Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lipca 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –	Sędzia SO Małgorzata Perdion-Kalicka
Protokolant –	st. sekretarz sądowy Jadwiga Skrzyńska

po rozpoznaniu 24 lipca 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) sp. z o.o. w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o nałożenie kary pieniężnej

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

z 5 września 2023 r. Nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od (...) sp. z o.o. w W. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych), z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka

Sygn. akt XVII AmA 1/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 września 2023 r. nr (...) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów ( dalej jako: Prezes UOKiK, pozwany)

I.  na podstawie art. 106 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2021 r. poz. 275, dalej jako: u.o.k.i.k.), w zw. z art. 13 ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 852), po przeprowadzeniu postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nałożył na (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. karę pieniężną w wysokości 1 000 000 zł, co stanowi równowartość 213 219,62 euro, za utrudnianie przeprowadzenia przeszukania, które miało miejsce u tego przedsiębiorcy w toku postępowania wyjaśniającego (...), w związku z usunięciem przez R. H. (1) konwersacji znajdujących się na komunikatorze (...) na aparacie telefonicznym wykorzystywanym w celach służbowych;

II.  na podstawie art. 77 ust. 1 i art. 80 w związku z art. 85 u.o.k.i.k. (Dz. U. z 2021 r. poz. 275) oraz na podstawie art. 263 § 1 i art. 264 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2023 r. poz. 775 ze zm., dalej jako: k.p.a. ) w związku z art. 83 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów obciążył (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kosztami postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej w kwocie 84,80 zł i zobowiązał do uiszczenia tych kosztów na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji Konsumentów w terminie 14 dni od daty uprawomocnienia się niniejszej decyzji.

Odwołanie od przedmiotowej decyzji złożył (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. ( dalej jako: powód, spółka, odwołujący). Zaskarżając decyzję w całości, powód zarzucił jej naruszenie:

1.  art. 106 ust. 2 pkt 4 u.o.k.i.k. polegające na nieprawidłowym uznaniu, że Spółka utrudniła przeprowadzenie przeszukania przeprowadzonego w siedzibie Spółki, podczas gdy okoliczność wskazana w decyzji, tj. usunięcie przez R. H. (1) konwersacji w komunikatorze (...) zapisanych w telefonie komórkowym wykorzystywanym do celów służbowych było zdarzeniem, którego nie można przypisać Spółce, bowiem było zdarzeniem, na które Spółka nie miała wpływu i zaistniało wbrew wyraźnym poleceniom J. L. (1) (członka zarządu Spółki), skierowanym do pracowników Spółki, w tym do menadżera sprzedaży R. H. (1);

2.  art. 106 ust. 2 pkt 4 i.o.k.i.k. poprzez bezpodstawne nałożenie na (...) kary pieniężnej w rezultacie nieprawidłowego uznania, że działanie spółki spełniało kryteria utrudniania przeszukania w rozumieniu u.o.k.i.k.;

3.  art. 111 ust. 2 u.o.k.i.k. poprzez uznanie, że nie zachodzą okoliczności łagodzące i tym samym nieuwzględnienie okoliczności łagodzących przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej, a w konsekwencji nałożenie na Spółkę rażąco niewspółmiernej kary pieniężnej, w sytuacji, gdy w niniejszej sprawie zachodziły następujące okoliczności łagodzące:

i.  ścisła współpraca spółki z Prezesem Urzędu w trakcie i po przeszukaniu;

ii.  dobrowolne, samodzielne i niepoprzedzone wnioskiem Prezesa UOKiK podjęcie przez Spółkę z własnej inicjatywy działań zmierzających do odzyskania usuniętych danych;

(...).  Spółka nie miała wiedzy ani możliwości kontrolowania zachowania menadżera sprzedaży R. H. (1);

iv.  w trakcie przeszukania nie dostrzeżono innych nieprawidłowości;

v.  szczególne okoliczności związane z usunięciem rozmowy przez menadżera sprzedaży R. H. (1);

4.  art. 111 ust. 2 u.o.k.i.k. poprzez uznanie, bez podstawy prawnej i faktycznej, że zachowanie Spółki miało charakter umyślny, gdyż „kierownik sprzedaży R. H. (1), działając w ramach struktury (...), działał z zamiarem usunięcia rozmów zapisanych na komunikatorze (...) w telefonie komórkowym wykorzystywanym do celów służbowych”, co skutkowało błędnym ustaleniem wysokości nałożonej na spółkę kary pieniężnej i jej nieuzasadnionym podwyższeniem.

Mając na uwadze powyższe, powód wniósł o:

1.  uchylenie decyzji;

ewentualnie, w przypadku nieuwzględnienia powyższego wniosku:

2.  zmianę decyzji poprzez obniżenie kary pieniężnej nałożonej na spółkę do kwoty nie wyższej niż 1 000 zł;

3.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według spisu kosztów, który zostanie złożony na rozprawie, a w razie jego niezłożenia - według norm przepisanych, wraz z odsetkami ustawowymi w wysokości odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, w którym te koszty zostaną zasądzone, do dnia zapłaty.

Ponadto, powód wniósł o:

1.  rozpoznanie sprawy na rozprawie (art. 148 ¹ § 3 k.p.c.) i jej niejawne rozpoznanie w trybie art. 153 ¹ §1 k.p.c. z uwagi na konieczność ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa odwołującego się;

2.  rozpoznanie sprawy także w razie nieobecności powoda na rozprawie (art. 177 § 1 pkt 5 k.p.c.);

3.  odstąpienie od wyznaczenia posiedzenia przygotowawczego (art. 205 ⁴ § 3 k.p.c.);

4.  a w razie wyznaczenia posiedzenia przygotowawczego (art. 205 ⁴ § 1 k.p.c.), o zwolnienie strony powodowej od obowiązku osobistego stawiennictwa na posiedzeniu przygotowawczym (art. 205 ⁵ § 3 k.p.c.);

5.  dopuszczenie i przeprowadzenie następujących dowodów:

i.  dokumentów dołączonych do niniejszego odwołania w postaci kopii pisemnych oświadczeń J. L. (1), S. K. (1), Ł. P. (1), M. C. (1), S. B., R. H. (1) i D. W., złożonych w toku postępowania administracyjnego zakończonego wydaniem decyzji, w celu wykazania, że J. L. (1) przekazała ww. pracownikom Spółki w dniu 29 listopada 2022 r. instrukcje, zgodnie z którymi pracownicy nie mogą usuwać żadnych danych i powinni w pełni stosować się do poleceń pracowników UOKiK upoważnionych do przeprowadzenia przeszukania;

ii.  zeznania świadka J. L. (1) (zawiadomienie na adres spółki) na okoliczność wykazania, że:

⚫

J. L. (1) przekazała pracownikom spółki w dniu 29 listopada 2022 r. instrukcję, aby nie usuwali żadnych danych i stosowali się do poleceń pracowników UOKiK upoważnionych do przeprowadzenia przeszukania;

⚫

J. L. (1) nie wiedziała, że R. H. (1) zamierzał usunąć dane z komunikatora (...) oraz J. L. (1) nie wiedziała, że R. H. (1) usunął te dane - do czasu ujawnienia tego faktu przez urzędników UOKiK, a zatem J. L. (1) nie była w stanie zapobiec działaniom R. H. (1) ;

⚫

brak zamiaru spółki utrudniania przeszukania prowadzonego przez UOKiK;

⚫

informacje o sytuacji osobistej R. H. (1), które mogły wpłynąć na podjęcie przez niego działań zakwestionowanych w decyzji.

Prezes UOKiK w odpowiedzi na odwołanie wniósł o: oddalenie odwołania, o pominięcie wniosku powoda zawartego w odwołaniu o dopuszczenie dowodów z dokumentów i z zeznań świadka oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o.o. z siedzibą w W. jest spółką prawa handlowego, wpisaną do Krajowego Rejestru (...). Przedmiotem przeważającej działalności przedsiębiorcy jest sprzedaż hurtowa elektrycznych artykułów użytku domowego. (KRS pełny powoda k. 45-55 akt sąd.)

Dnia 4 listopada 2022 r. wszczęto postępowanie wyjaśniające, mające na celu wstępne ustalenie, czy w związku z działalnością przedsiębiorców zajmujących się obrotem produktami będącymi w ofercie (...) mogło dojść do naruszenia ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów lub Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana: Dz. Urz. UE C 202 z 7.06.2016 r., s. 1-388), uzasadniającego wszczęcie postępowania antymonopolowego, w tym ustalenie, czy sprawa ma charakter antymonopolowy (sygn. akt DOK-1.400.2.2022.JS.AW). (postanowienie o wszczęciu postępowania wyjaśniającego z dnia 4 listopada 2022 r. k. 10 akt adm.)

W toku postępowania wyjaśniającego przeprowadzono przeszukanie w (...), w oparciu o postanowienie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 15 listopada 2022 r., wydane w sprawie XVII Amo 92/22 wyrażające zgodę na przeszukanie pomieszczeń i rzeczy u przedsiębiorcy (...) (postanowienie SOKiK z dnia 15 listopada 2022 r. k. 11 akt adm.)

Przeszukanie rozpoczęło się 29 listopada 2022 r. o godz. 10.00 w siedzibie (...) ul. (...) w W.. W pierwszej fazie przeszukania upoważnieni pracownicy Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów poinformowali członkinię zarządu spółki J. L. (1) o przeszukaniu oraz wręczyli jej upoważnienie Prezesa UOKiK do przeprowadzenia przeszukania, zalecając zapoznanie się z treścią pouczeń dotyczących zasad i sposobu przeszukania, zawartych w upoważnieniu. Wśród pouczeń znalazła się informacja o możliwości nałożenia przez Prezesa UOKiK na przedsiębiorcę kary pieniężnej w przypadku choćby nieumyślnego uniemożliwienia lub utrudnienia rozpoczęcia przeszukania. Zapoznanie się z pouczeniami J. L. (1) potwierdziła stosowną adnotacją na upoważnieniu. W dalszej kolejności przeszukujący doręczyli członkini zarządu spółki postanowienie SOKiK wyrażające zgodę na przeszukanie pomieszczeń i rzeczy (...), a także wręczyli broszurę „ Wyjaśnienia dla przedsiębiorców – przeszukania Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów”, w której wskazano że za uniemożliwianie lub utrudnianie rozpoczęcia lub przeprowadzenia przeszukania Prezes UOKiK może w szczególności uznać zachowanie polegające na niszczeniu przedmiotów lub dokonywaniu zmian w informacjach czy naruszaniu ich integralności, a także że przeszukiwany przedsiębiorca jest odpowiedzialny za zachowania swoich pracowników oraz innych osób, które wykonują na jego rzecz zadania ( potwierdzenie zapoznania się z treścią upoważnienia k. 95 akt adm. ).

Przeszukujący powzięli informację, że większość pracowników zajmujących się sprzedażą przebywa poza siedzibą spółki. Jedną z takich osób był menedżer sprzedaży R. H. (1), który na stałe przebywał we W..

J. L. (1) w pierwszym dniu przeszukania, tj. 29 listopada 2022r odbyła spotkanie w biurze spółki z przedstawicielami działu handlowego spółki, tj. S. K., Ł. P., M. C. i S. B., obecnymi tego dnia w biurze, podczas którego telefonicznie skomunikowała się także z menedżerem sprzedaży R. H. (1) oraz D. W. . W trakcie spotkania pouczyła wszystkich współpracowników aby współpracowali z przedstawicielami UOKiK prowadzącymi przeszukanie w spółce oraz aby nie usuwali żadnych danych . (oświadczenie j. L., k. 47 akt adm., k. 59 akt sąd. oraz oświadczenia osób będących na telekonferencji w dniu 29 listopada 2022 r. 49-54 akt adm., k. 60-65 akt sąd.)

W kolejnym dniu przeszukania tj. 30 listopada 2022 r. przeszukujący zwrócili się do J. L. (1) o zabezpieczenie telefonów osób pracujących poza W. (w tym telefonu menedżera sprzedaży, przebywającego we W. R. H. (1). Przedstawiciele spółki oświadczyli, że przesyłka z telefonem R. H. (1) zostanie niezwłocznie nadana za pośrednictwem firmy kurierskiej i telefon dotrze do siedziby spółki tego samego dnia lub najdalej dnia następnego (informacja przekazana przeszukującym przez S. K. (1) o godz. 10:35). Przesyłka z telefonem R. H. dotarła do siedziby spółki 1 grudnia 2022 r.

Podczas selekcji danych elektronicznych z ww. telefonu należącego do R. H. (1) przeszukujący stwierdzili, że czaty w aplikacji (...) są puste – zawierają jedynie systemową wiadomość rozpoczynającą czat. W każdym czacie data oraz godzina wiadomości systemowej oznaczona była jako 10:38 z dnia 30 listopada 2022 r. Selekcję tę zakończono w dniu 2 grudnia 2022 r. o godz. 11:35.

R. H. (1) przyznał, że usunął wszystkie czaty z aplikacji (...) po uzyskaniu informacji o rozpoczęciu w dniu 29 listopada 2023 r. przeszukania, a przed przekazaniem w dniu 30 listopada 2022 r. aparatu telefonicznego kurierowi w celu dostarczenia go do siedziby spółki.

W dniu 2 grudnia 2022 r. wyjaśnił, iż korzystał on z aparatu telefonicznego, który został mu pokazany przez przeszukujących. Wskazał również, że jest to jedyny telefon, którego używa, zarówno do celów służbowych jak i do celów prywatnych. Telefon ten posiada od ok. 2 lat i używa go wielokrotnie w ciągu każdego dnia. Jednocześnie oświadczył, że w celach służbowych korzysta z aplikacji takich jak: (...), (...) oraz z wysyłania wiadomości SMS. Dodał, że do kontaktów służbowych aplikacji (...) używa setki razy w ciągu dnia, kontaktując się głównie z dystrybutorami produktów marki J.. Rozmowy te odnoszą się m.in., do dostępności towaru, logistyki czy zapytań technicznych.

Ostatni raz R. H. używał przedmiotowego aparatu telefonicznego w dniu 30 listopada 2022 r.. korzystał on z przeglądarki, komunikatora (...) oraz wiadomości SMS. Wspomniał, iż wiedział o trwającym w siedzibie spółki (...) sp. z o.o. przeszukaniu. Oświadczył również, że usunął część prywatnych danych – zdjęć i wiadomości poprzez wylogowanie się z prywatnej poczty na telefonie, z obawy przeglądania jego prywatnych danych, wiadomości i zdjęć. Wyjaśnił, że ze strachu przed czytaniem jego wiadomości na (...) oraz w związku ze stresem z tym związanym, usunął w dniu 29 listopada 2022 r. z aplikacji (...) za pomocą funkcji „ usuń czaty”. Przedmiotowy telefon przekazał kurierowi 30 listopada 2022 r. około godz. 15:00.

W dniu 5 grudnia 2022 r. przeszukujący odebrali dodatkowe wyjaśnienia od R. H., który potwierdził, iż w dniu 29 listopada 2022 r. usunął czaty (prywatne dane) i 30 listopada 2022 r. wysłał telefon.

