Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 maja 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XVI Wydział Gospodarczy w składzie:

Przewodniczący	Sędzia Robert Wysok
Protokolant –	Starszy sekretarz sądowy Joanna Czarnecka

po rozpoznaniu 30 kwietnia 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Polski Fundusz Rozwoju spółki akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko Przedsiębiorstwo (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B.

o zapłatę

I. zasądza od pozwanego Przedsiębiorstwo (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. na rzecz powoda Polski Fundusz Rozwoju spółki akcyjnej z siedzibą w W. kwotę 452.136,19 zł (czterysta pięćdziesiąt dwa tysiące sto trzydzieści sześć złotych dziewiętnaście groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 4 stycznia 2024 r. do dnia zapłaty;

II. oddala powództwo w pozostałej części;

III. orzeka, iż koszty procesu ponoszą: Przedsiębiorstwo (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. w 70 %, a Polski Fundusz Rozwoju spółka akcyjna z siedzibą w W. w 30 %, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

Sędzia Robert Wysok

Sygn. akt XVI GC 1018/24

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 20 grudnia 2023 r (data nadania pisma w urzędzie pocztowym k. 238) powód: Polski Fundusz Rozwoju spółka akcyjna w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. kwoty 647.091,61 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 czerwca 2023 r. do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (pozew k. 3-237).

W uzasadnieniu powódka wskazała w szczególności, że dochodzi zwrotu od pozwanej nienależnie uzyskanej kwoty subwencji finansowej w ramach programu rządowego „ Tarcza Finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla Małych i Średnich Firm”. Celem tarczy była ochrona polskiego rynku pracy i zapewnienie polskim mikro, małym i średnim przedsiębiorcom płynności finansowej w okresie poważnych zakłóceń w polskiej gospodarce wywołanych pandemią COVID-19. Dla dużych przedsiębiorców przygotowany został oddzielny, dedykowany specjalnie dla nich program „Tarcza Finansowa PFR dla dużych firm”, w ramach którego finansowanie miało charakter indywidualny. Pomimo tego, że pozwana nie spełniała warunków koniecznych do uzyskania subwencji w ramach programu z uwagi na istniejące z innymi podmiotami powiązania kapitałowe, w konsekwencji których nie należała do żadnej ze wskazanych grup przedsiębiorców tj. mikro, małych lub średnich przedsiębiorstw, zdecydowała się na udział w nim i uzyskała subwencję finansową. Powódka wskazała, że pozwana jest powiązana kapitałowo z grupą kapitałową tworzoną przez (...) S.A. W związku z tym, że pozwana złożyła nieprawdziwe oświadczenia co do spełnienia warunków udziału w programie, subwencja wypłacona pozwanej powinna ulec zwrotowi w całości. Podstawą dochodzenia roszczenia jest art. 471 k.c., alternatywnie art. 415 k.c. ze względu na wprowadzenia powoda w błąd przez pozwanego, bądź art. 405 k.c. w zw. z art. 410 par.1 k.c.

Postanowieniem z 12 kwietnia 2024 r. Sąd Okręgowy w Warszawie XXVI Wydział Gospodarczy zawiesił postępowanie w sprawie na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c. (postanowienie k. 273).

Postanowieniem z 24 lipca 2024 r. Referendarz Sądowy w Sądzie Okręgowym w Warszawie XXVI Wydziale Gospodarczym podjął postępowanie z udziałem Przedsiębiorstwo (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. – następcy prawnego pozwanej (postanowienie k. 288).

Dnia 29 lipca 2024 r. Referendarz Sądowy w Sądzie Okręgowym w Warszawie XXVI Wydziale Gospodarczym wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym nakazując pozwanej Przedsiębiorstwo (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B., aby w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zapłaty zapłaciła powódce kwotę 647.091,61 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 czerwca 2023 r. do dnia zapłaty i kosztami procesu w kwocie 39.613,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia orzeczenia do dnia zapłaty (nakaz zapłaty k. 286).

Pismem z 16 sierpnia 2024 r. (data nadania pisma k. 584) pozwana Przedsiębiorstwo (...)” spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. wniosła sprzeciw od nakazu zapłaty zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (sprzeciw k. 298-583).

W uzasadnieniu pozwana wskazała w szczególności, że w chwili składania wniosku o subwencję finansową oraz w chwili zawarcia umowy, spełniała warunki do przyznania subwencji określone w programie i złożyła prawdzie oświadczenia bowiem dokumenty które określały w jaki sposób ustalić status MŚP wskazywały, że ustalenie ww. statusu następuje na podstawie przepisów krajowych (a więc wyłączeniem podmiotów partnerskich i powiązanych z wnioskodawcą) a nie unijnych. Ponadto zmiany regulaminu dokonywane przez powódkę jednostronnie w zakresie kręgu beneficjentów programu nie wywołały skutków prawnych bowiem postanowienie uprawniające pozwaną do takich działań jest nieważne. Dodatkowo powódka co najmniej dwukrotnie dokonała weryfikacji dokumentów i oświadczeń złożonych przez pozwaną i potwierdziła ich zgodność z warunkami programu. Pozwana zaznaczyła, iż dokonała zwrotu nieumorzonej części subwencji finansowej w kwocie 362.131,81 zł dlatego roszczenie powódki może wynosić najwyżej 452.136,19 zł. Powódka bezzasadnie rozliczyła wpłaty dokonane przez pozwaną na poczet odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od 27 maja 2020 r. za termin płatności przyjmując dzień wypłaty subwencji, podczas gdy zgodnie z postanowieniami Umowy i zasadami prawa cywilnego roszczenie mogłoby stać się ewentualnie wymagalne najwcześniej wraz z upływem terminu zapłaty wskazanym w wezwaniu z dnia 6 grudnia 2023 r. Ponadto żądanie powódki stanowi nadużycie prawa i nie zasługuje na ochronę (zgodnie z art. 5 k.c.).

Powód wniósł replikę na sprzeciw, w której podtrzymał dotychczasowe stanowisko, przytoczył dodatkowe argumentu uzasadniające żądanie pozwu oraz wskazał dodatkowe dowody (pismo powoda k. 602-620).

Sąd ustalił, co następuje:

W celu ochrony polskiego rynku pracy i zapewnienia polskim mikro, małym i średnim przedsiębiorcom płynności finansowej w okresie niekorzystnych zmian zachodzących w polskiej gospodarce w okresie pandemii COVID-19 Rząd przyjął program „Tarcza Finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla Małych i Średnich Firm” (Tarcza Finansowa 1.0). Pomoc państwa polegała na przyznaniu Beneficjentom częściowo zwrotnych subwencji finansowych. Realizacja programu została powierzona Państwowemu Funduszowi Rozwoju. Polski Fundusz Rozwoju został upoważniony do przygotowania, określenia i uzgadniania warunków oraz zawierania wszelkich dokumentów wykonawczych oraz dokonywania w treści dokumentów wykonawczych uszczegółowienia wszelkich zasad realizacji programu, z uwzględnieniem racjonalnej uznaniowości.

Zasady rozpoznawania wniosków o udzielanie finansowania w ramach programu zostały określone w Regulaminie Ubiegania się o udział w programie rządowym ”Tarcza Finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla Małych i Średnich Firm”. Przed zawarciem umowy subwencji finansowej Beneficjent miał możliwość i obowiązek zapoznania się z regulaminem oraz wszystkimi odpowiednimi przepisami polskiego prawa i prawa Unii Europejskiej oraz wszystkimi postanowieniami Dokumentów Programowych dotyczących finansowania programowego.

Treść regulaminu podlegała zmianom w trakcie funkcjonowania programu.

(dowody: regulamin k. 33-53, regulamin k 387-419, opis programu i warunki finansowania k. 422-458, rejestr zmian regulaminu k 460-484, komunikat instytucji, organów i jednostek organizacyjnych unii europejskiej k 486-494, uchwała Rady Ministrów nr 50/2020 z 27 kwietnia 2020 r. k 333-385).

Finansowanie programowe odbywało się za pośrednictwem Banków przyjmujących wnioski i odwołania, przekazujących Beneficjentom Decyzje PFR, zawierających umowy subwencji finansowych w ramach pełnomocników PFR i przekazujących Beneficjentom środki pieniężne przyznane w ramach subwencji (§ 3 ust 3 regulaminu). Szczegółowe warunki finansowania zawierała umowa subwencji finansowej zawierana pomiędzy Beneficjentem i PFR (§ 3 ust 4 regulaminu). PFR mógł podejmować decyzje w przedmiocie zwolnienia z obowiązku zwrotu subwencji finansowej w całości lub w części na zasadzie racjonalnej uznaniowości (§ 3 ust 5 regulaminu). W przypadku stwierdzenia złożenia przez Beneficjenta nieprawdziwych oświadczeń lub podania we wniosku nieprawdziwych informacji, PFR mógł podjąć decyzję o zobowiązaniu Beneficjenta do zwrotu w całości lub w części subwencji finansowej (§ 3 ust 6 regulaminu) (dowody: regulamin k. 33-53, regulamin k 387-419, rejestr zmian regulaminu k 460-484)

O udział w programie mógł ubiegać się Benficjent będący osobą fizyczną, osobą prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność do nabywania praw i obowiązków we własnym imieniu, wykonujący działalność gospodarczą oraz wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej w każdym przypadku pod warunkiem posiadania przez Beneficjenta statusu Mikroprzedsiębiorcy lub MŚP (§ 10 ust 1 regulaminu).

Zgodnie z definicją zawartą w regulaminie MŚP oznaczał na potrzeby ustalenia podmiotu uprawnionego do udziału w programie, przedsiębiorcę, który na 31 grudnia 2019 r. zatrudniał do 249 pracowników (z wyłączeniem właściciela), a jego roczny obrót za 2019 r. nie przekroczył 50 000 000 euro lub suma bilansowa na 2019 r. nie przekroczyła 43 000 000 euro, nie jest mikroprzedsiębiorcą lub nie jest beneficjentem finansowania udzielonego finansowania w ramach programu rządowego „Tarcza Finansowa PFR dla Dużych Firm”. Na potrzeby ustalenia statusu MŚP przez pracownika rozumiana była osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, przy czym za pracowników nie uważało się pracowników na urlopach macierzyńskich, ojcowskich, rodzicielskich, wychowawczych i zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego. Określenie statusu MŚP powinno zostać dokonane z uwzględnieniem kryteriów określonych w treści regulaminu oraz załącznika I do Rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. (§ 1 ust 2 regulaminu w zw. z § 2.19 Umowy subwencji).

Określając swój charakter jako Mikroprzedsiębiorcy lub MŚP beneficjent zobowiązany był zweryfikować, czy zachodzą po jego stronie powiązania w ramach relacji łączących go z innymi przedsiębiorstwami (m.in. w ramach grup kapitałowych), i w razie konieczności sumować dane dotyczące przedsiębiorstw z nim powiązanych w następujący sposób:

a)  w przypadku gdy dane przedsiębiorstwo posiadało przedsiębiorstwa powiązane - do jego danych w zakresie liczby pracowników oraz rocznego obrotu i sumy bilansowej doliczyć w całości dane przedsiębiorstw powiązanych;

b)  w przypadku gdy dane przedsiębiorstwo posiadało przedsiębiorstwo partnerskie – do jego danych w zakresie liczby pracowników oraz rocznego obrotu i sumy bilansowej doliczyć prane przedsiębiorstw partnerskich proporcjonalnie do procentowego udziału w kapitale lub prawach głosu (należało wziąć pod uwagę wyższy udział) (§ 10 ust 3 regulaminu).

Wskazane wyżej powiazania mogły zachodzić również za pośrednictwem innych przedsiębiorstw oraz osób fizycznych i ich grup, jeżeli prowadzą one swoją działalność lub część działalności na tym samym rynku właściwym lub rynkach pokrewnych, przy czym za rynek pokrewny uważało się rynek dla danego produktu lub usług znajdujący się bezpośrednio na wyższym lub niższym szczeblu rynku w stosunku do rynku właściwego (§ 10 ust 4 regulaminu).

Przedsiębiorstwa powiązane oznaczały przedsiębiorstwa które pozostawały z jednym z poniższych związków:

a) przedsiębiorstwo ma większość praw głosu w innym przedsiębiorstwie w roli udziałowca/akcjonariusza lub członka,

b) przedsiębiorstwo ma prawo wyznaczyć lub odwołać większość członków organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorczego innego przedsiębiorstwa,

c) przedsiębiorstwo ma prawo wywierać dominujący wpływ na inne przedsiębiorstwo na podstawie umowy zawartej z tym przedsiębiorstwem lub postanowień w jego statucie lub umowie spółki,

d) przedsiębiorstwo będące udziałowcem/akcjonariuszem lub członkiem innego przedsiębiorstwa kontroluje samodzielnie, na mocy umowy z innymi udziałowcami/akcjonariuszami lub członkami tego przedsiębiorstwa większość praw głosu udziałowców/akcjonariuszy lub członków w tym przedsiębiorstwie,

z uwzględnieniem metodologii przyjętej w Załączniku I do Rozporządzenia Pomocowego (§ 1 ust 2 regulaminu).

