Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

POSTANOWIENIE

Dnia 27 kwietnia 2012 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział XVI Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący : SSR /del/ Tomasz Szanciło

po rozpoznaniu w dniu 27 kwietnia 2012 r. w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku (...) sp. z o.o. w W.

z udziałem Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w W.

o zabezpieczenie roszczenia

p o s t a n a w i a :

oddalić wniosek.

UZASADNIENIE

(...) sp. z o.o. w W. wniósł o zabezpieczenie roszczeń przeciwko Przedsiębiorstwu Państwowemu (...) w W. o ustalenie, że:

⚫

nie istnieje wierzytelność obowiązanego względem uprawnionego o zapłatę kwoty 290.135,75 zł za rzekome opóźnienie w zwrocie lokali użytkowych o numerach technicznych (...), (...) oraz (...), umiejscowionych na terenie wolnego obszaru celnego w hali odlotów budynku (...) (...) w W., w których uprawniony prowadzi sklep o nazwie (...) za okres od dnia 18 marca 2012 r. do dnia 22 marca 2012 r. poprzez: a) unormowanie praw i obowiązków stron i ustalenie, że obowiązanemu nie przysługuje prawo żądania wypłaty kwoty 290.135,75 zł na podstawie Gwarancji Bankowej Wykonania Umowy Nr (...), wystawionej przez (...) Bank (...) S.A. w W. na zlecenie uprawnionego, oraz że obowiązanemu nie przysługuje prawo żądania wypłat kar umownych na podstawie tej gwarancji, naliczanych na podstawie Umowy nr (...) z tytułu opóźnienia w zwrocie lokali użytkowych o numerach technicznych (...), (...) oraz (...) umiejscowionych na terenie wolnego obszaru celnego w hali odlotów budynku (...) (...) w W., w których uprawniony prowadzi sklep o nazwie (...), b) zakazanie obowiązanemu żądania wypłat na podstawie Gwarancji Bankowej Wykonania Umowy Nr (...), wystawionej przez (...) Bank (...) S.A. w W. na zlecenie uprawnionego, c) zakazanie obowiązanemu pobierania wypłat na podstawie Gwarancji Bankowej Wykonania Umowy Nr (...) wystawionej przez (...) Bank (...) S.A. w W. na zlecenie uprawnionego,

⚫

nie istnieje wierzytelność obowiązanego względem uprawnionego o zapłatę kwoty 62.384,20 zł za rzekome opóźnienie w zwrocie lokalu użytkowego o numerze technicznym (...), umiejscowionego na terenie wolnego obszaru celnego w hali odlotów budynku (...) (...) w W., w którym znajduje się sklep „(...)” za okres od dnia 18 marca 2012 r. do dnia 22 marca 2012 r. poprzez: a) unormowanie praw i obowiązków stron i ustalenie, że obowiązanemu nie przysługuje prawo żądania wypłaty kwoty 62.384,20 zł na podstawie Gwarancji Bankowej Wykonania Umowy Nr (...), wystawionej przez (...) Bank (...) S.A. w W. na zlecenie uprawnionego, oraz że obowiązanemu nie przysługuje prawo żądania wypłat kar umownych na podstawie tej gwarancji, naliczanych na podstawie Umowy nr (...) z tytułu opóźnienia w zwrocie lokalu użytkowego o numerze technicznym (...), umiejscowionego na terenie wolnego obszaru celnego w hali odlotów budynku (...) (...) w W., w których uprawniony prowadzi sklep o nazwie „(...)”, b) zakazanie obowiązanemu żądania wypłat na podstawie Gwarancji Bankowej Wykonania Umowy Nr (...), wystawionej przez (...) Bank (...) S.A. w W. na zlecenie uprawnionego, c) zakazanie obowiązanemu pobierania wypłat na podstawie Gwarancji Bankowej Wykonania Umowy Nr (...), wystawionej przez (...) Bank (...) S.A. w W. na zlecenie uprawnionego,

⚫

nie istnieje wierzytelność obowiązanego względem uprawnionego o zapłatę kwoty 8.988,55 zł za rzekome opóźnienie w zwrocie lokali użytkowych o numerach technicznych (...), (...), (...) i (...), umiejscowionych na terenie budynku ogólnodostępnych hali przylotów budynku (...) (...) w W., w których uprawniony prowadzi sklep o nazwie (...), za okres od dnia 18 marca 2012 r. do dnia 22 marca 2012 r. poprzez: a) unormowanie praw i obowiązków stron i ustalenie, że obowiązanemu nie przysługuje prawo żądania wypłaty kwoty 8.988,55 zł na podstawie Gwarancji Bankowej Wykonania Umowy Nr (...), wystawionej przez (...) Bank (...) S.A. w W. na zlecenie uprawnionego, oraz że obowiązanemu nie przysługuje prawo żądania wypłat kar umownych na podstawie tej gwarancji, naliczanych na podstawie Umowy nr (...) z tytułu opóźnienia w zwrocie lokali użytkowych o numerach technicznych (...), (...), (...) i (...), umiejscowionych na terenie budynku ogólnodostępnych hali przylotów budynku (...) (...) w W., w których uprawniony prowadzi sklep o nazwie (...), b) zakazanie obowiązanemu żądania wypłat na podstawie Gwarancji Bankowej Wykonania Umowy Nr (...), wystawionej przez (...) Bank (...) S.A. w W. na zlecenie uprawnionego, c) zakazanie obowiązanemu pobierania wypłat na podstawie Gwarancji Bankowej Wykonania Umowy Nr (...), wystawionej przez (...) Bank (...) S.A. w W. na zlecenie uprawnionego.

W uzasadnieniu wskazał, że strony zawarły umowy najmu z gwarantowanym okresem najmu, podczas którego nie było możliwe złożenie oświadczenia o ich rozwiązaniu za wypowiedzeniem. Natomiast w dniu 16.02.2012 r. obowiązany złożył oświadczenia o wypowiedzeniu umów bez wypowiedzenia, jednak nie zaszły przesłanki, aby możliwe było złożenie takich oświadczeń, w szczególności powoływane nieuzupełnienie gwarancji bankowych do wymaganej umowami wysokości i niedostarczenie ubezpieczeń OC w terminie wskazanym w umowach. Uprawniony uzyskał i przedłożył obowiązanemu gwarancje bankowe, wymagane umowami najmu, a nie było potrzeby ich uzupełniania, gdyż przed dniem 16.02.2012 r. nigdy nie doszło do wypłat przez obowiązanego z gwarancji bankowych. W dniu 14.02.2012 r., a więc na 2 dni przed złożeniem oświadczenia o wypowiedzeniu, uprawniony odnowił polisy ubezpieczeniowe, wymagane przez umowy najmu, które zostały przedłożone obowiązanemu. Rzekome naruszenie terminu przedłożenia polis nie stanowi podstawy wypowiedzenia umowy najmu. Postanowienia OWN nie mogą być interpretowane rozszerzająco, a nadto jest to dokument przygotowany przez obowiązanego, narzucony przy zawieraniu umów najmu, a więc wątpliwości interpretacyjne podlegają rozstrzygnięciu na jego niekorzyść. Wnioskodawca podniósł również zarzut nadużycia prawa przez uczestnika, gdyż oświadczenia o wypowiedzeniu były bezskuteczne wobec treści art. 5 k.c. Faktyczną przyczyną rozwiązania umów nie są uchybienia obowiązkom umownym przez uprawnionego, ale zamierzenia inwestycyjne obowiązanego, który w lipcu 2012 r. zamierza rozpocząć prace budowlane związane z modernizacją terminalu lotniczego, podczas których nie ulegnie zmianie wyłącznie konstrukcja żelbetowa obiektu. Brak zabezpieczenia uniemożliwi osiągnięcie celu postępowania, albowiem gdy obowiązany zażąda wypłaty, a bank ją zrealizuje, to uprawniony utraci roszczenie z art. 189 k.p.c. o stwierdzenie nieistnienia tej wierzytelności.

W piśmie z dnia 4.04.2012 r. wnioskodawca podniósł dodatkowo, że oświadczenia o wypowiedzeniu zostały złożone przez dyrektora naczelnego M. M. i P. N., który nie jest umocowany do reprezentacji obowiązanego, gdyż treść udzielonego mu pełnomocnictwa przesądza o jego nieważności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wniosek podlegał oddaleniu.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że brak było podstaw do uznania, aby doszło do powagi rzeczy osądzonej, skoro sam uczestnik w piśmie z dnia 2.04.2012 r. nie wskazywał, aby wymienione w nim sprawy dotyczyły roszczenia objętego wnioskiem w sprawie niniejszej.

W świetle art. 730 § 1 k.p.c., w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd można żądać udzielenia zabezpieczenia. Może żądać go każda osoba, która uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Interes taki istnieje, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie (art. 730 ¹ § 1 i 2 k.p.c.).

Roszczenie jest uprawdopodobnione, jeżeli prima facie istnieje znaczna szansa na jego istnienie, co nie wyklucza tego, iż w świetle głębszej analizy stanu faktycznego i prawnego wniosek może okazać się bezzasadny. Istotą postępowania zabezpieczającego, jako postępowania incydentalnego, nie jest uznanie dochodzonego roszczenia za udowodnione, ale jedynie za uprawdopodobnione, czemu służy dokonywana przez sąd jedynie pobieżna analiza dostarczonego przez wnioskodawcę materiału dowodowego. Możliwość dojścia, w wyniku pełnego postępowania, do wniosku o niezasadności roszczenia, jest oczywistym założeniem tej instytucji. Natomiast przy badaniu istnienia interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia należy przyjmować szerokie rozumienie pojęcia roszczenia, które podlegałoby ochronie, tj. nie tylko jako roszczenie w materialnoprawnym ujęciu, lecz jako każde uprawnienie doznające ochrony prawnej, sytuację prawną danego podmiotu lub roszczenie procesowe, będące przedmiotem ewentualnego postępowania cywilnego, w związku z którym złożono wniosek o zabezpieczenie (por. np. postanowienie SO w Gliwicach z dnia 4.06.2010 r., X GC 104/10, Lex nr 585090, postanowienie SO w Gliwicach z dnia 26.04.2010 r., X GCo 32/10, Lex nr 585089, postanowienie SA w Szczecinie z dnia 28.12.2006 r., I ACz 1129/06, Lex nr 516576).

Bez przesądzania wyniku rozstrzygnięcia sporu, co nastąpi w toku procesu, uznać trzeba, że uprawnionemu przysługuje interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. do dochodzenia tego typu roszczenia. Jednocześnie jednak w sposób dostateczny nie uprawdopodobnił on – z punktu widzenia postępowania zabezpieczającego – swojego roszczenia, co wynika ze złożonych w sprawie dokumentów.

Po pierwsze, podstawą wypowiedzenia umów najmu było nieuzupełnienie w terminie gwarancji bankowych i niedostarczenie ubezpieczeń OC w terminie wskazanym w umowie (k. 140). Faktem jest, że wszystkie umowy najmu zawierały tzw. okres gwarantowany, w czasie którego nie można było rozwiązać umowy za wypowiedzeniem. Jednak zgodnie z § 4 ust. 1 zd. 2 umów najmu, najemca zobowiązany był, że w przypadku zmiany wysokości minimalnego czynszu zgodnie z § 3 ust. 2 dostosować miał odpowiednio wysokość gwarancji bankowej w terminie 14 dni od daty dokonania zmiany. Ponadto stosownie do § 3 ust. 2 umów minimalny czynsz miał być waloryzowany w lutym każdego roku o średnioroczny wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych ogłaszanych przez Prezesa GUS za poprzedni rok, jeżeli wskaźnik ten będzie miał wartość dodatnią, co nie wymagało wprowadzenia zmian aneksem do umów. Natomiast zgodnie z punktem 13 ust. 1 lit. c) OWN, stanowiącymi załącznik nr 5 do umów najmu, wynajmujący miał prawo do rozwiązania umów w trybie natychmiastowym w przypadku m.in. nieuzupełnienia gwarancji bankowej na warunkach określonych w umowie.

Brak jest dowodu na to, aby wnioskodawca uzupełnił gwarancje we wskazanym terminie, a powszechnie wiadomym jest, że średnioroczny wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych jest wyższy niż 0 (jest dodatni), a więc po stronie wnioskodawcy istniał taki obowiązek.

Ponadto w punkcie 11 ust. 4 OWN wskazano, że polisy ubezpieczeniowe będą ważne przez okres następujących po sobie minimum 12 miesięcy, licząc od daty ich wystawienia. Każdorazowo, na minimum 14 dni przed upływem kolejnego 12-miesięcznego okresu, najemca miał składać wynajmującemu następną potwierdzoną za zgodność z oryginałem kopię polisy ubezpieczeniowej, ważną przez okres kolejnych następujących po sobie 12 miesięcy. Jednocześnie punkt 13 ust. 1 lit. d) OWN uprawniał wynajmującego do rozwiązania umów w trybie natychmiastowym w przypadku niezłożenia potwierdzonych za zgodność z oryginałem kopii polis ubezpieczeniowych.

Polisy, których okres ubezpieczenia rozpoczynał się z dniem 1.03.2012 r. (k. 160-170), zostały przedłożone uczestnikowi w dniu 16.02.2012 r. (k. 295). Zatem nie został zachowany 14-dniowy termin do ich złożenia przewidziany w umowie. Zestawienie punktu 13 ust. 1 lit. d) oraz punktu 11 ust. 4 OWN wynika, że niezachowanie 14-dniowego terminu do złożenia polisy stanowiło przesłankę do rozwiązania umowy najmu.

Po drugie, wypowiedzenia umów najmu zostały podpisane przez naczelnego dyrektora obowiązanego M. M. i dyrektora biura handlowego (...), który legitymował się pełnomocnictwem z dnia 24.06.2010 r., uprawniającym do dokonywania czynności prawnych w imieniu przedsiębiorstwa w zakresie powierzonych obowiązków i uprawnień, z obowiązkowym podpisem naczelnego dyrektora, gdy czynność prawna dotyczy praw lub zobowiązań o wartości przekraczającej 100.000 zł (k. 294).

W świetle art. 17 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 23.10.1987 r. o przedsiębiorstwie państwowym (...) (Dz.U. Nr 33, poz. 185 ze zm.) do dokonywania czynności prawnych samodzielnie w imieniu (...) jest upoważniony naczelny dyrektor oraz zastępcy naczelnego dyrektora i pełnomocnicy (...) działający w granicach ich umocowania. Jeżeli czynności prawne, dokonywane przez osoby określone w ust. 1, obejmują rozporządzanie prawem, którego wartość przekracza pięćset złotych, lub czynności te mogą spowodować zobowiązania (...) do świadczenia o wartości powyżej pięciuset złotych, do skuteczności oświadczenia woli jest wymagane współdziałanie co najmniej dwóch osób. Natomiast zgodnie z art. 18 ust. 1 i 2 ustawy pełnomocników (...) ustanawia i odwołuje naczelny dyrektor (...), a udzielenie pełnomocnictwa wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Skoro P. N. został uprawniony do dokonywania czynności prawnych w imieniu przedsiębiorstwa „w zakresie powierzonych obowiązków i uprawnień”, to nie można przesądzać o nieważności takiego pełnomocnictwa. Tak opisany zakres umocowania oznacza, że jest to pełnomocnictwo rodzajowe, uprawniające do dokonywania wszelkich czynności, z tym, że w zakresie chociażby obowiązków pracowniczych. Innymi słowy, rodzaj dokonywanych czynności wynika z czynności, jakie zostały P. N. powierzone w ramach takich obowiązków. Pomocne w tym zakresie mogą być regulacje wskazujące na czynności prawne dotyczące danego przedmiotu zarządu, a wymagające zachowania szczególnego trybu (np. zgody pozostałych osób uprawnionych do dokonywania takich czynności, czy innego organu osoby prawnej), co wskazuje na ich doniosłość w stosunkach danego rodzaju, a tym samym na przekroczenie granic zwykłego zarządu. Nadto jak wskazano w orzecznictwie, pełnomocnictwo rodzajowe powinno określać rodzaj czynności prawnej objętej umocowaniem oraz jej przedmiot. Jeżeli rodzaj czynności prawnej nie jest w pełnomocnictwie określony w sposób wyraźny, dla ustalenia rzeczywistej woli reprezentowanego mają zastosowanie reguły interpretacyjne obowiązujące przy tłumaczeniu oświadczeń woli (por. wyrok SN z dnia 4.11.1998 r., II CKN 866/97, OSNC 1999, Nr 3, poz. 66). Tak więc, nawet gdyby przyjąć, że z pełnomocnictwa udzielonego P. N. nie wynika wprost zakres umocowania, zastosowanie znajdą wskazane reguły.

Z uwagi na powyższe, bez przesądzania o wyniku sprawy, nie można przyjąć, aby wnioskodawca uprawdopodobnił swoje roszczenie w sposób należyty, co powoduje oddalenie wniosku o zabezpieczenie. Na etapie wniosku o zabezpieczenie nie można mówić o narzuceniu wnioskodawcy postanowień OWN, czy naruszeniu art. 5 k.c., zaś ewentualne zarzuty w tym przedmiocie stanowić będą podstawę rozpoznania powództwa. Natomiast nie znajduje zastosowania art. 477 k.c. albowiem czym innym skorzystanie z prawa wypowiedzenia umowy, a czym innym odmowa przyjęcia świadczenia.

Ponadto trzeba zauważyć, że wniosek o zakresie sposobu zabezpieczenia przez ustalenie, że obowiązanemu nie przysługuje prawo żądania wypłaty kwot/kar umownych z gwarancji bankowych stanowi de facto powtórzenie żądania o ustalenie, z jakim wnioskodawca zamierza wystąpić, a więc stanowi naruszenie art. 731 k.p.c. Co prawda, w przypadku zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych możliwe jest w niektórych przypadkach takie zabezpieczenie, które będzie w zasadzie zgodne z treścią żądania, a to z uwagi na otwarty charakter art. 755 § 1 k.p.c., jednak nie może to dotyczyć tej sytuacji, gdy wnioskodawca chce wystąpić z powództwem o ustalenie nieistnienia wierzytelności. Zgodnie z żądaniem wniosku sąd miałby w niniejszym postępowaniu zabezpieczającym tak naprawdę ustalić nieistnienie takich wierzytelności (nieprzysługiwanie prawa żądania wypłat), co – nawet mając na uwadze brak zamkniętego katalogu sposobów zabezpieczeń z art. 755 § 1 k.p.c., byłoby sprzeczne z istotą postępowania zabezpieczającego.

Na marginesie należy wskazać, w zakresie przesłanki interesu prawnego, że ewentualna realizacja przez uczestnika uprawnienia wynikającego z gwarancji bankowej, gdyby w ogóle faktycznie nastąpiła, nie powoduje wygaśnięcia roszczenia z art. 189 k.p.c. i z tego punktu widzenia nie można mówić o uniemożliwieniu osiągnięcia celu postępowania.

Mając powyższe na względzie należało orzec jak w sentencji.

(...)

(...)