W kolejnym dniu przeszukania tj. 6 grudnia 2022 J. L. (1) przekazała przeszukującym informację o podjęciu działań dotyczących odzyskania danych z telefonu menadżera sprzedaży R. H. (1), tj o zwróceniu się do pomocy aplikacji W., na adres (...) , o informacje jak odzyskać kopie zapasowe wiadomości, które obejmowałyby konwersacje usunięte w dniu 29 listopada 2022 r. Przekazane dokumenty wskazywały również na skorzystanie przez powoda z pomocy przedsiębiorcy, świadczącego usługi informatyczne, który wyjaśnił mu, że jedynym sposobem na odzyskanie usuniętych wiadomości jest podjęcie próby odzyskania kopii zapasowych czatów. Ostatecznie usunięte przez R. H. (1) dane nie zostały odzyskane

(protokół z przebiegu przeszukania z dnia 20 stycznia 2023 r. wraz z załącznikami i płytami DVD k. 12-28v akt adm., Podpisany protokół wraz z aneksem k. 81-89 akt adm., upoważnienie Prezesa UOKiK z dnia 21 listopada 2022 r. k. 90-95 akt adm., struktura organizacji spółki k. 98 akt adm., wiadomości e-mail dot. (...) k. 99-103v, „Wyjaśnienia dla przedsiębiorców – przeszukania UOKiK” k. 105-114 akt adm.)

Spółka w 2022 r. osiągnęła obrót w wysokości 155 074 550,20 zł , przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi wyniosły 154 591 730,14 zł, zaś zysk netto w 2022 r. wyniósł 16 163 360,36 zł (pismo powoda z dnia 24 maja 2023 r. k. 58-58v akt adm., (...) powoda za rok 2022 k. 65v akt adm.)

Powyższy stan faktyczny, który nie był zasadniczo sporny między stronami, Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dokumentów znajdujących się w aktach administracyjnych (w szczególności w oparciu o protokół przeszukania, oświadczenie J. L. i wyjaśnienia R. H.), a także aktach przedmiotowej sprawy, których wiarygodności i mocy dowodowej żadna ze stron nie kwestionowała, a Sąd nie znalazł podstaw do poddawania w wątpliwość ich prawdziwości.

Sąd pominął na podstawie art. 235 ² § 1 pkt. 2 k.p.c. dowód z zeznań świadka J. L. (1), gdyż z uwagi na to, że osoba ta jest członkiem zarządu spółki, to mogła zostać przesłuchana jedynie w charakterze strony postepowania. Jednocześnie Sąd nie uznał za celowe przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron, gdyż dowód ten ma charakter jedynie posiłkowy, i Sąd przeprowadza go tylko gdy uzna to za potrzebne. Tymczasem okoliczności, na które dowód miałby być przeprowadzany, były w istocie bezsporne lub nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy. W szczególności pozwany organ nie kwestionował faktu, że J. L. (1) przekazała pracownikom informacje o konieczności współpracy z przeszukującymi oraz o konieczności nieusuwania żadnych danych. Nie ma natomiast znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy sytuacja osobista menadżera sprzedaży, gdyż niesporne jest, że menadżer sprzedaży dokonał usunięcia wszystkich danych z komunikatora (...) i ta kwestia jest przedmiotem oceny.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne, a zaskarżona decyzja jest prawidłowa.

Podstawą nałożenia na powoda kary był przepis art. 106 ust. 2 pkt 4 u.o.k.k., zgodnie z którym Prezes UOKiK może nałożyć na przedsiębiorcę w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości stanowiącej równowartość do 50 000 000 euro, jeżeli przedsiębiorca ten choćby nieumyślnie uniemożliwia lub utrudnia rozpoczęcie lub przeprowadzenie przeszukania na podstawie art. 91 lub art. 105n, w tym nie wykonuje obowiązków określonych w art. 105d ust. 1 lub w art. 105e ust. 1.

Istotne dla rozstrzygnięcia sprawy były także następujące przepisy:

⚫

Art. 105n ustawy z o ochronie konkurencji i konsumentów

W sprawach praktyk ograniczających konkurencję, w toku postępowania wyjaśniającego i postępowania antymonopolowego, w celu znalezienia i uzyskania informacji z akt, ksiąg, pism, wszelkiego rodzaju dokumentów lub informatycznych nośników danych, urządzeń oraz systemów informatycznych oraz innych przedmiotów mogących stanowić dowód w sprawie, Prezes Urzędu może przeprowadzić u przedsiębiorcy przeszukanie pomieszczeń i rzeczy, jeżeli istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że wymienione informacje lub przedmioty tam się znajdują (ust 1). Przeprowadzenie przeszukania wymaga zgody sądu ochrony konkurencji i konsumentów, udzielonej na wniosek Prezesa Urzędu. (ust 2). Prezes Urzędu może wystąpić z wnioskiem o zgodę na przeprowadzenie przeszukania w toku postępowania wyjaśniającego wyłącznie, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie poważnego naruszenia przepisów ustawy, w szczególności gdy mogłoby dojść do zatarcia dowodów (ust 3). Sąd ochrony konkurencji i konsumentów wydaje w ciągu 48 godzin postanowienie w sprawie, o której mowa w ust. 2 (ust 4)

⚫

Art. 105d ust. 1 ustawy z o ochronie konkurencji i konsumentów

Kontrolowany, osoba przez niego upoważniona, posiadacz lokalu mieszkalnego, pomieszczenia, nieruchomości lub środka transportu, o których mowa w art. 91 ust. 1, są obowiązani do:

1)  udzielenia żądanych informacji;

2)  umożliwienia wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń oraz środków transportu;

3)  udostępnienia i wydania materiałów, o których mowa w art. 105b ust. 1 pkt 2 (tj. związanych z przedmiotem kontroli akt, ksiąg, wszelkiego rodzaju pism, dokumentów oraz ich odpisów i wyciągów, korespondencji przesyłanej pocztą elektroniczną, informatycznych nośników danych, innych urządzeń zawierających dane informatyczne lub systemów informatycznych, w tym także zapewnienia dostępu do systemów informatycznych będących własnością innego podmiotu zawierających dane kontrolowanego związane z przedmiotem kontroli, w zakresie, w jakim kontrolowany ma do nich dostęp; lub innych przedmiotów mogących stanowić dowód w sprawie),

4)  umożliwienia dostępu do informatycznych nośników danych, urządzeń lub systemów informatycznych, o których mowa w art. 105b ust. 1 pkt 2 (tj. związanych z przedmiotem kontroli akt, ksiąg, wszelkiego rodzaju pism, dokumentów oraz ich odpisów i wyciągów, korespondencji przesyłanej pocztą elektroniczną, informatycznych nośników danych, innych urządzeń zawierających dane informatyczne lub systemów informatycznych, w tym także zapewnienia dostępu do systemów informatycznych będących własnością innego podmiotu zawierających dane kontrolowanego związane z przedmiotem kontroli, w zakresie, w jakim kontrolowany ma do nich dostęp; lub innych przedmiotów mogących stanowić dowód w sprawie), w zakresie informacji zgromadzonych na tych nośnikach, w urządzeniach lub w systemach, w tym do korespondencji przesyłanej pocztą elektroniczną.

Przy czym stosowanie do treści art. 105q ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, powołany przepis art. 105d uokik dotyczący kontroli, stosuje się odpowiednio do przeszukania, o którym mowa w art. 105n.

Odnosząc się do zasadniczej kwestii, tj. postawionego powodowi zarzutu utrudniania przeszukania, to przedstawione powyżej regulacje prawne, odniesione do stanu faktycznego ustalonego w sprawie niniejszej, pozwalają jednoznacznie stwierdzić, że usunięcie przez R. H. (1) konwersacji w komunikatorze (...) zapisanych w telefonie komórkowym wykorzystywanym do celów służbowych stanowiło, co najmniej utrudnianie przeprowadzenia przeszukania, o jakim mowa w art. 106 ust 2 pkt 4 uokik.