Wskazać dodatkowo należy, że w art. 2 załącznika I do Rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. zostały określone pułapy zatrudnienia oraz pułapy finansowe określające kategorię przedsiębiorstwa. Wskazano przy tym, że do kategorii mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw („MŚP”) należą przedsiębiorstwa, które zatrudniają mniej niż 250 pracowników i których roczny obrót nie przekracza 50 milionów EUR, lub roczna suma bilansowa nie przekracza 43 milionów EUR. W art. 3 załącznika I do Rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. zostały określone natomiast rodzaje przedsiębiorstw brane pod uwagę przy obliczaniu liczby personelu i kwot finansowych. Wskazano przy tym w ust. 3 na „Przedsiębiorstwa powiązane”, które oznaczają przedsiębiorstwa, które pozostają w jednym z poniższych związków: a) przedsiębiorstwo ma większość praw głosu w innym przedsiębiorstwie w roli udziałowca/akcjonariusza lub członka; b) przedsiębiorstwo ma prawo wyznaczyć lub odwołać większość członków organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorczego innego przedsiębiorstwa; L 187/70 Dziennik Urz PL ędowy Unii Europejskiej 26.6.2014 c) przedsiębiorstwo ma prawo wywierać dominujący wpływ na inne przedsiębiorstwo na podstawie umowy zawartej z tym przedsiębiorstwem lub postanowień w jego statucie lub umowie spółki; d) przedsiębiorstwo będące udziałowcem/akcjonariuszem lub członkiem innego przedsiębiorstwa kontroluje samodzielnie, na mocy umowy z innymi udziałowcami/akcjonariuszami lub członkami tego przedsiębiorstwa, większość praw głosu udziałowców/akcjonariuszy lub członków w tym przedsiębiorstwie.

Realizacja programu odbywała się za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość, w tym przede wszystkim za pośrednictwem bankowości elektronicznej. Weryfikacja wnioskodawców, w tym pozwanej miała charakter zautomatyzowany, gdyż beneficjenci podawali we wnioskach o przyznanie subwencji określone dane i informacje, które były następnie porównywane z danymi pozyskanymi od Ministerstwa Finansów, Krajowej Administracji Skarbowej oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wnioski składane przez przedsiębiorców w ramach programu podlegały weryfikacji w stosownych zakresach weryfikacji przez Bank i PFR (§ 8 i 11 regulaminu).

Beneficjent przyjął do wiadomości i akceptował, że informacje przekazane we wniosku odwołaniu lub oświadczeniu o rozliczeniu stanowią podstawę do dokonania wstępnej oceny spełnienia warunków programowych. PFR zastrzegł sobie, prawo do przeprowadzenia dalszej pogłębionej analizy w celu weryfikacji spełnienia przez Beneficjenta warunków programowych i prawo do zwrócenia się do Beneficjenta o złożenie dodatkowych oświadczeń oraz dostarczenie dodatkowych informacji lub dokumentów, w tym wykraczających poza listę wymogów informacyjnych, której pobranie jest możliwe w ramach formularza wniosku, odwołania lub oświadczenia o rozliczeniu (§ 13 ust 7 regulaminu).

Beneficjent oświadczył również, że zrozumiał i przyjmuje zasady rozpatrywania wniosków o przyznanie finansowania, które zostały zawarte w regulaminie, że zapoznał się z tymi zasadami co nie zwalnia go od zapoznania się z całokształtem przepisów prawa i postanowień dokumentów finansowania dotyczących finansowania programowego (§ 13 ust 1 i 2 regulaminu).

Złożenie wniosku oznaczało akceptację Regulaminu oraz zasad ubiegania się i udzielania finansowania programowego opisanych w Regulaminie i Dokumentach Programowych (§ 14 regulaminu / § 15 regulaminu).

W regulaminie zostało ustalone, iż może on ulec zmianie (§ 15 ust. 1 regulaminu / § 16 ust. 2 regulaminu).

Ustalone też zostało, iż regulamin stanowi integralną część Umowy Subwencji Finansowej w zakresie w jakim strony w Umowie Subwencji Finansowej nie ustalą odmiennie swoich praw i obowiązków (§ 15 ust. 1 regulaminu / § 16 ust. 3 regulaminu).

(dowody: regulamin k. 33-53, regulamin k 387-419, rejestr zmian regulaminu k 460-484)

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. jako przedsiębiorca prowadziło działalność w zakresie wykonywania instalacji wodno-kanalizacyjnych, cieplnych, gazowych i klimatyzacyjnych. Wszystkie udziały Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. od 3 marca 2016 r. należały do (...) S.A. (dowód: odpis pełny Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe (...) sp. z o.o. KRS k. 81-85v)

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. jest powiązana z grupą kapitałową tworzoną przez (...) S.A. Sprawozdania finansowe grupy (...) S.A. za rok 2018 oraz 2019 obejmowało nie tylko dane ww. spółki ale również Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. (dowód: sprawozdanie finansowe grupy kapitałowej k. 129-161v i k. 162-182v i k. 183-195v i k. 196-234, odpis pełny (...) S.A. k. 87-99).

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. razem z (...) S.A. zatrudniała łącznie w 2018 r. (...) pracowników, a w 2019 r. (...) pracowników. Według skonsolidowanego sprawozdania finansowego (...) S.A. grupa (...) w 2017 r. zatrudniała 2080 pracowników, w 2018 r. 2376 pracowników, a w 2019 r. 2262 pracowników (dowód: sprawozdanie finansowe Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe (...) sp. z o.o. k. 101-128v, sprawozdanie finansowe grupy kapitałowej k. 129-161v i k. 162-182v i k. 183-195v).

5 maja 2020 r. została zawarta pomiędzy (...) spółką akcyjną w W. oraz Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. umowa subwencji finansowej nr (...)SP. Przedsiębiorca oświadczył w umowie, że na dzień 31 grudnia 2019 r. był małym lub średnim przedsiębiorcą (§ 1 pkt 2 umowy) oraz nie jest mikroprzedsiębiorcą (§ 1 pkt 10 ppkt f) umowy). Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. wniosła o subwencję finansową w wysokości 814.268,00 zł (§ 1 pkt 9 umowy). Otrzymana subwencja podlegała zwrotowi m.in. w przypadku:

a)  zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę, otwarcia likwidacji w jakimkolwiek czasie w ciągu 12 miesięcy od dnia przyznania subwencji finansowej w kwocie stanowiącej 100 % subwencji;

b)  prowadzenia działalności gospodarczej w całym okresie 12 miesięcy od dnia przyznania subwencji

- w kwocie stanowiącej 25% subwencji finansowej bezwarunkowo;

- w przypadku utrzymania średniej liczby pracowników w okresie 12 pełnych miesięcy kalendarzowych w stosunku do stanu zatrudnienia na koniec miesiąca kalendarzowego poprzedzającego datę zawarcia umowy na określonych w umowie poziomach.

c) w wysokości 25 % dodatkowo pomniejszonej o wykazaną stratę gotówkową na sprzedaży w okresie 12 miesięcy licząc od pierwszego miesiąca, w którym przedsiębiorca odnotował stratę po 1 lutego 2020 r. lub od miesiąca, w którym została udzielona subwencja finansowa (§ 3 pkt 2 umowy).

Decyzję o wysokości zwrotu subwencji podejmował (...) spółka akcyjna w W. na podstawie oświadczenia o rozliczeniu subwencji finansowej złożonego przez przedsiębiorcę w terminie 10 dni roboczych od upływu 12 miesięcy liczonych od dnia wypłaty subwencji finansowej przedsiębiorcy (§ 3 pkt 4 umowy).

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. oświadczyła, że jest świadoma tego, że subwencja finansowa jest udzielana jako pomoc przewidziana w sekcji 3.1 Tymczasowych ram oraz dotyczy wyłącznie przedsiębiorców spełniających kryteria Mikro, Małego i Średniego Przedsiębiorcy w rozumieniu Programu oraz Załącznika nr 1 do Rozporządzenia Komisji (UE) nr (...) z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz.Urz. UE L 187/1 z 26. 6.2014) (§ 2 pkt 19 umowy).

Do czasu całkowitego zwrotu subwencji finansowej PFR mógł kontrolować prawdziwość informacji i oświadczeń złożonych w związku z zawarciem umowy przez przedsiębiorcę. W przypadku stwierdzenia nieprawdziwości informacji lub oświadczeń zawartych w umowie PFR mógł podjąć decyzję o zwrocie całości lub części subwencji finansowej. W takim przypadku subwencja finansowa staje się wymagalna w terminie 14 dni roboczych od dnia udostępnienia przedsiębiorcy informacji o decyzji PFR w sposób pozwalający przedsiębiorcy zapoznać sią z informacją o decyzji PFR (§ 3 pkt 6 umowy). Dzień roboczy został określony w Regulaminie (§ 1.2. regulaminu) jako dzień inny niż sobota i niedziela, w którym Banki są otwarte w celu prowadzenia zwykłej działalności (innej niż działalność za pomocą wyłącznie kanałów elektronicznych i telefonicznych).

Przedsiębiorca oświadczył, że zapoznał się z Regulaminem rozumie go i akceptuje jego treść. W umowie zostało też ustalone, że Regulamin stanowi integralną część umowy o ile strony w umowie nie ustalą odmiennie swoich praw i obowiązków. Ustalone też zostało, że PFR przysługuje prawo do zmiany Regulaminu w trakcie trwania umowy (§ 11 pkt 4, 5 6 umowy)

(dowód: umowa subwencji finansowej k. 55-64v).

6 maja 2020 r. Polski Fundusz Rozwoju spółka akcyjna w W. podjęła decyzję o wypłacie na rzecz Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. subwencji finansowej w wysokości 814.268,00 zł.

(dowód: decyzja w sprawie subwencji k. 66, potwierdzenie przelewu k. 68)

20 maja 2021 r. Beneficjent złożył oświadczenie o rozliczeniu subwencji finansowej, w ramach którego złożył wniosek o zwolnienie z obowiązku zwrotu subwencji w kwocie nie większej niż 452.169,65 zł (§ 1 pkt 7 oświadczenia).

(dowód: oświadczenie o rozliczeniu subwencji k. 70-71)

5 czerwca 2021 r. Polski Fundusz Rozwoju spółka akcyjna w W. podjęła decyzję w sprawie zwolnienia z obowiązku zwrotu subwencji finansowej Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Usługowego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. w wysokości 452.136,19 zł. Wartość subwencji do spłaty wynosiła 362.161,81 zł. Subwencję podlegającą zwrotowi należało zwrócić na zasadach określonych w harmonogramie spłat. Subwencja miała być spłacana w 24 miesięcznych ratach w wysokości po 15.088,82 zł każda począwszy od 26 lipca 2021 r. do 26 czerwca 2023r.

(dowody: decyzja w sprawie zwolnienia z obowiązku zwrotu subwencji k. 73, harmonogram spłat k. 75)

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. zwróciło (...) spółce akcyjnej w W. kwotę 362.131,81 zł. Zapłata nastąpiła do dnia 26.06.2023 r.

(dowód: okoliczność bezsporna)

Po zawarciu Umowy Subwencji PFR wprowadził do Regulaminu zmianę zgodnie z którą w przypadku gdy beneficjent otrzymał subwencję finansową na podstawie nieprawdziwych oświadczeń, od których uzależnione było udzielenie subwencji lub jej wysokość Beneficjent zobowiązany był do niezwłocznego, nie później niż w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania subwencji zwrotu subwencji finansowej (§ 11 ust 13 regulaminu).

(dowody: regulamin k. 33-53, regulamin k 387-419, rejestr zmian regulaminu k 460-484)

Pismem z 6 grudnia 2023 r. Polski Fundusz Rozwoju spółka akcyjna w W. wezwała Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. do zwrotu, w terminie 7 dni od daty pisma całej otrzymanej na podstawie umowy subwencji finansowej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia następującego po upływie

czternastego dnia roboczego od dnia otrzymania subwencji do dnia zapłaty. PFR prosił przy tym o pomniejszenie kwoty podlegającej zwrotowi o już dokonane spłaty na rzecz PFR. W uzasadnieniu Polski Fundusz Rozwoju spółka akcyjna w W. wskazała, że Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. została zidentyfikowana jako podmiot powiązany z (...) S.A. Beneficjent wraz z przedsiębiorcą powiązanym zatrudniał pracowników w ilości przekraczającej limit dla mikroprzedsiębiorców i MŚP. W konsekwencji Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. nie mogła zostać uznana za MŚP. W konsekwencji Polski Fundusz Rozwoju spółka akcyjna w W. uznała, że Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. posiadała status dużego przedsiębiorcy, a subwencja została przyznana na podstawie nieprawdziwych informacji. Podstawą do żądania zwrotu całej subwencji był par.11 ust.3 oraz par. 3 ust. 6 Regulaminu. Wezwanie zostało doręczone do Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Usługowe (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. w dniu 11 grudnia 2023 r.

(dowód: wezwanie do zapłaty k. 77-78, potwierdzenie odbioru k. 79)

W odpowiedzi na wezwanie do zapłaty Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. oświadczyła, iż nie zgadza się z treścią wezwania i pragnie złożyć wyjaśnienia dotyczące okoliczności przyznania spółce dofinansowania. W uzasadnieniu Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. wskazała w szczególności, iż działała w dobrej wierze i składała oświadczenia korespondujące zarówno z regulaminem programu, umową subwencji jak i wyjaśnieniami publikowanymi przez PFR w trakcie ubiegania się o wsparcie, które były już weryfikowane przez PFR. Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. wskazała, iż dokonała zwrotu subwencji na rzecz PFR w kwocie 362.131,81 zł, a na podstawie decyzji z 5 czerwca 2021 r. została zwolniona z obowiązku zwrotu kwoty 452.136,19 zł.

(dowód: odpowiedz na wezwanie do zapłaty k. 574-578, potwierdzenie nadania k. 579, wydruk śledzenia przesyłek k. 580-583).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów przywołanych powyżej. Większość dowodów z dokumentów nie była kwestionowana przez strony ani pod kątem ich autentyczności, ani prawdziwości. Pozostałe dokumenty znajdujące się w aktach nie miały kluczowego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Część okoliczności była zaś między stronami niesporna (art. 230 k.p.c. w zw. z art. 229 k.p.c.).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części tj. w zakresie należności głównej dotyczącej zwrotu udzielonej subwencji co do kwoty 452.136,19 zł.

Powódka wywodziła swoje roszczenie z łączącej jej z pozwaną umowy subwencji finansowej nr (...)SP z 5 maja 2020 r. wskazując, że zasadnym jest zwrot nienależnie uzyskanej przez pozwaną kwoty subwencji w ramach programu rządowego „Tarcza Finansowa Polskiego Funduszu Rozwoju dla Małych i Średnich Firm”.

Pozwana nie kwestionowała, że zawarła ww. umowę, na podstawie której powódka wypłaciła jej subwencję w wysokości 814.268,00 zł. Kwestionowała, iż w chwili składania wniosku o subwencję finansową oraz zawierania umowy nie posiadała statusu małego lub średniego przedsiębiorcy, a tym samym że nie mogła skorzystać z Tarczy Finansowej 1.0. Jej zdaniem dokumenty które określały w jaki sposób ustalić status MŚP wskazywały, że ustalenie ww. statusu następuje na podstawie przepisów krajowych (a więc wyłączeniem podmiotów partnerskich i powiązanych z wnioskodawcą) a nie unijnych. Zdaniem pozwanej w chwili składania wniosku i zawierania umowy w rozumieniu umowy i regulaminu należała do grupy małych i średnich przedsiębiorców, a tym samym była beneficjentem i skorzystała skutecznie z subwencji finansowej, a żądanie zwrotu pozostałej części subwencji jest pozbawione podstaw.

Należy podkreślić, że wprowadzenie rządowego programu „Tarcza Finansowa PFR dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw” było podyktowane nadzwyczajnymi okolicznościami związanymi z pandemią COVID-19. Wprowadzenie w życie programu musiało być szybkie, aby program mógł osiągnąć swój skutek w postaci udzielenia efektywnej pomocy przedsiębiorcom, którzy potrzebowali wsparcia finansowego. Realizacja programu odbywała się za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość, w tym przede wszystkim za pośrednictwem bankowości elektronicznej. Weryfikacja wnioskodawców, w tym pozwanej miała charakter zautomatyzowany, gdyż beneficjenci podawali we wnioskach o przyznanie subwencji określone dane i informacje, które były następnie porównywane z danymi pozyskanymi od Ministerstwa Finansów, Krajowej Administracji Skarbowej oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Na podstawie danych wskazanych przez pozwaną we wniosku o udzielenie wsparcia oraz w oparciu o złożone przez nią oświadczenia powódka weryfikowała spełnienie przez nią warunków do uzyskania subwencji finansowej w łącznej wysokości 814.268,00 zł. Z uwagi na wskazany wyżej cel programu i mechanizm zawierania umowy powódka nie miała obowiązku analizować jej sytuacji ekonomicznej w szerszym zakresie niż wynikało to z przedstawionych przez pozwaną wskaźników. Należy zgodzić się z powódką, że zawierając umowę subwencji pozwana godziła się na jej warunki, w tym zasady określone w umowie i regulaminie.

Przepis art. 353 ¹ k.c. wyraża obowiązującą w prawie obligacyjnym zasadę wolności umów, która nie ma jednak charakteru absolutnego doznając ograniczeń w zakresie treści i celu umowy. Art. 353 ¹ k.c. wprowadza trzy rodzaje ograniczeń: ustawę, właściwość (naturę) stosunku prawnego i zasady współżycia społecznego.

W ramach art. 353 ¹ k.c. strony mają możliwość wyboru przejawiającą się w prawie do przyjęcia bez jakichkolwiek modyfikacji określonego typu umowy uregulowanej normatywnie, zawarcie umowy nazwanej z równoczesnym wprowadzeniem do niej odmienności, w tym także połączenie cech kilku umów nazwanych (tzw. umowy mieszane) lub zawarcie umowy nienazwanej, której treść ukształtują według swego uznania (z zachowaniem ograniczeń wynikających z art. 353 ¹ k.c.) (wyrok Sądu Najwyższego z 6.11.2002 r., I CKN 1144/00). W tym więc zakresie strony mogą swobodnie decydować o zawarciu lub nie, rozwiązaniu umowy, wyborze kontrahenta i dowolnie kształtować treść stosunku obligacyjnego. Tylko w zakresie przez nie nieuregulowanym znajdą zastosowanie odpowiednie przepisy kodeksu cywilnego.

Dłużnik zobowiązany jest do wykonania zobowiązania zgodnie z jego treścią, w sposób odpowiadający celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a nadto istniejącym w tym zakresie ustalonym zwyczajom. W taki sam sposób wierzyciel zobowiązany jest do współdziałania przy wykonaniu zobowiązania. (art. 354 k.c.).

Stosunek łączący powoda z pozwaną został zakreślony przede wszystkim treścią łączącej strony umowy, w tym dokumentów wskazanych w treści umowy subwencji, w szczególności regulaminu. W ocenie sądu zakres uregulowań jakie ostały określone w treści zawartej umowy nie można uznać za sprzeczny z ustawą, właściwością stosunku lub zasadami współżycia społecznego, nie stanowi tez nadużycia prawa. Powód ustalając treść stosunku umownego uregulowanego w Umowie Subwencji nie przekroczył racjonalnej uznaniowości przy określaniu praw i obowiązków stron. Uwzględnienie w umowie i regulaminie zaleceń Komisji Europejskiej, w tym zasad określonych w rozporządzeniu komisji (UE) nr 651/2014 z 17.06.2014 r. również nie stanowi w ocenie sądu przekroczenia racjonalnej uznaniowości przy określaniu praw i obowiązków stron umowy subwencji.

Zdaniem Sądu w oparciu o § 3.6. Umowy Subwencji oraz § 3 ust.6 Regulaminu powódka jest uprawniona do żądania zwrotu wypłaconej beneficjentowi subwencji finansowej w sytuacji stwierdzenia, że pozwana posiadała status dużego przedsiębiorcy, a subwencja została przyznana na podstawie nieprawdziwych informacji lub oświadczeń. Odpowiedzialność pozwanej ma zatem charakter kontraktowy.

Wskazać należy, że o udział w programie mógł ubiegać się Beneficjent będący osobą fizyczną, osobą prawną, w każdym przypadku pod warunkiem posiadania przez niego statusu Mikro przedsiębiorcy lub MŚP. MŚP oznaczał, zgodnie z par. 1 ust.2 Regulaminu przedsiębiorcę, który zatrudniał do 249 pracowników (z wyłączeniem właściciela), a jego roczny obrót za 2019 r. nie przekroczył 50 000 000 euro lub suma bilansowa na 2019 r. nie przekroczyła 43 000 000 euro.

Podkreślić natomiast należy, że określenie statusu MŚP powinno zostać dokonane z uwzględnieniem kryteriów określonych w treści regulaminu oraz załącznika I do Rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r., na co wskazują wprost postanowienia § 2.19 Umowy Subwencji. Wskazać przy tym należy na postanowienia regulaminu (§ 10 ust 3 regulaminu), obowiązujące przed zawarciem przez strony Umowy Subwencji, które również wprost stanowią, iż określając swój charakter jako Mikroprzedsiębiorcy lub MŚP beneficjent zobowiązany był zweryfikować, czy zachodzą po jego stronie powiązania w ramach relacji łączących go z innymi przedsiębiorstwami (m.in. w ramach grup kapitałowych), i w razie konieczności sumować dane dotyczące przedsiębiorstw z nim powiązanych w następujący sposób:

c)  w przypadku gdy dane przedsiębiorstwo posiadało przedsiębiorstwa powiązane - do jego danych w zakresie liczby pracowników oraz rocznego obrotu i sumy bilansowej doliczyć w całości dane przedsiębiorstw powiązanych;

d)  w przypadku gdy dane przedsiębiorstwo posiadało przedsiębiorstwo partnerskie – do jego danych w zakresie liczby pracowników oraz rocznego obrotu i sumy bilansowej doliczyć prane przedsiębiorstw partnerskich proporcjonalnie do procentowego udziału w kapitale lub prawach głosu (należało wziąć pod uwagę wyższy udział).

Wskazać dodatkowo należy, że w art. 2 załącznika I do Rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. także zostały określone pułapy zatrudnienia oraz pułapy finansowe określające kategorię przedsiębiorstwa. Wskazano przy tym, że do kategorii mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw („MŚP”) należą przedsiębiorstwa, które zatrudniają mniej niż 250 pracowników i których roczny obrót nie przekracza 50 milionów EUR, lub roczna suma bilansowa nie przekracza 43 milionów EUR. W art. 3 załącznika I do Rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. zostały określone natomiast również rodzaje przedsiębiorstw brane pod uwagę przy obliczaniu liczby personelu i kwot finansowych. Wskazano przy tym w ust. 3 na „Przedsiębiorstwa powiązane”, które oznaczają przedsiębiorstwa, które pozostają w jednym z poniższych związków: a) przedsiębiorstwo ma większość praw głosu w innym przedsiębiorstwie w roli udziałowca/akcjonariusza lub członka; b) przedsiębiorstwo ma prawo wyznaczyć lub odwołać większość członków organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorczego innego przedsiębiorstwa; L 187/70 Dziennik Urz PL ędowy Unii Europejskiej 26.6.2014 c) przedsiębiorstwo ma prawo wywierać dominujący wpływ na inne przedsiębiorstwo na podstawie umowy zawartej z tym przedsiębiorstwem lub postanowień w jego statucie lub umowie spółki; d) przedsiębiorstwo będące udziałowcem/akcjonariuszem lub członkiem innego przedsiębiorstwa kontroluje samodzielnie, na mocy umowy z innymi udziałowcami/akcjonariuszami lub członkami tego przedsiębiorstwa, większość praw głosu udziałowców/akcjonariuszy lub członków w tym przedsiębiorstwie.

W § 1 ust 2 regulaminu również określono przedsiębiorstwa powiązane. Przedsiębiorstwa powiązane oznaczały przedsiębiorstwa które pozostawały w jednym z poniższych związków:

a)  przedsiębiorstwo ma większość praw głosu w innym przedsiębiorstwie w roli udziałowca/akcjonariusza lub członka;

b)  przedsiębiorstwo ma prawo wyznaczyć lun odwołać większość członków organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorczego innego przedsiębiorstwa;

c)  przedsiębiorstwo ma prawo wywierać dominujący wpływ na inne przedsiębiorstwo na podstawie umowy zawartej z tym przedsiębiorstwem lub postanowień w jego statusie lub umowie spółki;

d)  przedsiębiorstwo będące udziałowcem/akcjonariuszem lub członkiem innego przedsiębiorstwa kontroluje samodzielnie, na mocy umowy z innymi udziałowcami/akcjonariuszami lub członkami tego przedsiębiorstwa, większość praw głosu udziałowców/akcjonariuszy lub członków w tym przedsiębiorstwie z uwzględnieniem metodologii przyjętej w załączniku nr I do Rozporządzenia Pomocowego.

Definicje z regulaminu odpowiadały zatem zawartym w załączniku nr I do rozporządzenia pomocowego. Analiza orzecznictwa wskazuje na celowościową wykładnię ww. przepisów nakazując brać pod uwagę w szczególności następujące okoliczności, jako te które mogą świadczyć o istnieniu pomiędzy przedsiębiorstwami powiązań wpływających na określenie ich statusu w kontekście MŚP:

1)  powiązania kapitałowe;

2)  powiązania rodzinne pomiędzy osobami, które zajmują stanowiska w organach zarządzających lub nadzorujących;

3)  okoliczność, czy to samo przedsiębiorstwo wykonuje usługi wspierające działalność pozostałych przedsiębiorstw, którzy potencjalnie należą do grupy przedsiębiorstw powiązanych,

4)  działania marketingowe prowadzone na stronach internetowych poszczególnych przedsiębiorstw;

5)  prowadzenie działalności na tym samym rynku bądź rynku pokrewnym,

6)  wzajemne udzielanie sobie pożyczek bądź innego rodzaju wsparcia finansowego;

7)  zawieranie korzystnych dla danego przedsiębiorstwa umów (zawieranie umów na preferencyjnych warunkach rynkowych);

8)  możliwość dostępu do produkcji innych przedsiębiorców;

9)  brak fizycznego rozdzielenia budynków lub pomieszczeń, co może wskazywać na przeznaczenie budynku/pomieszczeń do wspólnego korzystania przez kilka przedsiębiorstw (zob. też wyrok NSA z 9 lipca 2014 r. sygn. akt II GSK 896/13, wyrok NSA z 22 czerwca 2010 r. sygn.. akt II GSK 624/10 ).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy zdaniem Sądu pomiędzy pozwaną ((...) przejęta została przez pozwaną w trybie art. 494 § 1 k.s.h.), a (...) S.A. w W. zachodziło powiązanie kapitałowe i osobowe. (...) S.A w W. posiadała 100% udziałów w kapitale zakładowym (...) (...). (...) S.A. w W. tworzyła również grupę kapitałową do której należała (...) (...). Zgodnie z treścią wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 27 lutego 2014 r. C-110/13 Artykuł 3 ust. 3 akapit czwarty załącznika do zalecenia Komisji 2003/361/WE z dnia 6 maja 2003 r. dotyczącego definicji przedsiębiorstw mikro, małych i średnich należy interpretować w ten sposób, że przedsiębiorstwa można uważać za „powiązane” w rozumieniu tego artykułu, jeżeli z analizy nawiązanych między nimi stosunków prawnych i gospodarczych wynika, iż za pośrednictwem jednej osoby fizycznej lub grupy osób fizycznych działających łącznie stanowią one jeden podmiot gospodarczy, nawet jeśli formalnie nie pozostają w jednej z relacji, o których mowa w art. 3 ust. 3 akapit pierwszy tego załącznika. Za działające łącznie w rozumieniu art. 3 ust. 3 akapit czwarty tego załącznika uważa się osoby fizyczne, które porozumiewają się w celu wywierania wpływu na decyzje handlowe danych przedsiębiorstw, co wyklucza, aby te przedsiębiorstwa mogły być uważane za niezależne gospodarczo od siebie. Realizacja tego warunku zależy od okoliczności sprawy i nie musi być koniecznie podporządkowana istnieniu więzów umownych między tymi osobami ani stwierdzeniu ich zamiaru obejścia definicji przedsiębiorstw mikro, małych lub średnich w rozumieniu powyższego zalecenia. Mając na uwadze powyższe wszystkie podmioty które są kontrolowane prawnie lub faktycznie przez ten sam podmiot należy traktować jako jedno przedsiębiorstwo.

W konsekwencji należało uznać, że rację miała strona powodowa wskazując zarówno na postanowienia umowy jak i regulaminu o treści jaki obowiązywał przy podpisywaniu umowy, że przy określaniu spełnienia przesłanek MSP należy wziąć pod uwagę również podmioty powiązane i partnerskie. W przypadku pozwanej uwzględnienie tych elementów powodowało, iż nie pozwana nie realizowała przesłanek uprawniających do przyznania jej subwencji. W umowie i pierwotnej wersji regulaminu znajdowały się odniesienia wskazujące na konieczność uwzględniania podmiotów powiązanych. Po uwzględnieniu ich parametrów pozwana nie spełniała kryterium Małych i Średnich Przedsiębiorstw.

Odnosząc się w tym miejscu do zarzutów pozwanej, że zmiany regulaminu dokonywane przez powódkę jednostronnie w zakresie kręgu beneficjentów programu nie wywołały skutków prawnych bowiem postanowienie uprawniające pozwaną do takich działań jest nieważne wskazać należy, że możliwość kontrolowania złożonych przez pozwaną dokumentów i obowiązek zwrotu subwencji w przypadku złożenia nieprawdziwych oświadczeń wynikał przede wszystkim z treści łączącej strony umowy, a dodatkowo również z regulaminu, o treści jaka obowiązywała przy zawieraniu umowy. Mając na uwadze powyższe zarzuty pozwanej w ww. zakresie należało uznać za bezzasadne. W odniesieniu do zarzutów pozwanej, że powódka co najmniej dwukrotnie dokonała weryfikacji dokumentów i oświadczeń złożonych przez pozwaną i potwierdziła ich zgodność z warunkami programu wskazać należy, iż z treści łączącej strony umowy nie wynikało ile razy powódka mogła sprawdzać treść złożonych przez pozwaną dokumentów. Z treści § 3 ust 6 umowy wynikało natomiast wprost, iż powódka miała możliwość kontroli prawdziwości informacji i oświadczeń złożonych w związku z zawarciem umowy do czasu całkowitego zwrotu subwencji finansowej przez przedsiębiorcę.

Zawierając umowę pozwana wyraziła zgodę na kontrolę następczą jej oświadczeń i przedstawionych informacji przy zawieraniu umowy, a w konsekwencji stwierdzenia nieprawidłowości przyjęła na siebie zobowiązanie do zwrotu subwencji w sytuacji określonej w § 3 ust. 6 Umowy Subwencji, zgodnie z którym, do czasu całkowitego zwrotu subwencji finansowej, powódka mogła kontrolować prawdziwość informacji i oświadczeń złożonych w związku z zawarciem niniejszej umowy przez przedsiębiorcę lub osobę go reprezentującą. W przypadku stwierdzenia nieprawdziwości informacji lub oświadczeń zawartych w umowie, powódka mogła zatem podjąć decyzję o zwrocie przez przedsiębiorcę całości lub części subwencji. W takim przypadku subwencja finansowa stawała się wymagalna w terminie 14 dni roboczych od dnia udostępnienia przedsiębiorcy informacji o decyzji powódki w sposób pozwalający przedsiębiorcy zapoznać się z informacją o decyzji. W niniejszej sprawie doszło właśnie do ww. sytuacji. Powódka przyznała pozwanej subwencję finansową na podstawie złożenia przez pozwaną nieprawdziwych oświadczeń i informacji, w konsekwencji zasadnym było żądanie jej zwrotu. Zamieszczenie zarówno w umowie jak i w regulaminie postanowień wprost wskazujących na konieczność uwzględniania w ocenach MŚP również podmiotów powiązanych potwierdza, że Pozwana zdawała sobie sprawę z konieczności uwzględnienia również podmiotów powiązanych, szczególnie, że jest podmiotem profesjonalnym. W razie wątpliwości mogła skontaktować się z powódką w celu uzyskania stosownych wyjaśnień. Unikając tego brała pod uwagę możliwość, iż jej oświadczenia nie będą zgodne z wymogami zakreślonymi Umową Subwencji. Wobec jednoznacznych i wprost określonych zapisami Umowy Subwencji oraz regulaminu postanowień (vide § 2.19 Umowy i § 10.3. regulaminu, postanowienia rozporządzenia komisji (UE) nr 651/2014) nakazujących uwzględnienie podmiotów powiązanych nieuprawnione jest zdaniem sądu wywodzenie przez pozwaną niewiedzy, czy tez błędu co do treści oświadczeń z zapisu regulaminu o brzmieniu „(z wyłączeniem właściciela)” lub innych dokumentów.

Uzyskanie subwencji nie stanowiło bezwarunkowego uprawnienia przedsiębiorcy ubiegającego się o udział w programie. Złożenie oświadczenia o treści zgodnej z warunkami programu nie gwarantowało pozwanej prawa do subwencji, która wypłacona, nie podlegałaby zwrotowi także wtedy, gdy stwierdzono, iż subwencja została przyznana na podstawie nieprawdziwych informacji. Podkreślić jeszcze raz należy, że do czasu całkowitego zwrotu subwencji finansowej PFR mógł kontrolować prawdziwość informacji i oświadczeń złożonych w związku z zawarciem umowy przez przedsiębiorcę. W przypadku stwierdzenia nieprawdziwości informacji lub oświadczeń zawartych w umowie PFR mógł podjąć decyzję o zwrocie całości lub części subwencji finansowej. Tym samym nawet wydanie decyzji zwalniającej z obowiązku zwrotu subwencji nie przekreślało prawa powoda do domagania się zwrotu całości subwencji, gdy została stwierdzona nieprawdziwość informacji lub oświadczeń zawartych w umowie (§ 3 pkt 6 umowy).

Wobec zwrotu powodowi przez pozwanego kwoty 362.131,81 zł zasadnym było zasądzenie od pozwanego pozostałej do zwrotu kwoty udzielonej subwencji tj. kwoty 452.136,19 zł. Wskazać bowiem należy, że zasądzona przez Sąd kwota stanowi wartość podlegającej zwrotowi kwoty udzielonej subwencji (814.268,00 – 362.131,81 = 452.136,19). Pozwany dokonał spłaty kwoty wynikającej z decyzji powoda z 5 czerwca 2021 r (k. 73) w terminie określonym w harmonogramie (k. 75) tj. do dnia 26 czerwca 2023 r. Dlatego dodatkowo zasadnym było zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda odsetek ustawowych za opóźnienie od 4 stycznia do dnia zapłaty. Wskazać bowiem należy, że Polski Fundusz Rozwoju pismem z 6 grudnia 2023 r. wezwał Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowe (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. do zwrotu, w terminie 7 dni od daty pisma całej otrzymanej na podstawie umowy subwencji finansowej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia następującego po upływie czternastego dnia roboczego od dnia otrzymania subwencji do dnia zapłaty. Wezwanie zostało doręczone do Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Usługowe (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. w dniu 11 grudnia 2023 r.

Zauważyć należy, że zgodnie z umową subwencji (§ 3.6) w razie stwierdzenia nieprawdziwości informacji lub oświadczeń zawartych w umowie PFR może podjąć decyzje o zwrocie przez przedsiębiorcę całości lub części subwencji. W takim przypadku subwencja finansowa staje się wymagalna w terminie 14 dni roboczych od dnia udostępnienia przedsiębiorcy informacji o decyzji PFR w sposób pozwalający przedsiębiorcy zapoznać się z informacją o decyzji PFR. To uregulowanie wyznacza wiążące pozwanego zasady zwrotu subwencji.

Wskazać w tym miejscu należy, że w umowie subwencji zostało ustalone, że Regulamin stanowi integralną część umowy o ile strony w umowie nie ustalą odmiennie swoich praw i obowiązków. Ustalone też zostało, że PFR przysługuje prawo do zmiany Regulaminu w trakcie trwania umowy (§ 11 pkt 4, 5 6 umowy). W regulaminie zostało natomiast ustalone, iż może on ulec zmianie (§ 15 ust. 1 regulaminu / § 16 ust. 2 regulaminu), a także, iż regulamin stanowi integralną część Umowy Subwencji Finansowej w zakresie w jakim strony w Umowie Subwencji Finansowej nie ustalą odmiennie swoich praw i obowiązków (§ 15 ust. 1 regulaminu / § 16 ust. 3 regulaminu). Zauważyć przy tym należy, że po zawarciu Umowy Subwencji PFR wprowadził do Regulaminu zmianę zgodnie z którą w przypadku gdy beneficjent otrzymał subwencję finansową na podstawie nieprawdziwych oświadczeń, od których uzależnione było udzielenie subwencji lub jej wysokość Beneficjent zobowiązany był do niezwłocznego, nie później niż w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania subwencji zwrotu subwencji finansowej (§ 11 ust 13 regulaminu). Nie kwestionując uprawienia powoda do dokonywania zmian regulaminu w trakcie trwania umowy wskazać należy, że dokonane już po zawarciu umowy subwencji zmiany w regulaminie co do zasad określających sposób i termin zwrotu subwencji finansowej w sytuacji, w której PFR zarządza zwrot subwencji finansowej z uwagi na podanie przez przedsiębiorcę nieprawdziwych informacji lub oświadczeń, nie są dla pozwanego wiążące, gdyż zasady i terminy w tym zakresie zostały określone w postanowieniach § 3.6 umowy subwencji. Wobec ustalenia w umowie subwencji zasad odnoszących się do sposobu i terminu zwrotu subwencji finansowej, nieuprawnione było stosowanie przez powoda w tym zakresie postanowień regulaminu dodanych do regulaminu jako § 11 ust 13 regulaminu, po zawarciu umowy subwencji. Kwestie praw i obowiązków stron zostały bowiem w tym zakresie określone w umowie subwencji, a wobec określonych w umowie i regulaminie zasad postanowienia umowy mają pierwszeństwo przed uregulowaniami regulaminu, jeśli umowa i regulamin odnosi się do takich samych kwestii.

Dzień roboczy został określony w Regulaminie (§ 1.2. regulaminu) jako dzień inny niż sobota i niedziela, w którym Banki są otwarte w celu prowadzenia zwykłej działalności (innej niż działalność za pomocą wyłącznie kanałów elektronicznych i telefonicznych). Mając powyższe na uwadze, biorąc pod uwagę soboty i niedziele, dni wolne od pracy przypadające w trakcie biegu 14 dniowego terminu na zapłatę należy uznać, iż termin na zapłatę przez pozwanego pozostałej, niezwróconej powodowi kwoty subwencji finansowej upłynął w dniu 3 stycznia 2024 r. W konsekwencji zasadnym było naliczenie odsetek od dnia następnego tj. od dnia 4 stycznia 2024 r.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Zgodnie natomiast z art. 481 § 2 k.c. jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Mając powyższe na uwadze, zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 452.136,19 zł Sąd zasądził przedmiotową kwotę wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 4 stycznia 2024 r. do dnia zapłaty.

W powołanych wyżej okolicznościach, w tym wobec zapłaty przez pozwanego kwoty wynikającej z decyzji powoda z 5 czerwca 2021 r (k. 73) w terminie określonym w harmonogramie (k. 75) tj. do dnia 26 czerwca 2023 r. oraz wobec braku podstaw do zastosowania wobec pozwanego postanowień regulaminu dodanych do regulaminu jako § 11 ust 13 regulaminu, już po zawarciu umowy subwencji oraz przy jednoczesnym związaniu powoda i pozwanego postanowieniami § 3.6 umowy subwencji i wystosowania przez powoda do pozwanego pismem z 6 grudnia 2023 r. wezwania do zwrotu subwencji, powództwo w części jaka nie została zasądzona podlegało oddaleniu. Wskazać przy tym należy ponownie, iż zasądzona przez Sąd kwota stanowi wartość podlegającej zwrotowi kwoty udzielonej subwencji (814.268,00 – 362.131,81 = 452.136,19). Roszczenie powoda o zapłatę stało się wymagalne po upływie określonego w § 3.6. umowy subwencji 14 dniowego terminu na zwrot subwencji, którego bieg uruchomiło doręczenie pozwanej wezwania do zwrotu subwencji z 6 grudnia 2023 r. Tym samym nie było też podstaw do dokonywania przez powoda zaliczeń wpłat pozwanego opisanych w pozwie, które skutkowały zgłoszeniem w sprawie roszczenia o zapłatę kwoty 647.091,61 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 czerwca 2023 r. do dnia zapłaty.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie III sentencji wyroku, w oparciu o art. 100 k.p.c. w zw. z art. 108 k.p.c., ustalając, że pozwana ponosi koszty procesu w 70%, a powód w 30% pozostawiając ich szczegółowe rozliczenie referendarzowi Sądowemu. Procentowo określony stosunek w jakim powód i pozwany zostali obciążeni kosztami procesu wynika wprost z zakresu w jakim wniesione w sprawie powództwo zostało uwzględnione, a w jakim zakresie podlegało oddaleniu.

Sędzia Robert Wysok

ZARZĄDZENIE

(...)

Sędzia Robert Wysok