiem opinia prywatna nie może stanowić podstawy rozstrzygnięcia w sprawie niniejszej .

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

(...) sp. z o.o. z siedzibą w S. jest spółką zależną wobec (...) sp. z o.o. która to spółka jest jej jedynym udziałowcem. W czerwcu 2008 r. prezes zarządu (...)zezwolił prezesowi (...) sp. z o.o. O. D. na dokonanie transakcji wymiany 650 000 Euro na złotówki w okresie pierwszego kwartału 2008 r. Finansami (...) zajmowali się w tamtym okresie prezes zarządu tej spółki O. D. oraz główna księgowa D. A..

(dowód: zeznania świadka K. D. k.1303 : 00:14:15 do 00:31:10 oraz k. 989-991, zeznania świadka D. A. 991-992, zeznania świadka W. L. k. 1015- 1016 - akta sprawy XVI GC 921/09 )

W dniu 12 czerwca 2008 r. w siedzibie (...)odbyło się spotkanie z przedstawicielami Banku (...) S.A. na którym przedstawiono prezesowi pozwanej spółki (...), oferowane przez Bank transakcje forward, fx swap, transakcje tarn oraz pojedyncze transakcje opcyjnie.

W trakcie spotkanie O. D. został poinformowany o ryzyku związanym z transakcjami dotyczącymi opcji walutowych, w tym również o ryzyku dotyczącym zawarcia struktury Extendible Tarn w zakresie asymetryczności praw i obowiązków stron. O. D. wykazał zainteresowanie strukturą opcyjną Tarn, ze względu na jej wyższy poziom kursowy niż w przypadku pojedynczych transakcji opcyjnych typu forward oraz brak premii opcyjnej Banku.

(dowód: zeznania świadków P. D. (1) k.1256 - 00:03:31 do 00:17:42 K. C. k. 1545 - 00:13:21 do 1:30:33 oraz, zeznania świadka P. D. (1) k. 1019-1020 i K. C. k. 967-973- w sprawie XVI GC 921/09 )

Bezspornym w sprawie niniejszej jest, że w dniu 12 czerwca 2008 roku pozwana (...) zawarła z Bankiem (...) S.A. umowę ramową, której przedmiotem było uregulowanie zasad zawierania i rozliczania transakcji.

Przed podpisaniem Umowy Ramowej Bank badał i analizował potrzeby finansowe pozwanej związane z zabezpieczeniem kursu sprzedaży waluty, w tym również jej walutowe przepływy oraz narażenie na ryzyko kursowe. Jak wynika z treści § 3 ust. 1 Umowy Ramowej dokumentami, które regulowały stosunki prawne miedzy stronami umowy były: Umowa Ramowa, Umowa Dodatkowa, Umowa Zabezpieczająca oraz Potwierdzenia Transakcji. Jednakże ust. 2 cytowanego przepisu stanowił, iż warunkiem koniecznym dokonania transakcji było zawarcie Umowy Ramowej i Umowy Dodatkowej.

Z treści § 6 Umowy Ramowej wynika ,że elementy potwierdzenia transakcji dotyczące poszczególnych transakcji odpowiadają warunkom transakcji opisanym w Opisach Transakcji. Zapis § 8 Umowy Ramowej stanowił, że dla skutecznego uzgodnienia warunków transakcji wystarczy zachowanie formy ustnej lub innej formy określonej w Umowie Dodatkowej (ust. 1), natomiast dla skuteczności przekazania Potwierdzenia Transakcji wystarczy przesłanie go drogą faksowa lub w inny sposób określony w Umowie Dodatkowej (ust. 2). Zgodnie natomiast z § 11 Umowy Ramowej strony mogły zawierać miedzy sobą Transakcje określone w Opisach Transakcji, będących załącznikami do Umowy Ramowej i jej integralna częścią (ust. 1), natomiast ust. 2 wskazywał elementy, które winien zawierać Opis Transakcji: tj. nazwę transakcji, przedmiot transakcji, określenie praw i obowiązków stron, jakie powstaną w wyniku zawarcia transakcji, określenie warunków transakcji oraz określenie zasad wyceny wartości bieżącej zobowiązań przyszłych. Uzgodnienie Transakcji miało następować, co do zasady, telefonicznie (§ 12 ust. 1). Jak wynika z treści umowy Zawarcie Transakcji następowało w momencie złożenia przez każdą ze stron oświadczenia woli w formie elektronicznej (co do zasady), akceptującego Warunki Transakcji (tzw. Uzgodnienie Warunków Transakcji) - § 12 ust. 3. Po uzgodnieniu Warunków Transakcji Bank miał sporządzać Potwierdzenie Transakcji i przesyłać je do Klienta do godz. 17:00 w dniu zawarcia transakcji. Natomiast klient miał je podpisać i odesłać do Banku (§ 13 ust. 1).

W przypadku stwierdzenia niezgodności miedzy warunkami Transakcji zawartymi w Potwierdzeniu, a Uzgodnionymi Warunkami Transakcji klient zobowiązany był do poinformowania o tym fakcie do godz. 16:00 następnego dnia roboczego po otrzymaniu Potwierdzenia Transakcji. Brak zgłoszenia zastrzeżeń w tym terminie oznaczał akceptację potwierdzenia transakcji (§ 13 ust 4 Umowy Ramowej).

W przypadku zgłoszenia przez Klienta zastrzeżeń co do treści Potwierdzenia Transakcji, strony miały wspólnie ustalić warunki transakcji na podstawie zapisu rozmowy telefonicznej (§ 13 ust 5 Umowy Ramowej).

Umowa Ramowa mogła być rozwiązana przez każdą ze stron, za jednomiesięcznym pisemnym wypowiedzeniem ze skutkiem na koniem miesiąca kalendarzowego albo za porozumieniem stron. Rozwiązania umowy nie zwalniało stron z obowiązku dokonania wzajemnych rozliczeń z tytułu transakcji zawartych przez dniem rozwiązania (tak zapis § 38 ust 2 i 3 Umowy Ramowej).

(dowód: umowa ramowa - k. 125-135)

Powód nigdy nie zgłaszał powodowi braków dokumentacji.

( dowód: zeznania świadka K. C. k. 1545 00:13:21 do 1:30:33)

W tym samym dniu strony zawarły umowę dodatkową, umowę zabezpieczającą oraz wraz z suplementem.

(dowód: umowa dodatkowa k.133-134 , umowa zabezpieczająca wraz z suplementem k. 136-141)

Do Umowy Ramowej załączono również wykaz osób uprawnionych w (...) sp. z o.o. do podpisywania potwierdzeń transakcji. Zgodnie ze złożonym wykazem osobą uprawnioną ze strony pozwanej był Prezes Zarządu O. D. oraz członek zarządu K. J..

(dowód: wykaz osób uprawnionych k. 143)

W dniu 13 czerwca 2008 r. przedstawiciel pozwanego K. C. przesłał powodowi prezentację dotyczącą zerokosztowej strategii (...) Tarn oferowanej przez Bank (...) polegającej na zabezpieczeniu ekspozycji walutowej klienta. Podczas spotkania w siedzibie spółki przedstawiono również prezentacje swap - transakcje FX SWAP oraz transakcje Forward . W prezentacji wskazano, że wadą struktury jest asymetria praw i obowiązków – bowiem jeżeli kurs rynkowy będzie powyżej kursu wykonania opcji, Klient ma obowiązek do sprzedaży podwójnej kwoty. Ponadto jeżeli w dniu zapadalności ostatniej opcji za rok fixing NBP EUR/PLN będzie powyżej kursu wykonania opcji, cała struktura przedłuża się o kolejny rok. Ponadto klient miał pełną świadomość tego , że transakcja sam się nie wyłączy i może w trwać przez 24 miesiące .

(dowód: zeznania świadka K. C. k. 1545- 00:13:21 do 1:30:33 , zeznania świadka P. D. (1) k. 1256 00:01:50 do 00:19:15 , (k. 1020 - akta sprawy (...) GC 921/09), zeznania świadka M. S. k. 1214 01:04:35 , zeznania świadka P. D. (2) k.1217 01:04:45 do 01:29:08 wiadomość mailowa z dnia 13 czerwca 2008 r. z załącznikiem w postaci prezentacji k. 249– 271)

Na podstawie Umowy Ramowej strony zawarły w dniu 8 lipca 2008 r. transakcje (...) Tarn Forward – zerokosztową strukturę opcyjną. Zawarcie transakcji nastąpiło ustnie w rozmowie telefonicznej – zgodnie z zapisami § 12 ust 1 i 3 Umowy Ramowej. Ze strony poznawanej struktura opcyjna zawarta została przez prezesa zarządu O. D., a ze strony powódki przez P. D. (2). Podczas rozmowy telefonicznej obecny był również przedstawiciel Banku (...) K. C..

Transakcja dotyczyła zakupu przez powódkę 24 opcji typu put o nominale 150 000 Euro oraz jednoczesnym wystawieniu przez powoda 24 opcji typu call o nominale 300 000 Euro z identycznym dla wszystkich instrumentów kursem wykonania opcji EUR/PLN w wysokości 3,43 zł (1 EUR – 3,43 PLN). Powyższa transakcja była zawarta w asymetrycznych parametrach w stosunku 1 (kupno): 2 (sprzedaż) – powód był nabywcą opcji typu Put i jednocześnie wystawcą opcji typu Call, przy czym opcja Call opiewała na 2 razy większą pozycję niż opcja Put. W struktury opcyjnie E. T. F. wbudowane zostały dwie dodatkowe klauzule. Pierwsza z nich polegała na tym, że początkowe 12 opcji struktury miało charakter bezwarunkowy, natomiast pozostałe 12 było zawartych pod warunkiem zawieszającym, że w dniu wygaśnięcia dwunastej opcji kurs uzgodniony umowie będzie niższy niż rynkowy. Druga z klauzul dotyczyła ograniczenia zysku, jaki klient Banku mógł osiągnąć z transakcji - w przypadku strony powodowej zysk ten dla zawartej Transakcji został ograniczony do kwoty 30 000 PLN. Ograniczenie działało w ten sposób, że jeżeli zysk osiągnięty przez stronę powodową z chwili wygaśnięcia jednej z opcji wchodzących w skład struktury, łącznie z zyskiem osiągniętym poprzednio z innych opcji wchodzących w skład tej samej struktury wynosił co najmniej 30.000 zł cała struktura wygasała.

Terminy realizacji poszczególnych opcji składających się na strukturę opcyjną(...)Tarn Forward zawartą między stronami w dniu 8 lipca 2008 r. ustalono średnio co miesiąc w dniach 14 sierpnia 2008 r., 15 września 2008 r., 15 października 2008 r., 17 listopada 2008 r., 15 grudnia 2008 r., 15 stycznia 2009 r., 16 lutego 2009 r., 16 marca 2009 r., 15 kwietnia 2009 r., 15 maja 2009 r., 15 czerwca 2009 r., 15 lipca 2009 r.

Wobec powyższego pierwszy pakiet 12 zakupionych opcji sprzedaży PUT (EURput/PLNcall) o nominale 150 000 Euro oraz 12 sprzedanych opcji kupna CALL (EURcall/PLNput) o nominale 300 000 Euro z identycznym dla wszystkich instrumentów poziomem wykonalności 3,43 PLN był bezwarunkowy i został przekazany do realizacji przez Bank na okres od dnia 14 sierpnia 2008 r. do dnia 15 lipca 2009 r., w rozliczeniach miesięcznych (1 x w miesiącu). Terminy rozliczeń ustalono cyklicznie średnio co miesiąc w dniach 14 sierpnia 2008 r., 15 września 2008 r., 15 października 2008 r., 17 listopada 2008 r., 15 grudnia 2008 r., 15 stycznia 2009 r., 16 lutego 2009 r., 16 marca 2009 r., 15 kwietnia 2009 r., 15 maja 2009 r., 15 czerwca 2009 r., 15 lipca 2009 r.

Natomiast kolejnych 12 zakupionych opcji sprzedaży PUT (EURput/PLNcall) o nominale 150 000 Euro oraz 12 sprzedanych opcji kupna CALL (EURcall/PLNput) o nominale 300 000 Euro z identycznym dla wszystkich instrumentów poziomem wykonalności 3,43 było zastrzeżone pod warunkiem, że w dniu rozliczenia pierwszego pakietu 12 opcji średni kurs (FIXING NBP) byłby wyższy lub równy kursowi zabezpieczenia ( strike opcji) tj. 3,43 PLN. Terminy rozliczeń transakcji warunkowo przedłużonej ustalono na daty: 17 sierpnia 2009 r., 15 września 2009 r., 15 października 2009 r., 16 listopada 2009 r., 15 grudnia 2009 r., 15 stycznia 2010 r., 15 lutego 2010 r., 15 marca 2010 r., 15 kwietnia 2010 r., 15 kwietnia 2010 r., 17 maja 2010 r., 15 czerwca 2010 r., 15 lipca 2010 r.

Bank wystawił potwierdzenie zawarcia Transakcji, które zostało przesłane pozwanej w wiadomości mailowej przez przedstawiciela Banku K. C. w dniu 9 lipca 2008 r., jak również zostało w tym samym dniu przesłane pozwanej faxem (k. 481, 506).

Struktura Opcyjna zawarta w dniu 8 lipca 2008 r. miała charakter bezkosztowy netto dla nabywcy, gdzie kupowane opcje sprzedaży PUT zostały sfinansowane przez sprzedaż opcji kupna CALL o podwójnym nominale.

Pierwsze wykonanie transakcji miało miejsce w dniu 14 sierpnia 2008 r. i polegało na sprzedaży przez powoda kwoty 150 000 Euro pozwanemu. W dniu wskazanej transakcji kurs referencyjny Euro wynosił 3,3137 zł, wobec czego transakcja ta przyniosła pozwanej zysk w wysokości 17 445 zł [(3,43 – 3,3137) x 150 000 = 17 455 zł].

W zawiadomieniu z dnia 14 sierpnia 2008 r. (data wysłania zawiadomienia faxem) wskazano, że z uwagi na uzyskanie maksymalnego poziomu wypłaty struktura wyłącza się.

(dowód: zawiadomienie o realizacji opcji walutowej z dnia 14 sierpnia 2008 r. wraz z dowodem przesłania pozwanej k. 369, 370 )

W dniu 9 września 2008 r. Bank przesłał pozwanej korektę zawiadomienia o realizacji opcji z dnia 14 sierpnia 2008 r., w którym brak jest informacji o rozwiązaniu struktury opcyjnej zawartej w dniu 8 lipca 2008 r.

(dowód: korekta zawiadomienia z realizacji opcji walutowej z dnia 9 września 2008 r. k. 380-382)

W dniu 9 września 2008 roku odbyło się spotkanie w którym uczestniczył Prezesa Zarządu pozwanej spółki O. D. i przedstawiciel Banku (...), w trakcie spotkania O. D. zlecił powódce zmianę sposobu rozliczania transakcji z „różnicowego" na rozliczanie „z dostawą waluty". Zmiana ta oznaczała, że rozliczenia z kolejnych wykonań Transakcji pomiędzy Bankiem i Spółką następowały nie poprzez rozliczenie różnicy ze sprzedaży lub kupna Euro, lecz poprzez fizyczne „dostarczenie" określonej ilości pieniędzy w polskiej walucie z jednej strony oraz określonej ilości Euro z drugiej strony. We wskazanym sposobie rozliczenia na rachunku bankowym powoda nie było informacji o obciążeniu różnicą kursową. O. D. dokonał zmiany sposobu rozliczenia bowiem nie chciał ujawniać ujemnych wyników transakcji grupie kapitałowej.

(dowód: zeznania świadka K. C. k. 1545 00:13:21 do 1 :30:33)

Kolejne wykonanie transakcji miało miejsce w dniu 15 września 2008 roku i polegało na sprzedaży przez powoda kwoty 150 000 Euro pozwanemu po kursie ustalonym w dniu 8 lipca 2008 r. – 3,43. Wskazana transakcja przyniosła powodowi zysk w wysokości 10 230 zł.

(dowód: zawiadomienie o realizacji opcji walutowej z dnia 17 września 2008 r. k. 384)

Rozliczenia transakcji z dnia 17 listopada 2008 r., 15 grudnia 2008 r., 15 stycznia 2009 r., 16 lutego 2009 r. 16 marca 2009 r. zakończyły się stratami po stronie pozwanej – kurs referencyjny był wyższy niż kurs wymiany ustalony przez strony w umowie, w związku z czym pozwana miała obowiązek sprzedaży powódce kwoty 300 000 Euro po kursie 3,43 PLN, podczas gdy rzeczywisty kurs waluty był wyższy.

(dowód: zawiadomienie o realizacji opcji walutowej z dnia 16 października 2008 r. k. 389, zawiadomienie o realizacji opcji walutowej z dnia 19 listopada 2008 r. k. 391, zawiadomienie o realizacji opcji walutowej z dnia 16 grudnia 2008 r. k. 393, zawiadomienie o realizacji opcji walutowej z dnia 16 stycznia 2009 r. k. 395, zawiadomienie o realizacji opcji walutowej z dnia 17 lutego 2009 r. k. 397, zawiadomienie o realizacji opcji walutowej z dnia 18 marca 2009 r. k. 399)

Pozwana zawarła również z powódką poza kontraktem opcji walutowych oraz transakcjami Forward na podstawie Umowy Ramowej transakcje wymiany walutowej z dnia 9 lipca 2008r. - forward oraz 22 i 28 sierpnia 2008r. transakcje swap. O realizacji tych transakcji pozwana została każdorazowo powiadomiona przez Bank po wcześniejszym uzgodnieniu transakcji wymiany walutowej z Prezesem pozwanej O. D..

Z uwagi na zmianę kursu złotego w stosunku do Euro polegającą na spadku wartości złotego Bank (...) zaproponował pozwanej spółce wcześniejsze zamknięcie transakcji z dnia 8 lipca 2008 r., co wiązałoby się z kosztem ok. 180 000 zł.

(dowód: zeznania świadka M. S. k. 1214 01:04:35 oraz zeznania świadków I. B. k. 1021-1022, J. F. (1) k. 1057-1059, rozmowa telefoniczna z dnia 17 września 2008 r.- akta sprawy XVI GC 921/09)

W dniu 21 października 2008 r. powód zawarł z Bankiem (...) Aneks nr (...) do Umowy Ramowej, Umowy Dodatkowej i Umowy Zabezpieczającej wraz z Suplementem. Aneks nr (...) został podpisany w imieniu powoda przez O. D. i K. J.. W § 1 aneksu strony wskazały, że Umowa Ramowa z dnia 12 czerwca 2008 r. otrzymuje nowe brzmienie zgodnie z załącznikiem nr 1 oraz, że integralną częścią umowy ramowej są – Regulamin zawieranie transakcji skarbowych w Banku (...), Opisy transakcji oraz Opisy ryzyka związanego z inwestowaniem w instrumenty finansowe w Banku (...) S.A. (stanowiące załącznik nr 2 do aneksu). Strony uzgodniły w § 2 aneksu, że dotychczasowa treść Umowy zabezpieczającej z dnia 12 czerwca 2008 r. otrzymuje nowe brzmienie - zgodnie z załącznikiem nr 3, natomiast w § 3 wskazały że Umowa Dodatkowa z dnia 12 czerwca 2008 r. ulega rozwiązaniu.

Strony podpisały załącznik nr 1 – Umowę Ramową, w którym powód oświadczył, że przed zawarciem Umowy Ramowej otrzymał i zapoznał się z Opisami Transakcji oraz otrzymał i zapoznał się z Opisem ryzyka związanego z inwestowaniem w instrumenty finansowe w Banku (...) S.A. (okoliczność bezsporna).

W dniu 19 listopada 2008r. doszyło pomiędzy stronami do spotkania ,w którym uczestniczył Prezes Zarządu pozwanej spółki (...) oraz ze strony banku (...) . Na spotkaniu przedstawiciele banku z uwagi na nie dokonanie przez pozwaną rozliczenia z tytułu opcji walutowej składającej się na strukturę objętą transakcją z dnia 8 lipca 2008r. zaproponowali pozwanej zamknięcie całej transakcji . Prezes Zarządu pozwanej zapewnił jednak, że zamiarem spółki jest wykonanie transakcji oraz zabezpieczenie jej realizacji między innymi poprzez ustanowienie hipoteki na nieruchomości na której zlokalizowany jest zakład produkcyjny spółki. Dodatkowo rozważano opcję zamknięcia połowy transakcji po zakończeniu 2008r. i rozliczenie pozostałej części zgodnie z warunkami transakcji.

(dowód: zeznania świadka J. F. (2) k.1221 00:15;36 do 00:35:23 , korespondencja email z dnia 14 listopada 2008r k. 471, od 1 do 5 grudnia 2008r.k.473-488 , k494-496)

Następnie pismami z dnia 16 grudnia 2008 r. pozwana złożyła oświadczenie o rozwiązaniu umowy ramowej oraz umowy zabezpieczającej z jednomiesięcznym okresem wypowiedzenia.

(dowód: pismo z dnia 16 grudnia 2008 r. k. 497, k.498)

W dniu 5 lutego 2009r. doszło do kolejnego spotkania stron w siedzibie pozwanej spółki , w którym brał udział ze strony pozwanej O. D. , K. D. - Prezes Zarządu (...) sp. z o.o. oraz ze strony powodowej J. F. (2) , T. N. i K. C. . Na spotkaniu nie wypracowano jednak żadnego porozumienia w zakresie rozliczenia transakcji , jak również nie był kwestionowany przez pozwaną fakt zawarcia transakcji , w tym opcji walutowych.

Pismem z dnia 23 marca 2009r. pozwana w związku z wypowiedzeniem Umowy Ramowej z dnia 12 czerwca 2008r. odwołała z dniem 23 marca 2009r. pełnomocnictwo dla powódki do potrącania kwoty niespłaconego w całości lub w części wymagalnego zobowiązania wynikającego z Umowy Ramowej z dnia 12 czerwca 2008r. wraz z odsetkami, prowizją i innymi kosztami z trzech rachunków bankowych wskazanych w piśmie .

(dowód: pismo z dnia 23 marca 2009r. k.503)

W dniu 13 stycznia 2009r. pozwana spółka wytransferowała ze swego rachunku bankowego kwotę 84 885 zł pozbawiając Bank możliwości obciążenia rachunku bankowego pozwanej kosztami wynikającymi z kolejnego wykonania przez Bank opcji call z Transakcji z dnia 15 stycznia 2009r. Transakcje przeprowadzone przez powódkę w lutym i marcu 2009r. przyniosły również wynik ujemny.

Pismami z dnia 21 stycznia, 19 lutego oraz 19 marca 2009r. powódka wezwała pozwaną do wpłaty kwoty 300 000,00 euro wynikającej z rozliczenia z Bankiem Transakcji na podstawie umowy z dnia 12 czerwca 2008r. , zmienionej aneksem z dnia 21 października 2008r.

(dowód : wezwania do zapłaty k.510-520)

W dniu 6 kwietnia 2009 roku Bank złożył oświadczenie o wcześniejszym rozwiązaniu Umowy Ramowej i Umowy Zabezpieczającej oraz transakcji zawartych na podstawie Umowy Ramowej, w związku z niezłożeniem przez powoda depozytu wymaganego Umową Zabezpieczającą.

(dowód: pismo z dnia 6 kwietnia 2009 . k. 521)

W dniu 16 kwietnia 2009 roku Bank wezwał powódkę do zapłaty kwoty 6.920.961,42 zł, obejmującej należności wynikające z rozliczenia transakcji opcji walutowych z datami rozliczenia 20 stycznia, 18 lutego, 18 marca i 24 marca 2009 roku wraz z odsetkami.

(dowód: pismo z dnia 16 kwietnia 2009 . k. 527)

Pismem z dnia 7 maja 2009r. pozwana poinformowała Bank , że nie spełni żadnego świadczenia pieniężnego do którego została wezwana , z uwagi na fakt nieistnienia między stronami umowy pozwalającej na dokonywanie Transakcji opcji walutowych .

(dowód : pismo k. 531- 532)

Pismem z dnia 21 października 2009r. powódka złożyła do Sądu Rejonowego w Oławie I Wydział Cywilny wniosek o zawezwanie pozwanej do próby ugodowej , którego przedmiotem były roszczenia Banku objęte pozwem w niniejszej sprawie.

Postanowieniem z dnia 15 czerwca 2018r. Sąd dopuścił dowód z opinii instytutu naukowego Uniwersytetu Ekonomicznego w K., na okoliczność charakteru i mechanizmu działania struktury Extendible Tarn Forward stanowiącej przedmiot transakcji z dnia 8 lipca 2008r. przy założeniu ,że transakcja ta była transakcją opcji walutowych.

Ponadto Sąd zobowiązał biegłych do wypowiedzenia się czy transakcja z dnia 8 lipca 2008r. była standardowym produktem rynkowym i czy ustalenie warunków transakcji było prawidłowe. Czy miała ona charakter instrumentu zabezpieczającego przed ryzykiem walutowym, a nadto czy powszechnie stosowano "zerokosztowe" struktury opcyjnie w zarządzaniu ryzykiem walutowym. Biegli mieli się wypowiedzieć również na okoliczność dokonania przez powódkę prawidłowego rozliczenia transakcji , w tym rozliczenia transakcji w związku z wcześniejszym rozwiązaniem umowy ramowej i umowy zabezpieczającej oraz wszystkich transakcji zawartych na podstawie umowy ramowej. Biegli mieli udzielić odpowiedzi również na następujące pytania Sądu :

- czy przyjęcie modelu rozliczenia według Garmmana - Kohlhagena było prawidłowe i zgodne z panującymi w tym zakresie standardami stosowanymi na rynku terminowych transakcji walutowych ;

- czy dokonano prawidłowej bieżącej wyceny transakcji z dnia 8 lipca 2008r.;

- czy w sposób prawidłowy wyznaczono depozyt zabezpieczający;

- czy zmian a kursu walut , a w szczególności euro w stosunku do złotego w okresie od 8 lipca 2008r do 31 stycznia 2009r. była okolicznością z którą należało się liczyć będąc profesjonalnym uczestnikiem obrotu gospodarczego ;

- czy instrumenty finansowe oferowane przez powódkę i znajdujące się w opisach potwierdzeń transakcji z dnia 8 lipca 2008r. były instrumentami asymetrycznymi i czy zabezpieczały pozwaną przed ryzykiem zmiany kursu walut czy też nie;

- czy pozwana poniosła stratę w przypadku wykonania umowy opcji z dnia 8 lipca 2008r. do 31 stycznia 2009r.

W opinii pisemnej z dnia 12 września 2019r. Biegli stwierdzili , że pomiędzy stronami został zawarta struktura opcyjna nas okres 24 miesięcy z możliwością wcześniejszego wyłączenia. Składała się ona z serii 24 transakcji , z których każda była złożeniem opcji put i call o asymetrii nominałów w skali 1:2 . Biegli stwierdzili, że w przypadku transakcji zawieranych z przedsiębiorcami sporna transakcja nie była standardowym produktem rynkowym , albowiem wprowadzono w jej strukturę mechanizmu typu Tarn. W ocenie autorów opinii ustalenie warunków transakcji z dnia 8 lipca 2008r. przebiegało w zgodności z panującymi ówcześnie standardami rynkowymi i nie odstawało od schematu zawierania tego typu transakcji w innych bakach w tym okresie . Z opinii wynika także, że prezes pozwanej spółki miał pełną świadomość ryzyka zawieranej transakcji i podjął spekulację licząc, że dojdzie do wyłączenia transakcji na skutek osiągnięcia poziomu skumulowanego zysku . Biegli stwierdzili , iż w sprawie niniejszej nie jest możliwe po przeprowadzeniu analizy materiału źródłowego jednoznaczne ustalenie kursu budżetowego .

W zakresie rozliczenia transakcji opcji biegli przyjęli datę wyceny transakcji na dzień 20 marca 2009r. tj. kwotę 1 euro - 4,61765 PLN - kurs średni ustalony w oparciu o serwis B. . Zdaniem biegłych Bank dokonał prawidłowego rozliczenia transakcji opcji walutowych w związku z wcześniejszym rozwiązaniem umowy ramowej i zabezpieczającej w oparciu o model G. K.. Ponadto biegli stwierdzili, że dokonano prawidłowej bieżącej wyceny transakcji z dnia 8 lipca 2008r. , a tym samym nie budzi żadnych wątpliwości prawidłowość wyznaczenia depozytu zabezpieczającego. Zdaniem biegłych zmiana kursu walut , a w szczególności euro w stosunku do złotego w okresie od 8 lipca 2008r do 31 stycznia 2009r. nie była okolicznością z którą należało się liczyć , która była do przewidzenia przez profesjonalnych uczestników obrotu gospodarczego. Wpływ na znaczny wzrost kursu euro miał bez wątpienia światowy kryzys finansowy i upadek amerykańskich banków inwestycyjnych i związane z nimi znaczące osłabienie walut krajów rozwijających się w relacji do krajów rozwiniętych , jak również awersja do ryzyka i niska płynność na rynkach finansowych oraz decyzje Rady Polityki Pieniężnej , polityka rządu , spekulacja dużych instytucji finansowych na rynku walutowym , aktualny stan gospodarki.

Na zakończenie autorzy opinii stwierdzili , że w przypadku gdyby przyjąć, iż sporna transakcja powinna zostać rozliczona na dzień 31 stycznia 2009r. to również jej wycena byłaby negatywna dla spółki .

Po złożeniu przez pełnomocnika pozwanej zarzutów do opinii biegli w pisemnej opinii uzupełniającej z dnia 1 maja 2020r. podtrzymali w całości swoje stanowisko wyrażone w opinii pisemnej . Na rozprawie w dniu 5 lutego 2021r. biegli złożyli dodatkowo wyjaśnienia ustne odpowiadając na pytania pełnomocników stron , uzupełniając tym samym opinię pisemną z dnia 12 września 2019r. Biegli ponownie potrzymali wnioski i twierdzenia wskazane w opinii pisemnej z dnia 12 września 2019r w całości .

Sąd zważył co następuje :

Powództwo jest zasadne, wobec czego podlegało uwzględnieniu w całości.

Przede wszystkim wskazać należy, że w dniu 12 czerwca 2008 r. strony zawarły następujące umowy dotyczące transakcji walutowych, terminowych i pochodnych - Umowę Ramową, uzupełnioną o Umowę Dodatkową oraz Umowę Zabezpieczającą, które zostały zmienione następnie aneksem z dnia 21 października 2008 r. Pozwana nie wykazała ,że zawarcie umów miało miejsce w dniu 25czerwca 2008r.

Zgodnie z postanowieniami wskazanej powyżej umowy, strony mogły zawierać między sobą transakcje wskazane w Opisach Transakcji będących załącznikiem do Umowy Ramowej i jej integralną częścią.

Zdaniem Sądu uzgodnienie warunków transakcji następowało telefonicznie co bezsprzecznie wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego. Wystarczającym warunkiem do ustalenia, czy oświadczenie woli w imieniu strony zostało złożone przez osobę do tego uprawnioną będzie przedstawienie się z imienia i nazwiska przez osobę wymieniona na liście, o której mowa w § 10 ust. 1 pkt 2 (§ 12 Umowy Ramowej).

Wobec argumentów pozwanej wskazanych w odpowiedzi na pozew Sąd był obowiązany ustalić, czy w dniu 8 lipca 2008 r. doszło między stronami do skutecznego zawarcia transakcji Extendible Tarn Forward, stanowiącą zerokosztową strukturę opcyjną. Należy wskazać, że zgodnie z postanowieniami Umowy Ramowej, strony mogły zawierać między sobą transakcje wskazane w Opisach Transakcji będących załącznikiem do Umowy Ramowej i jej integralną częścią (§ 6). Uzgodnienie warunków transakcji następowało telefonicznie. Wystarczającym warunkiem do ustalenia, czy oświadczenie woli w imieniu strony zostało złożone przez osobę do tego uprawnioną był obowiązek przedstawienie się z imienia i nazwiska przez osobę wymieniona na liście, o której mowa w § 10 ust. 1 pkt 2 (§ 12 Umowy Ramowej).

W ocenie Sądu fakt nieotrzymania Opisu Transakcji nie został udowodniony przez pozwaną. Wskazać należy, że profesjonalista prowadzący działalność gospodarczą winien przy zawieraniu umów sprawdzić, czy wskazana umowa zawiera wszystkie dokumenty, a w przypadku braku któregokolwiek z załączników umowy, które dodatkowo stanowią jej integralną cześć winien odstąpić od podpisania umowy, dopóki nie uzyska pełnego dokumentu i możliwości zapozna się z jego treścią. Należy wskazać, że w sytuacji obrotu znacznymi sumami pieniężnymi pozwana powinna odpowiednio zadbać o swoje interesy, wobec czego jej twierdzenie, że w chwili zawarcia umowy w dniu 12 czerwca 2008 r. nie otrzymała Opisu Transakcji, a więc dokumentu zawierającego opis i definicję zawieranych na podstawie Umowy Ramowej transakcji, należy uznać za sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego, logicznego myślenia oraz podstawowymi zasadami profesjonalnego obrotu, zwłaszcza że jak wynika z zeznań świadków oraz treści rozmowy telefonicznej z dnia 8 lipca 2008 r. działający w imieniu powoda prezes zarządu O. D. nie zgłaszał faktu braku wskazanego dokumentu. Należy również podkreślić, iż strona należycie dbające o swoje interesy majątkowe winna zapoznać się z treścią całej umowy przed jej podpisaniem, a więc również z jej załącznikami. Wskazać, że § 11 umowy wyraźnie wskazano, iż Opis Transkacji jest integralną częścią umowy, wobec czego osoby działające w imieniu pozwanej , składając swoje podpisy pod Umową Ramową z dnia 12 czerwca 2008 r. poświadczyły, że po pierwsze dokument ten otrzymały, a po drugie, że zapoznały się z jego treścią. Należy zwrócić uwagę, że nie ma żadnego dowodu na to, iż wskazana dokumentacja była niejawna, wobec czego dostęp do niej miał każdy klient, a zatem również pozwana. Ponadto postanowienia umowne jak też istota opartych na nich transakcji była wyjaśniana powodowi przez pracowników Banku na spotkaniu w dniu 12 czerwca 2008 r. oraz spotkaniu w dniu 8 lipca 2008 r. – m.in. przez pracowników Banku K. C. i P. D. (1).

Z zeznań złożonych przez prezesa zarządu(...)Pana K. D. wynika, że prezes zarządu pozwanej spółki był osobą zarządzającą jej finansami, a zatem należy uznać że posiadał on wiedzę i doświadczenie w zakresie m.in. instrumentów pochodnych. Zdaniem Sądu analizując materiał dowodowy w tym między innymi dowody z przesłuchania świadków oraz dowód z nagrań rozmów telefonicznych pracowników Banku z Prezesem D. przeprowadzony w sprawie XVI GC 921/09 trudno jest przyjąć, że osoba ta posiadając wspomnianą wiedzę i doświadczenie w zarządzaniu przedsiębiorstwem, nie rozumiała dokumentacji dotyczącej przedmiotowych transakcji, ani nie miała pojęcia o warunkach zawartej między stronami w dniu 8 lipca 2008 r. struktury opcyjnej. Zaznaczyć w tym miejscu należy, że pozwana nie zgłaszała powódce faktu nie otrzymania Opisów Transakcji, dlatego podniesienie wskazanego zarzutu należy uznać jedynie za strategię procesową pozwanej.

Podczas rozmowy telefonicznej w dniu 8 lipca 2008 r. zdaniem Sądu strony ustaliły essentialia negotii spornej umowy. Wskazać należy, że umowa opcji jest umową nienazwaną odpłatną, której głównym warunkiem jest zapłata na rzecz wystawcy określonej sumy pieniężnej, tzw. premii. W ocenie Sądu w przedmiotowej sprawie premia Banku została zastąpiona obowiązkiem zakupu od Banku kwoty 300 000 Euro po kursie 3,43 zł w razie, gdy kurs waluty ustalone na podstawie FIX EUR/PLN przekroczyłby ustaloną barierę wymiany (przy czym asymetryczność transakcji polegała na tym, że pozwana miała obowiązek sprzedać kwotę waluty dwukrotnie wyższą niż posiadane przez nią prawo sprzedaży waluty na rzecz Banku, w razie gdy kurs ten będzie niższy od ustalonej bariery walutowej). Z treści telefonicznej rozmowy z dnia 8 lipca 2008 r. wynika, że prezes zarządu O. D. najpierw ustalił możliwe przez niego do zaakceptowania warunki transakcji osobiście z przedstawicielem Banku K. C. w siedzibie spółki, po czym K. C. w rozmowie telefonicznej z przedstawicielem Departementu Skarbu BankuP. D. (1)ustalił, czy warunki te są do zaakceptowania przez Bank, następnie zaś wskazane warunki zostały osobiście potwierdzone przez prezesa zarządu powodowej spółki zgodnie z § 12 ust. 1 i 4 Umowy Ramowej z dnia 12 czerwca 2008 r. Zdaniem Sądu wskazać należy, że w imieniu pozwanej umowa została zawarta przez Prezesa Zarządu O. D., o czym świadczy fragment rozmowy w którym prezes zarządu podaje swoje imię i nazwisko oraz nazwę spółki. Ponadto z treści rozmowy wynika ,że w jej trakcie strony ustaliły istotne elementy transakcji, bowiem padają ze strony przedstawiciela Banku następujące stwierdzenia: „…rozumiem że transakcje na trzy czterdzieści trzy stały strike jest dla pana do zaakceptowania…”, „…sto pięćdziesiąt tysięcy daje panu prawo, trzysta tysięcy to pana obowiązek…", „…około połowy miesiąca…”, „…porównujemy cenę fixing z naszym kursem i odpowiednio będziemy liczyć", „…jeżeli okaże się że transakcje się w pierwszym roku nie wyłącza to jeżeli za rok cena na rynku będzie powyżej trzy czterdzieści trzy (…) transakcja się przedłuża na kolejny rok …”. Przedstawiciel Banku wymienił więc wszystkie warunki zawartej transakcji, natomiast prezes zarządu pozwanej spółki zaakceptował je o czym świadczą zwroty: „tak”, „dobra”, „tak jest”, „zrozumiałem to”, „potwierdzam”. Strony ustaliły więc wzajemne prawa i obowiązki, wartość kursu wykonania opcji, oraz czas trwania umowy, potwierdziły także klauzulę wyłączającą w razie osiągnięcia zysku oraz założenie które powoduje przedłużenie struktury na kolejne 12 miesięcy.

Powódka w dniu 9 lipca 2008 r. przesłała pozwanej potwierdzenie zawarcia transakcji bankowej, zarówno mailowo, jak i za pomocą faksu. Należy więc wskazać, że pozwana zgodnie z § 13 ust. 4 Umowy Ramowej w przypadku stwierdzenia niezgodności miedzy warunkami Transakcji zawartymi w Potwierdzeniu, a Uzgodnionymi Warunkami Transakcji zobowiązana była do poinformowania o tym fakcie Banku do godz. 16:00 następnego dnia roboczego po otrzymaniu Potwierdzenia Transakcji. Brak zgłoszenia zastrzeżeń w tym terminie oznaczał akceptację potwierdzenia transakcji wystawionej przez Bank , a zatem również warunków umownych tam wskazanych. Wobec faktu, że pozwana nie zgłosiła niezwłocznie żadnych zastrzeżeń co do warunków transakcji wskazanych w doręczonym jej faksem potwierdzeniu transakcji należy uznać, że strony skutecznie łączyła umowa strukturalna opcji walutowych w zakresie wskazanym w tym dokumencie.

Powyższe wynika również pośrednio z treści art. 77 ¹ k.c. zgodnie z treścią którego , w wypadku gdy umowę zawartą pomiędzy przedsiębiorcami bez zachowania formy pisemnej jedna strona niezwłocznie potwierdzi w piśmie skierowanym do drugiej strony, a pismo to zawiera zmiany lub uzupełnienia umowy, niezmieniające istotnie jej treści, strony wiąże umowa o treści określonej w piśmie potwierdzającym, chyba że druga strona niezwłocznie się temu sprzeciwiła na piśmie. Zważyć należy, że potwierdzenia zawartych transakcji mają charakter nie tylko informacyjny, ale dodatkowo zabezpieczający klientów. Przedstawione przez bank w formie pisemnej warunki transakcji uzgodnione telefonicznie dawały pozwanej możliwość dodatkowego zastanowienia się, jak również ponownej analizy warunków transakcji, z udziałem osób trzecich. W ocenie Sądu niekwestionowanie na bieżąco przez pozwaną zawieranych transakcji świadczy o braku wątpliwości co do charakteru zawieranych transakcji. Należy wskazać, iż po przesłaniu pozwanej potwierdzenia zawarcia transakcji w dniu 9 lipca 2008 r. nie zwracała się ona do Banku o wyjaśnienie jakichkolwiek wątpliwości.

Zwrócić uwagę należy ponadto, że według twierdzeń pozwanej otrzymała ona potwierdzenie transakcji wraz z Regulaminem opcji walutowych w Banku (...) S.A. we wskazanym dokumencie przedstawiono podstawowe definicje pojęć związanych z tego typu transakcjami. Otrzymując ten dokument wraz z potwierdzeniem zawarcia transakcji pozwana otrzymała również informacje wskazujące, jaki rodzaj zobowiązania zawarła, na czym polegają transakcje opcji walutowych call i put. Pozwana zatem mogła bez przeszkód zapoznać się z tym dokumentem i jeżeli nie miała zamiaru zawierać wskazanych transakcji powinna niezwłocznie zgłosić zastrzeżenia Bankowi.

Kolejno pozwana podniosła zarzut nieważności Umowy Ramowej, Umowy Dodatkowej oraz Umowy Zabezpieczającej z dnia 12 czerwca 2008 r. oraz zawartych w dniu 8 lipca 2008 r. umów transakcji opcji walutowych na podstawie art. 58 § 1 i 2 k.c.

Zgodnie z powołaną przez pozwaną normą prawna czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest także czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Zawierając w dniu 8 lipca 2008 r. strukturę opcyjną pozwana uzyskała pewność, że co najmniej przez 12 miesięcy będzie mogła sprzedawać walutę po z góry znanej sobie cenie, bez względu na sytuację na rynku. Nie wiadomo było jednak czy kurs ten będzie korzystniejszy niż kurs rynkowy. W ocenie Sądu pozwana powinna szczególnie wnikliwie przeanalizować sytuację swojego przedsiębiorstwa i dostosować co miesięczną wartość transakcji do osiąganych wpływów w walucie Euro. Z drugiej zaś strony, gdyby wartość otrzymywanej waluty Euro nie była znaczna powinna zabezpieczyć ryzyko walutowe w inny sposób, niż poprzez zawieranie długookresowej struktury opcyjnej. Należy uznać, iż zarządzanie ryzykiem jest rolą klienta, a nie Banku. Transakcje opcyjnie są bowiem ze swej istoty i z założenia obarczone ryzykiem, zaś podmioty decydujące się na zawarcie zobowiązań opcyjnych muszą być świadome korzyści i strat, które mogą wynikać z ich zawierania. Trudno przy tym przyjąć, że pozwana nie miała świadomości co do ryzyka związanego ze zmianą kursów walut, skoro zawarła transakcję w związku z niskim kursem Euro, wobec czego właśnie przed tym ryzykiem powinna się zabezpieczyć. Zwrócić przy tym należy uwagę, iż Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 listopada 2012 r. sygn. akt IV CSK 284/12 wskazał, że bankowa umowa o wystawienie opcji walutowej (przez bank lub jego kontrahenta) tworzy dla kontrahenta banku w zasadzie jedynie zabezpieczenie o charakterze ogólnym (ekonomicznym), a nie zabezpieczenie w znaczeniu prawnym w postaci "zagwarantowania" partnerowi banku nieponiesienia uszczerbku określonego rodzaju (wynikającego ze zmiany kursów walut objętych umową opcyjną) w okresie ważności tej umowy )

Z ustaleń i oceny Sądu wynika, że zawierający w imieniu powoda strukturę opcyjną pan O. D. miał niezbędną wiedzę i doświadczenie życiowe niezbędne do zawarcia tego rodzaju transakcji, bowiem to on wraz z główną księgową zarządzał finansami pozwanej spółki. Jak wynika z zeznań świadków, jak też treści rozmów telefonicznych pomiędzy nim i pracownikami pozwanego Banku, O. D. sprawiał wrażenie osoby zorientowanej w tematyce transakcji finansowych, a ponadto znał ryzyko związane z zawarciem tego typu transakcji, został on również o tym ryzyku poinformowany przez przedstawicieli Banku . Wskazać należy, iż w treści prezentacji, którą przesłano pozwanej w dniu 13 czerwca 2008 r. zawarto informacje, że wadą struktury jest asymetria praw i obowiązków – bowiem jeżeli kurs rynkowy będzie powyżej kursu wykonania opcji, pozwana będzie miała obowiązek sprzedaży Bankowi podwójnej kwoty waluty po kursie ustalonym między stronami (strony ustaliły ten kurs na kwotę 3,43 zł za 1 Euro). Ponadto w prezentacji wskazano, że jeżeli w dniu zapadalności ostatniej opcji fixing NBP EUR/PLN będzie powyżej kursu wykonania opcji, cała struktura przedłuża się o kolejny rok. Uznać więc należy, że pozwana otrzymała informację jakim ryzykiem obarczone jest zawarcie tego typu transakcji. Zdaniem Sądu O. D. miał świadomość że rezygnacja z prowizji przez Bank wiąże się z brakiem ekwiwalentności świadczeń (co było jedną z przyczyn wyboru tego typu zabezpieczenia)oraz wiedział, że umowa ma charakter długoterminowy, a nie ma charakteru jednokrotnej transakcji opcyjnej typu Forward. . Zdaniem Sądu O. D. miał również świadomość różnicy pomiędzy strukturą opcyjną Extendible Tarn Forward, a operacją typu Forward, wobec czego nie można mówić o tym, by pozwana nie dysponowała wystarczającą wiedzą i doświadczeniem do zawierania przedmiotowych transakcji.

W ocenie Sądu niezasadny jest ponadto zarzut powoda, co do nieważności umów opcji walutowych ze względu na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, a w szczególności zasadami profesjonalizmu, rzetelności, uczciwości, staranności i najlepszej wiedzy. Według pozwanej nie chciała ona zawierać transakcji opcji walutowych na okres 24 miesięcy, a powódka nie poinformowała pozwanej o tym, że transakcja ma być zawarta, nie zapewniła pozwanej rzetelnej informacji o korzyściach oraz ryzykach związanych z transakcją opcji walutowych. Pozwana ponadto wskazała, że Bank próbował sprzedać jej produkt, którego nie miała zamiaru kupić.

Twierdzenia pozwanej w tym zakresie należy uznać za bezzasadne. Przede wszystkim z zebranego w sprawie materiału dowodowego, zwłaszcza z zeznań świadków wynika, że wbrew twierdzeniom pozwanej , miała ona zamiar zawrzeć z Bankiem transakcje zabezpieczającą ryzyko walutowe, w tym celu odbyło się bowiem spotkanie w siedzibie spółki z przedstawicielami Baku (...) w dniu 12 czerwca 2008 r. (na którym została zawarta Umowa Ramowa). Na spotkaniu zostały przedstawione pozwanej produkty zabezpieczające – m.in. zerokosztowa struktura opcyjna Extendible Tarn Forward, oraz objęta prowizją banku prosta, pojedyncza opcja walutowa typu Forward, co zostało potwierdzone zarówno przez świadka K. C., jak i opiekuna pozwanej spółki ze strony Banku – P. D. (1). Świadek K. C. zeznał, że w czasie spotkania rozmawiano także o ryzykach związanych z transakcją tarn . Ponadto świadek P. D. (1) potwierdził, że przedmiotem spotkania w dniu 12 czerwca 2008r. była prezentacja produktu forward i tarn, które miały zabezpieczać pozwaną przed ryzykiem walutowym. Dodatkowo, jak wynika z treści maila z dnia 13 czerwca 2008 r. (a więc wysłanego dzień po spotkaniu, na którym zaprezentowano produkty) oraz zeznań K. C., prezes zarządu otrzymał prezentację dotyczącą produktów zabezpieczających ryzyko bankowe oferowanych przez Bank (...). W prezentacji wskazano, że wadą struktury jest asymetria praw i obowiązków – bowiem jeżeli kurs rynkowy będzie powyżej kursu wykonania opcji, Klient ma obowiązek do sprzedaży podwójnej kwoty. Ponadto jeżeli w dniu zapadalności ostatniej opcji za rok fixing NBP EUR/PLN będzie powyżej kursu wykonania opcji, cała struktura przedłuża się o kolejny rok.

Pamiętać również należy, że to O. D. był inicjatorem zawarcia transakcji opcji typu tarn, wskazują na to uznane przez Sąd za wiarygodne w całości zeznania świadka K. C., Z powyższego jednoznacznie wynika, że pozwana spółka reprezentowana przez prezesa zarządu wiedziała, iż zawiera długoterminową strukturę opcyjną, miała świadomość ryzyka wskazanych transakcji oraz była inicjatorem zawarcia strukturalnej transakcji opcyjnej, a więc nie można uznać iż powódka próbowała sprzedać pozwanej produkt, którego ta nie miała zamiaru kupić. Brak jest jakichkolwiek dowodów świadczących o tym, że pracownicy Banku zmusili prezesa powodowej spółki do zawarcia struktury opcyjnej.

W transakcjach z pozwaną Bank zobowiązany był do zachowania staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju, przy czym z uwagi na nawiązanie stosunku umownego w zakresie prowadzonej przez pozwanego działalności gospodarczej, standard jego zachowania określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalność (art. 355 k.c.). W ocenie Sądu Bank ową staranność zachował, na co wskazują powołane powyżej dowody. Odnosząc się do powołania przez pozwaną na Zasady Dobrej Praktyki Bankowej, uchwalonej przez Walne Zgromadzenie Związku Banków Polskich, wskazać należy, że akt ten nie stanowi powszechnie obowiązującego prawa, a jedynie wytyczne środowiska bankowego dla jego członków. Nie może zatem stanowić podstawy do oceny działania pozwanego Banku na gruncie niniejszej sprawy.

W zakresie podniesionego przez pozwaną zarzutu naruszenia zasad współżycia społecznego, poprzez naruszenie obowiązku informacyjnego Banku przy oferowaniu transakcji pochodnej wskazać należy, iż twierdzenie to również jest bezpodstawne . Jak już bowiem wskazano przed zawarciem transakcji w dniu 8 lipca 2008 r. pozwana uzyskała niezbędne informacje na temat ryzyka związanego z tego typu instrumentami finansowymi. Ponadto należy wskazać, iż O. D. jako osoba odpowiedzialna za zarządzanie finansami powoda oraz długoletni prezes spółki powinien posiadać niezbędną wiedzę na temat ryzyk transakcji na poziomie zasadniczo zbliżonym, w zakresie zawieranej transakcji. Istotne w tym zakresie jest również doświadczenie w zakresie przygotowywania i zawierania transakcji pochodnych, tak aby klient wiedział o skutkach danej transakcji. (glosa M. Korpalskiego do wyroku niemieckiego Trybunału Federalnego z 22 marca 2011 r., XI ZR 33/10). W końcu należy wskazać, że w treści Umowy Ramowej jak również w żadnym innym dokumencie nie znalazło się postanowienie, z którego by wynikało, z O. D. miał świadomość różnicy pomiędzy strukturą opcyjną Extendible Tarn Forward, a operacją typu Forward, wobec czego nie można mówić o tym, by pozwana nie dysponowała wystarczającą wiedzą i doświadczeniem do zawierania przedmiotowych transakcji. W ocenie Sądu niezasadny jest ponadto zarzut pozwanej , co do nieważności umów opcji walutowych ze względu na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego, a w szczególności zasadami profesjonalizmu, rzetelności, uczciwości, staranności i najlepszej wiedzy. Według pozwanej nie miała on zamiaru zawierać transakcji opcji walutowych na okres 24 miesięcy, a powódka nie poinformowała o fakcie, że transakcja ma być zawarta, nie zapewniła pozwanej rzetelnej informacji o korzyściach oraz ryzykach związanych z transakcją opcji walutowych..

Wskazane twierdzenia pozwanej należy uznać za bezzasadne. Przede wszystkim z zebranego w sprawie materiału dowodowego, zwłaszcza z zeznań świadków wynika, że wbrew twierdzeniom pozwanej miała ona zamiar zawrzeć z Bankiem transakcje zabezpieczającą ryzyko walutowe, w tym celu odbyło się bowiem spotkanie w siedzibie powodowej spółki z przedstawicielami Baku (...)w dniu 12 czerwca 2008 r. (na którym zresztą została zawarta Umowa Ramowa upoważniająca powoda do zawierania tego typu transakcji). Na spotkaniu zostały przedstawione powodowi produkty zabezpieczające – m.in. zerokosztowa struktura opcyjna Extendible Tarn Forward, oraz objęta prowizją banku prosta, pojedyncza opcja walutowa typu Forward, co zostało potwierdzone zarówno przez świadka K. C., jak i opiekuna powodowej spółki ze strony Banku – P. D. (1).

Dodatkowo, jak wynika z treści maila z dnia 13 czerwca 2008 r. oraz zeznań K. C., prezes zarządu otrzymał prezentację dotyczącą produktów zabezpieczających ryzyko bankowe oferowanych przez Bank (...). W prezentacji wskazano, że wadą struktury jest asymetria praw i obowiązków – bowiem jeżeli kurs rynkowy będzie powyżej kursu wykonania opcji, Klient ma obowiązek do sprzedaży podwójnej kwoty. Ponadto jeżeli w dniu zapadalności ostatniej opcji za rok fixing NBP EUR/PLN będzie powyżej kursu wykonania opcji, cała struktura przedłuża się o kolejny rok. Z powyższych środków dowodowych jednoznacznie wynika, że pozwana spółka reprezentowana przez prezesa zarządu wiedziała, iż zawiera długoterminową strukturę opcyjną, miała świadomość ryzyka wskazanych transakcji oraz była inicjatorem zawarcia strukturalnej transakcji opcyjnej, a więc nie można uznać iż Bank próbował sprzedać pozwanej produkt, którego ta nie miała zamiaru kupić. Brak jest również jakichkolwiek dowodów świadczących o tym, że pracownicy Banku zmusili prezesa powodowej spółki do zawarcia struktury opcyjnej.

W transakcjach z pozwaną Bank zobowiązany był do zachowania staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju, przy czym z uwagi na nawiązanie stosunku umownego w zakresie prowadzonej przez pozwanego działalności gospodarczej, standard jego zachowania określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalność (art. 355 k.c.). W ocenie Sądu pozwany Bank ową staranność zachował, na co wskazują powołane powyżej zeznania świadków oraz treść prezentacji dostarczonej pozwanej.

Pozwana wnosiła ponadto o unieważnienie umowy ramowej oraz umów transakcji opcji walutowych wobec zawarcia ich pod wpływem błędu i w związku z uchyleniem się przez powoda od skutków prawnych oświadczenia woli. W szczególności powód powołał się na okoliczności mające świadczyć o tym, iż podczas rozmowy z dnia 8 lipca 2008 r. był przekonany że zawierał pojedynczą, prostą opcję typu forward, bowiem zamierzał się zabezpieczyć jedynie na sprzedaż 650 000 EURO w trzecim kwartale 2008 r. tj. do dnia 30 września 2008 r. Wskazał również, że powódka nie poinformowała pozwanej o prawdziwym charakterze i skutkach transakcji opcji walutowych.

Zgodnie z treścią art. 84 § 1 k.c. w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej.

Stosownie do § 2 można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny). Zgodnie natomiast z art. art. 86 § 1 k.c. jeżeli błąd wywołała druga strona podstępnie, uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu może nastąpić także wtedy, gdy błąd nie był istotny, jak również wtedy, gdy nie dotyczył treści czynności prawnej.

Z powyższego bezspornie wynika, że uchylić się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu można jedynie wówczas, gdy spełniono odpowiednie przesłanki określone w przepisach prawa. Kodeks cywilny wymaga do uchylenia od skutków oświadczenia woli, aby błąd dotyczył treści czynności prawnej oraz był tzw. błędem istotnym. W przypadku jednak gdy strona powołuje się na podstęp , uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli może nastąpić także wtedy, gdy błąd nie dotyczył treści oświadczenia woli i nie był tzw. błędem istotnym. Kodeks cywilny nie definiuje przy tym podstępu, pozostawiając nauce prawa oraz orzecznictwu ustalenie znaczenia wyrażeniu "błąd wywołany podstępnie". Podstęp charakteryzuje się zawsze określonym intencjonalnym nastawieniem osoby do niego się uciekającej. Ponadto wskazać należy, iż autor podstępu musi działać celowo. Chodzi o rozmyślność ukierunkowaną na wywołanie takiego niezgodnego z prawdą obrazu rzeczywistości u innej osoby (kontrahenta), który byłby zdolny skłonić ją do dokonania określonej czynności prawnej. W judykaturze wskazuje się, że podstęp zakłada celowe, umyślne działanie sprawcy skierowane na wywołanie takiego niezgodnego z prawdą obrazu rzeczywistości u osoby na wolę której oddziałuje, aby zdolny on był do nakłonienia jej do złożenia oświadczenia woli określonej treści (vide: uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2000 r., II CKN 805/98, Lex nr 50881). Zdaniem Sądu w niniejszej sprawie nie sposób twierdzić, iż strona powodowa podstępnie wywołała błąd strony pozwanej w wyniku czego pozwana zawarła niekorzystne dla niej transakcje opcji walutowych. Pozwana w odpowiedzi na pozew wskazała, że zawierając w dniu 8 lipca 2008 r. transakcję działał w przeświadczeniu, że dokonuje zwykłej, prostej transakcji forward. Jak już wspomniano wcześniej w świetle przeprowadzonego postępowania dowodowego nie można zgodzić się ze wskazaną argumentacją, wobec czego pozwana zdaniem Sądu nie pozostawała w tym zakresie w błędzie. W szczególności ponownie należy powołać się na zeznania K. C., z których jednoznacznie wynika, że prezes zarządu pozwanej spółki miał świadomość różnić pomiędzy strukturą opcyjną Tarn, a „zakupem” pojedynczej opcji. Dodatkowo zwrócić uwagę należy na fakt iż prezes zarządu zdawał sobie sprawę z faktu zawarcia w dniu 8 lipca 2008 r. struktury opcyjnej, a nie pojedynczej transkacji typu forward wskazuje na to treść rozmowy telefonicznej między nim, a przedstawicielem Banku P. D. (1)z dnia 9 lipca 2008 r. W trakcie tej rozmowy prowadzonej dzień po zawarciu transakcji Extendible Tarn Forward O. D. wyraźnie zwraca się do przedstawiciela Banku: „ (...)”, jak również potwierdzając kwotę operacji tłumaczy: „ (...) (...)”( akta sprawy XVI GC 921/09) .Ze wskazanego fragmentu zdaniem Sądu jednoznacznie wynika, że prezes pozwanej spółki wiedział dokładnie na czym polega jednorazowa transakcja forward,

Wobec wskazanych powyżej argumentów, w ocenie Sądu oświadczenie pozwanej o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu należy uznać za bezpodstawne .

Pozwana w odpowiedzi na pozew podniosła również, iż pomiędzy stronami nie istnieje stosunek prawny powstały w wyniku zawarcia transakcji opcji walutowych w wyniku, którego powoda spółka zobowiązana byłaby do zapłaty jakichkolwiek należności w kwocie przekraczającej 30 000 zł wobec wyłączenia struktury opcji walutowych.

Wskazany powyżej zarzut należy uznać zdaniem Sądu za całkowicie bezpodstawny. Wskazać należy, iż wyłącznik o którym wspominała pozwana polegał na ograniczeniu zysku, jaki klient Banku mógł osiągnąć z transakcji - w przypadku strony pozwanej zysk ten dla zawartej Transakcji został ograniczony do kwoty 30 000 PLN (w rozmowie z dnia 8 lipca 2008 r. wskazano 20 gr skumulowanego zysku, a więc 150 000 x 0,2 zł = 30 000 zł) . Ograniczenie działało w ten sposób, że jeżeli zysk osiągnięty przez stronę pozwaną z chwili wygaśnięcia jednej z opcji wchodzących w skład struktury, łącznie z zyskiem osiągniętym poprzednio z innych opcji wchodzących w skład tej samej struktury, wynosił co najmniej 30 000 zł to cała struktura opcyjna wygasała. Wskazany wyłącznik nie dotyczył jednak sytuacji odwrotnej tzn. w której to powódka na skutek kursu walut osiągnąłby zysk. Wprowadzenie wskazanej klauzuli w chwili zawierania struktury opcyjnej miało w ocenie Sądu swoje usprawiedliwienie, albowiem dużo bardziej prawdopodobne było, że to klient będzie wykonywał uprawniania z tytułu opcji, a nie Bank, dlatego też Bank (...) ograniczał zysk, jaki może osiągnąć klient realizując umowy opcji. Wyłącznik działał jednak także na korzyść klienta. Po uzyskaniu określonego zysku, klient tracił możliwość korzystania z nabytej opcji, ale był także zwolniony z obowiązku wykonywania opcji wystawionej na rzecz Banku (...). Wobec powyższego stwierdzić należy, że pozwana zdawała sobie sprawę, że wyłącznik był zastrzeżony wyłącznie na rzecz Banku, albowiem w prezentacji przesłanej pozwanej w dniu 13 czerwca 2008 r. wskazano, iż jeżeli łączny skumulowany zysk klienta na transakcji osiągnie przykładowo 20 000 zł struktura wyłącza się – a zatem potwierdzono, że wyłącznik dotyczył jedynie sytuacji zysku po stronie pozwanej . Wskazać należy, iż świadek K. C. w swoich zeznaniach potwierdził, że informował prezesa pozwanej spółki o zasadach na jakich działa wyłącznik.

Odnosząc się natomiast do twierdzeń pozwanej , że zawarta w dniu 8 lipca 2008 r. struktura opcji walutowych uległa wyłączeniu bowiem powódka złożyła w dniu 14 sierpnia 2008 r. zawiadomienie o wyłączeniu transakcji wobec osiągnięcia maksymalnego zysku, należy wskazać iż wskazane zawiadomienie o zawarciu transakcji opcji zostało skorygowane przez powódkę . W dniu 9 września 2008 r. Bank przesłał pozwanej korektę zawiadomienia o realizacji opcji, w której brak jest jakichkolwiek informacji o rozwiązaniu struktury opcyjnej zawartej w dniu 8 lipca 2008 r.

Na zakończenie wskazać należy, iż podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia roszczeń jest również bezzasadny. Zdaniem pozwanej roszczenia z tytułu transakcji opcji walutowych ulęgają przedawnieni z upływem 2 lat zgodnie z treścią art. 554 k.c. w zw. z art. 555 k.c. Wskazać należy, iż ze zgodnie z przyjętym i ugruntowanym stanowiskiem Sądu Najwyższego oraz doktryny umowy opcji walutowych to umowy nienazwane , a zatem roszczenia z umów opcji walutowych jako umów nienazwanych ulęgają przedawnieniu na zasadach ogólnych zawartych w art. 118 k.c. , a dla roszczeń o świadczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w terminie 3 lat. Zdaniem Sądu powódka dokonała skutecznego przerwania biegu przedawnienia wnosząc do Sądu Rejonowego w dniu 28 października 2009r. wniosek o zawezwanie pozwanej do próby ugodowej. Postępowanie wywołane wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej zakończyło się z dniem 5 stycznia 2010r. Pozew w sprawie niniejszej został wniesiony do Sądu w dniu 4 stycznia 2013r., a zatem przed upływem okresu przedawnienia .

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd uwzględnił powództwo w całości .

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. tj. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy, pozostawiając szczegółowe ich wyliczenie referendarzowi sądowemu .

SSO Maria Zgiet - Zawadzka