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że przeszukanie jest najbardziej dotkliwym sposobem zbierania informacji przez organ ochrony konkurencji, gdyż istotnie ingeruje w sferę tajemnic i prywatności przeszukiwanego podmiotu. Dlatego też jego przeprowadzenie zastrzeżone jest tylko dla najcięższych naruszeń prawa konkurencji i może być dokonane jedynie za zgodą Sądu. Ingerencja w prawo do prywatności jest jednak uzasadniona niezbędnością ochrony interesu publicznego, gdyż zapewnienia efektywność przestrzegania prawa konkurencji. Od skuteczności dokonywanego przeszukania zależy w istocie możliwość postawienia zarzutu podmiotom, które naruszają reguły konkurencji, a więc utrudnianie przeszukania może zniweczyć możliwość wykrycia praktyk antykonkurencyjnych. Zatem obawa o zatarcie dowodów musi determinować nie tylko cel przeszukania, ale i sposób jego przeprowadzania, a więc wpływać na poszczególne decyzje przeszukujących i oczekiwania wobec przeszukiwanych.

W sprawie niniejszej było niewątpliwe, że organ uzyskał zgodę Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na przeszukanie wszelkich pomieszczeń i rzeczy (...), w celu umożliwienia pozyskania dowodów na okoliczność stosowania praktyk ograniczających konkurencję, w szczególności dowodów umożliwiających ustalenie, czy w związku z działalnością przedsiębiorców zajmujących się obrotem produktami marki J. mogło dojść do naruszenia przepisów u.o.k.k. lub TFUE, dotyczących zakazu zawierania niedozwolonych porozumień, których celem lub skutkiem jest ograniczenie konkurencji.

Prezes UOKiK był więc na tej podstawie też uprawniony do przeszukania zawartości telefonu komórkowego R. H. (1) wykorzystywanego do celów służbowych, który w spółce (...) był zatrudniony na stanowisku kierownika sprzedaży, a spółka zobowiązana do udostępnienia telefonu, na podstawie art. 105d ust 1 pkt 4 u.o.k.k. (o czym niżej).

Jeżeli zatem organ w toku przeszukania został pozbawiony dostępu do pełnej zwartości telefonu (wykorzystywanego przez pracownika spółki w sprawach służbowych), poprzez usunięcie konwersacji w komunikatorze (...) zapisanych w telefonie komórkowym, to niewątpliwie stanowiło to utrudnianie przeszukania. Skoro bowiem organ został umocowany postanowieniem Sądu do przeszukania wszystkich rzeczy spółki (...), a skutkiem działania pracownika tej spółki został pozbawiony możliwości wglądu do wiadomości znajdujących się w aplikacji (...) na telefonie, to nie można mieć wątpliwość, że działanie to wręcz uniemożliwiało, a nie tylko utrudniało przeszukanie informacji zapisanych w aplikacji zainstalowanej na telefonie.

Przy czym dla ustalenia, że nastąpiło utrudnianie przeszukania bez znaczenia jest, czy usunięte informacje stanowiły istotny dowód w sprawie naruszenia konkurencji, czy też nie miały istotnego znaczenia dla tej kwestii. Istotą jednego z obowiązków przeszukiwanego w toku przeszukania, wyrażonego w art. 105d ust 1 pkt 4 u.o.k.k., jest bowiem udostępnienie urządzeń i nośników danych i informacji zgromadzonych na tych nośnikach i urządzenia, a tymi nośnikami w dzisiejszej rzeczywistości są oczywiście także telefony komórkowe.

W myśl powołanego art. 105d ust 1 pkt 4 u.o.k.k. przeszukiwany przedsiębiorca jest obowiązany do umożliwienia dostępu do informatycznych nośników danych, urządzeń lub systemów informatycznych, innych urządzeń zawierających dane informatyczne w zakresie w jakim przeszukiwany ma do nich dostęp, w zakresie informacji zgromadzonych na tych nośnikach, w urządzeniach lub w systemach, w tym do korespondencji przesyłanej pocztą elektroniczną.

Z obowiązkiem przeszukiwanego skorelowane jest uprawnienie organu do żądania udostępnienia związanych z przedmiotem przeszukania urządzeń zawierających dane informatyczne (art. 105b ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 105q pkt 1 u.o.k.k.) .

W ocenie Sądu R. H. (1), podejmując czynności opisane w stanie faktycznym uniemożliwiające przeprowadzenie przeszukania zawartości telefonu, działał właśnie przeciwko treści przepisu art. 104d ust. 1 pkt 4 u.o.k.k..

Ocena zachowania R. H. (1) jako utrudniania przeszukania jest niewątpliwa także dlatego, że został on poinformowany po rozpoczęciu przeszukania przez członka zarządu (...), aby współpracował z przedstawicielami UOKiK w toku przeszukania i nie usuwał żadnych danych. Zatem dla R. H. (1) musiało być także oczywiste, że zakaz ten obejmuje służbowy telefon, na którym były zapisane informacje związane z działalnością zawodową powoda w ramach zatrudnienia w (...).

Posiadanie przez R. H. informacji o trwającym przeszukaniu i wyartykułowany zakaz usuwania danych, pozwala na uznanie, że R. H. (1) działał w warunkach umyślności, skoro usuwając dane wiedział, że w spółce dokonywane jest przeszukanie, a jednocześnie otrzymał jasny komunikat ze strony osób zarządzających w spółce, aby nie usuwać żadnych danych. Musiał mieć więc świadomość bezprawności usuwania czatów z aplikacji (...) zainstalowanej na telefonie, szczególnie, że jak wskazywał powód, pracownik ten wcześniej uczestniczył także w szkoleniu compliance dotyczącym ryzyk związanych z naruszeniem prawa konkurencji, którego przedmiotem były też kwestie związane z przeszukaniem dokonywanym przez UOKiK. Przy czym usuwając z telefonu zawartość czatów w komunikatorze (...) R. H. (1) liczył się z tym, że jego telefon może być także przedmiotem przeszukania przez przedstawicieli UOKiK, skoro jak wyjaśnił, motywem usunięcia danych była obawa ujawnienia treści prywatnych, także zawartych w tym komunikatorze.

Dodatkowo należy także wskazać, że z komunikatora (...) zostały usunięte wszystkie czaty z aplikacji, a więc zarówno służbowe jak i prywatne. Nie sposób jednak uznać za prawdopodobne, że było to podyktowane ochroną prywatności, gdyż na czatach związanych z działalnością zawodową, a więc np. czatach z handlowcami R. H. (1) nie umieszczał zapewne tego typu treści, których ujawnienie także przeszukującym mogłoby stanowić szczególną ingerencję w prywatność R. H.. Oczywiste jest bowiem, że bardzo osobistych, szczególnie wrażliwych danych nie umieszcza się w czatach dotyczących działalności zawodowej. Gdyby zatem rzeczywistą wolą R. H. (1) było usunięcie tylko wrażliwych prywatnych danych, to mógł dokonać selekcji wiadomości usuwanych z aplikacji, szczególnie, że aplikacja (...) posiada funkcjonalność usuwania pojedynczych czatów, czy czatów grupowych. Nie było więc racjonale usuwanie wszystkich wiadomości z tej aplikacji, po to tylko aby ochronić przed przeszukującymi wiadomości prywatne.

W tych okolicznościach należy przyjąć, odwołując się do zasad logiki i doświadczenia życiowego, że to właśnie informacje o rozpoczętym przeszukaniu i świadomość R. H. (1), że w aplikacji (...) znajdują się dowody na naruszenie konkurencji, mogły skłonić go do podjęcia czynności „czyszczenia telefonu” z niepożądanych dowodów. Takie z kolei działanie kierunkowe z pewnością obarczone jest winą umyślną.

W tym miejscu należy podkreślić, że dla ustalenia, że nastąpiło utrudnianie przeszukania bez znaczenia jest, czy istotnie jakiekolwiek dowody zostały faktycznie usunięte (podobnie w wyroku TSUE z 15.12.2010 w sprawie (...) T-141/08 uznano, że dla uznania, że nastąpiło utrudniania przeszukania nie jest wymagane wykazanie, że dane zostały zmanipulowane lub usunięte). Zatem okoliczność, że przeszukujący ostatecznie nie stwierdzili usunięcia z telefonu dowodów na zawarcie zakazanego prawem porozumienia nie jest istotna dla kwalifikacji zachowania jako utrudniania czynności przeszukania.

Na marginesie tylko, w kwestii ochrony informacji o charakterze osobistym, to należy odnotować, że przeszukanie bezsprzecznie zawsze stanowi ingerencję w prawo przeszukiwanego do prywatności, ale ingerencja taka jest uzasadniona niezbędnością ochrony interesu publicznego, a więc jest niezbędna i proporcjonalna do realizowanego celu. Dla przeszukiwanych przedsiębiorców istnieją natomiast ustawowe gwarancje przed arbitralnością działania organu w ramach przeszukania. Po pierwsze przeszukanie odbywa się zawsze za uprzednią zgodą sądu, a przeszukiwanemu przedsiębiorcy przysługuje na nie zażalenie, po drugie przepisy ustawy stanowią szereg ograniczeń dla organu w toku przeszukania, po trzecie istnieje środek zaskarżenia samych czynności przeszukania w jego trakcie, co może skutkować interwencją Sądu w tok przeszukania, a nawet upadkiem dowodów zebranych w sposób nielegalny (zażalenie na czynności przeszukania).

Zatem nawet, gdyby R. H. (1) mógł mieć obiekcje, że Prezes UOKiK nie zapewnił mu wystarczających gwarancji prawa do ochrony prywatności, to należy mieć na uwadze, że kontrolę nad prawidłowym przebiegiem postępowania administracyjnego i tym samym działaniem Prezesa UOKiK sprawuje SOKiK. To rolą Sądu jest zapewnienie przeszukiwanemu gwarancji prawnych w sytuacji, gdyby nie zostały one zapewnione przez organ w toku przeszukania. Już tylko na marginesie można poddać pod rozwagę wnioskowanie, że nawet stosowany odpowiednio art. 225 § 1 i 2 kpk (w zw. z art. 105q pktt 3 uokik) nie daje możliwości wyłączenia od przeszukania dokumentów o charakterze osobistym, których przeszukiwany jest posiadaczem, autorem lub adresatem, gdyż przekazanie takich dowodów sądowi bez ich odczytywania w opieczętowanym opakowaniu, nie dotyczy sytuacji, gdy posiadaczem tych dokumentów jest osoba, wobec której istnieje podejrzenie popełnienia przestępstwa (tu odpowiednio naruszenia prawa konkurencji, a więc taka wobec której sąd wydał zgodę na dokonanie przeszukania, bo tylko w takich sytuacjach zgoda jest wydawana (dosłownie „podejrzana o popełnienie przestępstwa”).

Także argumenty dotyczące osobistego charakteru danych i usunięcia ich przez pracownika w celu ochrony prywatności, z powołaniem na art. 28 kk, a więc działanie w uzasadnionym przekonaniu, że korespondencję można usunąć z tej racji, że pochodziła z prywatnego komunikatora pracownika, nie mogły stanowić podstawy do wyłączenia w sprawie odpowiedzialności spółki za utrudnianie przeszukania.

W kontekście tego zarzutu powoda celowe jest odwołanie do dokonanej przez Sąd Najwyższy wykładni zachowania standardów przewidzianych dla spraw karnych (w szczególności w odniesieniu do prawa do obrony), do spraw w których nakładane są dolegliwe sankcje pieniężne o charakterze karnoadministracyjnym (także za delikty w zakresie prawa konkurencji). Według jednoznacznych poglądów wyrażonych w tej kwestii m.in. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 stycznia 2011 r. sygn. akt III SK 32/10 (też wyroki Sądu Najwyższego z 14 kwietnia 2010 r. sygn. akt III SK1/2010; z 1 czerwca 2010 r. sygn. akt III SK 5/2010; z 21 września 2010 r. sygn. akt III SK 8/2010; z 4 listopada 2010 r. sygn. akt III SK 21/2010) należy przyjąć, że zapewnienie standardów prawa karnego nie oznacza z oczywistych względów ani konieczności, ani możliwości recypowania do tego typu spraw instytucji prawa karnego materialnego, czyli że standard ten jest odnoszony do kwestii proceduralnych, a nie materialnoprawnych.

Zatem brak było podstaw do uznania trafności powyższego zarzutu, skoro powołany przepis prawa karnego nie mógł znaleźć zastosowania w sprawie niniejszej.

Kontynuując rozważania w kwestii winy, to o ile zachowanie R. H. (1) należało ocenić jako zachowanie umyślne i celowe, to jednak zdaniem Sądu nie sposób w ten sam sposób ocenić zachowania spółki.

Przy winie umyślnej (łac. dolus) podejmowane działanie nie jest tylko wynikiem niedbalstwa, a więc niedołożenia należytej staranności, jak ma to miejsce w przypadku winy nieumyślnej, ale jest to świadome działanie, nastawione na utrudnienie przeszukania. Nota bene w świetle wyroków Trybunału Sprawiedliwości UE zapadłych na tle traktatowych zakazów naruszania reguł konkurencji, umyślne naruszenie jest nie tylko wtedy gdy przedsiębiorstwo świadomie dopuszcza się naruszenia zakazu, ale też wówczas gdy przedsiębiorstwo nie mogło być nieświadome, iż zachowanie miało na celu naruszenie reguł konkurencji.

Zdaniem Sądu w odniesieniu do samej spółki nie można jednak przyjąć działania w warunkach umyślności, gdyż brak jest dowodów w sprawie, aby mogła celowo wpływać na działania R. H. (1). Spółka wykazała bowiem, że podjęła działania zmierzające do poinformowania pracownika przebywającego poza siedzibą firmy o trwającym przeszukaniu, ale także poinstruowała go o obowiązku współpracy z przeszukującymi oraz o nieusuwaniu danych.

Takie zachowanie spółki wskazuje, że nie było jej wolą celowe działanie, ze szkodą dla trwającego przeszukania lub brak chęci współpracy z przeszukującymi, co zdaniem Sądu wyklucza w sprawie niniejszej przypisanie spółce winy umyślnej. Przy czym penalizacji przewidzianej w art. 106 ust 2 pkt 4 uokik podlega utrudnianie przeszukania, chociażby miało charakter nieumyślny.

Niewątpliwe jest jednak, że (...) ponosi odpowiedzialność za zachowanie swoich pracowników , nawet wówczas, gdy samej spółce nie można przypisać winy umyślnej w utrudnianiu przeszukania.

Przy czym, jak słusznie ocenił Prezes UOKiK, brak wiedzy, zgody czy upoważnienia (...) co do usunięcia przez pracownika konwersacji z aplikacji (...) na telefonie, wykorzystywanym w celach służbowych, nie wyłącza odpowiedzialności (...) za powyższe działania, stanowiące utrudnianie przeszukania, właśnie dlatego, że R. H. podejmował czynności zawodowe na rzecz (...), będąc jej pracownikiem.

Powszechnie przyjmuje się w doktrynie i orzecznictwie, że w prawie konkurencji dla przypisania przedsiębiorcy odpowiedzialności za działania osób upoważnionych do działania w jego strukturze, nie jest konieczne spełnienie przesłanki wiedzy czy akceptacji takich działań przez przedsiębiorcę. Brak jest także podstaw do odstąpienia od tej zasady przy odpowiedzialności przedsiębiorcy za utrudnianie przeszukania, zaś orzecznictwo sądowe dostarcza przykładów potwierdzających obowiązywanie tej zasady także w sprawach dotyczących utrudniania przeszukania. Na gruncie krajowym Sąd Najwyższy zaaprobował powyższy pogląd w sprawie (...) (wyrok z 21 kwietnia 2016 r. w sprawie III SK 23/15), w której za usunięcie przez pracownika pliku z dysku komputera, odpowiedzialność została przypisana pracodawcy, u którego trwała kontrola. Podobnie orzekł TSUE w sprawie E.ON Energie AG przeciwko Komisji Europejskiej w wyroku z 15 grudnia 2010 r., T-141/08 i następnie w wyroku z 22 listopada 2012 r., C-89/11P, w których uznał, że możliwe jest przypisanie odpowiedzialności przeszukiwanemu przedsiębiorcy za uszkodzenie pieczęci przez osoby zależne (upoważnione) od przeszukiwanego przedsiębiorcy ( sporna pieczęć została złamana a ze względu na sprawowaną przez E.ON Energie w kontrolowanym budynku władzę organizacyjną, należy obciążyć ją odpowiedzialnością za złamanie pieczęci).

Zatem to przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność zarówno gdy naruszenia dopuściły się osoby zarządzające spółką i działające w jej imieniu, ale też gdy naruszenie jest wynikiem zachowania osób działających na rzecz przedsiębiorcy w ramach swoich czynności zawodowych (np. pracowników) i to nawet gdy działają one bez wiedzy osób zarządzających (brak świadomości reprezentantów przedsiębiorcy o niedozwolonym zachowaniu pracowników nie stanowi przesłanki wyłączającej odpowiedzialność samego przedsiębiorcy, tak TSUE m.in. w wyroku z 7 czerwca 1983r w sprawach połączonych 100-103/80 (...) i inni przeciwko Komisji Europejskiej

Przyjęcie powyżej zasady odpowiedzialność przedsiębiorcy za osobę działającą w jego strukturze, która zachowała się w sposób niedozwolony, jest gwarantem skuteczności ochrony konkurencji i eliminowania praktyk ją naruszających.

Dlatego też przedsiębiorca nie może zwolnić się z tej odpowiedzialności z powołaniem się także na brak winy w nadzorze lub brak winy w wyborze, gdyż przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność karnoadministracyjną za działanie wszystkich osób pozostających w sferze jego wpływu, a także za dyscyplinę i organizację pracy w swoim zakładzie. Również sposób zorganizowania przedsiębiorstwa na wypadek przeszukania pozostaje wyłącznie wewnętrzną sprawą przedsiębiorcy. Jest on więc odpowiedzialny nie tylko za odpowiednie poinformowanie osób działających w jego imieniu o ciążących na nich powinnościach, ale także za następne odpowiednie wyegzekwowanie, by osoby te zastosowały się do przedstawionych obowiązków i swoim działaniem nie utrudniały przebiegu przeszukania.

Należy podkreślić, że do odpowiedzialności karnoadministracyjnej przedsiębiorcy nie znajdują zastosowania przepisy kodeksu cywilnego dotyczące winy w wyborze (art. 429 k.c. ) czy w winy w nadzorze (art. 427 k.c.), na które spółka wskazywała jako podstawą wyłączenia własnej odpowiedzialności, gdyż regulacje te znajdują zastosowanie wyłącznie do zobowiązań cywilnych. Tymczasem odpowiedzialność za utrudnianie przeszukania regulują przepisy prawa administracyjnego, zaś karanie za delikty administracyjne pozostaje w domenie prawa publicznego, a nie cywilnego. Dlatego powód nie mógł zwolnić się od odpowiedzialności o charakterze administracyjnym z powołaniem się na regulacje prawa cywilnego, które mogę znaleźć zastosowanie dla zwolnienia od odpowiedzialności jedynie w prawie zobowiązań (a więc w stosunkach cywilnych).

Reasumując, opisane w stanie faktycznym zachowanie R. H. (1), za którego odpowiedzialność ponosi zatrudniający go przedsiębiorca czyli powód, wyczerpuje znamiona czynu zagrożonego karą pieniężną, o której mowa w art. 106 ust. 2 pkt 4 uokik.

Zgodnie z przywołanym art. 106 ust. 2 pkt 4 u.o.k.k., Prezes Urzędu może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości stanowiącej równowartość do 50 000 000 euro, jeżeli przedsiębiorca ten choćby nieumyślnie uniemożliwia lub utrudnia rozpoczęcie lub przeprowadzenie przeszukania, w tym nie wykonuje obowiązków określonych w art. 105d ust. 1 u.o.k.k.

Wprawdzie przepis art. 106 uokik wskazuje na fakultatywność wymierzania kar, niemniej jednak odstąpienie od nałożenia kary powinno następować w wyjątkowych przypadkach, gdy nawet wymierzenie kary w wysokości symbolicznej stanowiłoby dla przedsiębiorcy znaczącą dolegliwość, pozostającą w rażącej sprzeczności ze stopniem winy przedsiębiorcy oraz bagatelnością stwierdzonego naruszenia. W niniejszej sprawie sytuacja taka nie miała miejsca.

Za wymierzeniem przedsiębiorcy kary przemawia nie tylko okoliczności, że kara pieniężna ma spełniać swoistego rodzaju funkcję represyjną, ale przede wszystkim wychowawczą i prewencyjną, co oznacza, że kara ma zapobiegać podejmowaniu zakwestionowanych zachowań w przyszłości przez tego samego przedsiębiorcę (prewencja indywidualna), ale także innych przedsiębiorców (prewencja ogólna). Zdaniem Sądu, odstąpienie w sprawie niniejszej od wymierzenia kary mogłoby nie przynieść pożądanych skutków, w szczególności stanowić sygnał dla przedsiębiorców, że elementarne utrudnianie przeszukania, które może stanowić istotną przeszkodę do ujawnienia naruszenia prawa konkurencji, może popłacać.

Decyzja organu o nałożeniu kary na powoda leży więc w publicznym interesie, o jakim mowa w art. 1 uokik i ma na celu zapobieganie sytuacjom, w których przedsiębiorcy poprzez utrudnianie przeszukania uniemożliwiają realizację zadań ustawowych Prezesa UOKIK, w tym wykrywania antykonkurencyjnych zachowań przedsiębiorców i ich eliminowania z obrotu gospodarczego.

Sąd w pełni podziela zatem ocenę pozwanego, co do zasadności orzeczenia kary, ale także co do jej wysokości, natomiast za niezasadny uznaje zarzut powoda, iż wymierzona kara jest rażąco wygórowana.

Odnośnie wysokości wymierzonej kary, to kluczowy jest przepis art. 111 ust. 1 pkt 3 u.o.k.k., zgodnie z którym Prezes Urzędu ustalając wysokość nakładanej kary pieniężnej uwzględnia w szczególności okoliczności naruszenia przepisów ustawy oraz uprzednie naruszenie przepisów ustawy, a także wpływ naruszenia na przebieg i termin zakończenia postępowania. Ponadto art. 111 ust. 2 u.o.k.k. przewiduje, że ustalając wysokość kar pieniężnych Prezes Urzędu bierze pod uwagę okoliczności łagodzące lub obciążające, które wystąpiły w sprawie.

W ocenie Sądu, ze względu na wagę naruszenia, które należy oceniać jako niewątpliwe pogorszenie stanu porządku publicznego, mogące w konsekwencji prowadzić do uniknięcia odpowiedzialności za naruszenie zakazu zawierania niedozwolonych porozumień, należało uznać, że było to bardzo poważne naruszenie i to niezależnie od jego rzeczywistego wpływu na ostateczny wynik postępowania antymonopolowego.

Przedstawione wyżej zdarzenia i ich analiza wskazują, że charakter naruszenia był rażący, gdyż zachowanie R. H. (1) mogło uniemożliwić skuteczne i efektywne zdobycie dowodów na naruszenie przez przedsiębiorcę zakazu zawierania antykonkurencyjnych porozumień i w efekcie spowodować uniknięcie odpowiedzialności karnoadministracyjnej za naruszenia prawa konkurencji. Jakkolwiek zachowanie R. H. (1) nie uniemożliwiło ostatecznie postawienia zarzutu powodowi i nałożenia na (...) kary pieniężnej, gdyż pozyskano z innych urządzeń dowody na zawarcie porozumienia, to jednak działanie R. H. zmierzało w tym kierunku, że mogło organ pozbawić tych dowodów, lub co najmniej utrudnić ich zdobycie.

Odnośnie wysokości nałożonej kary, to zdaniem Sądu, kara pieniężna nałożona na powoda zaskarżoną decyzją, pozwala skutecznie ukarać nielegalne zachowanie powoda w sposób dla niego odczuwalny i wystarczająco odstraszający. Dla realizacji odstraszającej funkcji kary pieniężnej, konieczne jest bowiem, aby stanowiła ona realnie odczuwalną dolegliwość, a więc też adekwatną do potencjału gospodarczego, jaki posiada przedsiębiorca. Jeśli więc przedsiębiorca o takich obrotach, jakie wykazywał powód, otrzymałby karę na poziomie znacznie niższym, której uiszczenie nie byłoby nadmiernie odczuwalne i nie niosłoby ze sobą dolegliwości finansowej, to kara taka nie odniosłaby pożądanego rezultatu prewencyjnego. Zdaniem Sądu jedynie odczuwalna dla przedsiębiorcy wysokość kary pieniężnej zapewnia zdolność do odstraszania od naruszania obowiązków zabezpieczonych tego rodzaju sankcją. Przy czym kara nałożona na powoda stanowi jedynie (...) całkowitego obrotu spółki osiągniętego w 2022 r. Zatem mimo tego, że kara nominalnie wydaje się być surowa, to dla powoda nie jest nadmiernie wygórowana ze względu na jego pozycję rynkową i możliwości finansowe, a konsekwencji w kontekście obrotów (...) należy ją uznać za adekwatną do zarzuconego działania. Warto jednocześnie dodać, że maksymalna wysokość kary, jaka została przewidziana za utrudnianie przeszukania, wskazuje na jej wyjątkową surowość, co zdaniem Sądu jednoznacznie świadczy, że wolą ustawodawcy było uznanie, że tego typu naruszenia są wysoce niepożądane i stąd można nawet mówić o swoistym penalnym charakterze owej kary.

Kara w odczuwalnej dla przedsiębiorcy wysokości, jak ta wymierzona w sprawie niniejszej, realizuje zdaniem Sądu funkcję odstraszającą, która ma zapobiec aby zarówno powód w sprawie niniejszej jaki i inne przedsiębiorstwa nie uznawały, że korzystne jest dla nich usunięcie dowodów, w celu uniemożliwienia wykazania naruszenia prawa materialnego zagrożonego surowszą sankcją.

W tym miejscu należy zastrzec, że wysokość kary jest także adekwatna, jeśli pod uwagę zostanie wzięta aktualna w chwili orzekania regulacja odnosząca się do kary maksymalnej, która przewiduje, że kara może wynieść maksymalnie 3% obrotu przedsiębiorcy, co w sprawie niniejszej przekłada się na wartość ponad (...) mln zł. Zgodzić się przy tym należy z organem, że jakkolwiek wysokość kary maksymalnej uległa obniżeniu, to jednak zasady wymiaru kary nie uległy zmianie, a więc przy ustalania wysokości kary w sprawie indywidulanej brane są pod uwagę te same okoliczności. Zatem także na gruncie aktualnie obowiązujących przepisów dotyczących kary maksymalnej, wysokość wymierzonej kary w stosunku do rozmiaru przedsiębiorstwa jako takiego ma charakter proporcjonalny.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że szczególnie ciężki charakteru naruszenia, skutkiem którego było uniemożliwienie zapoznania się przez organ z rozmowami prowadzonymi przez pracownika spółki (...) z handlowcami na komunikatorze (...), rozmiar przedsiębiorstwa powoda (w szczególności znaczne obroty), a także konieczności zapewnienia wystarczająco odstraszającego skutku kary, wskazują, że wymierzona kara pieniężna jest adekwatna i proporcjonalna do stwierdzonego utrudniania przeszukania przez powoda.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, że kara w ustalonej przez Prezesa UOKiK wysokości nie jest nadmiernie wygórowana, a jednocześnie spełni opisane wyżej cele, tj. będzie stanowić przestrogę przed utrudnianiem przeszukania zarówno dla samego powoda, ale i dla innych przedsiębiorców i zniechęci do naruszania prawa.

Odnosząc się do zarzutu powoda, że kara nie odzwierciedla faktu braku umyślnego działania po stronie spółki, to należy stwierdzić, że organ mimo ustalenia, że spółka działała w warunkach umyślności, ustalając karę pieniężną w kwocie 1 mln zł nie wziął pod uwagę tej okoliczności jako wpływającej na wysokość kary, czy też ją podwyższającej. Organ wymierzając karę pieniężną wskazał bowiem, ze spełniona została przesłanka chociażby nieumyślnego naruszenia utrudniania przeszukania.

Tymczasem umyślność naruszenia może być traktowana jedynie jako okoliczność obciążająca, a przyjętej winy umyślnej spólki, organ tak nie potraktował. Zatem odmienna ocena Sądu, że spółka nie działała w warunkach umyślności nie mogła także wpłynąć na wymiar ustalonej przez organ kary, skoro organ z tego powodu nie podwyższył kary. Ponadto Sąd stoi na stanowisku, że kara ustalona w zaskarżonej decyzji jest proporcjonalna do ustalonego naruszania prawa, nawet przy przyjęciu, że spółce nie można przypisać winy umyślnej. W tej kwestii należy dodatkowo przywołać pogląd Sądu Najwyższego, który Sąd w składzie niniejszym podziela, wyrażony w wyroku z 15 maja 2014 r. w sprawie o sygn. III SK 54/13 (Legalis), w którym trafnie wskazano, że „ w ramach postępowania odwoławczego (…) Sąd jest także władny samodzielnie dostosować poziom ostatecznie wymierzanej kary pieniężnej do ustalonych w sprawie okoliczności, z uwzględnieniem funkcji kar pieniężnych oraz przesłanek wymiaru kary określonych w ustawie, bądź wynikających z ogólnych zasad prawa, regulacji konstytucyjnych, czy zobowiązań prawnomiędzynarodowych. Sąd nie jest przy tym związany praktyką Prezesa Urzędu i wypracowanym przez niego sposobem dochodzenia do ustalenia wysokości kary pieniężnej. W zależności od okoliczności sprawy może inaczej rozłożyć akcenty, a nawet przypisać większe lub mniejsze znaczenie poszczególnym elementom wpływającym na ostateczny wymiar kary pieniężnej”.

Zatem nawet w sytuacji, gdy zachowania spółki nie można ocenić jako intencjonalnie nakierowanego na utrudnianie przeszukania, okoliczność ta nie musi być traktowane jako okoliczność wpływająca na obniżenie kary pieniężnej. Zdaniem Sądu znaczącą wagę należy bowiem przypisać ogólniej szkodliwości utrudniania przeszukania i prewencyjnej funkcji kary, ze względu na celową ochronę interesu publicznego, którym należy się kierować w sprawach tego rodzaju.

Dodatkowo należy wskazać, że także w powołanym orzeczeniu w sprawie (...), TSUE podkreślił, iż nawet fakt, że utrudnianie przeszukania nie nastąpiło w wyniku umyślnego działania, nie stanowi okoliczności łagodzącej.

Sąd podziela także ocenę Prezesa UOKiK, że w sprawie nie wystąpiła żadna okoliczność łagodząca, która pozwoliłaby zmiarkować karę.

W szczególności zdaniem Sądu fakt, że działanie przeszukiwanego nie doprowadziło ostatecznie do faktycznych negatywnych skutków, w szczególności nie udaremniło możliwości postawienia spółce zarzutu naruszenia prawa konkurencji, gdyż inne dowody potwierdziły ten zarzut, nie może być potraktowane jako okoliczność łagodząca, która powinna wpłynąć na obniżenie ustalonej kary. Po pierwsze dla uznania, że nastąpiło utrudnianie przeszukania nie jest konieczne ustalenie, że działanie przeszukiwanego przedsiębiorcy wywarło negatywny skutek, o czym wyżej. Natomiast ustalenie, że skutek taki nastąpił należałoby potraktować jako okoliczność obciążającą. Zasadniczo bowiem żaden przedsiębiorca nie powinien utrudniać przeszukania, gdyż już samo to zachowanie jest zakazane, ale jeśli dodatkowo utrudnianie to wpłynie na tok przeszukania lub rzeczywiście je uniemożliwi, to jest to tym bardziej naganne i powinno skutkować podwyższeniem kary. Podobnie rzecz się ma w odniesieniu do wcześniejszego naruszania przepisów, tzw. recydywy antymonopolowej, gdyż wystąpienie tej okoliczności prowadzić może jedynie do podwyższenie wymiaru kary, ale nie uzasadnia obniżenia kary. Jako standard prawidłowego zachowania przyjąć bowiem należy stan, w którym przedsiębiorca nie dopuszcza się deliktów antymonopolowych, a zatem wcześniejsze prawidłowe zachowanie, którym przedsiębiorca nie narusza przepisów, nie może być nagradzane obniżeniem kary w sytuacji naruszenia obowiązujących standardów.

Także ewentualne odwrócenie skutków działania , które zostało uznane za utrudnianie przeszukania, nie ma znaczenia dla samej kwalifikacji prawnej czynu i stwierdzenia odpowiedzialności przedsiębiorcy.

Bez znaczenia zatem dla wymiaru kary były również podjęte przez powoda czynności zmierzające do odzyskania usuniętych przez R. H. (1) plików z konwersacji, w szczególności nie mogły one także stanowić okoliczności łagodzącej. Po pierwsze należy stwierdzić, że wysiłki te podejmowane były w ramach wykonywania przez (...) jej prawa do obrony, a po wtóre, zważywszy, że czynności te okazały się bezskuteczne, to nie wpłynęły w żaden sposób na tok postępowania. Działanie takie nie mogło więc zostać uznane za współpracę z organem, zmierzającą do usunięcia skutków wcześniejszego, naruszającego prawo, działania.

Powoływana przez spółkę ścisła współpraca (...) z Prezesem Urzędu w trakcie i po przeszukaniu, w ramach której spółka niezwłocznie wykonywała polecenia przeszukujących i dostarczała żądane informacje, także nie może być potraktowana jako okoliczność łagodząca. Zdaniem Sądu przeszukiwany podmiot wykonywał wszystkie czynności w ramach obowiązków wynikających z przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zarówno tych dotyczących przeszukania, jak i ogólnych przepisów postępowania przed Prezesem UOKiK, za uchybienie którym grozi odpowiedzialność karnoadministracyjna. Zatem nie sposób ocenić zachowania spółki spełniającego wymagania przepisów jako nadzwyczajnej okoliczności, która uzasadnia obniżenie kary pieniężnej z tego powodu.

Również osobiste motywy usunięcia wiadomości przez R. H. (1), które zdaniem Sądu nie były ani wiarygodne ani logiczne (o czym wyżej), nie mogły stanowić podstawy dla miarkowania kary. W szczególności dlatego, że działania te były jednocześnie ukierunkowane na pozbawienie przeszukujących dostępu do wszystkich czatów, nie tylko o charakterze osobistym, a jednocześnie prowadziły do usunięcia danych informatycznych, które mogły stanowić dowód w sprawie naruszenia prawa konkurencji. Tym bardziej, że postawienie ostatecznie spółce zarzut zawarcia niedozwolonego porozumienia, potwierdzone wydaniem decyzji i nałożeniem kary pieniężnej, wskazuje, że R. H. (1) mógł mieć interes w tym, by Prezes Urzędu nie dowiedział się o sposobie współpracy powoda z innymi przedsiębiorcami, co mogło być ustalone w oparciu o informacje znajdujące się w aplikacji (...).

Natomiast fakt, że w trakcie przeszukania nie dostrzeżono innych nieprawidłowości poza usunięciem danych z telefonu R. H. (1), również nie może stanowić podstawy do zmniejszenia kary za stwierdzone utrudnianie przeszukania dlatego, że gdyby doszło do dalszego utrudniania przeszukania, to konieczne byłoby także jego penalizowanie. Normą prawidłowego zachowania jest bowiem nieutrudnianie przeszukania i taka postawa nie może być karana, ale też brak utrudniania w szerszym zakresie nie może stanowić okoliczności łagodzącej.

Podobnie Sąd nie znalazł podstaw do uznania, że przeprowadzenie w spółce szkolenia dotyczącego kwestii compliance w 2020 r. nie powoduje ani wyłączenia odpowiedzialności przedsiębiorcy za ewentualne naruszenia przepisów prawa, ani też nie może stanowić podstawy do zmniejszenia kary pieniężnej. Celem wszystkich szkoleń jest dostarczenie wiedzy dla wszystkich osób w organizacji, w szczególności także nakierowanej na to, aby przedsiębiorca działał zgodnie z prawem, a w konsekwencji nie ponosił odpowiedzialności za naruszenia prawa. Zatem celem szkoleń typu compliance jest zwiększenie wiedzy o zachowaniach naruszających konkurencję i ich potencjalne wyeliminowanie, co jednak nie może stanowić podstawy do zwolnienia z odpowiedzialności w razie naruszenia konkurencji. Po pierwsze brak podstaw prawnych do takiej konkluzji, a po wtóre przejęcie, że przeprowadzenie szkoleń mogłoby stanowić okoliczność łagodzącą, mogłoby prowadzić do sytuacji instrumentalnego wykorzystywania szkoleń w celu łagodniejszego potraktowania naruszenia prawa materialnego. Gdy tymczasem okoliczność świadomego i celowego naruszenia konkurencji, w sytuacji gdy wszyscy w organizacji posiadają wiedzę o zagrożeniach naruszenia prawa konkurencji i konsekwencjach takiego naruszenia, powinna stanowić okoliczności uzasadniająca przypisanie winy umyślnej i podwyższenia kary z tego tytułu.

Z tych wszystkich względów, na podstawie art. 479 ^31a § 1 k.p.c., Sąd oddalił odwołanie.

O obowiązku zwrotu przez powoda, jako strony przegrywającej proces, kosztów poniesionych przez jego przeciwnika - Prezesa UOKiK, który proces wygrał, Sąd orzekł w oparciu o przepis art. 98 k.p.c. Kosztami tymi w sprawie niniejszej były koszty zastępstwa procesowego, świadczonego przez zawodowego pełnomocnika w stawce minimalnej przewidzianej dla postępowań przed SOKIK ustalone w oparciu o § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych tj. w kwocie 720 zł

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka

ZARZĄDZENIE

(...)

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka