Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 maja 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –	Sędzia SO Małgorzata Perdion-Kalicka
Protokolant –	st. sekr. sądowy Jadwiga Skrzyńska

po rozpoznaniu 11 maja 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

połączonych spraw:

1.  z odwołania H. L. wspólnika spółki cywilnej (...),

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

z udziałem zainteresowanego P. P. wspólnika spółki cywilnej (...)

2.  z odwołania P. P. wspólnika spółki cywilnej (...)

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

z udziałem zainteresowanej H. L. wspólnika spółki cywilnej (...)

o stwierdzenie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów

na skutek odwołań powodów od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 23 grudnia 2020 r. Nr (...)

I.  oddala oba odwołania;

II.  zasądza od H. L. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

III.  zasądza od P. P. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka

Sygn. akt XVII AmA 32/21

UZASADNIENIE

Decyzją z 23 grudnia 2020 r., nr (...), wydaną po przeprowadzeniu wszczętego z urzędu postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów przeciwko H. L. prowadzącej działalność gospodarczą w O. oraz P. P. prowadzącego działalność gospodarczą w N., wspólnikom spółki cywilnej prowadzonej pod nazwą (...) w N., Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów:

I.  na podstawie art. 26 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2020 r., poz. 1076 i 1086, dalej jako uokik), uznał za praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów, działania polegające na:

1.  przekazywaniu przez telemarketerów - działających w ramach kampanii telemarketingowych zlecanych przez ww. Przedsiębiorców i w oparciu o dostarczane lub akceptowane przez nich scenariusze rozmów telefonicznych - konsumentom w kierowanych do nich zaproszeniach na organizowane przez Przedsiębiorców pokazy handlowe nieprawdziwych informacji, że głównym przedmiotem tych spotkań jest:

a.  reklama firmy połączona z bezpłatnymi masażami lub

b.  ogólnopolska reklama najnowocześniejszych sprzętów (...) producenta, w ramach której prowadzi on badanie rynku polskiego lub

c.  promocja nowej sieci sklepów lub

d.  promocja należącej do Przedsiębiorców sieci hoteli oraz uzdrowisk lub

e.  ankieta związana z otwarciem nowego sklepu,

podczas gdy rzeczywistym ich celem jest zaprezentowanie oferty handlowej Przedsiębiorców, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową w rozumieniu art. 5 ust. 3 pkt 6 w zw. z art. 5 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 2070, ze zm.), a w konsekwencji stanowi naruszenie art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 uokik i nakazał zaniechania jej stosowania,

2.  wywoływaniu przez ww. Przedsiębiorców wrażenia, że za sam udział w prezentacji oferowanych towarów konsument ma możliwość otrzymania wielofunkcyjnego robota kuchennego, odkurzacza parowego lub vouchera na pobyt w jednym z hoteli i uzdrowisk należących do Przedsiębiorców, w sytuacji gdy prezenty rzekomo otrzymywane przez konsumentów nie odpowiadały pierwotnym zapewnieniom i były uwzględniane przez Przedsiębiorców w zawieranych z konsumentami umowach jako elementy nabywanych zestawów produktów, natomiast skorzystanie z vouchera uzależnione było od wykupienia przez konsumenta wyżywienia w ośrodku pobytowym, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową w rozumieniu art. 9 pkt 8 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, a w konsekwencji stanowi naruszenie art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 uokik i nakazał zaniechania jej stosowania,

3.  przekazywaniu przez ww. Przedsiębiorców konsumentom nieprawdziwych informacji sugerujących, że zakup w trakcie organizowanych przez nich pokazów handlowych możliwy jest w ramach oferty specjalnej, w sytuacji gdy Przedsiębiorcy w rzeczywistości w ogóle nie stosują cen określanych przez nich na pokazach jako ceny detaliczne i prowadzą sprzedaż wyłącznie na organizowanych pokazach w ramach standardowej oferty, co wprowadza konsumentów w błąd co do ceny oferowanych przez Przedsiębiorców towarów i sugeruje konsumentom istnienie szczególnej korzyści cenowej i tym samym stanowi nieuczciwą praktykę rynkową określoną art. 5 ust. 3 pkt 5 w zw. z art. 5 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, a w konsekwencji stanowi naruszenie art. 24 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 uokik i nakazał zaniechania jej stosowania,

4.  przekazywaniu przez ww. Przedsiębiorców konsumentom nieprawdziwych informacji sugerujących, że w przypadku zakupu dokonanego w ramach oferty promocyjnej wyłączone jest prawo do odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa, co narusza art. 27 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (t.j.: Dz. U. z 2020 r., poz. 287) i stanowi nieuczciwą praktykę rynkową określoną art. 5 ust. 3 pkt 4 w zw. z art. 5 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, a w konsekwencji stanowi naruszenie art. 24 ust. 1 i ust. 2 uokik i nakazał zaniechania jej stosowania.

II.  na podstawie art. 103 uokik, nadał decyzji w zakresie pkt I sentencji niniejszej decyzji rygor natychmiastowej wykonalności,

III.  na podstawie art. 26 ust. 2 uokik, nałożył na H. L. prowadzącą działalność gospodarczą w O. oraz P. P. prowadzącego działalność gospodarczą w N., wspólników spółki cywilnej prowadzonej pod nazwą (...) w N. środek usunięcia trwających skutków praktyk stwierdzonych w pkt I niniejszej decyzji, w postaci obowiązku skierowania listem poleconym – w terminie miesiąca od daty uprawomocnienia się decyzji - do wszystkich konsumentów, którzy zawarli w okresie od dnia 09 stycznia 2019 r. do dnia wydania decyzji w niniejszej sprawie, tj. do dnia 23 grudnia 2020 r. z ww. Przedsiębiorcami umowy sprzedaży, w sposób czytelny i zrozumiały pisemnej informacji, o treści:

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w decyzji nr (...), uznał za praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów działania H. L. prowadzącej działalność gospodarczą w O. oraz P. P. prowadzącego działalność gospodarczą w N., wspólników spółki cywilnej prowadzonej pod nazwą (...) w N. polegające na:

a)  przekazywaniu przez telemarketerów - działających w ramach kampanii telemarketingowych zlecanych przez ww. Przedsiębiorców i w oparciu o dostarczane lub akceptowane przez nich scenariusze rozmów telefonicznych - konsumentom w kierowanych do nich zaproszeniach na organizowane przez Przedsiębiorców pokazy handlowe nieprawdziwych informacji, że głównym przedmiotem tych spotkań jest:

- reklama firmy połączona z bezpłatnymi masażami lub

- ogólnopolska reklama najnowocześniejszych sprzętów (...) producenta, w ramach której prowadzi on badanie rynku polskiego lub

- promocja nowej sieci sklepów lub

- promocja należącej do Przedsiębiorców sieci hoteli oraz uzdrowisk lub

- ankieta związana z otwarciem nowego sklepu,

podczas gdy rzeczywistym ich celem jest zaprezentowanie oferty handlowej Przedsiębiorców, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową w rozumieniu art. 5 ust. 3 pkt 6 w zw. z art. 5 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 2070, ze zm.),

b)  wywoływaniu przez ww. Przedsiębiorców wrażenia, że za sam udział w prezentacji oferowanych towarów konsument ma możliwość otrzymania wielofunkcyjnego robota kuchennego, odkurzacza parowego lub vouchera na pobyt w jednym z hoteli i uzdrowisk należących do Przedsiębiorców, w sytuacji gdy prezenty rzekomo otrzymywane przez konsumentów nie odpowiadały pierwotnym zapewnieniom i były uwzględniane przez Przedsiębiorców w zawieranych z konsumentami umowach jako elementy nabywanych zestawów produktów, natomiast skorzystanie z vouchera uzależnione było od wykupienia przez konsumenta wyżywienia w ośrodku pobytowym, co stanowi nieuczciwą praktykę rynkową w rozumieniu art. 9 pkt 8 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (t.j.: Dz. U. z 2017 r., poz. 2070, ze zm.),

c)  przekazywaniu przez ww. Przedsiębiorców konsumentom nieprawdziwych informacji sugerujących, że zakup w trakcie organizowanych przez nich pokazów handlowych możliwy jest w ramach oferty specjalnej, w sytuacji gdy Przedsiębiorcy w rzeczywistości w ogóle nie stosują cen określanych przez nich na pokazach jako ceny detaliczne i prowadzą sprzedaż wyłącznie na organizowanych pokazach w ramach standardowej oferty, co wprowadza konsumentów w błąd co do ceny oferowanych przez Przedsiębiorców towarów i sugeruje konsumentom istnienie szczególnej korzyści cenowej i tym samym stanowi nieuczciwą praktykę rynkową określoną art. 5 ust. 3 pkt 5 w zw. z art. 5 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (t.j.: Dz. U. z 2017 r., poz. 2070, ze zm.),

d)  przekazywaniu przez ww. Przedsiębiorców konsumentom nieprawdziwych informacji sugerujących, że w przypadku zakupu dokonanego w ramach oferty promocyjnej wyłączone jest prawo do odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa, co narusza art. 27 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (t.j.: Dz. U. z 2020 r., poz. 287) i stanowi nieuczciwą praktykę rynkową określoną art. 5 ust. 3 pkt 4 w zw. z art. 5 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (t.j.: Dz. U. z 2017 r., poz. 2070, ze zm.).

Treść decyzji nr (...) dostępna jest na stronie www.uokik.gov.pl.

IV.  na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 4 uokik, nałożył na H. L. prowadzącą działalność gospodarczą w O. wspólnika spółki cywilnej prowadzonej pod nazwą (...) w N.:

1.  w związku z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 uokik, w zakresie opisanym w pkt I.1. sentencji niniejszej decyzji, karę pieniężną w wysokości 35.562 zł,

2.  w związku z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 uokik, w zakresie opisanym w pkt I.2. sentencji niniejszej decyzji, karę pieniężną w wysokości 35.562 zł,

3.  w związku z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 uokik, w zakresie opisanym w pkt I.3. sentencji niniejszej decyzji, karę pieniężną w wysokości 46.676 zł, płatną do budżetu państwa,

4.  w związku z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 24 ust. 1 i 2 uokik, w zakresie opisanym w pkt I.4. sentencji niniejszej decyzji, karę pieniężną w wysokości 35.562 zł,

za zapłatę których odpowiada solidarnie z P. P.,

V.  na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 4, nałożył na P. P. prowadzącego działalność gospodarczą w N., wspólnika spółki cywilnej prowadzonej pod nazwą (...) w N.:

1.  w związku z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 uokik, w zakresie opisanym w pkt I.1. sentencji niniejszej decyzji, karę pieniężną w wysokości 35.562 zł,

2.  w związku z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 uokik, w zakresie opisanym w pkt I.2. sentencji niniejszej decyzji, karę pieniężną w wysokości 35.562 zł,

3.  w związku z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 uokik, w zakresie opisanym w pkt I.3. sentencji niniejszej decyzji, karę pieniężną w wysokości 46.676 zł,

4.  w związku z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 24 ust. 1 i 2 uokik, w zakresie opisanym w pkt I.4. sentencji niniejszej decyzji, karę pieniężną w wysokości 35.562 zł,

za zapłatę których odpowiada solidarnie z H. L.,

( decyzja Prezesa UOKiK z dnia 23 grudnia 2020 r. k. 7-30 akt sąd., k. 6-29 akt sąd.)

Zarówno H. L. jak i P. P. wnieśli odwołania od przedmiotowej decyzji, które w Sądzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów stanowiły odrębne sprawy, zarejestrowane odpowiednio pod sygnaturą XVII Ama 32/21 i XVII AmA 33/21.

Każdy z odwołujących zaskarżył decyzję w całości, domagając się jej uchylenia oraz umorzenia postępowania wobec braku podstaw do uznania iż H. L. oraz P. P. dopuścili się praktyk wskazanych w pkt I. 1-4 decyzji i naruszyli tym samym zbiorowe interesy konsumentów, a także wobec faktu, iż spółka (...) s.c. uległa rozwiązaniu, a przedsiębiorcy będącymi adresatami decyzji nie prowadzą już działalności gospodarczej, która uznana została przez Organ Regulacyjny za sprzeczną z przepisami ustawy, zatem zbiorowy interes konsumentów nie jest już w żaden sposób zagrożony.

Ewentualnie w razie nieuwzględnienia pierwotnego żądania, powodowie wnieśli o: zmianę decyzji w części dotyczącej nałożenia na powodów kar pieniężnych określonych w pkt IV i V zaskarżonej decyzji, poprzez odstąpienie od nałożenia kary, ewentualnie o zmianę zaskarżonej decyzji w tej części i zmiarkowanie kar finansowych z uwagi na występujące w sprawie okoliczności łagodzące w ten sposób, że w pkt IV i V decyzji nakłada się na H. L. oraz P. P. kary pieniężne w wysokości po 10 000 zł. za każdy przypadek naruszenia zakazu, o którym mowa w art. 24 ust. 1 i 2 ostawy o ochronie konkurencji i konsumentów tj. za każdy przypadek złamania zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Ponadto, powodowie wnieśli o skierowanie stron do mediacji celem podjęcia próby polubownego zakończenia sporu i postępowania w sprawie i zawarcia porozumienia co do ewentualnego zakresu praktyk, które mogłyby stanowić naruszenie przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, względnie przepisów ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, i ewentualnej sankcji finansowej za naruszenie przepisów ustawy.

Powodowie zarzucili decyzji:

1.  błędy w ustaleniach faktycznych, które miały istotny wpływ na treść wydanej przez Organ Regulacyjny decyzji, w postaci:

a.  bezpodstawnego przyjęcia, iż zaproszenia, oferta, oraz sprzeczne - w ocenie Prezesa UOKiK - z prawem praktyki opisane w pkt I. 1-4 skierowane były głównie wobec osób starszych, wykorzystując tym samym ich zwiększoną podatność na techniki manipulacyjne, podczas gdy znaczną część Klientów spółki cywilnej pod nazwą (...) s.c. stanowiły osoby młode, przed 50. rokiem życia, a znajdujące się w aktach sprawy skrypty rozmów stosowane przez zewnętrzne firmy telemarketingowe zawierały wprost wytyczne dotyczące wieku osób zapraszanych zgodnie z żądaniem Spółki określające ramy wiekowe osób zapraszanych od 40 do 80 lat (strona 13 i 16 zaskarżonej decyzji), co nie daje się pogodzić z ustaleniami Prezesa Urzędu, iż wszystkie z zakwestionowanych praktyk opisanych w pkt. I. 1-4 decyzji wymierzone były w osoby starsze (powyżej 60 roku życia);

b.  bezpodstawnego przyjęcia, iż Spółka nie oferowała w ramach pakietowych ofert sprzedaży na przeprowadzanych prezentacjach szczególnych i realnych korzyści cenowych, podczas gdy liczni Klienci Spółki nabywali produkty z jej oferty również w cenach regularnych, nieobjętych rabatem, co wynika m.in. wprost z dołączonych do odwołania paragonów dokumentujących istnienie realnych korzyści cenowych proponowanych konsumentom przez wspólników lub pracowników (...) s.c. w trakcie przeprowadzanych prezentacji handlowych i co było podkreślane w korespondencji kierowanej do Urzędu przed wydaniem decyzji w sprawie;

c.  bezpodstawnego przyjęcia, iż otrzymanie od Spółki prezentów i upominków, o których mowa w zaproszeniach kierowanych do konsumentów uwarunkowane było od zawarcia umowy sprzedaży, podczas gdy konsumenci biorący udział w prezentacji otrzymywali prezenty niezależnie od zawarcia z (...) s.c. jakiejkolwiek umowy cywilnoprawnej;

d.  bezpodstawnego przyjęcia, iż nie występują w sprawie okoliczności łagodzące, które winny korzystnie z punktu widzenia P. P. oraz H. L. wpływać na miarkowanie nałożonych przez Prezesa UOKiK kar finansowych, podczas gdy wspólnicy (...) s.c. nigdy wcześniej nie byli podmiotami postępowania wszczętego przez UOKiK, a podczas jego trwania aktywnie współpracowali z Prezesem Urzędu, w szczególności przyczyniali się do szybkiego i sprawnego przeprowadzenia postępowania dostarczając wszelkie wymagane przez Prezesa UOKiK dowody i dokumenty, nie przedłużając postępowania, a co najważniejsze samemu wyszli z inicjatywą działań w celu zaprzestania naruszeń lub usunięcia jego skutków, tj. z inicjatywą zorganizowania spotkania z przedstawicielami UOKiK celem omówienia i doprecyzowania działań w kierunku m.in. skorygowania treści zaproszeń kierowanych do konsumentów, ujednolicenie cen lub zmianę cenników oraz poznania opinii Urzędu w odniesieniu do przedstawianych przez Spółkę propozycji polubownego zakończenia sprawy i wydania decyzji zobowiązującej (propozycje zawarte w piśmie wspólników (...) s.c. do UOKiK z dnia 29.10.2020 r.).

2.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj.:

a.  art. 233 k.p.c. w zw. z art. 84 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, a także art. 7 i 77 ust. 1 k.p.a. poprzez naruszenie obowiązku wszechstronnego i wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego i nieuwzględnienie wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy poprzez przyjęcie, iż wspólnicy spółki (...) s.c. regularnie i umyślnie stosowali praktykę nieinformowania konsumentów o przysługującym im prawie do odstąpienia od umowy, podczas gdy informacja o przysługującym prawie do odstąpienia od umowy zawarta była wprost w stosowanej umowie sprzedaży, a konsumenci przesyłali na adres Spółki liczne oświadczenia o odstąpieniu na formularzu przygotowanym i przekazanym konsumentom przez wspólników (...) s.c., co wiązało się ze zwrotem środków na konto konsumenta;

b.  art. 233 k.p.c. w zw. z art. 84 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, a także art. 7 i 77 ust. 1 k.p.a. poprzez naruszenie obowiązku wszechstronnego i wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego i nieuwzględnienie wszystkich okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy poprzez przyjęcie, iż zaproszenia kierowane do konsumentów zawierały nieprawdziwe informacje i zatajały handlowy charakter spotkania, podczas gdy znajdujący się w aktach sprawy i zawarty w treści zaskarżonej decyzji (strona 16 decyzji) skrypt rozmowy telefonicznej zawiera wprost informację „Dodam jeszcze, że przy okazji odbioru voucheru odbędzie się krótkie 45 minutowe spotkanie handlowe z naszymi sponsorami”, co wskazuje wprost na informowanie konsumentów również o handlowym ukierunkowaniu spotkania;

3.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a.  art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art. 5 ust. 3 pkt 6 w zw. z art. 5 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym poprzez nieuzasadnione przyjęcie, iż wspólnicy Spółki (...) s.c. w osobach P. P. oraz H. L. dopuścili się praktyki rynkowej opisanej w pkt I. 1. skarżonej decyzji i że stanowi ona naruszenie wyżej wskazanych norm prawa materialnego podczas gdy, wspólnicy Spółki w stosowanych skryptach rozmów informowali konsumentów o spotkaniu handlowym (str. 16 decyzji), a dla przeciętnego rozsądnego konsumenta, niebędącego osobą naiwną - zgodnie z wzorcem konsumenta wypracowanym przez judykaturę, oczywistym jest iż spotkanie o charakterze reklamowym czy promocyjnym może zawierać w sobie element handlowy;

b.  art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art. 9 pkt 8 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym poprzez nieuzasadnione przyjęcie, iż wspólnicy Spółki (...) s.c. w osobach P. P. oraz H. L. dopuścili się praktyki rynkowej opisanej w pkt I. 2. skarżonej decyzji i że stanowi ona naruszenie wskazanych w zarzucie norm prawa materialnego, podczas gdy wspólnicy spółki (...) s.c. swoimi działaniami nie wypełnili przesłanek zastosowania wymienionych artykułów, a konsumenci za sam udział w prezentacji otrzymywali prezenty bez konieczności zawierania jakichkolwiek umów cywilnoprawnych;

c.  art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art. 5 ust. 3 pkt 5 w zw. z art. 5 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym poprzez nieuzasadnione przyjęcie, iż wspólnicy Spółki (...) s.c. w osobach P. P. oraz H. L. dopuścili się praktyki rynkowej opisanej w pkt I. 3. skarżonej decyzji i że stanowi ona naruszenie wskazanych w zarzucie norm prawa materialnego, podczas gdy wspólnicy spółki (...) s.c. podczas organizowanych prezentacji oferowali konsumentom rzeczywiste i wymierne korzyści cenowe i stosowali również detaliczne ceny regularne nieobjęte rabatami, co wynika m.in. z dołączonych do odwołania paragonów dokumentujących istnienie realnych korzyści cenowych w przypadku zakupu większej ilości towarów w ramach „pakietu”, co czyni zastosowanie wskazanych przepisów bezzasadnym;

d.  art. 24 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art. 5 ust. 3 pkt 4 w zw. z art. 5 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym poprzez nieuzasadnione przyjęcie, iż wspólnicy Spółki (...) s.c. w osobach P. P. oraz H. L. dopuścili się praktyki rynkowej opisanej w pkt 1.4. skarżonej decyzji i że stanowi ona naruszenie wskazanych w zarzucie norm prawa materialnego, podczas gdy informacja o przysługującym prawie do odstąpienia od umowy zawarta była wprost w stosowanej umowie sprzedaży, a konsumenci przesyłali na adres Spółki liczne oświadczenia o odstąpieniu od umowy na formularzu przygotowanym i przekazanym konsumentom przez wspólników (...) s.c., co poprzedzało zwrot środków na rachunki bankowe konsumentów;

e.  art. 106 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 111 ust. 1, 2 i 3 pkt 1 lit. c i d ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez nieuwzględnienie występujących w sprawie okoliczności łagodzących oraz bezpodstawne przyjęcie wystąpienia okoliczności wyłącznie obciążających z całkowitym pominięciem szeregu istotnych okoliczności łagodzących takich jak okoliczność, iż wspólnicy (...) s.c. nigdy wcześniej nie byli podmiotami postępowania wszczętego przez UOKiK, podczas jego trwania aktywnie współpracowali z Prezesem Urzędu, w szczególności przyczyniali się do szybkiego i sprawnego przeprowadzenia postępowania dostarczając wszelkie wymagane przez Prezesa UOKiK dowody i dokumenty, nie przedłużając postępowania, a co najważniejsze samemu wyszli z inicjatywą działań w celu zaprzestania naruszeń lub usunięcia jego skutków, tj. z inicjatywą zorganizowania spotkania z przedstawicielami UOKiK celem omówienia i doprecyzowania działań w kierunku m.in. skorygowania treści zaproszeń kierowanych do konsumentów, ujednolicenie cen lub zmianę cenników oraz poznania opinii Urzędu w odniesieniu do przedstawianych przez Spółkę propozycji polubownego zakończenia sprawy i wydania decyzji zobowiązującej (propozycje zawarte w piśmie wspólników (...) s.c. do UOKiK z dnia 29.10.2020 r.), co zostało całkowicie pominięte przy miarkowaniu kary nałożonej przez Prezesa UOKiK;

f.  art. 106 ust. 1 pkt 4 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów poprzez nałożenie na H. L. oraz P. P. kar pieniężnych, których suma przekracza 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary przez każdego z wymienionych w decyzji przedsiębiorców, tj. w wysokości (...) % obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary, co stanowi rażące naruszenie wskazanej normy prawa materialnego i nałożenie przez Organ Regulacyjny kary w wysokości przekraczającej jej górny ustawowy limit.

( odwołanie powodów z dnia 8 lutego 2021 r., k. 31-55 akt sąd XVII AmA 32/21., k. 30-54 akt sąd XVII AmA 33/21.)

W odpowiedziach na odwołania Prezes UOKiK wniósł o oddalenie obu odwołań w całości, zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, wydanie zarządzenia w przedmiocie połączenia sprawy z odwołania H. L. toczącej się przed sądem pod sygn. akt XVII AmA 32/21 w celu jej łącznego rozpoznania ze sprawą z odwołania P. P. toczącej się przed sądem pod sygn. akt XVII AmA 33/21.

Zarządzeniem z 22 lipca 2021r Sąd, w trybie art. 219 k.p.c. połączył sprawę z odwołania H. L. toczącą się pod sygn. akt XVII AmA 32/21 ze sprawą z odwołania P. P. toczącej się pod sygn. akt XVII AmA 33/21, w celu ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (zarządzenie k. 270).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

H. L. prowadziła działalność gospodarczą w ramach spółki cywilnej (...) w N. wraz z P. P., którą to umowę spółki wspólnicy zawarli 9 sierpnia 2017 r. Wspólnicy zaprzestali prowadzenia działalności gospodarczej i rozwiązali spółkę cywilną 30 grudnia 2020r ( umowa spółki cywilnej z dnia 9 sierpnia 2017 r. k. 25, 26 akt adm., wydruk z CEIDG przedsiębiorców k.27-28 akt adm wykreślenie wpisu w CEIDG, k. 118)

Przedmiotem działalności przedsiębiorców w ramach spółki cywilnej była sprzedaż sprzętów AGD, naczyń, maści ziołowej oraz lanoliny w trakcie organizowanych przez przedsiębiorców na terenie całego kraju prezentacji handlowych (baza internetowa REGON k. 17 akt adm., pismo powodów z dnia 11 lipca 2020 r. k. 22-24 akt adm., pismo powodów z 4 sierpnia 2020 r. k. 345-347 akt adm.)

Przedsiębiorcy w 2019 r. zawarli 735 umów z konsumentami, natomiast w okresie od 1 stycznia 2020 r. do 31 maja 2020 r. zawarli 119 umów. Każda z tych umów została zawarta poza lokalem przedsiębiorstwa (pismo powodów z dnia 11 lipca 2020 r. k. 22-24 akt adm. oraz pismo z dnia 14 sierpnia 2020 r. k. 345-347 akt adm.)

(...) s.c. zapraszała konsumentów na organizowane przez nią pokazy handlowe za pośrednictwem firm zewnętrznych, z którymi (...) s.c. łączyły umowy zlecenia, tj. z: (...) sp. z o.o. sp.k., (...) sp. zo.o. sp.k., (...) W. Z., (...) sp. z o.o. sp.k. oraz (...) sp. z o.o. Firmy te kontaktowały się z konsumentami telefonicznie (pismo powodów z dnia 11 lipca 2020 r. k. 22-24 akt adm., umowa o współpracy marketingowej z (...) sp. z o.o. sp.k. z dnia 9 stycznia 2019 r. k. 226-233 akt adm., umowa o współpracy marketingowej z (...) z dnia 1 września 2019 r. k. 239-246 akt adm., umowa współpracy z (...) z dnia 1 października 2019 r. k. 255-259 akt adm., umowa współpracy między (...), a (...) zawarta w dniu 31 sierpnia 2019 r. k. 336-338 akt adm., umowa o świadczenie usług telemarketingowych z (...) z dnia 26 listopada 2019 r. k. 267-270 akt adm.; zeznania świadków K. K. k. 579 akt adm., Z. R. k. 581-584 akt adm., J. O. (1) k. 586 akt adm., J. K. (1) k. 592-593 akt adm., H. P. (1) k. 615-616 akt adm., E. T. k. 620-622v akt adm.).

Rozmowy telefoniczne, przeprowadzane przez (...) (...) z konsumentami na zlecenie powodów w okresie od 9 stycznia 2019 r. do 31 sierpnia 2019 r. przebiegały zgodnie z zaakceptowanym przez powodów projektem (skryptem) prowadzenia rozmowy (oświadczenie do zlecenia marketingowego dla (...) (...) k. 234-238 akt adm.,

Ze skryptu wynika, że telemarketerzy działający w ramach kampanii telemarketingowych zlecanych przez powodów informowali konsumentów o odbiorze darmowego prezentu tj. wielofunkcyjnego robota kuchennego.

Zgodnie z powyższym skryptem konsultant informował, że: „ Ma Pan/i do odbioru darmowy prezent Wielofunkcyjny robot kuchenny służy on wykonywaniu wielu czynności związanych z przygotowaniem posiłków (…). Po prezent proszę się zgłosić w parze i go sobie odebrać w … (…)”. Przy kolejnym kontakcie telefonicznym z konsumentem, telemarketer nawiązując do poprzedniej rozmowy, przypominał o spotkaniu, jak również informował konsumenta o prezencie w poniższy sposób: „ Dyrekcja naszej firmy podjęła decyzję, że zamiast inwestować w drogą reklamę, ufundowała dla każdej z par: WIELOFUNKCYJNY ROBOT KUCHENNY (…). Ufundowanie dla Państwa w podziękowaniu za uczestnictwo … bez kosztów i zobowiązań ” ( skrypt do oświadczenia do zlecenia marketingowego dla spółki (...) k. 235-237 akt adm.)

Dodatkowo, skrypt zawierał informację, że na spotkaniu uczestnicy będą mogli skorzystać z darmowych masaży łagodzących bóle kręgosłupa, poprawiające krążenie krwi. Ponadto konsument otrzymywał informację, że masaże te będą dobierane indywidualnie do potrzeb każdego z gości ( skrypt do oświadczenia do zlecenia marketingowego dla spółki (...) k. 235-237 akt adm.)

Następnie, w okresie od 1 września 2019 r. do 1 listopada 2019 r. telemarketerzy ze spółki (...) sp.zo.o. sp.k. otrzymali od (...) s.c. skrypty dot. umawiania i potwierdzania spotkań odnoszące się do dwóch marek tj.: do (...) oraz do (...) (umowa o współpracy marketingowej z (...) z dnia 1 września 2019 r. k. 239-246 akt adm., oświadczenie dot. projektu prowadzenia rozmowy dla brendów: (...) i (...) z dnia 1 września 2019 r. k. 247-254 akt adm., pismo powodów z dnia 14 sierpnia 2020 r. k. 345-347 akt adm.; skrypt (...), k. 441 akt adm., odkurzacz parowy- opis k. 442 akt adm., wielofunkcyjny robot kuchenny- opis k. 443 akt adm., elementy obowiązkowe rozmowy, k. 444, 447, 453 akt adm., dokument pt. „Obiekcja osoby towarzyszącej” k. 448 akt adm., dokument dot. osoby niepewnej k. 453v akt adm., schemat rozmowy k. 458 akt adm., dokument pt. „Trudne pytania/zbijanie obiekcji” k. 459 akt adm., skrypt (...) k. 463 akt adm., skrypt rozmowy stosowany przez (...), k. 270 akt adm., nagrania rozmów, k. 472 akt adm.–dowody pozyskane w trakcie kontroli w firmie (...) sp. z .o.o. sp. k. w P.)

(...) informował konsumenta o tym, iż „ Kontaktuję się z P/P ponieważ ma P/P do odebrania prezent . Jest to Wielofunkcyjny Robot Kuchenny , który nasza firma rozlosowała wśród mieszkańców …… w ramach ogólnopolskiej reklamy naszej firmy . Dlatego nic się za to nie płaci, nic nie podpisuje, to jest prezent dla Państwa darmowy i gwarantowany. ”, a ponadto, telemarketer informował, że „spotkanie zorganizowane w ramach ogólnopolskiej reklamy najnowocześniejszych sprzętów Niemieckiego producenta , który w ramach niej prowadzi badanie rynku Polskiego”. Następnie, telemarketer dzwonił do konsumenta w celu przypomnienia o spotkaniu i dodawał, że „na wstępie chcę poinformować, że nie jest to żaden pokaz . (…) U nas nie ma sprzedaży, niczego Państwo nie kupujecie (…). Nowa sieć sklepów ze sprzętem AGD i RTV będzie otwierać swoje siedziby w kilku miastach w Polsce i w związku z tym organizuje promocję dla Państwa ”.

W skrypcie dla brendu: (...), konsultant udzielał takich informacji jak: „ Chcę P/P poinformować, że ma P/P do odbioru gwarantowany prezent w postaci Nowoczesnego Odkurzacza Parowego, z okazji ogólnopolskiej reklamy firmy . Spotkanie jest dla Par i po odbiór Odkurzacza Parowego proszę zgłosić się w ….. (…) Jeśli chodzi o prezent, czyli odkurzacz parowy (…). Spotkanie zorganizowane w ramach ogólnopolskiej reklamy najnowocześniejszych sprzętów (...) producenta, który w ramach niej prowadzi badanie rynku Polskiego .”. Natomiast, jeśli konsultant miał za zadanie tylko przypomnieć o spotkaniu to dodawał takie informacje jak: „ Pani/Panie …., na wstępie chcę poinformować, że nie jest to żaden pokaz . Jest to promocja nowej sieci sklepów . U nas nie ma sprzedaży, niczego Państwo nie kupujecie . (…) Nowa sieć sklepów ze sprzętem AGD i RTV będzie otwierać swoje siedziby w kilku miastach w Polsce w związku z tym organizuje promocję dla Państwa. (…) Państwo jako nasi honorowi goście macie zagwarantowany prezent (…).”.

(oświadczenie powodów dot. projektu prowadzenia rozmowy dla spółki (...) k. 247-254 akt adm., k. 468-471v akt adm.)

Skrypty rozmów były stosowane w praktyce przez telemarketerów. Potwierdzają to nagrania rozmów telemarketerów realizujących kampanie marketingowe na zlecenie powodów (skrypty rozmów pozyskane w toku kontroli spółki (...) k. 441- 471 akt adm., nagrania rozmów k. 472 akt adm.)

Kolejną umowę o współpracy powodowie zawarli 1 października 2019 r. z (...) W. Z. z siedzibą w P.. Zgodnie z oświadczeniem powodów, umowa ta obowiązywała do 18 października 2019 r. W praktyce usługi określone w zawartej przez przedsiębiorców umowie wykonywała spółka (...) sp.zo.o. sp.k. z siedzibą w W.. Do zadań (...) m.in. należało: zapraszanie osób na spotkanie promocyjno- handlowe w celach promocji produktów i usług (...). Warunkiem przystąpienia przez (...) do wykonywania umowy tj. zapraszania osób na spotkanie było przekazanie przez przedsiębiorców m.in. wytycznych, materiałów, niezbędnych do realizacji zapraszania, w tym do opracowania dot. skryptu rozmowy. Jednak ani powodowie ani (...) nie przedstawili w toku postępowania skryptu rozmowy, mimo wezwań do jego przedłożenia (umowa współpracy z (...) z dnia 1 października 2019 r. k. 255-259 akt adm., pismo W. Z. z dnia 18 sierpnia 2020 r. k. 332-335 akt adm., umowa współpracy między (...), a (...) zawarta w dniu 31 sierpnia 2019 r. k. 336-338 akt adm., pismo powodów z dnia 14 sierpnia 2020 r. k. 345-347 akt adm.)

21 października 2019 r. (...) podpisała umowę współpracy z (...) sp.zo.o. sp.k. z siedzibą w W.. Zgodnie z oświadczeniem powodów, umowa ta obowiązywała do 18 czerwca 2020 r. Spółka (...) oświadczyła, iż nie posiada skryptów dotyczących współpracy z (...). Rozmowy były realizowanie w oparciu o telefoniczne wytyczne dotyczące godziny i miejsca prezentacji, a także rodzaju prezentu. Dodatkowo, spółka oświadczyła iż treść tych rozmów była nadzorowana i weryfikowana przez (...) (umowa współpracy z (...) z dnia 21 października 2019 r. k. 260-266 akt adm., pismo (...) z dnia 1 września 2020 r. k. 373-374 akt adm.)

Następnie, powodowie zawarli ze spółką (...) sp. z o.o. umowę o świadczenie usług telemarketingowych. Współpraca ta obejmowała jeden wyjazd trzydniowy. Usługi te polegały na zapraszaniu potencjalnych klientów na spotkania handlowe według ściśle określonego skryptu przedstawionego przez (...) stanowiącego załącznik nr 1 do umowy. Zgodnie ze skryptem, telemarketer informował potencjalnych klientów o tym, że: „W ramach akcji reklamowej naszej sieci hoteli/ uzdrowisk chcielibyśmy wręczyć wybranym osobom darmowy voucher na trzydniowy pobyt w jednym z naszych hoteli (…)”.(umowa o świadczenie usług telemarketingowych z (...) z dnia 26 listopada 2019 r. k. 267-270 akt adm., pismo powodów z dnia 14 sierpnia 2020 r. k. 345-347 akt adm.)

Z powyższych dowodów, tj. skryptów rozmów jednoznacznie wynika, że przedsiębiorcy nie wskazywali w zaproszeniach telefonicznych na ich handlowy cel, a wręcz nawet zaprzeczali temu celowi. W skrypcie rozmowy telefonicznej zaakceptowanej przez powodów, a realizowanej na ich zlecenie przez (...) sp.zo.o. sp.k., wprost zaznaczano, że „nie jest to żaden pokaz. (…) U nas nie ma sprzedaży, niczego Państwo nie kupujecie”.

Okoliczność, że przebieg rozmów nie wskazywał na jednoznacznie handlowy cel zaproszeń oraz, że podczas rozmów zapewniano konsumentów o gwarantowanym, bezwarunkowym prezencie w postaci robota kuchennego lub odkurzacza potwierdzili świadkowie J. O. (1). E. T., K. K., Z. R. i J. K. (1) ( J. O. (1) k. 586 - „w zaproszeniu poproszono o udział w prezentacji”, „za udział w spotkaniu obiecano mikser wielofunkcyjny”; E. T. k.620 - „przedmiotem spotkania była prezentacja wyrobów użytku domowego z możliwością zakupu”, „informacja przez telefon nie wskazywała na taką ofertę”; K. K. k. 579 - „celem spotkania była prezentacja urządzeń”; Z. R., k.581 - „celem spotkania była prezentacja sprzętu rehabilitacyjnego i agd”, „podczas rozmowy telefonicznej zapraszano na pokaz a podczas spotkania prezentowano produkty i proponowano zakup produktów”; J. K. (1) k.592 - „jak zapraszano mnie to spotkanie miało mieć charakter prozdrowotny”; „cel spotkania był typowo handlowy”). Na brak handlowego celu spotkania wskazywała także konsumentka I. R., która złożyła oświadczenia w toku postępowania administracyjnego. Stwierdziła w nim: „ Osoba, która telefonowała przedstawiła się jako I. i poinformowała mnie, że nie będę musiała niczego kupować, a chodzi tylko o wypełnienie ankiety (…). Pani I. poinformowała mnie, że po wypełnieniu ankiety otrzymam jeden z trzech prezentów (…). Chcąc pomóc w tej ankiecie, zgodziłam się na uczestnictwo w spotkaniu. Pani I. przekonywała mnie, abym pomogła im i przyszła wypełnić ankietę, zapewniając mnie kilkakrotnie że nie wiąże się to z żadnym kupnem. (…) Zdziwiłam się, że na stołach stoją rzeczy takie jak na pokazach do sprzedaży. (…) Spotkanie to było typowo handlowe (…). Nie miało nic wspólnego z wypełnianiem ankiet. (…) po spotkaniu również nie otrzymałam żadnej ankiety do wypełnienia”(oświadczenie konsumentki z dnia 24 lipca 2020 r. k. 305 akt adm.).

Pomimo tego, że konsumenci zapraszani telefonicznie do udziału w spotkaniach, zachęcani byli możliwością otrzymania wielofunkcyjnego robota kuchennego, odkurzacza parowego bądź vouchera na trzydniowy pobyt w jednym z hoteli należącym do powodów, to ostatecznie bezwarunkowy prezent obejmował jedynie maść ewentualnie lanolinę lub żel. Natomiast konsumenci otrzymywali mikser z misą, mikser, zegarek (smartwatch), telefon, parownicę, myjkę ciśnieniową, noże lub blender, wówczas, gdy nabywali inne produkty od powodów. Żaden z wyżej wymienionych prezentów nie był prezentem, o których była mowa w zaakceptowanych przez powodów skryptach tj. ani nie był to robot kuchenny ani odkurzacz parowy.

Sąd ustalił, że powodowie nie obdarowywali konsumentów zapraszanych na pokazy handlowe produktami opisywanymi w zaproszeniach, czyli wielofunkcyjnym robotem kuchenny ani odkurzaczem parowym, czy voucherem na pobyt w hotelu, na podstawie oświadczeń samych powodów oraz zeznań świadków, jak i dowodów zakupu towarów.

Po pierwsze powodowie w piśmie z 14 sierpnia 2020r. oświadczyli, iż konsumenci za udział w spotkaniu mogli otrzymać takie prezenty jak: mikser z misą, mikser, zegarek (smartwatch), telefon, parownicę, myjkę ciśnieniową, noże lub blender, a zatem nie wielofunkcyjny robot kuchenny ani odkurzacz parowy, jak informowano w zaproszeniach.

Po wtóre, prezentów tych nie otrzymywali wszyscy uczestnicy, a tylko ci, którzy nabyli inne produkty od powodów, a rzekome „prezenty” były wówczas umieszczane w umowie sprzedaży.

W tym zakresie Sąd oparł się zarówno na treści licznych umów, w których te właśnie produkty były uwidocznione w umowie sprzedaży (egzemplarze umów sprzedaży k. 59-194 akt adm.), ale także na zeznaniach świadków, którzy zasadniczo zgodnie zeznawali, że albo takich prezentów nie dostali, a prezentem była tylko maść/żel lub zestaw noży wręczany przy wyjściu prosto z samochodu (świadek J. O. k. 586)) albo, że prezenty takie dostali, ale były one elementem umowy sprzedaży i były od niej uzależnione (świadek K. K., k. 579, Z. R. k.582 , J. K. (1)). Ponadto wynikało to także z oświadczeń powodów, że darmowe prezenty takie jak: robot kuchenny, odkurzacz parowy czy voucher na pobyt w jednym z hoteli i uzdrowisk należących do powodów były uwzględniane w umowach sprzedaży, jako elementy nabywanych przez konsumentów zestawów towarów.

Ustalenia te potwierdzają także dowody zgormadzone w toku postępowania administracyjnego . W szczególności istotne jest w tej kwestii oświadczenie konsumentki z dnia 24 lipca 2020 r. k. 305 akt adm, o treści: „Okazało się jednak, że tam nie było obiecanych prezentów, tylko w małych buteleczkach (250ml - 300ml) dawali, jak informowali, „delikatny płyn do mycia twarzy” (…) W Internecie przetłumaczyłam nazwę tego artykułu, który okazał się być płynem do prania. Gdy spytałam się gdzie mogę odebrać robota, który mi obiecano, otrzymałam odpowiedź, że muszę zapłacić 50 zł., aby go otrzymać (…) Podeszłam jeszcze raz do osób, które prowadziły pokaz i poinformowałam ich, że udam się do Urzędu i złożę zeznania dotyczące zaistniałej sytuacji. Wtedy Państwo zaproponowali mi otrzymanie wybranego przeze mnie prezentu w zamian za zrezygnowanie ze złożenia wyjaśnień w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Pani, która wręczyła mi robot wielokrotnie prosiła, abym zrezygnowała z udania się do Urzędu”;

Sąd nie dał natomiast wiary tym świadkom, którzy twierdzili, że prezenty dostali bezwarunkowo, jednak nie potrafili wskazać tych prezentów. Zeznania takie złożyli m.in. E. T. (k. 620) oraz H. P. (1) (k. 615), ale były one niewiarygodne, bo były raz, że wybiórcze, a dwa sprzeczne z pozostałymi dowodami.

W szczególności świadek H. P., ogólnikowo udzielała odpędzi na niektóre pytania Sądu, ale także nie udzieliła w pisemnych zeznaniach odpowiedzi na pytanie (nr 10) czy przebieg spotkania był zgodny z informacją uzyskaną w tym zakresie w skierowanym do niej zaproszeniu, oraz zeznała, że nie pamięta czy przy zakupie towarów skorzystała z promocji i/lub otrzymała rabat. Zdaniem Sądu powyższe potwierdza pewną stronniczość i wybiórczość jej zeznań, korzystną dla powodów, szczególnie, że pamiętała, że kupiła sprzęt masujący, odkurzacz oraz sprzęt do czyszczenia okien, które służą jej do dzisiaj.

Zdaniem Sądu zeznania te są niewiarygodne z tej racji, że nie jest prawdopodobnym, aby osoba, która otrzymała w prezencie sprzęt typu wielofunkcyjny robot kuchenny lub odkurzacz piorący, a więc sprzęty powszechnego użytku w gospodarstwie domowym, a jednocześnie sprzęty także co do zasady są o niebagatelnej wartości rynkowej, nie pamiętała faktu, że przedmioty te były jej oddane za darmo, za sam tylko udział w pokazie handlowym. Nie są to wszak sytuacje powszednie, że zostaje się tak hojnie obdarowanym, zatem trudno przyjąć za prawdziwe, że świadkowie ci nie pamiętali takich faktów. Dlatego zeznaniom tych świadków Sąd odmówił wiarygodności.

Także otrzymanie vouchera, o którym zapewniali telemarketerzy zapraszający na spotkania, uzależnione było od wykupienia przez konsumenta wyżywienia w ośrodku o wartości 70 zł. za każdy dzień pobytu, co potwierdzili sami powodowie. ( voucher k. 279 akt adm.; pismo powodów z dnia 14 sierpnia 2020 r. k. 345-347 akt adm.)

Przebieg spotkań i ich czysto handlowy a nie reklamowy aspekt potwierdził dowód z nagrania jednego z takich pokazów. Nagranie zostało dokonane w ramach tzw. procedury „tajemniczego klienta”, na przeprowadzenie której zezwolił Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów postanowieniem z 6 lutego 2020r (postanowienia k. 435 akt adm).

W oparciu o powyższe postanowienia pracownik Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów podjął 10 lipca 2020 r. czynności zmierzające do dokonania zakupu w trakcie prezentacji zorganizowanej przez powodów. Przebieg pokazu został utrwalony na nagraniu (k.438). Wynika z niego, że pokaz rozpoczyna się od prezentacji urządzeń masujących, które są udostępniane uczestnikom pokazu do wypróbowania. Następnie prezentowane są: naczynia i urządzenia AGD znajdujące się w ofercie przedsiębiorców, w tym: szybkowar, wyciskarka wolnoobrotowa, urządzenie H., (...) oraz system czyszcząco-piorący. Pierwsza część pokazu trwa kilkadziesiąt minut. Po tej części prelegent prosił uczestników spotkania o wzięcie udziału w indywidualnej ankiecie. Handlowiec rozmawiał z uczestnikami o prezentowanych produktach i weryfikował, który konsument jest zainteresowany ofertą. Następna część dotyczyła prezentacji takich towarów jak: maść i koncentrat lanoliny. Prezentacja kończyła się losowaniem, w którym nagrodą miała być możliwość zakupu sytemu czyszcząco-piorącego w promocyjnej cenie w zestawie z innym, wybranym przez laureata nagradzanym urządzeniem.

Tożsamy przebieg pokazu potwierdzają słowa konsumenta, który był z żoną na prezentacji firmy (...) s.c. 29 września 2020 r. w L. i w skardze na przedsiębiorców wskazał, iż „Po pierwszej części prezentacji zawołano nas do stolika i zapytano „Co mi się podoba z prezentowanych rzeczy”. Pan zanotował to na kartce i zaczęła się druga część prezentacji. Po prezentacji ogłosili, że jestem jednym ze zwycięzców nagrody, którą przedstawiali. Panowie kazali mi podejść do stolika i tam się dowiedziałem, że zapłacę tylko za matę masującą a resztę rzeczy dostanę za darmo.” (skarga konsumenta k. 521-522v akt adm.).

W trakcie trwania pokazu prelegent i handlowcy informują uczestników o tzw. cenach regularnych poszczególnych towarów. W czasie zarejestrowanego pokazu 10 lipca 2020 r. powoływali się oni na następujące ceny:

1) H. – 5.400 zł,

2) (...) – 3.500 zł,

3) system czyszcząco piorący - 9.500 zł,

4) mata masująca – 8.900 zł,

5) pas masujący – 4.900 zł,

6) maść – 20 euro.

(nagranie pokazu z dnia 10 lipca 2020 r. k. 438 akt adm.)

Następnie powodowie w czasie trwania spotkań, informowali uczestników pokazu o możliwości zakupu towarów po znacznie niższych, bardziej atrakcyjnych cenach oraz że oferta cenowa obowiązuje tylko w dniu pokazu. W ostateczności sprzedawali oferowane konsumentom towary w cenach niższych niż oferowane pierwotnie na pokazach lub prezentowane w katalogu.

W szczególności ceny sprzedaży poszczególnych towarów były następujące:

1) system czyszcząco piorący: 2.000–2.500 zł.,

(...): 1.500–2.000 zł.,

3)oczyszczacz powietrza: 1.800-2.000 zł.,

4)H.: 2.500-3.000 zł.,

5)szybkowar: 1.000-1.500 zł.,

6)zestaw naczyń: 1.500-2.200 zł.,

7)mata masująca: 1.500-2.000 zł.,

8)pas masujący: 1.500-2.000 zł.,

9)odkurzacz bezprzewodowy: 1.500-2.000 zł.,

10)maść ziołowa: 50 zł.,

11)lanolina: 30-40 zł.,

12)mata terapeutyczna: 200 zł.

(pismo powodów z dnia 14 sierpnia 2020 r. k. 345-347 akt adm.)

Ceny poszczególnych towarów były niższe, jeśli były sprzedawane w zestawach (pismo powodów z dnia 11 lipca 2020 r. k. 22-30 akt adm.)

Porównanie rzeczywistych cen po jakich towary były sprzedawane z tymi, które były prezentowane pierwotnie podczas pokazów (tzw. ceny regularne), jednoznacznie wskazuje, że powodowie zawyżali na pokazach ceny produktów, aby uatrakcyjnić ceny ostatecznie stosowane przy sprzedaży. Celowo stosowali ten zabieg, aby zachęcić w ten sposób konsumentów do nabycia produktów w wyjątkowo atrakcyjnej cenie, która jest dedykowana tylko dla nich (w domyśle wszyscy inni kupują po cenach znacznie wyższych tzw. regularnych).

Stosowanie przez powodów tego typu mechanizmów oddziaływania psychologicznego potwierdzają także zeznania świadków. W szczególności świadkowie zeznawali:

⚫

„ Jeżeli zakupię kilka produktów, to będą one w cenach promocyjnych . Nie mówiono na jakich warunkach promocyjnych, ale miałam świadomość że będzie duża oszczędność w cenie (…) Przed podpisaniem umowy przedstawiciel sprzedawcy sporządził odręczny cennik (który zatrzymał) z poszczególnymi wysokimi cenami towarów, wskazując jaka będzie promocja na zakup tych towarów i za jaką cenę promocyjną ostatecznie je kupię. (…) ale zaznaczał, że w przypadku podpisania umowy ceny będą promocyjne, dużo niższe ”;

⚫

„Przedstawiono nam towary budując napięcie poprzez wmawianie nam wyjątkowych okazji i możliwości. Przykładowo oferując jakiś materac przedstawiono go jako towar wysokiej klasy dostępny tylko i wyłącznie za okazyjną cenę podczas tego jedynego spotkania. (…) Przedstawianie cen było raczej w sposób zawoalowany tzn. Padła cena a zaraz po niej kolejne treści obiecujące jakiś dodatek czy upust ceny. (…) W tamtym okresie byłem przekonany, że za niewiarygodnie niską cenę dokonałem bardzo dobrego zakupu”;

⚫

„Zakup był możliwy w warunkach promocji. Cena różniła się. Zakup na spotkaniu w cenie promocyjnej”;

⚫

„Mówili, że jest w promocyjnych cenach (…) Mój zakup dokonałem na warunkach promocyjnych”.

(zeznania świadków: K. K. k. 579., Z. R. k. 581-584 , J. K. (1) k. 592-593., E. T. k. 620-622v)

Sąd nie dał natomiast wiary powodom, że sprzedawali konsumentom towary oferowane na pokazach także bez promocji, tj w wyższych cenach regularnych (katalogowych), nieobjętych rabatem, który stanowił realną i wymierną, a nie iluzoryczną korzyść cenową oferowaną konsumentom podczas pokazu.

W szczególności przedstawione przez powodów na tę okoliczność faktury VAT (faktury VAT k. 299-318 akt sąd.) wskazywały w większości przypadków, że sprzedaż w cenach zbliżonych do katalogowych była dokonywana na rzecz przedsiębiorców, a nie na rzecz konsumentów. Ponadto powodowie nie byli w stanie przedstawić umów, na podstawie których faktury te zostały wystawione, powołując się na fakt zmiany miejsca zamieszkania i upływ długiego okresu czasu, chociaż od wystawienia niektórych z nich nie upłynęły jeszcze 2 lata, co budzi wątpliwości co do prawdziwości tych twierdzeń, zważywszy, że w świetle przepisów prawa podatkowego przedsiębiorcy powinni przechowywać dokumenty źródłowe, dokumentujące transakcje, co najmniej przez 5 lat. Dla sprawy istotne jest również, że powodowie w toku postępowania administracyjnego wyjaśniali, że konsumentom nie wystawiali faktur VAT.

Powyższe fakty implikują jedyny logiczny wniosek, że co do zasady powodowie nie sprzedawali konsumentom towarów w cenach nie objętych rabatem, a więc, że ceny prezentowane na pokazach jako ceny regularne towarów nie były cenami, za jakie rzeczywiście były oferowane towary konsumentom. Natomiast nie można wykluczyć, że towary za takie wyższe ceny były istotnie oferowane przedsiębiorcom, co jednak nie ma znaczenia dla sprawy niniejszej, gdyż przedsiębiorcy kupując towary, mogą odliczyć od ich ceny podatek VAT uiszczony w cenie towaru. Zasadniczo także dla klienta biznesowego, zapłacona cena stanowić może koszt uzyskania przychodu, a więc wyższa cena obniżać może wartość należnego podatku. Zatem cena uiszczana przez przedsiębiorcę, jest w rzeczywistości wydatkiem o innej wartości niż ta sama nawet cena uiszczona przez konsumenta.

Zważywszy także, że ceny podstawowe sprzedawanych towarów nie były nigdzie publicznie określone np. powodowie nie udostępnili cen podstawowych towarów w Internecie, Sąd doszedł do przekonania, że spółka nie oferowała konsumentom, w ramach regularnej sprzedaży, towarów w cenach regularnych, a zatem przekazywała konsumentom na pokazach nieprawdziwe informacje, sugerujące, że zakup w trakcie pokazu jest możliwy w ramach oferty specjalnej.

Tymczasem wartość oferowanych przez powodów produktów była wielokrotnie niższa niż cena ich sprzedaży przez powodów. Zgodnie z fakturami zakupu powodowie nabywali towary w poniższych cenach:

a) system czyszcząco- piorący – 450,00 zł. netto za sztukę,

b) (...) – 209,00 zł. netto za sztukę,

c) oczyszczacz powietrza – 308,94 zł. netto za sztukę,

d) H. – 690,00 zł. netto za sztukę,

e) szybkowar – 150,00 zł. netto za sztukę,

f) zestaw naczyń – 447,15 zł. netto za zestaw składający się z 19 elementów,

g) mata masująca – 341,46 zł. netto za sztukę,

h) pas masujący – 169,11 zł. netto za sztukę,

i) odkurzacz bezprzewodowy – 310,66 zł. netto za sztukę,

j) maść ziołowa – 6,80 zł. za sztukę,

k) lanolina – 2,75 zł. netto za litrowe opakowanie,

l) mata terapeutyczna – 43,00 zł. netto za sztukę,

m) wyciskarka – 273,98 zł. netto za sztukę.

(faktury zakupowe powodów k. 33-44 akt adm.)

Sąd ustalił także, że powodowie nie wywiązywali się z obowiązku informowania konsumentów o możliwości odstąpienia od umowy zawartej poza siedzibą przedsiębiorstwa.

Fakt ten znajduje potwierdzenie w nagraniu z pokazu z dnia 10 lipca 2020 r. w związku z udziałem w nim tajemniczego klienta (k. 438 akt adm.), oraz w zeznaniach świadków K. K. (k. 579) i J. K. (1) (k.592).

Zgodnie z nagraniem z pokazu, konsumenci uczestniczący w pokazie, w trakcie indywidualnych rozmów, byli informowani o braku możliwości odstąpienia od umowy sprzedaży zawartej w jego toku, jeśli zakupili towary objęte promocją.

Ponadto świadkowie zeznali, że „ nie zostałem poinformowany, że mogę odstąpić od umowy” (K. K. k. 579), oraz, że „o prawie odstąpienia od umowy dowiedziałem się dopiero w domu, gdy sprawą zainteresowali się członkowie rodziny” ( J. K. (1) k. 592-593).

Także sami powodowie w toku postępowania administracyjnego, w piśmie z 14 sierpnia 2020r przyznali, że nie zawsze przekazywali konsumentom druk oświadczenia o odstąpieniu od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa (k.345).

Wyjaśnienie to koreluje z faktem, że żadne z 12 oświadczeń o odstąpieniu od umowy przedłożonych przez powodów w toku postępowania administracyjnego, nie zostało złożone na formularzu odstąpienia od umowy, którym według twierdzeń powodów posługiwali się przy zawieraniu umów. ( Wzór formularza odstąpienia od umowy k. 53 akt adm, oświadczenia o odstąpieniu od umowy k. 200=224 akt adm). Jednoznacznie potwierdza to, że powodowie nie informowali konsumentów o możliwości odstąpienia od umowy i nie wręczali im formularza odstąpienia od umowy.

Okoliczność, że w stosowanej przez powodów w pewnym okresie umowie była informacja o prawie do odstąpienia od umowy, nie jest jednoznaczne z informowaniem konsumentów o prawie do odstąpienia od umowy, skoro jednocześnie handlowcy podczas pokazów informowali jednak konsumentów, że ze względu na promocyjny charakter sprzedaży prawo do odstąpienia od umowy nie przysługuje, co zostało potwierdzone w nagraniu z udziałem tajemniczego klienta (umowy k. 59-194 akt adm.; oświadczenie powodów dot. obowiązywania poszczególnych formularzy umów k. 46 akt adm.; formularze umów k. 47-48 akt adm.; pismo powodów z dnia 14 sierpnia 2020 r. k. 345-347 akt adm.)

W 2019 r. powodowie osiągnęli w ramach prowadzonej spółki cywilnej obrót w łącznej w kwocie (...) zł, czyli każdy ze wspólników spółki miał obrót na poziomie (...) zł (Rozliczenie Księgi Przychodów i Rozchodów za 2019 r., k. 479- 480 akt adm.)

Powyższy stan faktyczny Sądu ustalił w oparciu o dowody zgromadzone w toku postępowania administracyjnego oraz sądowego powołane wyżej.

Sąd przeprowadził dowód z zeznań świadków: H. P. (1), J. O. (1), Z. R., K. K., E. T., J. K. (1). Zeznania wszystkich świadków potwierdzały m.in. że: zaproszenia na pokazy odbywały się w formie telefonicznej oraz, że za udział w spotkaniu obiecywano prezent, a także informowano o promocyjnych cenach towarów czy o upustach. Zeznania te zdaniem Sądu były wiarygodne, gdyż były ze sobą zbieżne i wzajemnie się uzupełniały, tworząc logiczny obraz zachowań przedsiębiorców.

Sąd nie dał natomiast wiary zeznaniom świadka H. P. (1). Bowiem, w zeznaniach świadka znajdują się wewnętrzne sprzeczności. Świadek twierdzi, iż „Zakupiłam sprzęt masujący, odkurzacz oraz sprzęt do czyszczenia okien, które służą mi do dzisiaj”, jednocześnie świadek „nie pamięta” jaki prezent miała otrzymać za udział w spotkaniu. Ponadto, świadek „nie pamięta” jaka była forma prezentu, a jednocześnie pamięta, iż upominek od organizatora otrzymała „na końcu spotkania”. Co więcej, zeznania świadka są w sprzeczności z pozostałymi zeznaniami świadków. H. P. (1) jako jedyna twierdziła, że ceny towarów były uwidocznione na banerach reklamowych oraz, że poinformowano ją o prawie do odstąpienia od umowy.

Sąd pominął natomiast dowód z zeznań świadka M. S. i J. M., gdyż świadkowie złożyli zeznania na piśmie, bez złożenia przyrzeczenia, do czego byli zobowiązani (przyrzeczenie nadesłano dopiero po zamknięciu rozprawy, oraz po wydaniu wyroku w sprawie). Dowody z zeznań pozostałych świadków wnioskowanych przez strony Sąd pominął z tej racji, że nie było możliwe przeprowadzenie dowodów z ich zeznań przed upływem terminu zakreślonego przez Sąd jako końcowy w trybie art. art. 242 k.p.c., tj do dnia 11 maja 2023r (zarządzenie k. 655).

Sąd pominął także wnioskowane przez powodów dowody z umów sprzedaży zawartych z konsumentami 10.07.2020 r. w hotelu (...) w Ł., na okoliczność zawarcie licznych umów sprzedaży po prezentacji, na której materiał dowodowy w sprawie zbierany był przez przedstawiciela UOKiK działającego w charakterze „tajemniczego klienta”, z których żadna nie została rozwiązana, co - wbrew twierdzeniom Organu - wskazuje na znaczące zainteresowanie produktami oferowanymi przez Spółkę oraz satysfakcję Klientów zawierających ze Spółką umowy sprzedaży z podjętych decyzji o zakupie a także na okoliczność braku zgłoszenia się jakichkolwiek innych osób uczestniczących w dniu 10 lipca 2020 r. w pokazie w hotelu (...) w Ł. z roszczeniami dotyczącymi odstąpienia od umowy lub z uwagami w przedmiocie stosowania wobec nich praktyk wprowadzających w błąd, ograniczających swobodę decyzji o zakupie towarów lub jakkolwiek nierzetelnie informujących o właściwościach produktów będących przedmiotem sprzedaży lub o przysługujących kupującym uprawnieniach. Dowody te nie były istotne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Odnosząc się do argumentów powodów, że inni konsumenci uczestniczący w pokazie, podczas którego zostało sporządzone nagrania (z udziałem tajemniczego klienta) nie mieli uwag i zastrzeżeń co do przebiegu zorganizowanej prezentacji ani nie wskazywali na jakichkolwiek działania lub praktyki wprowadzające w błąd lub wytwarzających mylne wyobrażenie o uprawnieniach bądź cechach produktów, to argumenty te nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Należy bowiem podkreślić, że w sprawach o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów nie chodzi o subiektywne odczucia poszczególnych konsumentów, ale o obiektywną ocenę zachowania przedsiębiorców, przy założeniu, ze dotyczą one konsumenta przeciętnego. Trzeba mieć też przy tym na względzie, że konsumenci niejednokrotnie nie mają świadomości, że ich prawa są łamane lub, że przedsiębiorca w sposób bezprawny czy nieuprawniony postępuje względem nich. To właśnie rolą organu, jakim jest Prezes UOKiK, jest ochrona konsumentów niezależnie od ich subiektywnych ocen czy nieuświadomionych naruszeń ich praw. Jest to działanie w interesie publicznym, a nie w interesie poszczególnych podmiotów.

Podobnie więc należało ocenić wnioski powodów o przeprowadzenie dowodów z umów sprzedaży zawartych z konsumentami 29.09.2020 r. na okoliczność przebieg prezentacji i odmiennej oceny zawartych umów przez konsumentów, którzy tego dnia co świadek K. K., zawarli umowy z powodami.

Także przedstawione przez powodów wypełnione przez konsumentów formularze odstąpień od umowy, nie mogą wpłynąć na zmianę oceny zachowania powodów wynikającą z bezsprzecznego faktu, że powodowie nie zawsze wydawali konsumentom formularz odstąpienia od umowy, co sami przyznawali i nie informowali konsumentów o prawie odstąpienia od umowy. Fakt, że w niektórych przypadkach powodowie takie formularze odstąpienia od umowy przekazywali konsumentom, nie może bowiem w tej sytuacji skutecznie zakwestionować innych, odmiennych sytuacji, które także miały miejsce, co jest w sprawie niewątpliwe.

Także dowody z dokumentów, na które powoływali się powodowie, w postaci przelewów bankowych do klientów w osobach: G. W., W. K., U. K., M. C., D. W., Z. R., R. Ś., A. R., J. K. (2), G. T., S. G., A. M., B. S., K. K., E. S., nie mogły podważyć faktu, że powodowie nie zawsze pouczali konsumentów o prawie odstąpienia od umowy. Okoliczność, że powodowie uwzględniali żądania konsumentów o odstąpieniu od umowy i zwracali im uiszczoną cenę nie jest jednoznaczna z informowaniem ich o prawie odstąpienia od umowy. Konsumenci ci mogli bowiem mieć większą świadomość prawną i odstępować od umowy nawet wówczas gdy nie byli poinformowani przez powodów o prawie odstąpienia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania powodów są niezasadne, gdyż Prezes UOKiK dokonał prawidłowej subsumcji opisanego wyżej stanu faktycznego i wyciągnął prawidłowy wniosek, co do możliwości przypisania powodowi działania wypełniającego dyspozycję art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (dalej jako uokik) poprzez stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych wprowadzających konsumenta w błąd.

Zgodnie z przepisem art. 24 uokik zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, przy czym przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działanie przedsiębiorcy, w szczególności: nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji, a także naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji oraz proponowanie konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają potrzebom tych konsumentów, ustalonym z uwzględnieniem dostępnych przedsiębiorcy informacji w zakresie cech tych konsumentów lub proponowanie nabycia tych usług w sposób nieadekwatny do ich charakteru.

O bezprawności w rozumieniu powołanego przepisu możemy mówić, gdy zachowanie przedsiębiorcy – czyli jego działanie jak również zaniechanie – jest sprzeczne z powszechnie obowiązującym porządkiem prawnym, a więc zarówno z normami prawnymi, jak również z zasadami współżycia społecznego i dobrymi obyczajami. Bezprawność jest przy tym obiektywnym czynnikiem, a więc niezależna jest od winy i jej stopnia, jak również bez znaczenia jest świadomość istnienia naruszeń. Bezprawność jest także niezależna od wystąpienia szkody.

Zasadniczo w świetle treści powołanego art. 24 uokik do naruszenia zbiorowych interesów konsumentów dochodzi poprzez bezprawne działanie przedsiębiorcy godzące w interesy konsumentów, o ile to działanie wywołuje negatywne skutki w sferze praw i obowiązków konsumentów. Przy czym skutki te muszą dotykać szerszego kręgu konsumentów, czyli odnosić się do obecnych, przyszłych i potencjalnych konsumentów, a więc naruszać prawa nieograniczonej bliżej nieokreślonej liczby konsumentów. Interes prawny konsumentów rozumiany jest jako określone potrzeby konsumenta, które zostały uznane przez ustawodawcę za godne ochrony (tak SN w uzasadnieniu uchwały z 13 lipca 2006r III SZP 3/06, OSNP 2007, nr 1-2, poz.35).

Generalny zakaz stosowania nieuczciwych praktyk rynkowych, o jakich traktuje art. 24 ust.2 pkt 2 uokik, zawarty został w Dyrektywie 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniająca dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady (dalej jako dyrektywa).

Artykuł 5 dyrektywy 2005/29 stanowi, że nieuczciwe praktyki handlowe są zabronione. Praktyka handlowa jest nieuczciwa, jeżeli jest sprzeczna z wymogami staranności zawodowej i w sposób istotny zniekształca lub może w sposób istotny zniekształcić zachowanie gospodarcze względem produktu przeciętnego konsumenta, do którego dociera bądź do którego jest skierowana, lub przeciętnego członka grupy konsumentów, jeżeli praktyka handlowa skierowana jest do określonej grupy konsumentów (art. 5 ust 2 dyrektywy).

W myśl dyrektywy za nieuczciwe uznaje się w szczególności praktyki handlowe, które wprowadzają w błąd w rozumieniu art. 6 i 7 dyrektywy lub są agresywne w rozumieniu art. 8 i 9 dyrektywy (art. 5 ust 4 dyrektywy).

Zgodnie z art 6 dyrektywy praktykę handlową uznaje się za wprowadzającą w błąd, jeżeli zawiera ona fałszywe informacje i w związku z tym jest niezgodna z prawdą lub w jakikolwiek sposób, w tym poprzez wszystkie okoliczności jej prezentacji, wprowadza lub może wprowadzić w błąd przeciętnego konsumenta, nawet jeżeli informacje te w odniesieniu do jednego lub większej liczby wymienionych niżej elementów są zgodne z rzeczywistością, i która w każdym przypadku powoduje lub może spowodować podjęcie przez konsumenta decyzji dotyczącej transakcji, której inaczej by nie podjął:

a) istnienie lub rodzaj produktu;

b) główne cechy produktu, takie jak jego dostępność, związane z nim korzyści i ryzyko, wykonanie, skład, wyposażenie dodatkowe, usługi po sprzedaży i procedura reklamacyjna, sposób i data produkcji lub wykonania, dostawa, przydatność, zastosowanie, ilość, specyfikacja, pochodzenie geograficzne lub handlowe, spodziewane rezultaty jego zastosowania lub wyniki i istotne cechy testów lub kontroli przeprowadzonych na produkcie;

c) zakres obowiązków przedsiębiorcy, motywy stosowania praktyki handlowej i rodzaj procesu sprzedaży, oświadczenia lub symbole dotyczące bezpośredniego lub pośredniego sponsorowania lub zezwolenia wydanego dla przedsiębiorcy lub produktu;

d) cena, sposób obliczania ceny lub istnienie szczególnej korzyści cenowej;

e) niezbędne usługi, części, wymiany lub naprawy;

f) rodzaj, cechy i prawa przedsiębiorcy lub jego przedstawiciela, takie jak jego tożsamość i majątek, kwalifikacje, status, zezwolenia, członkostwo lub powiązania oraz prawa własności przemysłowej i intelektualnej lub nagrody i wyróżnienia;

g) prawa konsumenta, w tym prawo do wymiany towaru lub do żądania zwrotu kosztów zgodnie z dyrektywą 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji 13 , lub potencjalne ryzyka dla konsumenta.

W prawie polskim, uregulowania stanowiące transpozycję Dyrektywy, znajdują się w ustawie z 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom, której artykuł 3 wprowadza generalny zakaz stosowania nieuczciwych praktyk rynkowych.

Pojęcie nieuczciwych praktyk rynkowych zostało zdefiniowane w art. 4 ust. 1 powołanej ustawy stosownie do którego, praktyka rynkowa stosowana przez przedsiębiorców wobec konsumentów jest nieuczciwa, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania, lub po jej zawarciu. Definicja praktyki rynkowej zawarta w art. 2 pkt 4 upnpr określa ją jako działanie lub zaniechanie przedsiębiorcy, sposób postępowania, oświadczenie lub informację handlową, w szczególności reklamę i marketing, bezpośrednio związane z promocją lub nabyciem produktu przez konsumenta. Wyjaśnienie pojęcia praktyki rynkowej stanowi w zasadzie dosłowne powielenie definicji zawartej w Dyrektywie (art. 2 pkt d dyrektywy).

Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym także dokonuje podziału nieuczciwych praktyk rynkowych na wprowadzające w błąd oraz agresywne praktyki rynkowe, a także stosowanie sprzecznego z prawem kodeksu dobrych praktyk, przy czym praktyki te, w świetle wyraźnej treści art. 4 ust 2 zd. 2 upnpr nie podlegają ocenie w świetle przesłanek określonych w art. 4 ust. 1 tej ustawy.

W myśl art. 8 upnpr praktykę rynkową uznaje się za agresywną, jeżeli przez niedopuszczalny nacisk w znaczny sposób ogranicza lub może ograniczyć swobodę wyboru przeciętnego konsumenta lub jego zachowanie względem produktu, i tym samym powoduje lub może powodować podjęcie przez niego decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął.

Za niedopuszczalny nacisk uważa się każdy rodzaj wykorzystania przewagi wobec konsumenta, w szczególności użycie lub groźbę użycia przymusu fizycznego lub psychicznego, w sposób znacznie ograniczający zdolność przeciętnego konsumenta do podjęcia świadomej decyzji dotyczącej umowy (art. 8 ust 2 upnpr).

Przy ocenie, czy praktyka rynkowa jest agresywna, należy uwzględnić wszystkie jej cechy i okoliczności wprowadzenia produktu na rynek, a w szczególności:

1) czas, miejsce, rodzaj lub uciążliwość danej praktyki;

2) celowe wykorzystanie przez przedsiębiorcę przymusowego położenia konsumenta lub innych okoliczności na tyle poważnych, że ograniczają one zdolność konsumenta do podjęcia świadomej decyzji dotyczącej umowy;

3) uciążliwe lub niewspółmierne bariery pozaumowne, które przedsiębiorca wykorzystuje, aby przeszkodzić konsumentowi w wykonaniu jego praw umownych, w tym prawa do odstąpienia i wypowiedzenia umowy lub do rezygnacji na rzecz innego produktu lub przedsiębiorcy;

4) groźby podjęcia działania niezgodnego z prawem lub użycie obraźliwych sformułowań bądź sposobów zachowania (art. 8 ust 3 upnpr).

Artykuł 9 upnpr zawiera katalog praktyk agresywnych. Zgodnie z tym przepisem nieuczciwą praktyką rynkową w każdych okolicznościach jest m. in agresywna praktyka rynkowa polegająca na wywoływaniu wrażenia, że konsument już uzyskał, uzyska bezwarunkowo lub po wykonaniu określonej czynności nagrodę lub inną porównywalną korzyść, gdy w rzeczywistości nagroda lub inna porównywalna korzyść nie istnieje lub uzyskanie nagrody lub innej porównywalnej korzyści uzależnione jest od wpłacenia przez konsumenta określonej kwoty pieniędzy lub poniesienia innych kosztów (art. 9 pkt 8 upnpr)

Z kolei praktyki rynkowe wprowadzające w błąd mogą przybrać postać czynną i bierną, tj. polegać na działaniu (art. 5 upnpr) albo zaniechaniu (art. 6 upnpr) wprowadzającym w błąd.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 upnpr praktykę rynkową uznaje się za działanie wprowadzające w błąd, jeżeli działanie to w jakikolwiek sposób powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął. Jako jedną z form takiego działania, w art. 5 ust 2 pkt 1 upnpr zostało wskazane rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji.

Przy czym stosownie do treści art. 5 ust 3 upnpr wprowadzające w błąd działanie może w szczególności dotyczyć:

– praw konsumenta, w szczególności […] prawa do odstąpienia od umowy (art. 5 ust 3 pkt. 4 upnpr)

– ceny, sposobu obliczania ceny lub istnienia szczególnej korzyści cenowej (art. 5 ust 3 pkt. 5 upnpr);

– rodzaju sprzedaży, powodów stosowania przez przedsiębiorców praktyki rynkowej (art. 5 ust 3 pkt. 6 upnpr)

Interpretując pojęcie praktyki wprowadzającej w błąd należy zatem stwierdzić, że jest to każda praktyka, która w jakikolwiek sposób, w tym również przez swoją formę, wywołuje skutek w postaci co najmniej możliwości wprowadzenia w błąd „przeciętnego konsumenta”, do którego jest skierowana lub dociera, i która ze względu na swoją zwodniczą naturę może zniekształcić jego zachowanie rynkowe (patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 9 lutego 2011r. VI ACa 694/10 - Lex nr 1220720).

Odnosząc powyższe przepisy prawa do stanu faktycznego sprawy niniejszej należy ocenić czy zachowanie przedsiębiorcy było zgodne, czy też niezgodne z obowiązującymi zasadami porządku prawnego. Przy czym należy podkreślić, że o bezprawności działania decyduje, w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego, całokształt okoliczności konkretnego stanu faktycznego.

Nie budzi w sprawie niniejszej wątpliwości, że powodowie, w okresie objętym postepowaniem byli przedsiębiorcami oraz podejmowali działania w obrocie z konsumentami. Przy czym, dla oceny zachowania powodów w przeszłości, bez znaczenia pozostaje ich obecny status, tj. fakt zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej. Rezygnacja z wykonywania działalności nie może wszak zwalniać z odpowiedzialności za czyny popełnione w trakcie jej wykonywania. W przeciwnym razie egzekwowanie naruszeń zbiorowych interesów konsumentów nie byłoby możliwe, gdyż zaprzestanie działalności gwarantowałoby bezkarność.

Pozostaje więc do rozstrzygnięcia kwestia czy działania powodów opisane w stanie faktycznym sprawy są nieuczciwymi praktykami rynkowymi, w szczególności czy były to działania wprowadzające konsumenta w błąd.

Co do tego aspektu oceny zachowania przedsiębiorców opisanego w pkt. I decyzji wskazać należy, że przedstawiona w tym punkcie decyzji praktyka wprowadza w błąd i może w istotny sposób zniekształcać zachowania gospodarcze konsumenta, skłaniając go tym samym do podjęcia decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął.

W ocenie Sądu praktyka stosowana przez powodów, opisana w pkt. I decyzji, polegająca na przekazywaniu konsumentom, w kierowanych do nich zaproszeniach na organizowane przez powodów pokazy handlowe, nieprawdziwych informacji, że głównym przedmiotem tych spotkań jest:

- reklama firmy połączona z bezpłatnymi masażami lub

- ogólnopolska reklama najnowocześniejszych sprzętów (...) producenta,

w ramach której prowadzi on badanie rynku polskiego lub

- promocja nowej sieci sklepów lub

- promocja należącej do przedsiębiorców sieci hoteli oraz uzdrowisk lub

- ankieta związana z otwarciem nowego sklepu,

podczas gdy rzeczywistym ich celem jest zaprezentowanie oferty handlowej powodów, stanowi nieuczciwą praktykę rynkową, o jakiej mowa w art. 5 ust. 3 pkt 6 upnpr.

W myśl powołanego przepisu działanie wprowadzające w błąd może w szczególności dotyczyć rodzaju sprzedaży czy powodów stosowania przez przedsiębiorcę danej praktyki rynkowej.

W sprawie nie budzi zdaniem Sądu wątpliwości, że informacje przekazywane konsumentom w telefonicznych zaproszeniach co do głównego celu spotkania nie były prawdziwe.

Spotkania organizowane przez powodów miały charakter czysto handlowy. Tymczasem ten cel spotkanie nie tylko nie był ujawniany konsumentom lub był marginalizowany, ale wręcz zaprzeczano temu celowi („nie jest to żaden pokaz, jest to promocja nowej sieci sklepów; u nas nie ma sprzedaży”- zaproszenia kierowane przez telemarketerów (...) (...) oraz VI$ (...)).

Stan faktyczny ustalony w sprawie wykluczył, aby celem spotkań była „reklama firmy połączonej z bezpłatnymi masażami”, „ogólnopolska reklama najnowocześniejszych sprzętów (...) producenta”, „promocja nowej sieci sklepów”, „promocja należącej do powoda sieci hoteli oraz uzdrowisk”, czy też „ankiety związanej z otwarciem nowego sklepu”. Należy podkreślić, że powodowie podczas spotkań jednoznacznie nastawieni byli na sprzedaż towarów. Nie odbywała się przy tym żadna promocja czy reklama jakiejkolwiek firmy, sieci sklepów lub hoteli. W szczególności powodowie także fałszywie informowali, że konsumenci będą uczestnikami kampanii promującej sieć hoteli i uzdrowisk należących do powodów, gdy tymczasem powodowie nie posiadali ani sieci hoteli ani sieci uzdrowisk, podobnie odnośnie informacji o reklamie sprzętów (...) producenta, powodowie nie wykazali aby promowali towary jakiejkolwiek niemieckiej marki, czy sieć sklepów.

Powodowie przekazując więc konsumentom podczas rozmów telefonicznych takiej treści informacje, jak ustalone wyżej w stanie faktycznym, wprowadzali konsumentów w błąd, zarówno co do powodów kierowania do konsumentów zaproszeń na organizowane spotkania (rzeczywistego celu spotkań, którym była sprzedaż towarów) jak i celu pokazów.

Konsumenci działając pod wpływem błędu co do rzeczywistego celu spotkań mogli natomiast podjąć decyzję dotyczącą umowy, której w innych okolicznościach nie podjęliby, w szczególności, kierując się wskazanymi przez telemarketerów powodami zorganizowania spotkania, mogli podjąć decyzję o wzięciu lub nie udziału w spotkaniu o takim charakterze.

Przy czym pojęcie „decyzja dotyczącej umowy” nie odnosi się tylko do samego aktu zawarcia umowy, gdyż zgodnie z definicją ustawową jest to każda decyzja konsumenta, co do tego czy, w jaki sposób i na jakich warunkach dokona zakupu, zapłaci za produkt w całości lub w części, zatrzyma produkt, rozporządzi nim lub wykona uprawnienie umowne związane z produktem, bez względu na to, czy konsument postanowi dokonać określonej czynności, czy też powstrzymać się od jej dokonania (art. 2 pkt 7 u.p.n.p.r.).

Zatem decyzją dotyczącą umowy jest już sama tylko decyzja o udziale w spotkaniu o charakterze handlowym.

Tym samym konsument nie posiadając wiedzy o rzeczywistym celu spotkania na które zapraszali powodowie, mógł podjąć decyzję o udziale w tym spotkaniu, a więc decyzję dotycząca umowy, której inaczej by nie podjął.

Przy czym Sąd podziela pogląd organu, że jakkolwiek informacja przekazana konsumentowi o reklamie produktu lub usług, mogła sugerować handlowy cel spotkania (aczkolwiek nie był on oczywisty), to jednak zarzucany powodom czyn dotyczył wprowadzania konsumentów w błąd co do powodów kierowania do konsumentów zaproszeń na organizowane spotkania, a więc błędu o jakim mowa w art. 5 ust. 3 pkt 6 upnpr, a nie zaniechanie informowania konsumentów o handlowym celu spotkania (art. 6 ust. 3 pkt 2 upnpr).

Odnośnie praktyki opisanej w pkt I.2 decyzji, to w ocenie Sądu praktyka ta również była nieuczciwą praktyką rynkową, stosowanie której naruszało zbiorowe interesy konsumentów.

Ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd pozwalają stwierdzić, że powodowie wywoływali u konsumentów wrażenie, że za sam udział w prezentacji oferowanych towarów konsument ma możliwość otrzymania wielofunkcyjnego robota kuchennego, odkurzacza parowego lub vouchera na pobyt w jednym z hoteli i uzdrowisk należących do powoda, podczas gdy konsumenci prezentów takich nie dostawali, gdyż otrzymywane prezenty nie odpowiadały pierwotnym zapewnieniom, a ponadto tzw. prezenty były uwzględniane przez powodów w zawieranych z konsumentami umowach (jako elementy nabywanych zestawów produktów), natomiast skorzystanie z vouchera uzależnione było od wykupienia przez konsumenta wyżywienia w ośrodku pobytowym.

Tego typu zachowanie odpowiada znamionom agresywnej praktyki rynkowej, o jakiej mowa w art. 9 pkt 8 upnpr, która jest nieuczciwa w każdych okolicznościach.

W myśl tego przepisu nieuczciwą praktyką w każdych okolicznościach jest wywoływanie wrażenia, że konsument już uzyskał, uzyska bezwarunkowo lub po wykonaniu określonej czynności nagrodę lub inną porównywalną korzyść, gdy w rzeczywistości nagroda lub porównywalna korzyść nie istnieje lub uzyskanie nagrody lub innej porównywalnej korzyści uzależnione jest od wpłacenia przez konsumenta określonej kwoty pieniężnej lub poniesienia innych kosztów.

W sprawie niniejszej było oczywiste, że telemarketerzy dzwoniący w imieniu powodów do konsumentów informowali ich, że za sam udział w prezentacji mają możliwość otrzymania cennych nagród tj. kuchennego robota wielofunkcyjnego, odkurzacza parowego lub vouchera na pobyt w hotelu lub uzdrowisku. Przy czym robot był przez nich prezentowany jako urządzenie wyjątkowe, bo służy do wykonywania licznych czynności przy przygotowywaniu potraw, oraz łączy w sobie aż 10 urządzeń. Podobnie prezentowano odkurzacz jako urządzenie o szczególnych właściwościach, bo czyści parą i odkurza, a nawet wykonuje 2 czynności jednocześnie, oraz posiada dodatkowe nakładki, akumulator i zbiornik na wodę. A także ma 9 programów pracy.

Tymczasem konsumenci, wbrew zapewnieniom telemarketerów, mogli ewentualnie otrzymać mikser ręczny, blender, mikser z misą, parownicę lub noże. Nie były to więc urządzenia tożsame z tymi opisywanymi przez telemarketerów. W szczególności także z uwagi na niską cenę zakupu przez powodów tych urządzeń, nie sposób uznać, że były to towary wysokiej jakości oraz aby były one atrakcyjnymi upominkami.

Powyższe jednoznacznie wskazuje, że opisana praktyka powodów odpowiada agresywnej praktyce rynkowej, o jakiej stanowi art. 9 ust 8 upnpr.

Po pierwsze opisane przez telemarketerów prezenty w ogóle nie istniały, skoro konsumenci nie otrzymywali takich prezentów jak opisywane w zaproszeniu (zamiast odkurzacza parowego i wielofunkcyjnego robota kuchennego konsumenci mogli otrzymać co najwyżej niskiej jakości parownicę oraz mikser), a ponadto z uwagi na to, że te inne „prezenty” były uwzględniane w umowie sprzedaży (umieszczane na formularzu umowy sprzedaży), nie sposób uznać, że były one jednak oddane za darmo, w formie darowizny. Kwestia to została szczegółowo opisana w stanie faktycznym (przy czym powodowie w toku postępowania administracyjnego oświadczyli, że wpisują do umów z konsumentami prezenty za udział w pokazie - k. 346 akt adm.).

Wobec powyższego Sąd uznał, że opisana w pkt I.2 praktyka powód stanowiła nieuczciwą praktykę rynkową, a w konsekwencji naruszała zbiorowe interesy konsumentów.

Kolejny zarzut opisany w pkt I.3 decyzji, także stanowił nieuczciwą praktykę rynkową, o jakiej mowa w art. 5 ust 2 pkt 1 oraz art. 5 ust 3 pkt 5 upnpr.

Praktyka polegała na tym, że powodowie przekazywali konsumentom nieprawdziwe informacje sugerujące, że zakup w trakcie pokazów handlowych możliwy jest w ramach oferty specjalnej, w sytuacji gdy powodowie w rzeczywistości w ogóle nie stosowali cen określanych przez nich na pokazach jako ceny detaliczne oraz prowadzili sprzedaż wyłącznie na organizowanych pokazach w ramach standardowej oferty.

Stan faktyczny ustalony w sprawie potwierdził ten zarzut w pełnej rozciągłości. Powodowie przyznali, że sprzedaży konsumentom dokonywali wyłącznie na pokazach handlowych (nie prowadzili sklepów stacjonarnych ani sprzedaży internetowej), a towary na tych pokazach zawsze oferowane były w cenach promocyjnych (powodowie w toku postępowania administracyjnego wskazali na rzeczywiste ceny po jakich sprzedają towary konsumentom – ceny te znacząco odbiegały od cen katalogowych). Nie ma więc wątpliwości, że w rzeczywistości tzw. ceny promocyjne były w istocie cenami regularnymi i nie istniała szczególna korzyść dla konsumentów przy dokonywaniu zakupu towarów po cenach promocyjnych, bo te są właśnie cenami regularnymi.

Zatem informowanie konsumentów przez sprzedawców podczas pokazów o rzekomych regularnych wysokich cenach towarów (znacznie zawyżonych w stosunku do tych za które powodowie sprzedają je konsumentom) nie odpowiadało prawdzie, a służyło jedynie zachęceniu konsumentów do skorzystania z pozornie wyjątkowej oferty promocyjnej i zakupu przez nich towarów podczas prezentacji po rzekomo niższej, ale w rzeczywistości regularnej cenie.

W konsekwencji konsumenci byli wprowadzani w błąd co do ceny oferowanych towarów, jak również co do istnienia szczególnej korzyści cenowej na ich nabycie w toku prezentacji, która w istocie nie istniała.

Przy czym pod wpływem nieprawdziwej informacji o szczególnej korzyści i niezwykle atrakcyjnej cenie konsumenci są zasadniczo bardziej skłonni do nabycia towaru, gdyż cena towaru jest jednym z kluczowych dla konsumentów czynników, w oparciu o które podejmują decyzję o zakupie. Dlatego tak ważne jest aby przekazywanie konsumentom informacji o cenie było rzetelne i uczciwe, w szczególności aby informacje odpowiadały prawdzie.

W sprawie nie było więc wątpliwości, że działanie sprzedawców opisane w pkt I.3 decyzji było celowe, nastawione na wywarcie wpływu na konsumentów i skłonienie ich do zakupów towarów. Przedstawiona praktyka powodów wprowadzania konsumentów w błąd, mogła powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął, w szczególności mogła wpływać na większą skłonność konsumentów do zakupu towarów.

Przy czym podkreślenia wymaga, że opisana praktyka powodów była tym bardziej naganna, że oferowane przez nich towary były niskiej jakości, co odzwierciedlały ceny ich zakupu przez przedsiębiorców (powodowie nabywali towary oferowane konsumentom po cenie niemal 20 krotnie niższej niż prezentowana cena katalogowa np. system czyszcząco-piorący kupowali za 450 zł, cenę regularną wskazywali jako 8900 zł, a sprzedawali po cenie 5 krotnie wyższej niż cena zakupu bo za 2000-2500 zł), zaś bardzo wysokie ceny katalogowe tych przedmiotów mogły sugerować, że są to rzeczy luksusowe i wysokogatunkowe, będące produktami znanych marek.

Oczywiste jest więc w świetle powyższego, że zakup tych towarów przez konsumentów od powodów na pokazie nie stanowił w żadnym razie dla konsumentów szczególnej korzyści cenowej.

Przekazywanie nieprawdziwej informacji o szczególnej ofercie cenowej, jakie zostało opisane w pkt I.3 decyzji stanowiło więc zakazaną praktykę rynkową wprowadzającą w błąd, o jakiej mowa w art. 5ust 2 pkt 1 upnpr w związku z art. 5 ust 3 pkt 5 upnpr.

Ostatni z zarzutów postawionych powodom w pkt I.4 decyzji dotyczył przekazywania konsumentom nieprawdziwych informacji sugerujących, że w przypadku zakupu dokonanego w ramach oferty promocyjnej wyłączone jest prawo do odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa,

Ta kwestia zdaniem Sądu także nie budziła wątpliwości, w szczególności dlatego, że opisana w pkt 1.4 decyzja praktyka przedsiębiorców została utrwalona na nagraniu z prezentacji z udziałem tajemniczego, gdzie sprzedawca wprost taką informację przekazał właśnie pracownikowi Urzędu.

W ocenie Sądu opisane działanie było pewnym elementem strategii powodów, której celem było uniemożliwienie lub co najmniej utrudnienie konsumentom odstąpienia od umowy, do czego konsumenci zawierając umowę poza lokalem przedsiębiorstwa mieli bezwarunkowe prawo. Na taki zamiar sprzedawców wskazuje także okoliczność, że nie zawsze przekazywali oni konsumentom druk oświadczenia o odstąpieniu od umowy (sami powodowie przyznali te okoliczność w toku postępowania administracyjnego, a potwierdzają ją też oświadczenia konsumentów o odstąpieniu od umowy, które nie były składane na drukach pochodzących od powodów).

Tymczasem przepis art. 27 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (t.j.: Dz. U. z 2020 r., poz. 287 – dalej: u.p.k.), przewiduje, że konsument, który zawarł umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, może w terminie 14 dni odstąpić od niej bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów, z wyjątkiem kosztów określonych w art. 33, art. 34 ust. 2 i art. 35 u.p.k. Stosownie do art. 7 u.p.k., konsument nie może zrzec się praw przyznanych mu w ustawie. Postanowienia umów mniej korzystne dla konsumenta niż postanowienia ustawy są nieważne, a w ich miejsce stosuje się przepisy ustawy. W art. 38 u.p.k., zawiera katalog umów, w stosunku do których prawo do odstąpienia o umowy nie przysługuje. Nadto, w art. 3 u.p.k. znajduje się katalog umów, co do których przepisy u.p.k. w ogóle nie znajdują zastosowania.

Konsumenci zawierający umowy z powodami na pokazach handlowych, a więc poza lokalem przedsiębiorstwa, mieli więc pełne prawo do odstąpienia od umowy, w szczególności także zawieranie umowy w warunkach promocji nie wyłączało tego prawa konsumenta.

Tym samym powodowie, informując konsumentów, że prawo do odstąpienia od umowy nie przysługuje z uwagi na dokonanie zakupu w ofercie promocyjnej, przekazywali konsumentom nieprawdziwe informacje, co stanowi wprowadzenie w błąd o jakim mowa w art. art. 5 ust. 3 pkt 4 w zw. z art. 5 ust. 2 pkt 1 u.p.n.p.r.). Wprowadzającym w błąd działaniem w myśl powołanego przepisu może być w szczególności rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji dotyczących prawa konsumenta do odstąpienia od zawartej umowy.

W oczywisty sposób takie działanie przedsiębiorców mogło spowodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął. W szczególności konsument mógł nie skorzystać z przysługującego mu prawa do odstąpienia od umowy pomimo posiadania takiej woli, pozostając w błędnym przeświadczeniu wywołanym zachowaniem powodów, że od umowy odstąpić nie może skoro zakupu dokonał w warunkach promocyjnych.

Powyższa analiza praktyk powoda, doprowadziła Sąd do uznania, że powód, wbrew zakazowi z art. 24 uokik, dopuścił się naruszenia zbiorowych interesów konsumentów poprzez stosowanie praktyk opisanych w pkt I.1.-I.4 decyzji.

Przy czym przesłanka ingerencji w „zbiorowe interesy konsumentów”, o istnieniu których nie świadczy suma interesów jednostkowych, oznacza, że zakaz z art. 24 uokik obejmuje zachowania przedsiębiorcy, które można określić jako „generalne”, tj. dotyczące każdego konsumenta znajdującego się w określonej sytuacji. Praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów jest takie zachowanie przedsiębiorcy, które podejmowane jest w warunkach wskazujących na powtarzalność zachowania w stosunku do indywidualnych konsumentów wchodzących w skład określonej grupy (T. Skoczny, Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, 2014 r., System Informacji Prawnej Legalis). Przedmiotem ochrony nie są zatem interesy indywidualnego konsumenta lub grupy indywidualnych konsumentów, ale wszystkich klientów traktowanych jako grupa uczestników rynku zasługująca na szczególną ochronę. Aby uznać konkretne zachowanie przedsiębiorcy za naruszające zbiorowy interes konsumentów wystarczające jest by zachowaniem tym dotknięci byli jego faktyczni lub potencjalni klienci, co ma oczywiście miejsce w omawianym przypadku.

Przy czym adresatem opisanych praktyk powodów był przeciętny konsument, a więc taki, który jest wprawdzie dostatecznie dobrze poinformowany, uważny i ostrożny, ale oceny tych cech należy dokonywać przy uwzględnieniu czynników społecznych, kulturowych, językowych i przynależności danego konsumenta do szczególnej grupy konsumentów, przez którą rozumie się dającą się jednoznacznie zidentyfikować grupę konsumentów, szczególnie podatną na oddziaływanie praktyki rynkowej lub na produkt, którego praktyka rynkowa dotyczy, ze względu na szczególne cechy, takie jak wiek, niepełnosprawność fizyczna lub umysłowa.

W stanie faktycznym niniejszej sprawy zostało ustalone, że powodowie kierowali zaproszenia do osób powyżej 40 roku życia. Jednak ponad połowa losowo wybranych umów, przedłożonych przez powodów w toku postępowania administracyjnego, została zawarta z osobami starszymi powyżej 60 roku życia (umowy k. 59-194 akt adm), przy czym dla 21% przedłożonych umów nie można było ustalić wieku kupujących z braku nr PESEL. Zważywszy także, że jedynie 21% umów było zawarte z osobami poniżej 50 lat, to prawidłowe było przyjęcie przez Prezesa UOKiK, że przeciętny konsument którego dotykała praktyka powodów był osobą starszą.

Tak określona grupa konsumentów, do których kierowana była oferta powodów cechuje się natomiast większą podatnością na stosowane przez przedsiębiorców praktyki rynkowe. Osoby starsze, z racji zazwyczaj mniejszych kompetencji cyfrowych niż młodzi ludzie, nie są w stanie samodzielnie i z łatwością zweryfikować informacji przekazywanych przez sprzedawców (np. już podczas pokazów handlowych), ale też mają z racji wieku właśnie niższy stopień poinformowania o realiach gospodarczych, a w konsekwencji narażone są w znacznie większym stopniu na wpływ zakazanych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorców. Cechuje je więc większe zaufanie dla kierowanych wobec nich ofert i informacji przekazywanych przez sprzedawców.

Takie osoby łatwiej można wprowadzić w błąd i są bardziej podatne na stosowane wobec nich agresywne praktyki, a w efekcie podejmują one częściej decyzje, których gdyby nie działały pod wpływem błędu nie podjęłyby.

Dla tak zdefiniowanego przeciętnego konsumenta nie było możliwe wykrycie braku szczególnej korzyści cenowej, jaką rzekomo była oferta powodów sprzedaży towarów podczas pokazu, czy także zweryfikowanie informacji o braku możliwości odstąpienia od umowy, gdy sprzedaż odbywa się w ramach oferty promocyjnej. Charakterystyczne dla tej grupy wiekowej wykluczenie cyfrowe nie pozawalało im na bieżące zweryfikowanie informacji przekazywanych przez powodów chociażby w Internecie. Manipulacje wobec tej grupy były więc ułatwione w zakresie

Osoby starsze, także z racji mniejszej zamożności, szczególnie emerytów, są także bardziej podatne na przekazy o bezpłatnych usługach czy możliwości otrzymania nieodpłatnie przedmiotów, wykorzystywanych powszechnie w gospodarstwach domowych. Dlatego także informacja przekazywana na etapie zaproszenia na spotkanie o możliwości otrzymania za darmo wyjątkowych urządzeń AGD lub vouchera na pobyt w hotelu, bardziej oddziaływała na osoby starsze niż na młodsze.

Reasumując, tak określony przeciętny konsument, w wyniku niedozwolonych praktyk powodów, w szczególności na podstawie nieprawdziwych informacji przekazanych przez przedsiębiorców, oraz własnych doświadczeń nie mógł świadomie podjąć decyzji dotyczącej umowy. A więc praktyki powodów mogły zarówno faktycznie jak i potencjalnie zniekształcać zachowania rynkowe konsumentów, w szczególności oddziaływać na ich decyzje dotyczące umowy.

Jakkolwiek dla naruszenia zbiorowych interesów konsumentów bez znaczenia pozostaje kwestia motywacji, zamiaru, czy świadomości sprawcy, to jednak w sprawie niemniejszej jest zdaniem Sądu oczywiste, że wszystkie 4 opisane w decyzji praktyki powodów były podjęte z zamiarem wprowadzenia w błąd i osiągnięcia z tego tytułu większego zysku. Świadczą o tym zarówno scenariusze zaproszeń na pokazy, których ewidentnym celem było osiągnięcie jak największej frekwencji na pokazach, bo to gwarantowało potencjalnie większą grupę nabywców towarów, ale także sposób prezentowania ceny na pokazach, rzekome korzyści cenowe jak i dla wylosowanych konsumentów, a także wprowadzanie w błąd konsumentów co do braku możliwości odstąpienia od umowy.

Także bez znaczenia dla stwierdzenia naruszenia zbiorowych interesów konsumentów była okoliczność, że nie wszyscy konsumenci mieli poczucie naruszenia ich praw. Istotne jest bowiem, że przedmiot ochrony prawnej stanowi już samo tylko zagrożenie interesu konsumentów. Zatem już tylko podjęcie działań przez przedsiębiorcę, które potencjalnie może oddziaływać na konsumenta w ten sposób, że mógłby on pod wpływem błędu wywołanego przez przedsiębiorcę podjąć decyzję dotyczącą umowy, której inaczej by nie podjął – stanowi naruszenie zbiorowych interesów konsumentów. Należy przy tym podkreślić, że konsumenci niejednokrotnie nie mają świadomości naruszenia ich praw, stąd nie zgłaszają uwag do transakcji, dlatego organ ochrony konsumentów działając w interesie publicznym stoi na straży tych praw.

W ocenie Sądu, prawidłowe zakwalifikowanie, opisanych w zaskarżonej decyzji, praktyk powodów, jako naruszających zbiorowe interesy konsumentów, uzasadniało zastosowanie przez Prezesa UOKiK art. 26 ust. 2 uokik i nałożenie na przedsiębiorców środków usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów.

Stosownie do treści tego przepisu, w decyzji o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, Prezes UOKiK może określić środki usunięcia trwających skutków naruszenia zbiorowych interesów konsumentów w celu zapewnienia wykonania nakazu zaniechania stosowania praktyki, w szczególności zobowiązać przedsiębiorcę do złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o treści i w formie określonej w decyzji. Środki te powinny być proporcjonalne do wagi i rodzaju naruszenia oraz konieczne do usunięcia jego skutków. Prezes Urzędu może także nakazać publikację decyzji w całości lub w części, z zaznaczeniem, czy decyzja ta jest prawomocna, w określonej w niej formie, na koszt przedsiębiorcy. Takie same środki organ może zastosować w przypadku uznania praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i stwierdzenia zaniechania jej stosowania.

W ocenie Sądu nałożony na powodów na podst. art. 26 ust 2 uokik obowiązek przekazania listem poleconym konsumentom, którzy zawarli z powodami umowy zakupu informacji o treści decyzji jest proporcjonalny i uzasadniony okolicznościami sprawy.

Oczywistym jest, że rozpowszechnienie decyzji pełni funkcję edukacyjną wobec konsumentów, a także funkcję prewencyjną wobec innych przedsiębiorców (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 9 kwietnia 2015 r., III SK 47/14; postanowienie Sądu Najwyższego z 23 kwietnia 2015 r., III SK 61/14).

Wobec tego, że nabywcy towarów oferowanych przez powodów w znacznej mierze są osobami starszymi, to celowe było poinformowanie ich o stwierdzonym naruszeniu praw konsumentów przez powodów, poprzez wysłanie im w sposób tradycyjny korespondencji, gdyż osoby te w znacznej części nie korzystają z Internetu czy mediów społecznościowych. Tak więc ograniczenie publikacji tylko do tych środków przekazu mogłoby pozbawić konsumentów informacji o naruszeniu ich praw. Jednoczenie należy podkreślić, że uzyskanie przez konsumentów tej treści informacji nie tylko pozwoli im poznać swoje prawa, które naruszyli przedsiębiorcy, ale też może stanowić podstawę do podjęcia czynności związanych z odstąpieniem od umowy.

W ustalonych w sprawie okolicznościach faktycznych uzasadnione było także nałożenie na powodów kary pieniężnej, o jakiej mowa w art. 106 ust 1 pkt 4 uokik, za każdą ze stwierdzonych praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

W myśl tej regulacji Prezes Urzędu może nałożyć na przedsiębiorcę karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary, jeżeli przedsiębiorca ten, choćby nieumyślnie, dopuścił się naruszenia zakazu określonego w art. 24 uokik.

Sąd podziela stanowisko Prezesa UOKiK, że chociaż nałożenie kary pieniężnej jest fakultatywne, to charakter stosowanych przez powodów praktyk i ich negatywne skutki w sferze zarówno nieekonomicznych, jak i pośrednio ekonomicznych interesów konsumentów - wskazują na celowość zastosowania tego środka represji.

Ustalając wysokość nakładanej kary pieniężnej, organ uwzględnia w szczególności okoliczności naruszenia przepisów ustawy oraz uprzednie naruszenie przepisów ustawy, a także okres, stopień oraz skutki rynkowe naruszenia przepisów ustawy, przy czym stopień naruszenia Prezes Urzędu ocenia biorąc pod uwagę okoliczności dotyczące natury naruszenia, działalności przedsiębiorcy, która stanowiła przedmiot naruszenia (art. 111 ust 1 uokik). Ustalając wysokość kar pieniężnych Prezes UOKiK bierze pod uwagę okoliczności łagodzące lub obciążające, które wystąpiły w sprawie (art. 111 ust 2 uokik).

Okolicznościami łagodzącymi w myśl powołanej regulacji są w szczególności:

– dobrowolne usunięcie skutków naruszenia,

– zaniechanie stosowania zakazanej praktyki przed wszczęciem postępowania lub niezwłocznie po jego wszczęciu,

– podjęcie z własnej inicjatywy działań w celu zaprzestania naruszenia lub usunięcia jego skutków,

– współpraca z Prezesem Urzędu w toku postępowania, w szczególności przyczynienie się do szybkiego i sprawnego przeprowadzenia postępowania,

Okolicznościami obciążającymi są:

– dokonanie uprzednio podobnego naruszenia,

– umyślność naruszenia;

– znaczny zasięg terytorialny naruszenia lub jego skutków,

– znaczne korzyści uzyskane przez przedsiębiorcę w związku z dokonanym naruszeniem.

Wysokość nałożonych na powodów kar wskazuje na prawidłowe uwzględnienie przesłanek jej wymiaru określonych w art. 111 uokik.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że wszystkie zarzucone powodom praktyki miały charakter umyślny. W szczególności scenariusze telefonicznych zaproszeń jednoznacznie wskazują, że powodowie celowo wskazywali na inny niż handlowy cel spotkań, aby zachęcić także tych klientów, którzy nie są zainteresowani zakupami towarów. Natomiast możliwość skorzystania z masaży, czy otrzymanie atrakcyjnego prezentu, o czym byli informowani konsumenci miała ich przekonać do wzięcia udziału w pokazie. W istocie chodziło o zwiększenie frekwencji na pokazach handlowych, gdyż tylko obecny na spotkaniu konsument mógł być potencjalnym nabywcą towaru. Także umyślne było działanie polegające na informowaniu o braku możliwości odstąpienia od umowy, gdyż przedsiębiorcy mieli na uwadze swój własny zysk, który osiągali tylko wówczas gdy towar był bezpowrotnie sprzedany. Zwrot towaru oznaczał dla nich poniesienie kosztów sprzedaży przy zerowym zysku. Zatem informowanie o braku możliwości zwrotu towaru było niewątpliwie świadomym i celowym działaniem. Podobnie należało ocenić praktykę informowania o nierzeczywistych cenach oferowanych towarów oraz sugerowanie, że tylko zakup podczas pokazu może być dokonany po szczególnie korzystnej cenie. Taka taktyka sprzedaży stosowana wobec konsumentów, wykorzystująca naturalną skłonność ludzi do korzystania z nadarzających się okazji cenowych, wskazuje na umyślne działanie przedsiębiorców w celu skłonienia konsumentów do zakupu, Na tej zasadzie oparte są wszelkie akcje promocyjne czy rabatowe, gdyż one w oczywisty sposób skłaniają konsumentów do zakupów.

Istotny wpływ na wysokość kar, tj. ich podwyższenie, miał także znaczny zasięg terytorialny każdej z praktyk oraz znaczne korzyści uzyskane przez powodów w związku ze stwierdzonymi naruszeniami. Powodowie prowadzili sprzedaż towarów na pokazach na całym obszarze Polski, a więc zakres oddziaływania praktyki był duży i potencjalnie bardzo szeroka grupa konsumentów mogła zostać dotknięta skutkami niedozwolonych praktyk powodów.

Zważywszy także na wielkość przychodów powodów, uzyskiwanych zasadniczo wyłącznie ze sprzedaży towarów konsumentom na pokazach, w związku z którymi dochodziło do naruszania zbiorowych interesów konsumentów (łącznie (...)mln zł), to należy uznać, że powodowi uzyskiwali bardzo duże korzyści w związku ze stwierdzonymi naruszeniami.

Wysokość każdej z kar wymierzonych powodom za poszczególne praktyki należy odnieść do obrotu z 2019 każdego przedsiębiorców z tytułu działalności prowadzonej w ramach spółki cywilnej (...) w wysokości (...) zł. Maksymalna kara jaka mogła więc zostać nałożona na każdego z powodów za każdy z czynów wynosiła(...) zł (10 % obrotów).

Biorąc pod uwagę okoliczności dotyczące natury naruszenia, to zdaniem Sądu organ słusznie uznał, że wagę każdej z praktyk należy określić jako znaczną, gdyż praktyki wywoływały lub mogły wywołać negatywne skutki ekonomiczne dla konsumentów. Charakter działalności przedsiębiorców, na kanwie którego dochodziło do naruszenia interesów konsumentów, jest szczególnie istotny dla tego ustalenia z uwagi na fakt, że osobami, których dotykały praktyki byli w znacznej mierze ludzie starsi, w tym emeryci, którzy w realiach Polski nie dysponują znaczącym dochodem, a z racji wykluczenia cyfrowego są bardziej narażeni na różnego typu nieuczciwe praktyki handlowe.

Zarzucana powodom praktyka opisana w pkt I decyzji była szczególnie szkodliwa dla konsumentów, gdyż w wyniku jej stosowania konsumenci byli pozbawiani prawdziwych i rzetelnych informacji na etapie przedkontraktowym. Informacje przekazywane przez telemarketerów mogły wprowadzać konsumentów w błąd co do celu zaproszenia i mogły wpływać na podjęcie przez konsumenta decyzji, której w sytuacji dysponowania rzetelną informacją by nie podjął, o czym wyżej.

Większa liczba uczestników spotkania zwiększała oczywiście skalę oddziaływania reklamy prezentowanych na pokazie towarów, a więc potencjalnie rosły też szanse powoda na sprzedaż większej liczby towarów.

Praktyka ta miała charakter długotrwały, gdyż była stosowana co najmniej od stycznia 2019 r.

W konsekwencji organ prawidłowo uznał, że ze względu na wysoką szkodliwość praktyki opisanej w pkt I.1 kara pieniężna powinna wynieść 35.562 zł, a kwota bazowa słusznie została podwyższona o 50% w związku z umyślnością oraz po 10% w związku ze znacznym zasięgiem terytorialnym oraz znacznymi korzyściami uzyskanymi przez powodów w związku ze stwierdzonym naruszeniem. Sąd podobnie jak organ nie uznał, aby w przypadku tej praktyki zachodziły jakiekolwiek okoliczności łagodzące, które mogłyby skutkować obniżeniem kary.

Także kary nałożone na każdego z powodów za praktykę opisaną w pkt. I.2 decyzji są adekwatne do stwierdzonego naruszenia zbiorowych interesów konsumentów.

Wprowadzające w błąd działanie, polegające na wywoływaniu wrażenia, że za sam udział w prezentacji oferowanych towarów konsumenci otrzymają atrakcyjny prezent, miało szczególnie szkodliwy charakter. Mylne wyobrażenia konsumentów o możliwości uzyskania wartościowej nagrody były celowo wywoływane przez powodów treścią telefonicznych zaproszeń, co z kolei skłaniało konsumentów do udziału w spotkaniach. Zatem z braku rzetelnej i prawdziwej informacji konsumenci podejmowali decyzję dotyczącą umowy, której przy posiadaniu informacji prawdziwych o braku bezwarunkowych prezentów i konieczności dokonania zakupów jako warunku ich otrzymania, czy też niskiej jakości prezentów – mogliby nie podjąć.

Nałożona na każdego z przedsiębiorców kara w wysokości 35.562 zł, stanowiąca (...) obrotu osiągniętego przez każdego z przedsiębiorców w 2019r, uwzględniała właśnie szczególną szkodliwość praktyki i jej umyślność, ale też jej długotrwałość (była stosowana co najmniej od stycznia 2019r) i znaczny zasięg terytorialny (obszar całego kraju). Na wysokość kary wpłynęły też znaczne korzyści uzyskane przez przedsiębiorców w związku ze stwierdzonym naruszeniem.

Podobnie kara za praktykę opisaną w pkt I.3 decyzji jest adekwatna do stwierdzonego w pkt I.3 decyzji naruszenia zbiorowych interesów konsumentów. Kara w kwocie 46.676 zł, co stanowi(...) obrotu osiągniętego przez każdego z przedsiębiorców w 2019r., uwzględnia znaczną szkodliwość praktyki, która także skutkowała negatywnymi skutkami finansowymi dla konsumentów.

Konsumenci wprowadzani w błąd co do ceny oraz istnienia szczególnej korzyści cenowej na zakupy dokonywane w toku pokazu, mogli z większym zainteresowaniem rozważać ofertę powodów i mogli być bardziej skłonni do nabycia oferowanych im w ten sposób towarów.

W konsekwencji konsumenci wprowadzeni w ten sposób w błąd mogli podejmować niekorzystne dla nich decyzji ekonomiczne, zważywszy że wartość rynkowa oferowanych im za znaczną kwotę towarów była zasadniczo niższa niż cena ofertowa.

Celowe więc było przy ustalaniu wysokości kary uwzględnienie i w odniesieniu do tej praktyki umyślności oraz znacznych korzyści przedsiębiorców uzyskiwanych na skutek naruszania zbiorowych interesów konsumentów, jako okoliczności, które znaczono wpływały na wysokość kary pieniężnej, oraz podwyższenie kary ze względu na znaczny zasięg terytorialny.

Ostatecznie kwota kary ustalona na poziomie 46.676 zł uwzględnia szkodliwość praktyki powodów, w szczególności naturę naruszenia, które dotyczyło prawa konsumentów do rzetelnej i uczciwej informacji, ale także umyślność praktyki i znaczne korzyści przedsiębiorców ze stosowanej praktyki.

Adekwatna do stwierdzonego naruszenia interesów konsumentów była też kara za praktykę opisaną w pkt I.4 decyzji tj. wprowadzania konsumentów w błąd co do braku prawa do odstąpienia od umowy. Przy czym należy się zgodzić z Prezesem UOKiK, że prawo bezwarunkowego odstąpienia od umowy stanowi zasadniczą ochronę praw konsumentów w transakcjach zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa. Jednocześnie informowanie konsumentów o nieprzysługiwaniu tego prawa, godzi w ich interesy ekonomiczne, gdyż nawet w sytuacji gdy mają wolę zwrotu kupionego towaru nie mogą uzyskać zwrotu uiszczonej ceny.

Oczywista była przy tym także umyślność działania powodów, którzy dążyli do wyeliminowania odstępowania konsumentów od umów sprzedaży, aby zachować swój zysk ze sprzedaży, który z uwagi na niskie koszty nabycia towarów był bardzo wysoki. Umyślność ta musiała być potraktowana jako okoliczność obciążająca, podobnie jak znaczne korzyści uzyskane przez przedsiębiorców w związku ze stwierdzonym naruszeniem, ale także szeroki zasięg terytorialny praktyki i jej długotrwałość (praktyka była stosowana co najmniej od stycznia 2019, kiedy ze stosowanego formularza umowy wzoru wyłączono oświadczenie o odstąpieniu od umowy).

Powyższe okoliczności, wzięte pod uwagę przy ustalaniu wysokości poszczególnych kar, dają podstawę do uznania, że wymierzone przez organ kary za praktyki opisane w pkt I.1, I.2, I.3 i I.4 są proporcjonalne do stwierdzonych naruszeń i ich skutków dla konsumentów. Ustalona w powyższy sposób kary mieszczą się także w granicach wyznaczonych przez art. 106 ust. 1 pkt 4 uokik. Przy czy podkreślenia wymaga, że maksymalna granica wysokości kary określona na poziomie 10 % wielkości obrotu odnosi się do wymiaru każdej z pojedynczych kar za jedno naruszenie zbiorowych interesów konsumentów, a nie do sumy kar za wszystkie naruszenia. Nią mają więc racji powodowie, twierdząc, że suma kar nie może przekraczać wartości 10 % obrotów.

Tak ustalone kary pieniężne, wbrew twierdzeniom powodów nie są wymierzone w rażąco wygórowanej wysokości. Odzwierciedlają one okoliczności stosowania przez powodów praktyk naruszających interesy konsumentów i ich skutki dla interesów ekonomicznych konsumentów.

Natomiast Sąd, podobnie jak i organ, nie znalazł żadnych okoliczności łagodzących, które w świetle treści art. 111 uokik, mogłyby wpłynąć na obniżenie kary. Powodowie bowiem nie zaniechali naruszania interesów konsumentów, pomimo wszczęcia postępowania.

Nie można było także uznać, że powodowie podjęli współpracę z Prezesem Urzędu w toku postępowania. Norma prawna zawarta w art. 111 ust 3 pkt 2 w zw. z ust 3 pkt 1 lit d), która pozwala współpracę z Prezesem UOKIK potraktować jako okoliczność łagodzącą, nie odnosi się bowiem do takich zachowań podmiotu, do których ten jest zobligowany w świetle regulacji ustawy uokik. Nie chodzi więc w tym przepisie o udzielanie odpowiedzi na wezwania organu, ale o bardzie aktywne działanie przedsiębiorcy, w szczególności takie, które przyczynienia się do szybkiego i sprawnego przeprowadzenia postępowania. W sprawie niniejszej Sąd takiej aktywności po stronie powodów nie odnotował, gdyż powodowie jedynie zgodnie z obowiązkiem ustawowym odpowiadali na wezwania organu, czym jednak nie przyczynili się w sposób szczególny do szybszego zakończenia postpowania.

Zdaniem Sądu nie można było więc uznać, aby po stronie powodów istniała tego typu aktywna współpraca z Prezesem UOKiK, która uzasadniałaby obniżenie kary lub odstąpienie od niej.

Także fakt, że powodowie nie dopuszczali się dotychczas naruszania zbiorowych interesów konsumentów nie mógł wpłynąć na obniżenie kary, gdyż zgodnie z regulacją art. 111 uokik, to dokonanie uprzednio podobnego naruszenia, może stanowić okoliczność obciążającą. Zatem brak wcześniejszego naruszania przepisów nie może być postrzegany jako okoliczność łagodząca. Należy bowiem przyjąć, że normą właściwego zachowania wobec konsumentów jest nienaruszanie zbiorowych interesów konsumentów, zatem taka postawa nie może być uznawana za stan nadzwyczajny, który winien wpłynąć na obniżenia kary.

Wysokość nałożonych na powodów kar została określona w sposób uwzględniający zarówno funkcję prewencyjną, jak i funkcję represyjną kary. Należy bowiem podkreślić, że co do zasady nakładanie kar pieniężnych stanowi istotny instrument zapewniający skuteczność przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Są one nakładane w celu zachowania i przestrzegania obowiązującego porządku prawnego i mają zapobiegać podobnym naruszeniom w przyszłości.

Za utrzymaniem kar w wysokości ustalonej przez Prezesa UOKiK przemawia więc podstawowy cel kary pieniężnej jakim jest zniechęcenie ukaranego przedsiębiorcy, ale też innych przedsiębiorców do naruszania zbiorowych interesów konsumentów na przyszłość i skłonienie ich do przestrzegania praw konsumentów. Aby kara mogła odnieść ten skutek nie może być ona w symbolicznej tylko wysokości. Dlatego wymierzona kara musiała stanowić realnie odczuwalną dolegliwość dla powodów, ale także być odpowiednio wysoka, aby zniechęcić innych do stosowania podobnych praktyk.

Odnośnie zarzutu niepodjęciu przez Prezesa Urzędu działań zmierzających do wydania decyzji zobowiązującej w odniesieniu do praktyk opisanych w decyzji, pomimo wyjścia przez powodów z inicjatywą zorganizowania spotkania z przedstawicielami UOKiK celem omówienia i doprecyzowania działań w kierunku m.in. skorygowania treści zaproszeń kierowanych do konsumentów, ujednolicenie cen lub zmianę cenników oraz poznania opinii Urzędu w odniesieniu do przedstawianych przez Spółkę propozycji polubownego zakończenia sprawy (propozycje zawarte w piśmie wspólników (...) s.c. do UOKiK z dnia 29.10.2020 r.), – to zarzut ten także był niezasadny.

Po pierwsze kwestia wydania decyzji zobowiązującej pozostaje w sferze uznania administracyjnego. Organ nie jest więc zobowiązany do wydania decyzji zobowiązującej, ale ma tu pewien luz decyzyjny. Organ dysponując informacjami rynkowymi posiada wiedzę o zagrożeniach interesów konsumentów, w szczególności z uwagi na powszechność i powtarzalność pewnych praktyk i adekwatnie do stwierdzonych zagrożeń powinien interweniować wobec przedsiębiorców naruszających interesy konsumentów. Jeśli więc w pewnym obszarze aktywności gospodarczej przedsiębiorców powszechne jest stosowanie wobec konsumentów niedozwolonych praktyk, to konieczna wydają się interwencje bardziej dolegliwe, a więc poprzez nakładanie kar administracyjnych na przedsiębiorców, które mają wywrzeć skutek odstraszający i zapobiegać dalszym naruszeniom, zarówno przez ukaranego przedsiębiorcę jak i innych przedsiębiorców z danej branży. Ponadto o zastosowaniu decyzji zobowiązującej powinna zadecydować także szkodliwość danej praktyki dla konsumentów, jak i postawa przedsiębiorcy, który musi wykazywać rzeczywistą wolę zaprzestania naruszania interesów konsumentów.

Tymczasem Sąd w sprawie niniejszej nie znajduje argumentów, które pozwalałyby uznać, że Prezes UOKiK dopuścił się przekroczenia granic uznania administracyjnego i w sposób dowolny nie uwzględnił wniosku powoda o wydanie decyzji zobowiązującej.

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł o oddaleniu odwołania każdego z powodów na podstawie art. 479 ^31a § 1 k.p.c.

O kosztach postępowania orzeczono w oparciu o art. 108 § 1 k.p.c., obciążając nimi w całości powodów stosownie do wyniku sporu na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Zgodnie z art. 98 § 3 w zw. z art. 99 k.p.c. do kosztów tych zaliczono koszty zastępstwa procesowego w wysokości 720 zł określonej § 14 ust. 2 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015, poz. 1804 z zm.).

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka

ZARZĄDZENIE

(...)

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka