Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

1.W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 lutego 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSO Maria Witkowska

Protokolant: stażysta Dagmara Szczepańska

po rozpoznaniu w dniu 10 lutego 2016 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z odwołania Krajowej Rady Komorniczej z siedzibą w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

o zawarcie porozumienia ograniczającego konkurencję

na skutek odwołania Krajowej Rady Komorniczej z siedzibą w W. od Decyzji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 31 marca 2014 roku Nr (...)

1)  oddala odwołanie,

2)  zasądza od Krajowej Rady Komorniczej z siedzibą w W. na rzecz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt XVII AmA 118/14

UZASADNIENIE

Decyzją Nr (...) z dnia 31 marca 2014 r. pozwany Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów po przeprowadzeniu wszczętego z urzędu postępowania antymonopolowego przeciwko Krajowej Radzie Komorniczej

I. na podstawie art. 10 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów uznał za praktykę ograniczającą konkurencję, naruszającą zakaz, o jakim mowa w art. 6 ust. 1 tej ustawy, zawarcie przez Krajową Radę Komorniczą z siedzibą w W. porozumienia ograniczającego konkurencję na krajowym rynku czynności egzekucyjnych wykonywanych przez komorników sądowych polegającego na zobowiązaniu komorników w „Kodeksie etyki zawodowej komornika”, pod groźbą pociągnięcia do odpowiedzialności dyscyplinarnej, do powstrzymania się od wpływania w sposób bezpośredni lub pośredni na wybór komornika dokonywany przez wierzycieli i zabiegania o wierzycieli w sposób inny aniżeli podnoszenie sprawności, szybkości i rzetelności prowadzonych czynności egzekucyjnych, w tym do powstrzymania się od zaniżania kosztów egzekucyjnych, prowadzenia spraw egzekucyjnych bez wzywania i pozyskiwania zaliczek od wierzycieli, bądź wzywania i pozyskiwania tychże zaliczek, w wysokości niewystarczającej na pokrycie wydatków gotówkowych koniecznych do wykonania wniosków egzekucyjnych, co stanowi naruszenie art. 6 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, i nakazał zaniechanie jej stosowania.

II. na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, nałożył na Krajową Radę Komorniczą z siedzibą w W. karę pieniężną płatną do budżetu państwa w wysokości 16 746 PLN z tytułu naruszenia zakazu, o jakim mowa w art. 6 ust. 1 ww. ustawy, w zakresie przedstawionym w punkcie I sentencji niniejszej decyzji,

III. na podstawie art. 77 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w związku z art. 80 tej ustawy oraz stosownie do art. 263 § 1 i art. 264 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst. jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 267) w związku z art. 83 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, postanowił obciążyć Krajową Radę Komorniczą z siedzibą w W. kosztami przeprowadzonego postępowania antymonopolowego i zobowiązać ww. przedsiębiorcę do zwrotu Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów kwoty 42 PLN w terminie 14 dni od daty uprawomocnienia się niniejszej decyzji.

Odwołanie od niniejszej Decyzji wniosła Krajowa Rada Komornicza z siedzibą w W., zaskarżając Decyzję w całości i zarzucając jej:

1.  naruszenie art. 6 u.o.k.k. w zw. z art. 4 pkt 1 i 5 u.o.k.k. polegające na przyjęciu, że powód jest związkiem przedsiębiorców w rozumieniu wymienionych przepisów,

2.  naruszenie art. 7 i 77 k.p.a. w zw. z art. 83 u.o.k.k. oraz art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 83 u.o.k.k. przez niewyjaśnienie wszystkich istotnych elementów stanu faktycznego oraz nieprawidłową ocenę materiału dowodowego sprawy polegające na przyjęciu, że z Kodeksu Etyki wynika zobowiązanie o treści opisanej w sentencji zaskarżonej decyzji;

3.  naruszenie art. 6 u.o.k.k. polegające na przyjęciu, że w Kodeksie Etyki znajdują się postanowienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym;

W oparciu o powyższe powód wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości,

ewentualnie o zmianę zaskarżonej decyzji przez orzeczenie niestwierdzenia stosowania przez Powoda praktyki ograniczającej konkurencję polegającej na zawarciu porozumienia ograniczającego konkurencję na krajowym rynku czynności egzekucyjnych wykonywanych przez komorników sądowych przez zobowiązanie komorników w Kodeksie Etyki Zawodowej Komornika Sądowego, pod groźbą pociągnięcia do odpowiedzialności dyscyplinarnej, do powstrzymania się od wpływania w sposób bezpośredni lub pośredni na wybór komornika dokonywany przez wierzycieli i zabiegania o wierzycieli w sposób inny aniżeli podnoszenie sprawności, szybkości i rzetelności prowadzonych czynności egzekucyjnych, w tym do powstrzymywania się od zaniżania kosztów egzekucyjnych, prowadzenia spraw egzekucyjnych bez wzywania i pozyskiwania zaliczek od wierzycieli, bądź wzywania i pozyskiwania tychże zaliczek w wysokości niewystarczającej na pokrycie wydatków gotówkowych koniecznych do wykonania wniosków egzekucyjnych.

Ponadto powód wnosił o dopuszczenie i przeprowadzenie wszystkich dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach postępowania antymonopolowego oraz dowodów wskazanych w uzasadnieniu odwołania oraz zasądzenie od Prezesa UOKiK na rzecz Powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

W imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zostało przeprowadzone z urzędu pod sygn. akt (...) postępowanie wyjaśniające mające na celu wstępne ustalenie, czy w ramach działalności Krajowej Rady
Komorniczej związanej z ustalaniem zasad prowadzenia działalności przez komorników sądowych nastąpiło naruszenie przepisów ustawy uzasadniające wszczęcie postępowania antymonopolowego, w tym, czy sprawa ma charakter antymonopolowy.

W wyniku dokonanych w toku przedmiotowego postępowania ustaleń powzięto podejrzenie, iż Krajowa Rada Komornicza z siedzibą w W., w zakresie opisanym w sentencji Decyzji, mogła dopuścić się zawarcia porozumienia ograniczającego konkurencję określonego w art. 6 ust. l ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

W związku z powyższym postanowieniem nr 1 z dnia 17 czerwca 2013 r. wszczęte zostało w tej sprawie postępowanie antymonopolowe pod zarzutem naruszenia przez Krajową Radę Komorniczą art. 6 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów ( k. 2-3 akt adm.). Postawiony Radzie zarzut dotyczył zobowiązania komorników w „ Kodeksie etyki zawodowej komornika", pod groźbą pociągnięcia do odpowiedzialności dyscyplinarnej, do powstrzymania się od wpływania w sposób bezpośredni lub pośredni na wybór komornika dokonywany przez wierzycieli i zabiegania o wierzycieli w sposób inny aniżeli podnoszenie sprawności, szybkości i rzetelności prowadzonych czynności egzekucyjnych, w tym do powstrzymania się od zaniżania kosztów egzekucyjnych, prowadzenia spraw egzekucyjnych bez wzywania i pozyskiwania zaliczek od wierzycieli, bądź wzywania i pozyskiwania tychże zaliczek, w wysokości niewystarczającej na pokrycie wydatków gotówkowych koniecznych do wykonania wniosków egzekucyjnych.

Ustosunkowując się do zarzutu postawionego w postanowieniu nr 1 Krajowa Rada Komornicza wniosła o umorzenie postępowania antymonopolowego. Rada podtrzymała przedstawione już na etapie postępowania wyjaśniającego stanowisko, zgodnie z którym komornik sądowy nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 pkt 1 ustawy ochronie konkurencji i konsumentów, a Krajowa Rada Komornicza nie jest związkiem przedsiębiorców w rozumieniu art. 4 pkt 1 ppkt d tej ustawy. W konsekwencji zdaniem Rady nie ma podstaw do stosowania wobec niej środków przewidzianych w ww. ustawie, a postępowanie powinno zostać umorzone. Krajowa Rada Komornicza powołała się na art. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji, stanowiący, że komornik jest funkcjonariuszem publicznym, którego działanie polega na wykonywaniu władzy publicznej, natomiast zdaniem Rady wykonywanie władzy publicznej nie może być kwalifikowane jako prowadzenie działalności gospodarczej.

Krajowa Rada Komornicza i izby komornicze posiadają osobowość prawną ( art. 79 ust. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1376; zwana dalej u.k.s.e.) Krajowa Rada Komornicza jest reprezentantem komorników, do zakresu jej działania należy m.in. wyrażanie opinii w prawach zasad etyki zawodowej (art. 85 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy).

Członków Krajowej Rady Komorniczej wybierają walne zgromadzenia komorników izb komorniczych po dwóch z każdej izby komorniczej (art.80 ust. 3 u.k.s.e.). Wobec okoliczności, iż w chwili wydania Decyzji działało 11 izb komorniczych, izby te wybierały łącznie 22 członków Krajowej Rady Komorniczej, co oznacza, że łącznie z Prezesem Krajowej Rady Komorniczej (wybieranym przez Krajowy Zjazd Komorników - art. 80 ust. 2 u.k.s.e.) Rada liczyła 23 członków (k. 63 akt adm.).

Do kompetencji Krajowej Rady Komorniczej określonych w ustawie o komornikach sądowych i egzekucji należy m.in. wyrażanie opinii w sprawach dotyczących etyki zawodowej komorników sądowych. Kierując się tym poleceniem ustawowym, jak również okolicznością, że komornik jest obowiązany postępować zgodnie z przepisami prawa, złożonym ślubowaniem i zasadami etyki zawodowej (art. 16 u.k.s.e.), a Krajowa Rada Komornicza sprawuje nadzór nad komornikami niezależnie od nadzoru sprawowanego przez Ministra Sprawiedliwości i prezesów sądów (art. 65 ust. 1 ww. ustawy), zaś naruszenie powagi i godności urzędu stanowi występek dyscyplinarny (art. 71 ww. ustawy), Krajowa Rada Komornicza uchwaliła kodeks etyki określający zbiór zasad i norm, których przestrzeganie uznaje się za konieczne, a których nie przestrzeganie może zostać uznane za naruszenie powagi i godności urzędu.

Krajowa Rada Komornicza jest organem kolegialnym i w związku z tym oświadczenia wyrażane są w formie uchwał, przy zachowaniu zasad głosowania i zasady większości głosów. Propozycje dotyczące proponowanych uchwał lub wprowadzenia zmian we wcześniej podjętych uchwałach zgłaszają komornicy będący członkami Krajowej Rady Komorniczej. Każda propozycja podjęcia uchwały o określonej treści jest poddana pod dyskusję i następnie głosowana (k. 64 akt adm.).

W dacie wydania Decyzji obowiązywał "Kodeks etyki zawodowej komornika" wprowadzony uchwałą Krajowej Rady Komorniczej nr 53 z dnia 18 listopada 1999 r. ze zmianami wprowadzonymi: uchwałą KRK nr 678/IV z dnia 30 czerwca 2010 r., uchwałą KRK nr 889/IV z dnia 13 grudnia 2011 r., uchwałą KRK nr 908/IV z dnia 08 lutego 2012 r. i uchwałą KRK nr 909/IV z dnia 08 lutego 2012 r. (k. 39-58 akt adm.).

W dniu 13 grudnia 2011 r. Krajowa Rada Komornicza podjęła Uchwałę nr 889/IV wprowadzającą od 01 stycznia 2012 r. zmiany do ww. Kodeksu (k. 46-48 akt adm.). Kwestie zasad uczciwej konkurencji zostały wyłączone i odrębnie ujęte w dodanym rozdziale czwartym, gdzie w § 24 ustalono, że „ Prawo wierzyciela do wyboru komornika dokonane wyłącznie na podstawie oceny sprawności, szybkości i rzetelności prowadzonych postępowań egzekucyjnych, stanowi naczelną regułę uczciwej konkurencji zawodowej pomiędzy komornikami”. § 25 otrzymał brzmienie: „Zachowanie uczciwości konkurencji zawodowej jest obowiązkiem komornika, a jej naruszenie rodzi odpowiedzialność dyscyplinarną. ", a § 26 otrzymał brzmienie:

„ K o m orni k zo b ow i ąza n y jes t d o pows t rzyma ni a się o d ja ki c h ko l wie k form nieuczciwej ko n kurencji zaw od owej, a w szczegó ln ośc i :

1.  wpł yw ania w sp osób b ezp ośr e dni lub po ś r e dni, n a w y bór k o mornik a do kon ywa n y pr zez w i e r zyc i e li ,

2.  za bi ega ni a o w i e r zyc i e li w ka żdy s po só b , z wy ł ącze ni e m p od no szenia sp r aw n ości , szybkośc i i rze t e ln ości p r owadzo n yc h postę p owa ń egze ku cyjnyc h ,

3.  za n i ż a ni a k osz t ów egze ku cyj n yc h , pr owadze n ia spraw egze ku cyjnyc h bez wzywania i poz y skiwa n ia za li c z e k o d w i e r zyc i e li , bą d ź wzywania i pozys ki wania t yc h że za l icze k , w wysokości n i e w y star c zającej na p o k ryc i e wydat k ów go t ó wk owyc h k oniecz n yc h d o wyko nan ia w nio sków egze ku c y j n yc h , w ce lu zwi ę k sze nia iloś c i otrz y m y w a ny c h wnio s k ów w i e r zyc i e li ,

4.  za w yża nia k osz t ó w z a s t ęps tw a pr a wn ego w post ępo waniu egze ku cyjny m,

5.  w warunkach skierowania egzekucji do tego samego składnika majątku dłużnika przez dwóch lub więcej komorników, nieprzekazywania lub przekazywania z nieuzasadnionym opóźnieniem spraw egzekucyjnych komornikowi właściwemu do dalszego prowadzenia postępowania lub nakłaniania wierzycieli do składania wniosków o umorzenie postępowania egzekucyjnego, w celu pozyskania opłat stosunkowych,

6.  fakt ycz n e g o p rze pr owa dzani a cz ynn ośc i pos z uki wa ni a majątku dłu ż nik ów b ez wzywan i a i ui szcza nia o pł a t y stał ej pr z e z wi e r zy ci e li ,

7.  k orzys t a ni a z u s łu g pośre dn i k ów , kt órzy zaw o dowo bądź w i nn ej form i e zjed n u j ą d l a komor n ika wi e r zy cie l i,

8.  do k o n ywa ni a w s z e l k i e j id e n t yfik ac j i k o mo r n i ka o d b iegą jq ce j od p r zec i ę t ni e s to s owan ej p rze z i nn yc h k o mornik ó w w o k ręg u s ądu ap e la cyj n ego, mając e j na ce lu o g r a ni cze ni e praw a w i e r zy c i e l a d o w y b or u k o m or nik a ,

9.  s t o s o w a n i a ws ze lki e j r e kl a m y, w t y m os o bi s t ej , w jaki e j k o l w i e k posta c i ,

10.  i n s p i r ow a ni a l u b r e da g o w a ni a pr z e z kom or nik a r e l acj i me dialn yc h z pr z e pr owa d zo n yc h pr ze z s i e bi e l ub in n yc h k omor nik ó w cz y nno ści s łu ż b ow yc h . "

Z protokołu z posiedzenia Krajowej Rady Komorniczej 13 grudnia 2011 r. wynika, że propozycja brzmienia § 24 i § 25 Kodeksu etyki została przyjęta bez głosu sprzeciwu (k. 85-86 akt adm.). Propozycja brzmienia § 26 pkt 1 i pkt 2 również została przyjęta jednogłośnie. Propozycja brzmienia § 26 pkt 3 Kodeksu etyki została zaakceptowana przy 11 głosach za, 10 głosach przeciw i 1 głosie wstrzymującym się (k. 86 akt adm.).

Następnie w dniu 08 lutego 2012 r. Krajowa Rada Komornicza podjęła Uchwałę nr 908/IV, w której postanowiła uchylić ww. Uchwalę nr 889/IV z dnia 13 grudnia 2011 r. ( k. 49 akt adm.). Uchwała ta weszła w życie z dniem jej podjęcia. Kolejną uchwałą z dnia 08 lutego 2012 r. nr 909/IV (k. 50-52 akt adm.) Krajowa Rada Komornicza wprowadziła dalsze zmiany do "Kodeksu etyki zawodowej komornika " obowiązujące od dnia jej podjęcia. Na mocy tej uchwały § 25 otrzymał brzmienie:

„Zachowanie uczciwości konkurencji zawodowej jest obowiązkiem komornika, a jej naruszenie rodzi odpowiedzialność dyscyplinarną. ", a § 26 otrzymał brzmienie:

„ Ko m or nik zo b o w i ą z an y j e s t d o pow s tr zy m ania si ę o d jaki c hk o lwi e k f o rm ni e u czciwej konkur e n c j i z awo d o we j , a w s z cz egó l ności :

1.  w p ł yw a n ia w s po só b b ez poś r e dni l ub p o ś r e dn i , na w y b ó r komornik a d o k o n y wan y pr ze z w ie r zyc i e li ,

2.  zabiegania o wierzycieli w każdy z wyłączeniem podnoszenia sprawności. szybkości i rzetelności prowadzonych postępowań egzekucyjnych,

3.  u stalania k os zt ów z a s t ę p s twa p ro ces o weg o w p os t ę po wa ni u e g ze ku cyj n y m w s po só b spr zecz n y z p r ze pis a mi pr aw a,

4.  w warunkach skierowania egzekucji do tego samego składnika majątku dłużnika przez dwóch lub więcej komorników. nieprzekazywania lub przekazywania z nieuzasadnionym opóźnieniem spraw egzekucyjnych komornikowi właściwemu do dalszego prowadzenia postępowania łub nakłaniania wierzycieli do składania wniosków o umorzenie postępowania egzekucyjnego w celu pozyskania opłat stosunkowych,

5.  korz y s tani a z us ł u g pośre dnikó w . kt ó r zy za w o d ow o bądź w i nn e j fo rmi e zj e dnują dla k o m or nika w i er z y c i e li,

6.  dok o n y wani a wsz e lk iej identyfikacji kom o rnika odbiegającej od prz ec i ę tni e stosowan e j prz e z inny c h kom o rnik ów w o k r ę g u s ądu apela cyj n e go , mają cej na ce l u ograni cze ni e prawa wierzyci e la d o w y b o r u kom o rn i ka ,

7.  stosowania wszelki e j reklamy, w tym osobist e j , w jaki e jkolwi e k po st aci ,

8.  i n s pirowania lub r e dagowania pr zez k o mornik a r e la cj i m e dialn yc h z pr z e pr o wa d zo n yc h pr zez s i e bi e lub inn yc h kom o rnikó w c zy nn oś ci s łużbo wyc h. "

Z dokonanych ustaleń wynika, że postanowienie, zgodnie z którym komornik zobowiązany był do powstrzymania się od jakichkolwiek form nieuczciwej konkurencji zawodowej, a w szczególności zaniżania kosztów egzekucyjnych, prowadzenia spraw egzekucyjnych bez wzywania i pozyskiwania zaliczek od wierzycieli, bądź wzywania i pozyskiwania tychże zaliczek, w wysokości niewystarczającej na pokrycie wydatków gotówkowych koniecznych do wykonania wniosków egzekucyjnych, w celu zwiększenia ilości otrzymywanych wniosków wierzycieli, obowiązywało od 01 stycznia 2012 r. do 08 lutego 2012 r., kiedy to zostało z "Kodeksu etyki zawodowej komornika " usunięte.

W latach 2010-2012 nie wpłynęły bezpośrednio do Krajowej Rady Komorniczej ani do Prezesa Krajowej Rady Komorniczej skargi komorników na działania innych komorników dotyczące zaniżania kosztów egzekucyjnych, prowadzenia spraw egzekucyjnych bez wzywania i pozyskiwania zaliczek od wierzycieli, bądź wzywania i pozyskiwania tychże zaliczek, w wysokości niewystarczającej na pokrycie wydatków gotówkowych koniecznych do wykonania wniosków egzekucyjnych. Do Rad Izb Komorniczych w latach 2010-2012 również nie wpłynęły skargi komorników na powyżej wskazane działania innych komorników (k. 97-106, 113-124 akt adm.).

W 2013 r. Rada osiągnęła przychód w wysokości (...)zł (k. 169 akt adm.).

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Decyzja Prezesa UOKiK nie narusza wskazanych przez powoda w odwołaniu przepisów ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów.

O możliwości zastosowania przez Prezesa UOKiK działań na gruncie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przesądzało w niniejszej sprawie istnienie interesu publicznego, o którym mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. Nr 50, poz. 331 ze zm.). Jak wynika z powołanego przepisu ochronie podlega konkurencja, jako instytucja, mechanizm właściwy dla gospodarki rynkowej, jako zjawisko charakteryzujące funkcjonowanie gospodarki, konkurencja rozumiana szeroko jako proces rynkowej rywalizacji samodzielnych przedsiębiorców. Przy czym przedmiotem ochrony jest skuteczna i wolna konkurencja, dzięki której zabezpieczone zostają interesy autonomicznych przedsiębiorców, a w dalszej kolejności konsumentów w tym zakresie. Ochrona ta podejmowana jest jednakże tylko w interesie publicznym, wyłączone jest przedsięwzięcie środków dla poparcia interesów indywidualnych.

Wolnej konkurencji nie powinny ograniczać porozumienia, w ramach których dochodzi do ustalenia zachowania negującego swobodne działanie konkurentów poprzez narzucenie wykreowanych warunków prowadzenia działalności. Prowadzi to bowiem do zaburzenia niezależności podmiotów działających na sztucznie sterowanym rynku, co stanowi zaprzeczenie idei wolnej konkurencji. Natomiast niniejsza sprawa dotyczy zarzutu zawarcia porozumienia ograniczającego konkurencję przez Krajową Radę Komorniczą z siedzibą w W. polegającego na zobowiązaniu komorników w „Kodeksie etyki zawodowej komornika", pod groźbą pociągnięcia do odpowiedzialności dyscyplinarnej, do powstrzymania się od wpływania w sposób bezpośredni lub pośredni na wybór komornika dokonywany przez wierzycieli i zabiegania o wierzycieli w sposób inny aniżeli podnoszenie sprawności, szybkości i rzetelności prowadzonych czynności egzekucyjnych, w tym do powstrzymania się od zaniżania kosztów egzekucyjnych, prowadzenia spraw egzekucyjnych bez wzywania i pozyskiwania zaliczek od wierzycieli, bądź wzywania i pozyskiwania tychże zaliczek, w wysokości niewystarczającej na pokrycie wydatków gotówkowych koniecznych do wykonania wniosków egzekucyjnych. Wobec tego należało uznać, iż został naruszony interes publicznoprawny, ponieważ powyższe odgórne ustalenie przez Krajową Radę Komorniczą zasad konkurowania przez komorników o wierzycieli i zabronienie im wyżej wymienionych konkretnych zachowań praktycznie nacelowanych na pozyskanie większej liczby wierzycieli, dzięki stworzeniu innych korzystnych warunków kosztowych w przypadku kosztów egzekucyjnych i poboru zaliczek od wierzycieli, godzi w konkurencję prowadzoną na krajowym rynku czynności egzekucyjnych wykonywanych przez komorników sądowych, co uzasadnia poddanie pod ocenę zachowania powoda w świetle przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Rygorom prawa antymonopolowego podlega działalność Krajowej Rady Komorniczej także z tego względu, że jest związkiem przedsiębiorców w rozumieniu art. 4 pkt 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, w myśl którego przez związki przedsiębiorców rozumie się izby, zrzeszenia i inne organizacje zrzeszające przedsiębiorców, jak również związki tych organizacji. Krajowa Rada Komornicza jako organ kolegialny reprezentujący komorników będący częścią samorządu komorniczego może podejmować uchwały zwłaszcza odnośnie etyki zawodowej komorników, przez co należy ją traktować jako twór decyzyjny co do tej grupy zawodowej mieszczący się w przywołanej definicji. Natomiast związek przedsiębiorców na potrzeby przepisów dotyczących praktyk ograniczających konkurencję na zasadzie art. 4 pkt 1 lit. d ustawy traktowany jest jak przedsiębiorca.

Powód kwestionuje jednak przedmiotową klasyfikację, opierając swój wniosek na tezie, zgodnie z którą komornik nie jest przedsiębiorcą, tak więc Krajowa Rada Komornicza nie może być związkiem przedsiębiorców. W konsekwencji powód wyprowadził dalszy wniosek, że uchwały Rady nie mogą stanowić porozumień ograniczających konkurencję w rozumieniu art. 4 pkt. 1 lit. d tej ustawy.

W ocenie Sądu z podejściem tym nie sposób się zgodzić. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, iż art. 4 pkt 1 lit. a-d ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów nie wyklucza komornika jak przedsiębiorcy w ujęciu tej ustawy. Art. 4 powołanej ustawy w brzmieniu aktualnym na dzień wydania zaskarżonej Decyzji stanowił, iż: ,,Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) przedsiębiorcy - rozumie się przez to przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, a także:

a) osobę fizyczną, osobę prawną, a także jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, organizującą lub świadczącą usługi o charakterze użyteczności publicznej, które nie są działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej,

b) osobę fizyczną wykonującą zawód we własnym imieniu i na własny rachunek lub prowadzącą działalność w ramach wykonywania takiego zawodu,

c) osobę fizyczną, która posiada kontrolę, w rozumieniu pkt 4, nad co najmniej jednym przedsiębiorcą, choćby nie prowadziła działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli podejmuje dalsze działania podlegające kontroli koncentracji, o której mowa w art. 13,

d) związek przedsiębiorców w rozumieniu pkt 2 - na potrzeby przepisów dotyczących praktyk ograniczających konkurencję oraz praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów’’

Przepis art. 4 pkt. 1 lit. a-d w. wym. ustawy stanowił zatem wyraz intencji ustawodawcy rozszerzenia kręgu przedsiębiorców na osoby wykonujące działalność gospodarczą również zawodową, które nie są przedsiębiorcami na mocy art. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Na taką rolę tego przepisu wskazuje użycie zwrotu ,,a także’’ między zdaniem wstępnym art. 4 pkt. 1, a art. 4 pkt. 1 lit a-d, co podkreśla, że art. 4 pkt. 1 lit. a-d odnosi się do jednostek, które mogą nie mieć statutu przedsiębiorcy w świetle ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Ustawa z dnia 02 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. Z 2013 r. poz. 672 j.t. ze zm.) w art. 4 ust. 1 definiuje natomiast przedsiębiorcę jako osobę fizyczną, osobę prawną i jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą. Z kolei w myśl art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, działalność gospodarcza charakteryzowana jest jako zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa, oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Zgodnie z art. 3 a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1376; zwana dalej u.k.s.e.), komornik wykonuje czynności, o których mowa w art. 2., tj. czynności egzekucyjne w sprawach cywilnych na własny rachunek.

Komornik prowadzi kancelarię komorniczą (art. 5 ww. ustawy). Rewirem komorniczym jest obszar właściwości sądu rejonowego (art. 7 ust. 1 ww. ustawy). Ponadto w rewirze komorniczym może działać więcej niż jeden komornik (art. 8 ust. 2 ww. ustawy). Nowelizacja ustawy o komornikach sądowych i egzekucji z dnia 24 maja 2007 r. zmieniła dotychczasową zasadę, że w jednym rewirze działa jeden komornik. Od 2008 r. w jednym rewirze może działać wielu komorników, a o ich liczbie decyduje Minister Sprawiedliwości. Komornik działa na obszarze swojego rewiru komorniczego, jednak wierzyciel ma prawo wyboru komornika na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z pewnym wyjątkiem.

Przepisy dotyczące postępowania egzekucyjnego przyznają wierzycielowi prawo swobodnego wyboru komornika do prowadzenia egzekucji.
Wierzyciel ma prawo wyboru komornika na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z wyjątkiem spraw o egzekucję z nieruchomości oraz spraw, w których przepisy o egzekucji z nieruchomości stosuje się odpowiednio z art. 8 ust. 5 u.k.s.e. Wierzyciel, dokonując wyboru komornika, składa wraz z wnioskiem o wszczęcie egzekucji oświadczenie na piśmie, że korzysta z prawa wyboru komornika (art. 8 ust. 6 u.k.s.e.).

Powyższa zasada została wprowadzona przez ww. nowelizację do ustawy o komornikach sądowych i egzekucji. Przed 2008 r. wierzyciel miał prawo wyboru komornika jedynie w granicach właściwości sądu apelacyjnego. W przypadku wyboru komornik działa poza obszarem swojego rewiru komorniczego (art. 8 ust. 1 i 5 ww. ustawy). Właściwy do przeprowadzenia egzekucji z nieruchomości jest komornik działający przy sądzie rejonowym, gdzie nieruchomość jest położona. Jeżeli przy sądzie działa kilku komorników, właściwy będzie komornik, w którego rewirze nieruchomość jest położona. W ramach właściwości sądu rejonowego wierzyciel może dokonać wyboru komornika bez względu na wynikający z zarządzenia prezesa sądu apelacyjnego podział na rewiry i ich granice.

Dokonując wyboru komornika, wierzyciel składa wraz z wnioskiem o wszczęcie egzekucji oświadczenie na piśmie, że korzysta z prawa wyboru komornika (art. 8 ust. 6 u.k.s.e.). Jeżeli komornik wybrany przez wierzyciela decyduje się prowadzić daną sprawę, to ma obowiązek zawiadomić niezwłocznie o wszczęciu egzekucji komorników właściwych według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego (art. 8 ust. 10 u.k.s.e.).

Komornik wykonujący określone w ustawie wymienione w art. 2 u.k.s.e. czynności komornicze prowadzi zatem działalność posiadającą cechy działalności gospodarczej zdefiniowanej w art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Przede wszystkim należy stwierdzić, że prowadzi on w sposób zorganizowany i ciągły zawodową działalność zarobkową, ponieważ pozwala ona na osiąganie zysku. Należy wskazać, że koszty działalności egzekucyjnej komornika, jak stanowi art. 34 ustawy o komornikach, obejmują:

1. koszty osobowe i rzeczowe ponoszone w związku z prowadzoną działalnością egzekucyjną;

2. koszty ochrony zajętego mienia i niezbędnej ochrony osobistej oraz ubezpieczenia mienia kancelarii i własnego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej;

3. koszty przejazdów w miejscowości będącej siedzibą komornika, korespondencji, obrotu
pieniężnego, przewozu drobnych ruchomości niewymagających transportu specjalistycznego;

4. obowiązkowe opłaty na samorząd komorniczy ponoszone zgodnie z przepisami ustawy; 5. inne koszty niezbędne do wykonywania czynności egzekucyjnych oraz czynności przewidziane przepisami ustawy, jeżeli nie są pokrywane w trybie określonym w art. 39;

Koszty, o których mowa powyżej komornik pokrywa z uzyskanych opłat egzekucyjnych (art. 35 ustawy o komornikach). Są to zatem koszty własne całej działalności egzekucyjnej komornika, mają znaczenie dla określenia jego dochodu lub straty i nie są powiązane z konkretną sprawą egzekucyjną.

Od kosztów działalności egzekucyjnej należy odróżnić koszty egzekucji, o których mowa w art. 770 k.p.c., które są ściśle związane z konkretną sprawą egzekucyjną, zalicza się do nich pobrane w danej sprawie opłaty i poniesione wydatki. Koszty egzekucyjne obciążają strony postępowania.

Ustawa przewiduje dwa rodzaje opłat egzekucyjnych: stosunkowe (art. 45-49 i 53a ust. 1 u.k.s.e.) i stałe (art. 49a-53 i 53a ust. 2, art. 54-60 u.k.s.e.). Opłaty stosunkowe są obliczane od wartości wyegzekwowanego świadczenia, pobiera się je w związku z egzekucją należności pieniężnych. Opłaty stałe mają charakter zryczałtowany, niezależny od wysokości wyegzekwowanego świadczenia, są pobierane w związku z egzekucją świadczeń niepieniężnych i innymi czynnościami komornika.

Komornikowi należy się również zwrot wydatków gotówkowych poniesionych w toku egzekucji, jednakże tylko w zakresie określonym ustawą. Katalog tych wydatków jest zupełny i zamknięty. Składają się na nie:

1.  należności biegłych;

2.  koszty ogłoszeń w pismach;

3.  koszty transportu specjalistycznego, przejazdu poza miejscowość, która jest siedzibą komornika, przechowywania i ubezpieczania zajętych ruchomości;

4.  należności osób powołanych, na podstawie odrębnych przepisów, do udziału w
czynnościach;

5.  koszty działania komornika, o których mowa wart. 8 ust. 11, poza terenem rewiru
komorniczego;

6.  koszty doręczenia środków pieniężnych przez pocztę lub przelewem bankowym;

7.  koszty uzyskiwania informacji niezbędnych do prowadzenia postępowania egzekucyjnego łub wykonania postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia;

8.  koszty doręczenia korespondencji, za wyjątkiem kosztów doręczenia stronom
zawiadomienia o wszczęciu egzekucji bądź postępowania zabezpieczającego (art. 30
u.k.s.e.).

Na pokrycie ww. wydatków komornik może żądać zaliczki od strony lub innego uczestnika postępowania, który wniósł o dokonanie czynności, uzależniając czynność od jej uiszczenia, o czym stanowi art. 40 ust. 1 u.k.s.e.

Wybór komornika, który podejmuje czynności poza swoim rewirem, wiąże się dla wierzyciela z konsekwencjami finansowymi. Zasadą jest, zgodnie z art. 770 k.p.c., że dłużnik powinien zwrócić wierzycielowi koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji, które to koszty ściąga się wraz z egzekwowanym roszczeniem. W zakresie pojęcia celowego przeprowadzenia egzekucji nie mieszczą się wydatki obejmujące diety przysługujące osobom zatrudnionym w kancelarii komornika i uczestniczącym w tych czynnościach, koszty przejazdów i noclegów komornika i tych osób oraz koszty transportu specjalistycznego, co wynika z art. 8 ust. 11 u.k.s.e. Wierzyciel wybierający komornika mającego działać poza swoim rewirem winien liczyć się z tym, że poniesie ww. wydatki.

Natomiast wobec tego, że koszty działalności egzekucyjnej komornika pokrywane są z uzyskiwanych opłat egzekucyjnych, to działalność ta jest w istocie nastawiona na osiągnięcie korzystnego wyniku gospodarczego, który pozwoli na jej sfinansowanie. Zarobki komornika kształtują się w zależności od jego starań i umiejętności, ale ma na nie wpływ także ilość prowadzonych egzekucji, a nawet pośrednio wartość egzekwowanego świadczenia, toteż komornik podporządkowany regułom wolnego rynku może zabiegać o wierzycieli, jak przedsiębiorca o klientów, aby uzyskać dodatni, korzystny wynik gospodarczy. Ponownie zaznaczenia wymaga, że w myśl art. 3 a ustawy o komornikach sądowych i egzekucji komornik wykonuje czynności egzekucyjne na własny rachunek, co oznacza, że przypada mu dochód zdefiniowany w art. 63 ust. 4 u.o.k.e. , ale może także obciążyć go strata wynikająca z prowadzenia działalności komorniczej. W tej sytuacji działanie komornika, mimo że oparte na procedurze opisanej w Kodeksie postępowania cywilnego, mianowicie przepisach dotyczących postępowania egzekucyjnego, będzie też nakierowane na utrzymanie się na rynku. Zwłaszcza, że jak już wyżej podniesiono, po zmianach w zakresie reglamentowania usług komorniczych, na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, w jednym rewirze może funkcjonować więcej niż jeden komornik, co prowadzi do konkurencji na rynku czynności egzekucyjnych wykonywanych przez komorników sądowych.

Za pojmowaniem komornika jako przedsiębiorcy przemawiają również stopniowo dokonywane zmiany przepisów dotyczących jego statusu. Na podstawie ustawy z dnia 18 września 2001 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 130, poz. 1452) przyznano komornikowi samodzielność finansową poprzez wprowadzenie wspomnianej zasady o wykonywaniu przez niego czynności na własny rachunek wyrażonej w art. 3a u.k.s.e. Intencją zmiany było zwiększenie zainteresowania komorników skutecznością i efektywnością egzekucji przez uzależnienie wysokości uzyskiwanych dochodów od wartości realnie wyegzekwowanych świadczeń, co można było osiągnąć jedynie poprzez usamodzielnienie komorników i swego rodzaju „prywatyzację” zawodu komornika. Tym samym nastąpiło odejście od pierwotnego statusu pracowniczego komornika. Dopuszczenie do wykonywania przez komornika czynności urzędowych poza stosunkiem pracy i organizacyjne wyodrębnienie kancelarii komorniczej jako jego prywatnego biura ze struktur organizacyjnych Sądu upodobniło go do podmiotu gospodarczego. Z dniem 21 sierpnia 2004 r. z ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, a konkretnie z przywołanego art. 3 a, wykreślono natomiast zapis, wskazujący, że „komornik nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów ustawy Prawo działalności gospodarczej.” Zmiana ta wynikała z konieczności dostosowania do nowej definicji działalności gospodarczej przyjętej w projekcie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, obejmującej swoim zasięgiem również działalność zawodową wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. Zawodowe czynności podejmowane przez komornika należało zatem zacząć traktować równorzędnie jak usługi świadczone w zakresie wolnych zawodów prawniczych. Dlatego od dnia 01 stycznia 2008 r. weszła w życie Polska Klasyfikacja Działalności przyjęta rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. (Dz.U. Nr 251, poz. 1885), wedle której działalność komorników, jak też notariuszy, sędziów polubownych, rzeczników patentowych, radców prawnych, została zaliczona do działu 69 reprezentatywnego dla działalności prawniczej, rachunkowo- księgowej i doradztwa podatkowego, a konkretnie podklasy 69.10.Z – działalność prawnicza. Jednocześnie, co znamienne, wyłączono klasyfikację działalności komorników z sekcji O – Administracja publiczna i obrona narodowa – obejmującej m.in. działalność wymiaru sprawiedliwości łącznie z wykonywaniem wyroków sądowych.

Istotnym jest przy tym, że ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów reguluje własną, szerszą definicję przedsiębiorcy, za którego uznaje także osobę fizyczną wykonującą zawód we własnym imieniu i na własny rachunek lub prowadzącą działalność w ramach wykonywania takiego zawodu. Interpretacja art. 4 pkt 1 lit. b ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów dokonywana w świetle art. 4 pkt 1 tej ustawy prowadzi bowiem do wniosku, że do kręgu przedsiębiorców zalicza się nie tylko przedsiębiorców w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, ale również inną kategorię osób podejmujących inny rodzaj działalności. Art. 4 pkt 1 lit. b ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów nie precyzuje, jakie kategorie osób fizycznych mogą być uznane za wykonujące działalność zawodową, ale w doktrynie przyjmuje się, że chodzi tu zwłaszcza o tzw. wolne zawody, nie posiadające definicji normatywnej. Przyjmuje się jednak, że przedstawiciel wolnego zawodu powinien m.in. posiadać wysokie kwalifikacje i kompetencje zawodowe poparte przygotowaniem praktycznym, reprezentować wysoki poziom moralny wykonawcy, wynikający z etosu zawodowego, cechować się samodzielnością i niezależnością w podejmowaniu decyzji, czynności zawodowe wykonywać osobiście. O kwalifikacji danego zawodu jako zawodu wolnego nie decyduje tylko samo osobiste wykonywanie usług objętych jego zakresem, bowiem wśród przesłanek pozwalających na uznanie zawodu za wolny wymienia się także: odpowiednio wysokie wykształcenie, szczególny status prawny, specyficzny przedmiot czynności zawodowych, którym są usługi o wyjątkowym charakterze bezpośrednio i osobiście wykonywane, działalność na własny rachunek, obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej (ochrona prywatności klienta), obowiązek uczestnictwa w strukturach samorządowych i korporacyjność osób wykonujących wolny zawód, wykonywanie tego zawodu poza stosunkiem pracy, niewymierność czasu wykonywanej w jego ramach pracy. W doktrynie prawa wskazuje się, że wykonywanie wolnego zawodu należy do swoistego rodzaju „posłannictwa zawodowego” opartego na szczególnych wymogach w zakresie kwalifikacji zawodowych oraz cech charakteru osób wykonujących ten zawód. Zdaniem Sądu zawód komornika posiada więc wymienione cechy wolnego zawodu, a w każdym razie należy uznać, iż zawód ten jest objęty normą art. 4 pkt 1 lit. b ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Podnoszona natomiast przez powoda kwestia działania komornika w imieniu państwa jako funkcjonariusza publicznego, a nie w imieniu własnym nie podważa jednak statusu komornika jako podmiotu gospodarczego. Jakkolwiek bowiem komornik działa przy sądzie rejonowym co skutkuje tym, że jego czynności egzekucyjne podlegają nadzorowi judykacyjnemu sądu, a działalność nadzorowi administracyjnemu prezesa sądu rejonowego, to wykonuje on czynności urzędowe poza stosunkiem pracy i tym samym posiada samodzielność ustrojowo - organizacyjną, ale także finansową skoro prowadzi kancelarię na własny koszt, a poczynione wydatki pokrywa z własnych środków. Wprawdzie komornika i strony postępowania egzekucyjnego (wierzyciela i dłużnika) nie łączy stosunek o charakterze prywatnoprawnym, lecz stosunek publicznoprawny, nie mniej komornik działa na rzecz i realizuje uprawnienia wierzyciela, funkcjonując przy tym na własny rachunek, a nie rachunek Skarbu Państwa. Od pozycji prawnej komornika jako funkcjonariusza publicznego podejmującego swoje czynności jako organ państwa ( organ egzekucji sądowej ) należy oddzielić kwestie osobistego i majątkowego statusu komornika jako określonej osoby tzw. ,,piastuna organu’’ ( tak Trybunał Konstytucyjny w wyroku K 5/02). Właśnie ta sfera działalności komornika jako osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, zaklasyfikowanej według klasyfikacji działalności PKD do działu 69 podlega regułom rynkowym ocenianym przez pryzmat ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

W tym ujęciu, komornik spełnia przesłanki definicji przedsiębiorcy zawartej w art. 4 pkt 1 lit. b ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zaś Krajowa Rada Komornicza jest związkiem przedsiębiorców w rozumieniu art. 4 pkt. 2 wymienionej ustawy (przedsiębiorcą) jako samorząd zawodowy komorników, którego uchwały mogą podlegać ocenie w trybie przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Prezes UOKiK określił rynek właściwy, na którym ujawniło się porozumienie ograniczające konkurencję jako krajowy rynek czynności egzekucyjnych wykonywanych przez komorników. Tak zdefiniowany przez Prezesa UOKiK rynek właściwy nie został zakwestionowany przez powoda, a istnienie rynku właściwego pośrednio wskazuje na istnienie konkurujących ze sobą przedsiębiorców. Rynek ten co prawda w pewnym zakresie jest regulowany przez ustawodawcę, na co powoływał się powód odnosząc się do treści znowelizowanego art. 8 ust. 8 ustawy o komornikach sadowych i egzekucji, jednakże nawet rynek częściowo regulowany podlega jurysdykcji Prezesa UOKiK , gdyż nadal spełnia kryteria rynku, o którym mowa w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów.

W ocenie Sądu Prezes UOKiK słusznie uznał, iż na prawidłowo ustalonym krajowym rynku czynności egzekucyjnych doszło do zawarcia przez Krajową Radę Komorniczą porozumienia zakazanego art. 6 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.

Zgodnie z powyżej wskazanym przepisem art. 6 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym. Katalog przykładowych niedozwolonych zachowań rynkowych określony w tym przepisie ma charakter otwarty, dlatego każde porozumienie niezależnie od sposobu zachowania przedsiębiorców, którego celem lub skutkiem jest co najmniej naruszenie konkurencji, jest przez ten przepis zabronione.

W świetle art. 4 pkt 5 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przez porozumienia rozumie się nie tylko umowy zawierane między przedsiębiorcami, między związkami przedsiębiorców oraz między przedsiębiorcami i ich związkami albo niektóre postanowienia tych umów, ale również uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie przez dwóch lub więcej przedsiębiorców lub ich związki, a także uchwały lub inne akty związków przedsiębiorców lub ich organów statutowych.

W niniejszej sprawie Prezes Urzędu zakwestionował natomiast treść „Kodeksu etyki zawodowej komornika” przyjętego uchwałą Krajowej Rady Komorniczej nr 53 z dnia 18 listopada 1999 r. z późniejszymi zmianami wprowadzonymi: uchwałą KRK nr 678/IV z dnia 30 czerwca 2010 r., uchwałą KRK nr 889/IV z dnia 13 grudnia 2011 r., uchwałą KRK nr 908/IV z dnia 8 lutego 2012 r. i uchwałą KRK nr 909/IV z dnia 8 lutego 2012 r., która odpowiada pojęciu uchwały z art. 4 pkt. 5 lit. c ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, a zatem będącą wyrazem formalizacji zawiązanego porozumienia. Przy czym chodzi tu o wersję § 26 pkt 1, 2 Kodeksu w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2012 r. do chwili obecnej:

„ Komornik zobowiązany jest do powstrzymania się od jakichkolwiek form nieuczciwej konkurencji zawodowej, a w szczególności:

1. wpływania w sposób bezpośredni lub pośredni, na wybór komornika dokonywany przez wierzycieli,

2. zabiegania o wierzycieli w każdy sposób, z wyłączeniem podnoszenia sprawności, szybkości i rzetelności prowadzonych postępowań egzekucyjnych,

oraz wersję § 26 ust. 3 w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2012 r. do 8 lutego 2012r.:

3. zaniżania kosztów egzekucyjnych, prowadzenia spraw egzekucyjnych bez wzywania i pozyskiwania zaliczek od wierzycieli, bądź wzywania i pozyskiwania tychże zaliczek, w wysokości niewystarczającej na pokrycie wydatków gotówkowych koniecznych do wykonania wniosków egzekucyjnych, w celu zwiększenia ilości otrzymywanych wniosków wierzycieli.

W opinii Sądu zapis § 26 ust. 3 „Kodeksu etyki zawodowej komornika’’ bezspornie wskazuje na antykonkurencyjny cel porozumienia. Krajowa Rada Komornicza wykluczyła nim możliwość konkurowania przez komorników niższymi wydatkami, wysokością zaliczki lub rezygnacją z jej pobrania, co stanowić może najważniejsze kryterium wyboru komornika przez wierzyciela. Tymczasem zgodnie z art. 40 ust. 1 u.k.s.e. na pokrycie wydatków, o których mowa w art. 39, komornik może żądać zaliczki od strony lub innego uczestnika postępowania, który wniósł o dokonanie czynności, uzależniając czynność od jej uiszczenia, co oznacza, że od decyzji komornika zależy, czy zażąda zaliczki na pokrycie wydatków od wierzyciela przed dokonaniem czynności egzekucyjnej, czy też zwrot wydatków nastąpi po dokonaniu tej czynności. Komornik powinien mieć zatem w tym zakresie swobodę decyzyjną, jaką gwarantuje mu ustawa i nie może być w tym zakresie mowy o ewentualnym dyskryminowaniu wierzycieli, którzy będą odmiennie traktowani, skoro wybór momentu rozliczenia zaliczki został nadany ustawą komornikowi. Jeśli chodzi natomiast o rodzaje wydatków, których zwrotu może żądać komornik, zostały one co prawda określone w art. 39 u.k.s.e., jednak komornik swoimi decyzjami wpływa na to, które z nich i w jakiej wysokości poniesie w związku z podejmowanymi czynnościami. Są to, jak trafnie zauważył pozwany, przykładowo koszty ogłoszeń w pismach, które mogą być zróżnicowane w zależności od wybranego pisma i formy ogłoszenia, czy koszt transportu specjalistycznego, który może znacznie się różnić. Podobnie zróżnicowane mogą być wydatki związane z kosztami przejazdu poza siedzibę komornika. Ich wysokość będzie w dużej mierze zależała od wyboru środka transportu. Skoro te wydatki będą ostatecznie obciążały wierzyciela jasnym jest, że zainteresowani wierzyciele będą skłonni do przekazywania spraw do egzekucji bardziej konkurencyjnym komornikom wobec prawa do wyboru komornika z terytorium całego kraju. Komornik podejmując decyzje mające wpływ na wysokość tych kosztów nie powinien jednak obawiać się, że spotka się z zarzutem ich zaniżania i zostanie pociągnięty z tego powodu do odpowiedzialności dyscyplinarnej na zasadzie § 25 Kodeksu. Obniżanie przez komornika kosztów i wprowadzanie korzystnych dla wierzyciela warunków rozliczeń pozytywnie wpływa na rozwój konkurencji na rynku, stąd nie może być to zakazywane, a nawet sankcjonowane, ponieważ w konsekwencji spowoduje zaniechanie przez komorników tego typu działań. Przedmiotowe postanowienia ograniczają więc niezależność komorników przy podejmowaniu decyzji związanych z prowadzoną egzekucją, bowiem w obawie przed sankcjami dyscyplinarnymi komornicy mogą zaprzestać starań o pozyskanie wierzycieli poprzez podejmowanie działań wiążących się z obniżaniem kosztów, co negatywnie wpłynie na rozwój konkurencji na rynku czynności egzekucyjnych.

Jednocześnie po wyeliminowaniu § 26 pkt 3 ,, Kodeksu etyki zawodowej komornika’’ w dalszym ciągu obowiązywał § 26 pkt 1 i 2, pozostały zatem postanowienia zobowiązujące komornika do powstrzymania się od wpływania w sposób bezpośredni lub pośredni na wybór komornika dokonywany przez wierzycieli oraz od zabiegania o wierzycieli w każdy sposób, z wyłączeniem podnoszenia sprawności, szybkości i rzetelności prowadzonych postępowań egzekucyjnych. W ocenie Sądu postanowienia te nadal, choć już nie wprost, jak w przypadku § 26 pkt 3, wykluczają zachowanie komornika wiążące się z obniżaniem kosztów egzekucji. Działanie tego typu przysparza bowiem wierzycieli ze względu na obniżenie wydatków, jakie będą musieli ponieść w związku z egzekucją dłużników i nie mieści się ono w ramach podnoszenia przez komorników sprawności, szybkości i rzetelności prowadzonych postępowań egzekucyjnych, a każde inne zabieganie o wierzycieli przez komorników jest na gruncie tych postanowień zakazane. Dalej ciążyła zatem odpowiedzialność dyscyplinarna na komornikach na zasadzie § 25 ,, Kodeksu etyki zawodowej komornika’’ za niedochowanie uczciwości konkurencji zawodowej, gdyż złamanie dyrektyw opisanych w § 26 pkt 1 i 2 Kodeksu jest w myśl zapisu § 26 przejawem nieuczciwej konkurencji.

Zakwestionowane postanowienia ograniczają zatem w konsekwencji dozwoloną prawnie rywalizację komorników minimalizujących wydatki gotówkowe poniesione w toku egzekucji, co implikuje niskie koszty niezbędne do celowego przeprowadzenia egzekucji, o których mowa w art. 770 kpc. Zmniejszanie wydatków gotówkowych przez komornika nie stanowi jednakże zagrożenia dla wykonywania czynności w toku egzekucji, których dokonanie jest uzasadnione, ale spowoduje racjonalizację tych wydatków. Natomiast w razie zaniechania przez komornika dokonania czynności wymaganej przez przepisy prawa, stronom postępowania przysługują środki zaskarżenia w postaci skargi wnoszonej do sądu rejonowego, zarówno na wszelkie czynności komornika oraz na zaniechanie dokonania przez niego czynności, o czym stanowi art. 767 kpc.

Porozumienie zawiązane uchwałą wprowadzającą zakwestionowaną treść ,, Kodeksu etyki zawodowej komornika’’ miało zatem antykonkurencyjny cel, gdyż przy interpretacji celu porozumienia bierze się pod uwagę wyłącznie obiektywne kryteria, oderwane od subiektywnych zamiarów stron czy motywów działania. Takie porozumienie jest też zakazane niezależnie od faktu, czy nastąpiła jego realizacja lub czy wystąpiły realne konsekwencje tego porozumienia na rynku. Udowodnienie powyżej antykonkurencyjnego celu porozumienia jest zatem wystarczające dla stwierdzenia danej praktyki za ograniczającą konkurencję.

Praktyka ta nie jest wyłączona spod zakazu porozumień ograniczających konkurencję na podstawie art. 7 i 8 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, ani też żadnego z obowiązujących rozporządzeń Rady Ministrów.

W świetle powyższego należało uznać, iż Prezes UOKiK prawidłowo ocenił postanowienia zawarte w ,, Kodeksie etyki zawodowej komornika’’ podjęte w drodze uchwały Krajowej Rady Komorniczej, zobowiązujące komorników do powstrzymywania się od określonych działań pod groźbą pociągnięcia do odpowiedzialności dyscyplinarnej jako porozumienie ograniczające konkurencję określone w art. 6 ust. 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art. 4 pkt. 5 lit. c tej ustawy.

Brak jest podstaw do stwierdzenia zaniechania praktyki z dniem 08 lutego 2012 r. kiedy to Krajowa Rada Komornicza podjęła uchwałę nr 908/IV, którą uchyliła uchwałę nr 889/IV, przez co wykreślony został § 26 pkt 3 Kodeksu w brzmieniu dotyczącym nakazu powstrzymywania się od zaniżania kosztów egzekucyjnych, gdyż jak wcześniej wspomniano w świetle treści pozostałych na mocy uchwały z 08 lutego 2012 r. nr 909/IV postanowień § 26 pkt 1 i 2 Kodeksu każde zachowanie komornika związane z obniżeniem kosztów egzekucji mogło zostać uznane za formę nieuczciwej konkurencji i narazić komornika na sankcje dyscyplinarne. Prezes UOKiK prawidłowo wydał więc Decyzję na podstawie art. 10 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów wobec tego, że powód nie zaniechał stosowania niedozwolonej praktyki.

Oceniając zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy i uznając, że powód uczestniczył w zakazanym porozumieniu Sąd stanął na stanowisku, że zasadnym było wymierzenie mu kary jako takiej, jak też w wysokości określonej przez Prezesa UOKiK, która zdaniem Sądu jest odpowiednia.

Przepis art. 106 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 lutego 2007r. o ochronie konkurencji i konsumentów stanowi, iż Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości nie większej niż (...) przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary, jeżeli przedsiębiorca ten, choćby nieumyślnie dopuścił się naruszenia zakazu określonego w art. 6 tej ustawy, w zakresie niewyłączonym na podstawie art. 7 i 8.

W niniejszym postępowaniu Sąd ustalił, że powód dopuścił się naruszenia zakazu, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy, przy czym zawarte niedozwolone porozumienie, w którym brał udział nie podlegało wyłączeniu z zakazu porozumień ograniczających konkurencję. Z tych względów należało uznać, że w przedmiotowej sprawie zachodziły podstawy do nałożenia na powoda kary pieniężnej na podstawie art. 106 ust. 1 pkt 1 ustawy o okik.

Jeśli chodzi natomiast o rzeczywiste wymierzenie kary przez Prezesa UOKiK, Sąd stanął na stanowisku, iż pomimo, że przepis art. 106 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przewiduje jedynie fakultatywne nałożenie kary, w okolicznościach niniejszej sprawy jest ono konieczne przede wszystkim wobec charakteru, wagi naruszenia przez powoda przepisów ustawy, które to naruszenie należy określić jako poważne. Sąd przyjął zatem, że Prezes UOKiK działając w ramach uznania administracyjnego podjął słuszną decyzję o nałożeniu kary. W ocenie Sądu wymierzenie kary zgodne było z zasadą celowości i proporcjonalności.

Zdaniem Sądu, wymiar kary ustalony przez Prezesa UOKiK uwzględnia zwłaszcza dyrektywy wymiaru kary określone w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów w art. 111, a zatem uwzględnia między innymi okres, stopień oraz okoliczności naruszenia przepisów ustawy, a także uprzednie naruszenie przepisów ustawy.

Sąd zważył, że porozumienie zawarte przez Krajową Radę Komorniczą zalicza się do ciężkich naruszeń prawa konkurencji, ponieważ narusza zasadę suwerenności niezależnych podmiotów w podejmowaniu decyzji o warunkach finansowych prowadzonej przez nich działalności gospodarczej, a jego celem jest ograniczenie konkurencji między komornikami sądowymi w zakresie ustalania wysokości kosztów egzekucyjnych i obciążania nimi stron postępowania egzekucyjnego. Dodatkowo utrudnianie komornikom rywalizacji poprzez zwiększenie operacyjności kosztowej stoi w sprzeczności z interesem publicznym. Praktyka ta pojawiła się bowiem na obszarze całego kraju. Jednocześnie zaskarżone zapisy ,,Kodeksu etyki zawodowej komornika’’, wymagające podporządkowania się przedstawicieli tego zawodu wchodziły w życie z dniem ich uchwalenia, a obowiązywały ponad rok, przez co praktyka została uznana za długotrwałą. Powód nie dopuścił się jednak wcześniej takiego naruszenia. W niniejszym przypadku można natomiast przyjąć, że naruszenie było nieumyślne, skoro powód działał w przeświadczeniu, iż komornik sądowy nie jest przedsiębiorcą i jego postępowanie nie podlega przepisom ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, bowiem Prezes UOKiK do czasu zaskarżonej Decyzji w swoim orzecznictwie nie wyraził takiego stanowiska.

Jeśli chodzi natomiast o przyjęte zasady wyliczenia kary pieniężnej nie budzą one zastrzeżeń Sądu. Sąd stwierdził, iż wysokość kary została ustalona w relacji do ogólnej kwoty przychodu osiągniętego przez powoda w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary. W ocenie Sądu wymierzona kara odnosząca się do przychodu ogółem może być realnie odczuwalna dla przedsiębiorcy, a tym samym spełnić swoją funkcję.

Mając powyższe na względzie, Sąd zważył, że orzeczona w stosunku do powoda kara w wysokości 16.746 zł jest karą odpowiednią. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że przedmiotowa kara pieniężna stanowi (...) kary maksymalnej, jaka mogła być nałożona na Radę. W ocenie Sądu kara ta spełni w szczególności swoją funkcję prewencyjną, zapobiegając podobnym naruszeniom w przyszłości.

Sąd uznał, iż wymierzona powodowi przez Prezesa UOKiK kara pieniężna ma odpowiedni stopień dolegliwości, nie większy niż to niezbędne dla osiągnięcia zamierzonego celu nałożonej kary.

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że zaskarżona Decyzja znajduje oparcie w przepisach prawa, a ustalone okoliczności niniejszej sprawy w pełni uzasadniają nałożenie na powoda kary pieniężnej w wysokości określonej przez Prezesa UOKiK.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodów z dokumentów dołączonych do odwołania, albowiem dokumenty te stanowią interpretację prawną i nie mogą mieć wpływu na ustalenia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Odnosząc się natomiast do zarzutów powoda dotyczących procedury administracyjnej Sąd stwierdził, iż nie mogą być one skuteczne w postępowaniu przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Sąd uznał, że nawet gdyby przyjąć, że w postępowaniu administracyjnym doszło do uchybień proceduralnych, to nie mogą one być przedmiotem postępowania sądowego mającego na celu merytoryczne rozstrzygnięcie sporu, bowiem Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zobowiązany jest do wszechstronnego zbadania wszystkich istotnych okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu zasad rozkładu ciężaru dowodu i obowiązku stron w postępowaniu dowodowym (vide Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 lutego 2007 roku, sygn. akt VI ACa 952/06). Podkreślenia wymaga, że postępowanie przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie stanowi kolejnej instancji postępowania administracyjnego, a wniesienie przez stronę odwołanie otwiera drogę postępowania cywilnego o kontradyktoryjnym charakterze, w którym sąd zobowiązany jest osądzić sprawę od nowa (vide Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 24 października 2006 roku, sygn. akt VI ACa 1026/05).

Wobec bezzasadności zarzutów powołanych przez powoda w odwołaniu brak było podstaw do uchylenia bądź zmiany zaskarżonej Decyzji, która w ocenie Sądu znajduje oparcie w powołanych w niej przepisach prawa.

Z tych względów Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów na podstawie art. 479 ^31a § 1 k.p.c. oddalił wniesione przez powoda odwołanie, wobec braku podstaw do jego uwzględnienia.

O kosztach postępowania postanowiono stosownie do treści art. 98 i 99 k.p.c.

SSO Maria Witkowska