Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 stycznia 2024 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –	Sędzia SO Małgorzata Perdion-Kalicka
Protokolant –	St. sekretarz sądowy Jadwiga Skrzyńska

po rozpoznaniu 18 stycznia 2024 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania M. J.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o nałożenie kary pieniężnej

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z 31 maja 2022 r. Nr. (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od M. J. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka

Sygn. akt XVII AmA 59/22

UZASADNIENIE

Decyzją z 31 maja 2022 r. nr (...) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (dalej jako: „pozwany”, „Prezes UOKIK”)

I.  na art. 108 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. z 2021 r., poz. 275, dalej jako „u.o.k.i.k.”) Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nałożył na M. J. - Prezesa Zarządu (...) sp. z. o.o. z siedzibą w S. karę pieniężną w wysokości 50.000 zł., za utrudnianie przez niego przeprowadzenia kontroli wszczętej na podstawie art. 105a ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w toku postępowania wyjaśniającego o sygnaturze akt (...) poprzez:

a)  uniemożliwienie przeprowadzenia czynności kontrolnych w dniu 26 lipca 2021 r. na skutek braku stawiennictwa w faktycznym miejscu wykonywania przez (...) sp. z. o.o. (dalej: Spółka) działalności w M., a także nienawiązanie tego dnia kontaktu telefonicznego z kontrolującymi pomimo wielokrotnych próśb kierowanych przez kontrolujących do niego w tym zakresie za pośrednictwem pracowników sekretariatu Spółki oraz na skutek niewyznaczenia osoby upoważnionej do reprezentowania kontrolowanej Spółki w toku kontroli,

b)  nieusprawiedliwione niestawiennictwo w dniu 2 sierpnia 2021 r. w siedzibie Delegatury Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i tym samym uniemożliwienie odebrania od niego w tym dniu wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli,

c)  nieudzielenie kontrolującym informacji o zmianie faktycznego miejsca wykonywania działalności gospodarczej przez Spółkę i podjęcie próby wprowadzenia kontrolujących w błąd w tym zakresie,

d)  uniemożliwienie odebrania od niego lub osoby przez niego upoważnionej wyjaśnień w toku czynności kontrolnych prowadzonych w dniu 26 października 2021 r., na skutek braku stawiennictwa w faktycznym miejscu wykonywania przez Spółkę działalności w D. oraz na skutek niewyznaczenia osoby upoważnionej do reprezentowania kontrolowanej Spółki w toku kontroli,

e)  nieudzielenie wszystkich żądanych informacji oraz nieprzekazanie wszystkich dokumentów, do przedłożenia których został zobowiązany w trakcie składania wyjaśnień w toku kontroli w dniu 8 listopada 2021 r.,

f)  nieudzielenie odpowiedzi na skierowane w toku kontroli wezwanie z dnia 3 grudnia 2021 r.

(decyzja Prezesa UOKiK z dnia 31 maja 2022 r. k. 5-12 akt sąd.)

Odwołanie od powyższej decyzji złożył M. J.- Prezes Zarządu Spółki (...) Sp. z o. o. z siedzibą w S. (dalej jako „ powód”, „odwołujący”), zaskarżając ją w całości i zarzucił jej naruszenie art. 105a u.o.k.i.k., poprzez błędne ustalenie stanu faktycznego w zakresie procedury kontrolnej oraz niewspółmierności kary nałożonej na powoda poprzez ustalenie, iż w niniejszej sprawie Prezes Zarządu Spółki (...) Sp. z o .o. z siedzibą w S. – M. J. dopuścił się szeregu naruszeń, tym samym rzekomo uniemożliwiając skuteczne przeprowadzenie kontroli, co w rzeczywistości nie miało miejsca.

W związku z powyższym wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości oraz o zasądzenie od organu na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

(odwołanie powoda z dnia 2 lipca 2022 r. k. 13-18 akt sąd.)

W odpowiedzi na odwołanie, Prezes UOKiK wniósł o jego oddalenie, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm rpzepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, od dnia zapłaty oraz o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu ze wszystkich dokumentów oraz innych środków dowodowych zgromadzonych w aktach postępowania administracyjnego prowadzonego pod sygn. (...) na fakt utrudniania przez powoda przeprowadzenia kontroli wszczętej na podstawie art. 105a u.o.k.i.k. w toku postępowania wyjaśniającego o sygn. akt (...)

(odpowiedź pozwanego na odwołanie z dnia 8 listopada 2022 r. k. 39-40 akt sąd.)

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Sp. z o. o. z siedzibą w S. jest spółką prawa handlowego, wpisaną do Krajowego rejestru Sądowego pod numerem KRS (...). Przedmiotem przeważającej działalności przedsiębiorcy jest działalność związana z organizacją targów, wystaw i kongresów. (odpis pełny KRS (...)Sp. z o. o. k. 46-49v akt sąd.)

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wszczął postępowanie wyjaśniające w celu wstępnego ustalenia, czy działania (...) Sp. z o. o. z siedzibą w S. oraz podmiotów z nią powiązanych, odnoszące się do sprzedaży towarów poza lokalem przedsiębiorstwa mogą stanowić praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu art. 24 ust 2 u.o.k.i.k. (postanowienie Prezesa UOKiK z dnia 12 marca 2021 r. k. 11 akt adm.)

W toku tego postepowania Prezes UOKiK podjął decyzję o przeprowadzeniu kontroli u przedsiębiorcy na podst. art. 105a ust 1, 4 i 5 u.o.k.i.k.

Upoważnienie Prezes UOKiK z dnia 6 maja 2021 r. do przeprowadzenia kontroli wskazuje, że jego zakresem było objęte działanie (...) sp. z o.o. w S., związane ze sprzedażą towarów konsumentom oraz organizacją prezentacji oferowanych produktów, a także akta, księgi, wszelkiego rodzaju dokumenty i nośniki informacji związane z przedmiotem kontroli.

Okres objęty kontrolą obejmował czas od 10 lipca 2019r. Termin rozpoczęcia kontroli został ustalony na dzień 10 maja 2021r, zaś przewidywany termin jej zakończenia na dzień 31 sierpnia 2021r. Upoważnienie wskazywało imiennie 10 pracowników organu, którzy zostali umocowani do przeprowadzenia kontroli u przedsiębiorcy (upoważnienie Prezesa UOKiK do przeprowadzenia kontroli z dnia 6 maja 2021 r. k. 22-27 akt sąd.)

W oparciu o powyższe upoważnienie, kontrolę przeprowadzono w dniach: 26 lipca 2021 r., 16 sierpnia 2021 r., 26 października 2021 r., 8 listopada 2021 r. oraz 17 listopada 2021 r. w pięciu miejscach tj. w S. przy ul. (...) (siedziba kontrolowanego), w M. przy ul. (...) (adres prowadzenia działalności wskazany w umowach), w D. przy ul. (...) (adres prowadzenia działalności wskazany w umowach), w P. przy ul. (...) (siedziba delegatury UOKiK w P.) oraz w Ł. przy ul. (...). (protokół kontroli k. 12-21 akt adm.)

Przebieg kontroli:

W dniu 26 lipca 2021 r o godz. 10.20 kontrolujący udali się pod adres ul. (...) w M., tj adres wskazywany przez spółkę (...) w umowach, jako adres prowadzenia działalności. W budynku nie zastano osób upoważnionych do reprezentacji spółki. Osoby znajdujące się w sekretariacie budynku, które wyjaśniły, że zajmują się przyjmowaniem korespondencji kierowanej do kontrolowanej spółki, podjęły próby kontaktu telefonicznego z Prezesem Zarządu Spółki (...) – z M. J., jednak okazały się one bezskuteczne. Prezes Zarządu wysłał wiadomość SMS, iż oddzwoni. Po pewnym czasie pracownice sekretariatu ponownie podjęły próbę kontaktu z Prezesem Zarządu, jednakże bez oczekiwanego rezultatu. Ostatecznie Prezes Zarządu (...) M. J. w rozmowie z pracownicą sekretariatu przekazał, że jeszcze tego samego dnia skontaktuje się z kontrolującymi.

Tego samego dnia o godz. 11:35 kontrolujący udali się pod adres ul. (...) w S., gdzie wg KRS znajdowała się siedziba spółki. W budynku, który stanowił siedzibę (...) Sp. z o. o. uzyskali informacje od Prezesa tej Agencji, że jest on jedynie upoważniony do odbioru korespondencji dla spółki (...), natomiast nie było tam osoby uprawnionej do reprezentowania spółki (...). Kontrolujący przekazali prezesowi (...) Sp. z o. o. upoważnienie do kontroli i poprosili o przekazanie (...) informacji o wszczęciu kontroli oraz prośby o pilny kontakt z kontrolującym.

W dniu 28 lipca 2021 r. Prezes Zarządu M. J. skontaktował się telefonicznie z kontrolującymi, wyjaśniając, że nie może spotkać się aktualnie z kontrolującymi i że będzie to możliwe dopiero 2 sierpnia 2021r. Kontrolujący ustalili telefonicznie z Prezesem zarządu kontrolowanej spółki spotkanie 2 sierpnia o godz. 12.00 w siedzibie delegatury urzędu w P.. Jednocześnie prezes zarządu został telefonicznie pouczony o konsekwencjach utrudniania przeprowadzenia kontroli.

W dniu 30 lipca 2021r z organem skontaktował się pełnomocnik, który powołując się na umocowanie od spółki, prosił o przesunięcie spotkania z prezesem zarządu o tydzień, wskazując, że chciałby uczestniczyć w tym spotkaniu jako pełnomocnik spółki. Kontrolujący odmówił zmiany terminu. Pełnomocnictwo od spółki zostało doręczone listem organowi dopiero 3 sierpnia 2021r

W dniu 2 sierpnia 2021 r. Prezes Zarządu Spółki telefonicznie poinformował kontrolującego o tym, że miał kontakt z osobą zarażoną koronawirusem i nie dotrze na umówione spotkanie. Wskazywał, że musi pójść do lekarza. Wyjaśnił, iż wyznaczy osobę do reprezentowania Spółki w trakcie kontroli. Kontrolujący pouczył prezesa zarząd o konieczności usprawiedliwienia nieobecności poprzez przedłożenie dokumentu potwierdzającego przebywanie na kwarantannie lub zwolnieniu lekarskim,

W dniu 4 sierpnia 2021 r. kontrolujący dzwonił do M. J., ale ten nie odbierał telefonu. Kontrolujący zostawił wiadomość głosową na telefonie Prezesa Zarządu z prośbą o pilny kontakt oraz o wyznaczenie osoby upoważnionej do reprezentowania kontrolowanego w toku kontroli i pouczył, że brak dostarczenia żądanych dokumentów może zostać potraktowany jako utrudnianie kontroli.

W dniu 5 sierpnia 2021 r. M. J. telefonicznie poinformował kontrolującego, iż przebywa na 7-dniowej kwarantannie i wyjaśnił, że tylko on może udzielić wyjaśnień w sprawie. Wskazał, że wyznaczył pełnomocnika do reprezentowania spółki, ale pełnomocnik przebywa na urlopie, a nikt inny nie ma wiedzy o spółce tylko prezes zarządu i tylko on może udzielić wyjaśnień. Ponownie prezes zarządu został pouczony o konieczności przedstawienia usprawiedliwienia nieobecności 2 sierpnia 2021r.

W dniu 16 sierpnia 2021 r. kontrolujący ponownie udali się do M., ul. (...) (m-ce wykonywania działalności wskazywane w umowach). Na miejscu okazało się, że spółka już nie zajmuje pomieszczeń w tej lokalizacji od końca lipca 2021r, o czym ani pełnomocnik spółki ani sama spółka nie powiadomili organu.

Tego samego dnia kontrolując próbowali skontaktować się telefonicznie z prezesem zarządu, ale bezskutecznie.

Pismem z 16 sierpnia 202r organ zawiadomił spółkę o przedłużeniu czasu kontroli do 30 listopada 2021r, oraz wezwał spółkę do przedłożenia dokumentów i informacji niezbędnych do przeprowadzenia czynności kontrolnych w sprawie, w tym wskazania wszystkich aktualnych miejsc wykonywania działalności przez spółkę (wezwanie i zawiadomienie k. 35)

Pismem z 25 sierpnia spółka wskazała, że z dniem 31 lipca 2021 zaprzestała prowadzenia działalności w M. ul (...) i działalność prowadzi pod adresem siedziby w S.. Do pisma dołączono oświadczenie prezesa zarządu, że 26 lipca 2021 przebywał na urlopie, zaś od 2 do 9 sierpnia 2021r przebywał w izolacji w związku z podejrzeniem zakażenia koronawirusem.

Pismem z 7 września 2021 r. organ ponownie wezwał spółkę do wskazania aktualnych miejsc wykonywania działalności oraz do przedłożenia dowodów potwierdzających przebywanie prezesa zarządu w dniu 26 lipca 2021 r. na urlopie wypoczynkowym a w dniach 2-9 sierpnia 2021 r. na kwarantannie.

Pismem z 16 września 2021 r. pełnomocnik spółki wyjaśnił, że magazyny spółki znajdują się D. ul. (...), zaś w kwestii urlopu i kwarantanny prezesa wyjaśnił, że 26 lipca 2021r przebywał on w domu z dzieckiem, oraz, że nie ma możliwości przedłożenia dowodu potwierdzającego przebywanie na kwarantannie, gdyż takiego nie ma.

W dniu 26 października 2021 r. kontrolujący weszli o godz. 10:10 do budynku położonego przy ul. (...) w D.. Na miejscu nie zastano prezesa zarządu, ani żadnej osoby upoważnionej do reprezentacji kontrolowanego. W kontakcie telefonicznym z prezesem zarządu poproszono go stawiennictwo lub upoważnienie osoby do kontroli spółki.. Prezes zarządu poinformował, że nie stawi się i zaproponował spotkanie z kontrolującymi w ciągu 2 tygodni, z uwagi na fakt, że jest kierowcą zawodowym. Kontrolujący umówili się na złożenie przez Prezesa Zarządu wyjaśnień w siedzibie Delegatury UOKiK w P. 8 listopada 2021 r. o godz. 9:00. Jednocześnie na prośbę kontrolujących prezes zarządu ustnie upoważnił pracownika sekretariatu do oprowadzenia kontrolujących w dniu kontroli po pomieszczeniach zajmowanych przez kontrolowanego w budynku przy ul. (...) w D..

W dniu 8 listopada 2021 r. Prezes Zarządu Spółki stawił się w Delegaturze UOKiK w P., w celu złożenia wyjaśnień w toku kontroli. W toku składania wyjaśnień, Prezes Zarządu został zobowiązany do przedstawienia dokumentów i informacji szczegółowo opisanych w protokole kontroli. Były to m.in. umowy o współpracy z przedsiębiorcami aktualnie świadczącymi na rzecz kontrolowanej spółki usługi w zakresie prowadzenia pokazów, informacje o wszystkich towarach, jakie były przekazywane konsumentom jako prezent za udział w prezentacji w okresie od 28 lutego 2020 r., cenniki obowiązujące w 2021r. dotyczące wszystkich oferowanych przez Spółkę towarów, wraz z ewentualnie stosowanymi regulaminami promocji itp. (protokół kontroli, k. 12-21 akt adm.; nagrania z przebiegu kontroli, k. 140-142 akt adm.)

Na to zobowiązanie Spółka odpowiedziała pismem z dnia 22 listopada 2021 r. Spółka nie udzieliła jednak wszystkich żądanych informacji oraz nie przekazała wszystkich dokumentów, do przekazania których była wzywana.

W szczególności spółka nie przekazała jakichkolwiek cenników stosowanych w obrocie z konsumentami, chociaż Prezes Zarządu składając wyjaśnienia przyznał, że Spółka stosuje taki cennik. Spółka nie przedłożyła także faktur VAT na zakup wszystkich oferowanych konsumentom towarów, gdyż przedłożone do pisma z 24 listopada 2021 r. faktury VAT na zakup oferowanych konsumentom towarów nie dotyczyły wszystkich oferowanych towarów, np. brak było faktury dotyczącej zakupu odkurzacza bezprzewodowego, który był oferowany podczas pokazu 17 listopada 2021 r.

Spółka nie przedstawiła też umów o współpracę z podmiotami świadczącymi na jej rzecz usługi w zakresie prowadzenia pokazów handlowych, oraz materiałów o produktach aktualnie znajdujących się w ofercie Spółki, jakie były i są przekazywane przez Spółkę współpracującym z nią handlowcom. Pomimo wezwania o ewentualne aneksy proponowane konsumentom w związku ze złożonymi przez konsumentów oświadczeniami o odstąpieniu od umowy, nie przedstawiła takich aneksów, ani nie odniosła się do wezwania o nie (pismo spółki z dnia 22 listopada 2021 r., wraz z załącznikami, 53-129 akt adm.)

W związku z brakiem pełnej współpracy ze strony kontrolowanej spółki, pismem z dnia 24 listopada 2021 r. została ona zawiadomiona o przedłużeniu czasu trwania kontroli do dnia 31 grudnia 2021 r (zawiadomienie z dnia 24 listopada 2021 r., k. 130 akt adm.)

Pismem z 3 grudnia 2021 r. kontrolowana spółka ponownie została wezwana do udzielenia informacji i przekazania dokumentów dotychczas nieprzekazanych w związku z wezwaniem z dnia 8 listopada 2021 r., w tym do:

1) przesłania wszystkich obowiązujących w 2021 r. cenników dotyczących wszystkich oferowanych przez Spółkę towarów,

2) przesłanie po jednej losowo wybranej fakturze VAT na zakup każdego z oferowanych przez Spółkę towarów, które zostały wystawione Spółce przez dostawców/producentów tych towarów,

3) wskazania danych przedsiębiorców (w tym firmy, NIPu oraz danych teleadresowych), od których Spółka nabywa oferowane konsumentom poszczególne towary,

4) przesłanie wszystkich umów o współpracę z przedsiębiorcami aktualnie świadczącymi na rzecz spółki usługi w zakresie prowadzenia pokazów handlowych,

5) przesłania przykładowych faktur VAT na zakup przez Spółkę wszystkich towarów, które następnie były oferowane konsumentom jako prezenty za udział w pokazie, w tym notebooków, mopów parowych, nowoczesnych wielofunkcyjnych robotów sprzątających,

6) przesłania wszelkich materiałów (wytycznych, instrukcji, skryptów) o produktach aktualnie znajdujących się w ofercie Spółki, jakie były i są przekazywane przez Spółkę współpracującym z nią handlowcom,

7) przesłania 10 losowo wybranych aneksów umów zawartych z konsumentami w październiku 2021 r.

Dodatkowo spółka został wezwana do przesłania po 10 losowo wybranych egzemplarzy umów sprzedaży zawartych przez Spółkę z konsumentami w każdym z miesięcy 2021 r. (łącznie 120 umów) wraz z wszystkimi załącznikami, paragonami/fakturami VAT w terminie 14 dni od dnia tego wezwania. Wezwanie to zostało doręczone spółce 9 grudnia 2021 r.

W wezwaniu spółka została pouczona m.in. o treści art. 108 ust. 2 pkt 1 u.o.k.k.

Do dnia 31 grudnia 2021 r. wyznaczonego jako termin zakończenia kontroli, nie wpłynęła odpowiedź na to wezwanie (wezwanie z dnia 3 grudnia 2021 r., k. 133-135 akt adm.)

M. J. pobierał wynagrodzenie za pełnioną funkcję prezesa zarządu spółki (informacja dodatkowa za rok 2020 k. 152-153 akt adm., informacja dodatkowa za rok 2019 k. 159-160 akt adm.)

Prezes Zarządu niezależnie od dochodów uzyskiwanych w Spółce, uzyskiwał łącznie przychód w kwocie (...) zł. za rok 2020, natomiast za rok 2021 uzyskał przychód w wysokości (...) zł (pismo Naczelnika Pierwszego Prezesa US w P. z dnia 9 marca 2022 r. k. 161-162v akt adm., pismo Naczelnika Pierwszego Prezesa US w P. z dnia 9 marca 2022 r. k. 183-185 akt adm.)

Zysk netto Spółki w 2019 r. wyniósł (...) zł., natomiast w 2020 r. zysk netto wyniósł (...) zł. (Rachunek Zysków i Strat za rok 2020 k. 149-149v akt adm.)

Powyższy stan faktyczny, Sąd ustalił na podstawie powołanych wyżej dokumentów znajdujących się w aktach administracyjnych, a także aktach przedmiotowej sprawy, których wiarygodności i mocy dowodowej żadna ze stron nie kwestionowała, a Sąd nie znalazł podstaw do poddawania w wątpliwość ich prawdziwości. W szczególności istotny dla przebiegu kontroli był protokół kontroli, który powód podpisał, a zatem nie kwestionował przebiegu kontroli, bardzo szczegółowo opisanego w tym protokole. Nadto wszelkie czynności kontrolne, w tym próby kontaktu z powodem, rozmowy z nim, a także wyjaśnienia zostały w całości nagrane, a zawierające nagrania płyty CD przedstawiają rzeczywisty przebieg czynności, odzwierciedlony w protokole.

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie powoda nie zasługiwało na uwzględnienie, a decyzja była prawidłowa.

Rozstrzygniecie zostało oparte na następujących regulacjach prawnych:

Stosownie do treści art. 105a ust 1 uokik w toku postępowania przed Prezesem Urzędu może być przeprowadzona przez upoważnionego pracownika Urzędu, kontrola u każdego przedsiębiorcy, w zakresie objętym tym postępowaniem.

W myśl art. 105b uokik, w celu uzyskania informacji mogących stanowić dowód w sprawie kontrolujący ma prawo:

1) wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń oraz środków transportu kontrolowanego;

2) żądania udostępnienia związanych z przedmiotem kontroli akt, ksiąg, wszelkiego rodzaju pism, dokumentów oraz ich odpisów i wyciągów, korespondencji przesyłanej pocztą elektroniczną, informatycznych nośników danych w rozumieniu przepisów o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, innych urządzeń zawierających dane informatyczne lub systemów informatycznych, w tym także zapewnienia dostępu do systemów informatycznych będących własnością innego podmiotu zawierających dane kontrolowanego związane z przedmiotem kontroli, w zakresie, w jakim kontrolowany ma do nich dostęp;

3) sporządzania z materiałów i korespondencji, o których mowa w pkt 2, notatek;

4) żądania sporządzenia przez kontrolowanego kopii lub wydruków materiałów, korespondencji, o których mowa w pkt 2, oraz informacji zgromadzonych na nośnikach, w urządzeniach lub w systemach, o których mowa w tym przepisie;

Kontrolujący, stosownie do treści art. 105b ust. 1 pkt 5 i 6 uokik, ma także prawo żądania od kontrolowanego, osoby przez niego upoważnionej, posiadacza lokalu mieszkalnego, pomieszczenia, nieruchomości lub środka transportu – ustnych wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli; a także żądania od nich udostępnienia i wydania innych przedmiotów mogących stanowić dowód w sprawie.

Z uprawnieniami kontrolujących skorelowane są obowiązki kontrolowanego i osoby przez niego upoważnionej (też posiadacza lokalu mieszkalnego, pomieszczenia, nieruchomości lub środka transportu). Stosownie do treści art. 105d uokik są oni zobowiązani m.in. do udzielenia żądanych informacji; umożliwienia wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń oraz środków transportu; udostępnienia i wydania materiałów, o których mowa w art. 105b ust. 1 pkt 2, lub innych przedmiotów mogących stanowić dowód w sprawie. Osoby, o których mowa wyżej, a więc i kontrolowany, mogą odmówić udzielenia informacji lub współdziałania w toku kontroli tylko wtedy, gdy naraziłoby to je lub ich małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo oraz powinowatych w tej samej linii lub stopniu, jak również osoby pozostające w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli, a także osobę pozostającą we wspólnym pożyciu, na odpowiedzialność karną.

Z przebiegu przeprowadzonej kontroli sporządza się protokół kontroli, który zawiera m.in. oznaczenie podmiotu kontrolowanego i kontrolujących, datę rozpoczęcia i zakończenia kontroli, określenie przedmiotu i zakresu kontroli, opis stanu faktycznego ustalonego w trakcie kontroli oraz informację o pouczeniu kontrolowanego o prawie zgłaszania zastrzeżeń do protokołu oraz o prawie odmowy podpisania protokołu.

Materiał dowodowy zgromadzony w toku kontroli stanowi załącznik do protokołu kontroli.

Protokół podpisują kontrolujący i kontrolowany, natomiast kontrolowany może, w terminie 7 dni od przedstawienia mu protokołu do podpisu, złożyć na piśmie zastrzeżenia do tego protokołu (art. 105i i art. 105k uokik).

Kontrolowanemu, stosownie do treści art. 105m uokik przysługuje zażalenie do sądu ochrony konkurencji i konsumentów na czynności kontrolne wykraczające poza zakres przedmiotowy kontroli lub inne czynności kontrolne podjęte z naruszeniem przepisów.

Kluczowy dla sprawy jest przepis art. 108 ust 2 pkt 1 uokik, w myśl którego Prezes Urzędu może, w drodze decyzji, nałożyć na osobę pełniącą funkcję kierowniczą lub wchodzącą w skład organu zarządzającego przedsiębiorcy karę pieniężną w wysokości do pięćdziesięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli osoba uniemożliwia lub utrudnia rozpoczęcie lub przeprowadzenie kontroli na podstawie art. 105a lub art. 105i uokik.

Dokonując subsumpcji ustalonego w sprawie stanu faktycznego do powołanych wyżej regulacji prawnych Sąd doszedł do przekonania, że powód w sprawie niniejszej utrudniał rozpoczęcie i dokonanie kontroli, a w konsekwencji mogła być nałożona na niego kara, o jakiej mowa w art. 108 ust 2 pkt 1 uokik.

Niewątpliwe jest w sprawie, że przeprowadzona kontrola w spółce (...) była przeprowadzona w toku postępowania wyjaśniającego przed Prezesem UOKiK, wszczętego w celu ustalenia czy działania spółki dotyczące sprzedaży towarów poza lokalem przedsiębiorstwa, mogą stanowić praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów. Czynności kontrolne pozostawały w zakresie objętym tym postępowaniem (nie wykraczały poza zakres postępowania, w toku którego kontrola była przeprowadzona).

Niewątpliwe jest także, że powód był osobą, o której mowa w art. 108 ust 2 pkt 1 uokik, gdyż będąc jedynym członkiem zarządu spółki (...), mógł być uznany za osobę wchodzącą w skład organu zarządzającego przedsiębiorcy. W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością to właśnie zarząd jest organem zarządzającym, a gdy zarząd jest jednoosobowy, jak w spółce (...), to właśnie ten członek zarządu jest osobą, która może odpowiadać na podstawie art. 108 ust 2 pkt 1 uokik. Jest też niewątpliwe w sprawie niniejszej, że wszelkie czynności, które miały się odbyć, lub które powinny być wykonane w sprawie niniejszej były uzależnione od woli powoda. To do niego kontrolujący zwracali się przed podjęciem każdej czynności w trakcie kontroli, zatem to od decyzji i woli powoda uzależnione było rzeczywiste dokonanie poszczególnych czynności kontrolnych

I tak kontrolujący nie rozpoczęli kontroli w siedzibie spółki, gdyż nie było w niej osoby upoważnionej do reprezentowania spółki, a powód nie przybył na miejsce mimo kontaktu telefonicznego. Także to powód, pomimo deklaracji, nie przybył na spotkanie umówione w urzędzie w dniu 2 sierpnia 2021r, nie usprawiedliwiając w przekonywujący sposób swojej nieobecności, pomimo, że sam zaproponował termin spotkania. Także powód, jako jedyna osoba w spółce uprawniona do jej reprezentacji, nie przedłożył dokumentów i informacji, do których przedłożenia został zobowiązany pismem z 3 grudnia 2021r oraz podczas wysłuchania 8 listopada 2021 r. Nie można mieć więc wątpliwości, że to na powodzie ciąży odpowiedzialność za utrudniania kontroli, a w konsekwencji za przedłużanie czasu jej trwania ponad zaplanowany pierwotnie czas.

Jednocześnie stan faktyczny sprawy jednoznacznie wskazuje, że można powodowi przypisać utrudnianie rozpoczęcia i przeprowadzenia kontroli.

Jak słusznie wskazuje organ w pojęciu utrudniania kontroli mieszczą się różne formy zakłócania niezwłocznego lub sprawnego rozpoczęcia kontroli, a także zakłócanie sprawnego prowadzenia czynności kontrolnych już po jej rozpoczęciu.

Przy czym kluczowe jest, że czynności kontrolne dokonywane są w granicach obowiązków kontrolowanego, określonych w powołanych wyżej przepisach, przy jego współdziałaniu.

Na konieczność współdziałania kontrolowanego przedsiębiorcy z kontrolującym wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 21 kwietnia 2016 r. (III SK 23/15), w którym wyjaśnił, że dokonując wykładni art. 106 ust. 2 pkt 3 uokik (art 108 ust 2 pkt 1 uokik stanowi odpowiednik tego przepisu w odniesieniu do osoby zarządzającej) należy stosować ten przepis łącznie z art. 105d uokik, który wymienia obowiązki, jakie spoczywają na kontrolowanym podmiocie. Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że karze pieniężnej nie podlega samo tylko niewykonanie obowiązków kontrolowanego, lecz brak współdziałania kontrolowanego w trakcie kontroli, przy wykonywaniu ciążących na nim obowiązków. Zatem sankcją zagrożone jest nie tyle proste niewykonanie obowiązków ciążących na kontrolowanym, ale również brak aktywnej współpracy z organem w trakcie realizacji jego uprawnień w tym zakresie. Według Sądu Najwyższego, pod pojęciem braku współdziałania należy rozumieć zarówno uchylanie się od obowiązków kontrolowanego, jak i utrudnianie prowadzenia czynności kontrolnych poprzez działalnie w określony sposób. Współdziałanie polega na działaniu z kimś, pracowaniu wspólnie z kimś, pomaganiu komuś w jakiejś działalności, a więc brak współdziałania przejawia się w tym, że kontrolowany podmiot, w tym także jego pracownicy, nie pomagają Prezesowi Urzędu w przeprowadzeniu kontroli (w zakresie wynikającym z obowiązków ciążących na kontrolowanym), nie pracują wspólnie nad zrealizowaniem celu kontroli.

Zatem poprawność zachowania kontrolowanego można więc weryfikować przez pryzmat jego obowiązków wynikających wprost z przepisów, takich jak obowiązek udzielenia informacji, umożliwienia wstępu na grunt oraz do budynków, lokali i innych pomieszczeń, udostępnienia i wydania materiałów i przedmiotów, mogących stanowić dowód w sprawie, ale też przez obowiązek aktywnego współdziałania z kontrolującym w trakcie trwania kontroli.

W sprawie niniejszej, oceniając całokształt współpracy kontrolowanego z kontrolującym należy uznać, że powód będąc osobą zarządzającą w spółce niewątpliwie utrudniał kontrolę, w szczególności poszczególne jego działania i zaniechania wyraźnie wskazywały na brak współdziałania z kontrolującym.

Jako brak współdziałania należy niewątpliwie potraktować już brak woli skontaktowania się z kontrolującymi, po zawiadomieniu powoda o przybyciu kontrolujących do lokalu spółki. Powód wprawdzie nie był obecny w siedzibie spółki, jednak powziął wiedzę o przybyciu kontrolerów i nie nawiązał z nim kontaktu telefonicznego niezwłocznie, pomimo takiej prośby kontrolujących, a dopiero po 2 dniach (został poinformowany telefonicznie o kontroli 26 lipca, skontaktował się z kontrolującymi 28 lipca 2021r).

Przy czym w orzecznictwie i doktrynie przyjmuje się, że obowiązki nałożone na kontrolowanego powinny być wykonywane niezwłocznie (np. wyr. SN z 21.4.2016 r., III SK 23/15, Legalis), zaś określenie terminu i formy wykonania należy do kontrolującego. Przykładowo w orzecznictwie uznano, że opóźnieniem w kontroli jest nieprzerwanie posiedzenia rady nadzorczej na kilka minut w celu spotkania się z kontrolującym i ponad godzinne oczekiwanie kontrolującego na spotkanie z osobą upoważnioną przez kontrolowanego, mimo obecności tej osoby w siedzibie kontrolowanego ( G. Materna, w: T. Skoczny (red.), Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów, kom. do art. 105d).

W dalszym toku powód zaproponował kontrolującym złożenie wyjaśnień 2 sierpnia 2021r, wskazując na niemożność wcześniejszego przybycia, na co kontrolujący przystali, jednak także tego dnia nie przybył do siedziby kontrolujących. To zachowania jawi się w oczywisty sposób jako utrudnianie kontroli. Sąd nie dał przy tym wiary powodowi, że to konieczność izolacji, ze względu na kontakt z osobą zakażoną koronawirusem uniemożliwił powodowi stawiennictwo. Jakkolwiek sierpień 2021r to był okres, kiedy panowała pandemia, jednak nie była to kulminacja zachorowań, a system ochrony zdrowia i służby sanitarne działały już znacznie sprawniej niż w początkowej fazie pandemii, która zaczęła się w marcu 2020r. Zatem nie sposób przyjąć za wiarygodne, że powód uzyskał nakaz izolacji, skoro nie zostało to odnotowane w żadnym systemie ewidencyjnym. Tłumaczenia powoda były również w tej kwestii niewiarygodne z tej racji, że pierwotnie twierdził, że takie zalecenie uzyskał od lekarza, by następnie twierdzić, że tylko od rejestratorki w przychodni. Jednocześnie powód wiedząc, że ma umówione spotkanie w UOKiK, musiał mieć świadomość, że musi w jakiś sposób uprawdopodobnić usprawiedliwienie niestawiennictwa. Powinien zatem zadbać o uzyskanie jakiegokolwiek chociaż dowodu potwierdzającego ten fakt. Dlatego Sąd nie dając wiary twierdzeniom powoda uznał, że powód nie stawił się na wezwanie w celu złożenia wyjaśnień w sposób zawiniony, a wiec celowo unikał złożenia wyjaśnień, co niewątpliwe stanowiło brak współdziałania z jego strony.

Podobnie należało ocenić fakt nieodbierania telefonów od kontrolującego w dniu 4 sierpnia i pozostawienie bez odzewu prośby o kontakt z kontrolującym, nagranej w poczcie głosowej telefonu powoda. Z uwagi na wcześniejsze rozmowy telefoniczne z powodem, musiał on wiedzieć kto i w jakim celu się z nim kontaktuje, a nadto w wiadomości głosowej zostało to wyraźnie zaznaczone. Jednocześnie z powodem nie było żadnego innego kontaktu, gdyż nie przebywał ani w miejscu prowadzenia działalności, ani w siedzibie spółki, która okazała się być jedynie biurem wirtualnym.

Zdaniem Sądu brakiem lojalnej współpracy z kontrolującymi było także niezawiadomienie ich o zaprzestaniu wykonywania działalności przez spółkę w lokalu w M., w którym kontrolujący podjęli 26 lipca 2021r próbę rozpoczęcia kontroli i wejścia do budynku. Powód pomimo wielokrotnego kontaktowania się z kontrolującymi nie zawiadomił ich o tym, i dopiero przy ponownej ich wizycie w tym lokalu 25 sierpnia 2021r okazało się, że spółka zaprzestała prowadzenia tam działalności.

W ocenie Sądu zaniechanie to należy oceniać właśnie w kategorii braku współdziałania, gdyż powód opuścił ten lokal mając świadomość, że kontrolujący chcieli wejść na teren tego lokalu i dokonać wizji (co jednak nie było możliwe z powodu nieobecności powoda w tym miejscu i nie wyznaczenia osoby upoważnionej). Powód nie powiadamiając kontrolujących o zamiarze opuszczania lokalu jak i faktycznym zwolnieniu go udaremnił w ten sposób kontrolę w tym lokalu.

Znamienne jest również, że spółka pomimo wezwania do wskazania pod jakim adresem aktualnie prowadzi działalność (już po opuszczeniu lokalu w M.) wskazała jedynie na biuro wirtualne, a dopiero po ponownym wezwaniu organu wskazała na magazyn w nowej lokalizacji tj. w D..

Zatem, nie dość, że powód nie zawiadomił organu, że kontrola lokalu w M. nie będzie możliwa, to nawet pomimo wezwania powód nie wskazał od razu w jakim miejscu spółka rzeczywiście prowadzi działalność gospodarczą.

Do złożenie przez powoda wyjaśnień doszło dopiero 8 listopada, a więc po ponad 2 miesiącach od podjęcia pierwszych czynności kontrolnych. Przy czym powód dopiero podczas tych wyjaśnień wskazał, że panie obecne w lokalu w M. 26 lipca 2021r były zatrudnione w spółce i uczestniczyły aktywnie w poszczególnych etapach sprzedaży produktów przez spółkę, zatem miały wiedzę na temat jej działalności, przy czym wcześniej powód wskazywał, że nie ma żadnej osoby poza nim, która mogłaby udzielić wyjaśnień w sprawie. Ewidentnie więc także w tym aspekcie powód nie współdziałał z kontrolującymi, gdyż wcześniejszym oświadczeniem o braku osób, które mogą udzielić wyjaśnień, przeszkodził w niezwłocznym pozyskania przez organ informacji niezbędnych w sprawie.

Powód ponosi także odpowiedzialność, za nieprzedstawienie wszystkich żądanych przez organ dokumentów, w tym cenników, o których powód mówił, że istnieją, czy dowodów zakupu w odniesieniu do wszystkich towarów oferowanych konsumentom (nie przedstawił np. dowodów zakupu odkurzacza bezprzewodowego, który znajdował się w ofercie spółki), a także przykładowych umów sprzedaży i aneksów do nich.

Opisane zaniechania ze strony powoda skutkowały koniecznością przedłużenia czasu trwania kontroli, ponad czas planowany, a także dokonanie pierwszych realnych czynności kontrolnych dopiero po upływie 2 miesięcy od wszczęcia kontroli tj. w dniu 26 października 2021r, gdy dokonano jedynie wizji lokalnej, zaś wyjaśnienia od powoda uzyskano dopiero 8 listopada 2021r.

Wszystkie te działania i zaniechania wskazują na celowe działanie powoda, bo trudno, przy tak wielu utrudnieniach z jego strony, uznać zaistniałe przeszkody w przeprowadzeniu czynności kontrolnych jedynie za niefortunny zbieg okoliczności, szczególnie że wyjaśnienia wskazujące na przeszkody były niewiarygodne i nie znajdowały oparcia w dowodach.

Jednocześnie brak przedstawienia dokumentów, których żądali kontrolujący utrudniał poczynienie ustaleń w zakresie sposobu dokonywania sprzedaży przez powoda, w tym przebiegu pokazów w trakcie których dochodziło do sprzedaży towarów, aktualnej oferty spółki, a także postępowania spółki wobec konsumentów, którzy odstępowali od umowy.

Przy czym okoliczności te były kluczowe dla ustalenia czy sposób sprzedaży towarów dokonywany przez powoda poza lokalem przedsiębiorstwa naruszał zbiorowe interesy konsumentów.

Opisane wyżej zachowanie powoda w czasie kontroli, było w ocenie Sądu zachowaniem jednoznacznie utrudniającym kontrolę, gdyż poprzez brak współpracy powód zmierzał do zniweczenia bądź co najmniej do odwleczenia w czasie pozyskania przez organ informacji, dla pozyskania których kontrola została wszczęta.

Takie zachowanie powoda należało ocenić w kategoriach działania umyślnego, gdyż będąc prezesem zarządu i dysponując wszelkimi informacjami i dokumentami, których pozyskanie przez organ było kluczowe dla wyjaśnienia sprawy, w sposób nieuzasadniony odwlekał w czasie złożenie wyjaśnień i przedłożenie dokumentów, a części z nic nie złożył aż do zakończenia kontroli. Co istotne powód był wielokrotnie pouczany o konsekwencjach braku współpracy.

W tym stanie rzeczy w ocenie Sądu uzasadnione było nałożenie na powoda kary pieniężnej, o jakiej mowa w art. 108 ust 2 pkt 1 uokik.

Zgodnie z tym przepisem, Prezes Urzędu może nałożyć na osobę pełniącą funkcję kierowniczą lub wchodzącą w skład organu zarządzającego przedsiębiorcy karę pieniężną w wysokości do pięćdziesięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia. Przy czym przez przeciętne wynagrodzenie rozumie się stosownie do treści art. 4 pkt 16 u.o.k.k., przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw za ostatni miesiąc kwartału poprzedzającego dzień wydania decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów.

Z obwieszczenia Prezesa GUS wynika, że przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w marcu 2022 r. wyniosło 6.665,64 zł co oznacza, że maksymalna kara, jaka może być nałożona na Prezesa Zarządu, w związku z treścią art. 108 ust. 2 pkt 1 u.o.k.k., wynosi 333.282,00 zł.

W ocenie Sądu nałożenie na powoda kary było celowe, gdyż kara jest w tym wypadku konieczną sankcją za utrudnianie postępowania, które jest prowadzone w interesie publicznym. Kara jest niezbędna, aby przymusić powoda do respektowania obowiązków nałożonych na kontrolowanych przedsiębiorców w toku kontroli. Chodzi także o wyeliminowania zarówno u powoda jak u innych kontrolowanych podmiotów w przyszłości zachowań, które uniemożliwiają osiągnięcie celu kontroli, tj poczynienie ustaleń w zakresie przedmiotu kontroli jak i pozyskania informacji mogących stanowić dowód w sprawie. Nakładanie kar ma bowiem także walor prewencyjny, zarówno indywidulany jak i ogólny, gdyż kara może skutecznie zdyscyplinować na przyszłość, szczególnie jeśli jest dostatecznie dolegliwa.

Rację ma także organ, że powodzenie kontroli, w zasadniczej mierze zależy od postawy osób zarządzających, na kierowniczych stanowiskach w kontrolowanych podmiotach. Zatem szczególnie celowe jest, aby to wobec tych osób konsekwentnie egzekwować obowiązki wynikające z przepisów ustawy i tym samym zapobiegać sytuacjom, w których osoby pełniące funkcje kierownicze lub wchodzące w skład organu zarządzającego przedsiębiorcy uniemożliwiają realizację ustawowych kompetencji Prezesa Urzędu.

Nałożona na powoda w sprawie niniejszej kara uwzględnia dyrektywy jej wymiaru określone w art. 111 ust 1 pkt 3 uokik, a więc okoliczności naruszenia przepisów ustawy oraz uprzednie naruszenie przepisów ustawy, a także wpływ naruszenia na przebieg i termin zakończenia postępowania.

Kara w wysokości 50 000 zł uwzględnia zdaniem Sądu opisane wyżej okoliczności związane z utrudnianiem przez powoda przeprowadzenia kontroli w spółce, w tym jego osobistą odpowiedzialność oraz umyślność stwierdzonych zaniechań realizacji obowiązków określonych w art. 105d ust. 1 pkt 1 i 3 u.o.k.k, a także fakt, że skutkiem działania powoda, kontrola trwała przez długi czas, a także że ostatecznie powód nie przedstawił wszystkich żądanych informacji.

Kara w tej wysokości uwzględnia także możliwości finansowe powoda. Odnosząc jej wysokość do przychodów powoda, które za rok 2021 wyniosły (...) zł, należało także uwzględnić fakt, że powód posiada 99 % udziałów w spółce, która tylko za 2019 i 2020 r. uzyskała zysk netto w łącznej kwocie (...) zł. Całość tego zysku uchwałą wspólników została wprawdzie przekazana na kapitał zapasowy, jednakże tylko od woli wspólników, a więc zasadniczo powoda, uzależniona jest możliwość wypłaty tej kwoty wspólnikom w formie dywidendy (w tym 99% tej kwoty na rzecz Prezesa Zarządu).

Mając powyższe na względzie Sąd uznał, że kara pieniężna wymierzona powodowi w wysokości 50.000 zł jest adekwatna do stwierdzonego naruszenia oraz jego wpływu na przebieg i termin zakończenia kontroli i postępowania wyjaśniającego w sprawie. Jej wysokość jest na tyle dolegliwa, że może stanowi dla powoda proporcjonalny środek represji, a jednocześnie skutecznie zapobiegnie ponownym naruszeniom przez niego przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w przyszłości.

Z tych wszystkich względów, nie podzielając zarzutów zawartych w odwołaniu, na podstawie art. 479 ^31a § 1 k.p.c., Sąd oddalił odwołanie wobec braku podstaw do jego uwzględnienia.

O kosztach postępowania orzeczono w oparciu o - wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. - zasadę odpowiedzialności za wynik procesu przyjmując, że na koszty należne pozwanemu, jako stronie wygrywającej sprawę, złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 720 zł, kreślonej w § 14 ust. 2 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka

ZARZĄDZENIE

(...)

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka