Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 października 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –	Sędzia SO Anna Maria Kowalik
Protokolant –	St. sekr. sąd. Joanna Preizner – Offman

po rozpoznaniu 27 września 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) sp. z o.o. w D.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 6 maja 2022 r. Nr (...)

oddala odwołanie;

zasądza od (...) sp. z o.o. w D. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720,00 zł (siedemset dwadzieścia złotych) z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Anna Maria Kowalik

Sygn. akt XVII AmE 8/23

UZASADNIENIE

Decyzją z 6 maja 2022 r. Nr (...)((...)), Prezes Urzędu Regulacji Energetyki ( dalej Prezes URE) na podstawie art. 35 ust. 1 pkt 1 i art. 36 w zw. z art. 12 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (Dz.U. z 2015 r., poz. 2167 ze zm.) (dalej Ustawa) w związku z art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej (Dz.U. z 2016 r., poz. 831) oraz z art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2017 r., poz. 220 ze zm.) ( dalej p.e.) a także z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2017 r., poz. 1257) (dalej k.p.a.), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy: (...)spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w D. (dalej powód) orzekł, że:

1) (...)sp. z o.o. z siedzibą w D. nie wywiązał się za okres od 1 stycznia 2016 roku do 30 września 2016 roku z określonego w art. 12 ust. 1 Ustawy obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki świadectwa efektywności energetycznej, o którym mowa w art. 21 ust. 1 Ustawy, w terminie określonym w art. 27 ust. 3 Ustawy lub uiszczenia opłaty zastępczej w terminie określonym w art. 12 ust. 6 tej ustawy, obliczonej w sposób określony w art. 12 ust. 5 Ustawy,

2) za zachowanie opisane w punkcie pierwszym wymierzył powodowi karę pieniężną w kwocie 88 664,40 zł.

Od powyższej Decyzji powód złożył odwołanie, zaskarżając Decyzję w całości i zarzucając jej:

naruszenie prawa materialnego, tj. art. 35 ust. 1 pkt 1 Ustawy poprzez nałożenie przez Prezesa URE na powoda kary pieniężnej pomimo, iż powód uiścił opłatę zastępczą, o której mowa w art. 12 ust. 1 Ustawy,

naruszenie prawa materialnego, tj. art. 2 ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 35 ust. 1 w zw. z art. 12 Ustawy poprzez jego błędną wykładnię i w konsekwencji błędne przyjęcie przez Prezesa URE, że nie ma podstaw do wyłączenia z przychodów powoda będących podstawą ustalenia obowiązku określonego w art. 12 ust. 1 Ustawy, przychodów ze sprzedaży ciepła na zamkniętym terenie wojskowym w O. i U., które wykorzystywane są wyłącznie w celach wojskowych,

całkowite pominięcie przez Prezesa Prezes Urzędu Regulacji Energetyki przy ocenie zabranego materiału dowodowego faktu, iż Urząd Regulacji Energetyki Północny Oddział Terenowy w G. „niejako wymusił” na powodzie rezygnację z pobierania opłaty z tytułu efektywności energetycznej dla terenów wojskowych w O. i U. poprzez wezwanie powoda pismem z 7 marca 2014 roku nr (...)do skorygowania stawki opłat dla źródeł ciepła w jednostkach wojskowych w O. i U. zgodnie z art. 2 ust, 2 Ustawy, co w konsekwencji spowodowało brak zabezpieczenia w zatwierdzonej trzeciej taryfie dla ciepła, środków na realizację obowiązku określonego w art. 12 ust. 1 Ustawy, a także wprowadziło w błąd powoda, że systemy wojskowe są wyłączone spod tej regulacji i tym samym wyłączenie przychodów ze sprzedaży ciepła jednostkom wojskowym w O. i U.,

naruszenie prawa materialnego, tj. art. 36 Ustawy poprzez wadliwą ocenę stopnia naruszenia przez powoda obowiązku, o którym mowa w art. 12 ust. 1 Ustawy oraz szkodliwości czynu i stopnia zawinienia powoda, co miało wpływ na wysokość orzeczonej kary,

nałożenie przez Prezesa URE kary pieniężnej w wysokości niewspółmiernej do stopnia społecznej szkodliwości, stopnia zawinienia powoda, a także z całkowitym pominięciem okoliczności, które winny być uwzględnione jako okoliczności łagodzące przy wymierzaniu kary, tj. faktu zapłaty przez powoda kwoty odpowiadającej opłacie zastępczej,

naruszenie prawa materialnego, tj. art. 56 ust. 6a p.e. poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji wymierzenie powodowi kary pieniężnej, pomimo iż Prezesowi URE została przyznana kompetencja do odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszeń lub zrealizował obowiązek.

W oparciu o powyższe zarzuty powód wniósł o uchylenie decyzji w całości i zasądzenie od Prezesa URE na jego rzecz wszystkich kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki złożył odpowiedź na odwołanie, w której wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Powód zajmuje się wytwarzaniem ciepła. Decyzją Prezesa URE z 29 czerwca 2010 r. znak: (...) została udzielona powodowi koncesja na wytwarzanie ciepła, na okres od dnia 2 lipca 2010 r. do dnia 2 lipca 2020 r. (okoliczność bezsporna).

Powód eksploatuje na zamkniętym terenie wojskowym w O. i U. infrastrukturę ciepłowniczą używaną wyłącznie w celach wojskowych, stąd osiąga przychody ze sprzedaży ciepła m.in. do jednostek wojskowych (okoliczność niesporna).

W związku z realizacją obowiązku efektywnościowego za okres od 1 stycznia do 30 września 2016 roku w dniu 30 marca 2017 roku uiścił opłatę zastępczą w wysokości (potwierdzenie transakcji k. 26 akt adm.).

Pismem z 5 marca 2018 r. (znak: (...)), Prezes URE zwrócił się do powoda z prośbą o udzielenie informacji dotyczącej dokonanej w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. sprzedaży energii elektrycznej, ciepła i gazu ziemnego, w związku z koniecznością zbadania realizacji za okres od 1 stycznia 2016 r. do 30 września 2016 r. obowiązku określonego w art 12 ust. 1 Ustawy (pismo z 05/03/2018 r. k. 4-6 akt adm.).

W odpowiedzi, pismem z 3 kwietnia 2018 r., powód przekazał dane dotyczące dokonanej, w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 30 września 2016 r. sprzedaży ciepła, z których wynikało, iż w ww. okresie sprzedał do odbiorców końcowych (...)GJ ciepła i osiągnął z tego tytułu przychód w wysokości (...) zł (pismo z 03/04/2018 r. k. 21 akt adm.).

Pismem z 30 listopada 2021 r. (znak: (...) ((...)) Prezes URE zwrócił się do powoda o przekazanie dodatkowych informacji dotyczących sprzedaży ciepła do odbiorców końcowych w roku 2016 (w tym za okres od 1 stycznia 2016 r. do 30 września 2016 r.), tj. o przesłanie zestawienia faktur i faktur korygujących wystawionych odbiorcom końcowym powoda w roku 2016 za sprzedane im ciepło (w formacie Excel), z podziałem na odbiorców końcowych przyłączonych do sieci i nieprzyłączonych do sieci oraz o przesłanie faktur (i ewentualnie faktur korygujących) wystawionych za miesiąc styczeń i wrzesień 2016 r. odbiorcom ciepła - po jednej fakturze dla każdej grupy odbiorców wymienionych w taryfie dla ciepła obowiązującej w roku 2016 (zatwierdzonej decyzją Prezesa URE z 6 lipca 2015 r., Nr (...)). Dodatkowo zwrócił się o wyjaśnienie, czy ilość sprzedanego ciepła pochodzącego ze źródeł zlokalizowanych w O. i U., do odbiorców znajdujących się na terenie jednostek wojskowych, została przez powoda uwzględniona w całkowitej sprzedaży ciepła do odbiorców końcowych (pismo z 30/11/2021 r. k. 27-28 akt adm.).

Powód, pismem z 22 grudnia 2021 r., przekazał korektę danych w zakresie ilości sprzedanego ciepła w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 30 września 2016 r. oraz wyjaśnił, że w piśmie z 3 kwietnia 2018 r. ,, Omyłkowo podano, iż ilość ciepła sprzedanego odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci w tym okresie wyniosła (...) GJ. W rzeczywistości jest to łączna sprzedaż ciepła w okresie I - IX 2016 r., uwzględniająca również sprzedaż ciepła do systemów wojskowych, wyłączonych z podstawy do ustalenia wysokości opłaty zastępczej z tytułu efektywności energetycznej za 2016 r., na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy o efektywności energetycznej z 2011 r. oraz zgodnie z wezwaniem Prezesa URE z dnia 7 marca 2014 r. nr (...) otrzymanym w trakcie postępowania o zatwierdzenie III taryfy dla ciepła. W związku z powyższym wyłączeniem, ilość ciepła sprzedanego odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci ciepłowniczej w okresie I-IX 2016 r. wyniosła (...)Gj i w takiej wysokości powinna być uwzględniona w ankiecie.”. Wskazał jednocześnie, że kwota przychodu osiągniętego ze sprzedaży ciepła wskazana w piśmie z 3 kwietnia 2018 r. w wysokości (...) zł jest wielkością prawidłową i nie została zmieniona (pismo z 22/12/2021 r. k. 30 akt adm.).

Mając na uwadze powyższe informacje, Prezes URE pismem z 12 stycznia 2022 r. (znak: (...) ((...)) ponownie wezwał powoda do przekazania zestawienia faktur i faktur korygujących wystawionych wszystkich odbiorcom końcowym Przedsiębiorcy w roku 2016 za sprzedane im ciepło (w formacie Excel), z podziałem na odbiorców końcowych przyłączonych do sieci i nieprzyłączonych do sieci (z uwzględnieniem w tym zestawieniu odbiorców końcowych ciepła zlokalizowanych na terenie jednostek wojskowych w U. i O.), oraz do przekazania faktur (i ewentualnie faktur korygujących) wystawionych za styczeń i wrzesień 2016 r. odbiorcom ciepła - po jednej fakturze dla każdej grupy odbiorców wymienionych w ww. taryfie dla ciepła obowiązującej w roku 2016 (pismo z 12/01/2022 r. k. 33-34 akt adm.).

Przedsiębiorca pismem z 19 stycznia 2022 r. (znak: L.dz. (...)) przekazał ww. dokumenty, w tym ww. zestawienie faktur na nośniku elektronicznym (płycie CD) załączonym do ww. pisma) (pismo z 19/01/2022 r.k.36 akt adm.).

Pismem z 3 marca 2022 roku Prezes URE zawiadomił powoda o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia mu kary pieniężnej w związku z ujawnieniem możliwości nieprzestrzegania za okres od 1 stycznia do 30 września 2016 roku, określonego w art. 12 ust. 1 Ustawy obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa efektywności energetycznej, o którym mowa w art. 21 ust. 1 Ustawy, w terminie określonym w art. 27 ust. 3 Ustawy, lub uiszczenia opłaty zastępczej w terminie określonym w art. 12 ust. 6 tej Ustawy, obliczonej w sposób określony w art. 12 ust. 5 Ustawy (k. 1-2 akt adm.).

W odpowiedzi na ww. zawiadomienie powód pismem z 17 marca 2022 r. wskazał, iż w trakcie postępowania o zatwierdzenie III taryfy dla ciepła Prezes URE wezwał go, pismem z 7 marca 2014 r., nr (...), do wyeliminowania opłaty z tytułu efektywności energetycznej w O. i U., zgodnie z art. 2 ust. 2 Ustawy. W związku z tym do ustalenia wysokości obowiązku efektywnościowego nie włączono przychodów osiągniętych ze sprzedaży ciepła do ww. jednostek wojskowych. Dodał, iż interpretacja ww. przepisu dokonana przez Urząd Regulacji Energetyki Oddział Terenowy w G. obowiązywała zarówno w trakcie postępowania o zatwierdzenie tej konkretnej taryfy dla ciepła jak i taryf następnych oraz ma odzwierciedlenie w wezwaniach do korekty wniosków taryfowych w tym zakresie (pismo z 17/03/2022 r. k. 41 akt adm. i pismo Prezesa URE z 07/03/2014 r. k.42-45 akt adm.).

Pismem z 28 marca 2022 r., znak: (...)((...)), Prezes URE zawiadomił powoda o zakończeniu postępowania dowodowego i przysługującym mu prawie do zapoznania się z całością zebranego w sprawie materiału dowodowego i wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz złożenia ewentualnych dodatkowych uwag i wyjaśnień (pismo z 28/03/2022 r. k.50 akt adm.).

Przedsiębiorca w wyznaczonym terminie nie skorzystał z przysługującego mu uprawnienia do zapoznania się z zebranym materiałem dowodowym oraz złożenia dodatkowych uwag i wyjaśnień (okoliczność niesporna).

Prezes URE wydał zaskarżoną Decyzję 6 maja 2022 roku (k. 51-55 akt adm.).

Powód osiągnął w 2021 r. przychód w wysokości (...) zł (k. 46 akt adm.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów złożonych w trakcie postępowania administracyjnego, których autentyczność nie była kwestionowana przez żadną ze stron postępowania.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem zaskarżona Decyzja jest słuszna i ma oparcie w przepisach prawa. Natomiast podnoszone przez powoda zarzuty nie są trafne, stąd nie mogą skutkować uchyleniem czy zmianą tej Decyzji.

Bez wątpienia powód nie zrealizował za okres od 1 stycznia 2016 roku do 30 września 2016 roku obowiązku określonego w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej, której przepisy należy stosować do niniejszej sprawy na podstawie art. 53 ust. 1 ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej. Zgodnie z tym pierwszym przepisem dotyczącym ustawowego obowiązku m.in. przedsiębiorstwo energetyczne, o którym mowa w art. 12 ust. 2 pkt 1 tej ustawy (tj. przedsiębiorstwo energetyczne sprzedające energię elektryczną, ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej) jest obowiązane uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi URE świadectwo efektywności energetycznej, o którym mowa w art. 21 ust. 1 tej Ustawy, o wartości wyrażonej w tonach oleju ekwiwalentnego, względnie uiścić opłatę zastępczą obliczoną w sposób wskazany w art. 12 ust. 5 tej Ustawy. Przy czym jak wynika z treści art. 27 ust. 3 oraz art. 12 ust. 6 tej Ustawy z przedmiotowego obowiązku należy się wywiązać w terminie do dnia 31 marca każdego roku za poprzedni rok kalendarzowy. Jeśli chodzi o wpływy z opłaty zastępczej stanowią one przychód Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, toteż kwotę opłaty zastępczej należy uiścić na rachunek bankowy tego funduszu we wskazanym terminie.

Powód w związku z tym, że w ramach prowadzonej działalności gospodarczej dokonał w okresie od 1 stycznia do 30 września 2016 r. sprzedaży ciepła w ilości (...) GJ i osiągnął z tego tytułu przychód w wysokości (...) zł był zobowiązany - w terminie do dnia 31 marca 2017 r. - do uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa efektywności energetycznej w ilości (...) toe, względnie uiszczenia opłaty zastępczej w wysokości (...) zł.

Poza sporem jest, iż powód do 31 marca 2017 roku nie przedstawił do umorzenia Prezesowi URE świadectw efektywności energetycznej, natomiast uiścił na rachunek NFOŚiGW opłatę zastępczą w wysokości jedynie (...) zł, co odpowiada (...) toe.

Zdaniem Sądu, dla ustalenia wielkości wymaganej opłaty zastępczej a przez to rozmiaru obowiązku, z przychodów powoda pochodzących ze sprzedaży ciepła nie należało, wbrew jego twierdzeniom, wyłączać przychodów uzyskanych ze sprzedaży ciepła jednostkom wojskowym w O. i U..

Powód opierał swoją tezę o konieczności takiego wyłączenia na treści art. 2 ust. 2 pkt 1 Ustawy, który wprawdzie stanowi, że przepisów ustawy nie stosuje się do urządzeń technicznych i instalacji używanych wyłącznie w celach wojskowych, a powód eksploatuje infrastrukturę ciepłowniczą, z której uzyskiwane jest ciepło dla celów jednostek wojskowych, jednak przepis ten ma inne znaczenie niż przyjmuje powód i nie ma on przełożenia na realizację przez powoda obowiązku z art. 12 ust. 1 Ustawy.

Należy bowiem podkreślić, że art. 2 ust. 2 pkt 1 Ustawy pozostaje w relacji z treścią ustępu 1 tego artykułu, zgodnie z którym przepisy ustawy stosuje się do przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej realizowanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, czyli w myśl art. 3 pkt 12 Ustawy do działań polegających na wprowadzeniu zmian lub usprawnień w obiekcie, urządzeniu technicznym lub instalacji, w wyniku których uzyskuje się oszczędność energii. Tym samym, w kontekście art. 2 ust. 2 pkt 1 Ustawy, regulacje ustawy odnoszące się do przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej nie obejmują przedsięwzięć dotyczących urządzeń technicznych i instalacji używanych wyłącznie w celach wojskowych. Podobne rozumienie zapisu art. 2 Ustawy odnaleźć można w uzasadnieniu do projektu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej (druk sejmowy nr 3514, str. 3), które wprawdzie odnosi się wprost do wyłączenia z art. 2 ust. 2 pkt 2 Ustawy, ale wynika z niego, iż brak zastosowania przepisów ustawy odnosi się do „przedsięwzięć”.

Zaznaczyć należy, że na gruncie Ustawy, w myśl art. 16 Prezes URE dokonywał wyboru przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej w trybie przetargu. Z kolei w świetle art. 19 Ustawy złożenie oferty w przetargu wiąże się z koniecznością sporządzenia audytu efektywności energetycznej, a więc dopuszczeniem podmiotów zewnętrznych do instalacji i urządzeń technicznych oraz ich szczegółową weryfikacją. Jak wskazał zatem pozwany, intencją ustawodawcy było wyłączenie spod stosowania ustawy instalacji i urządzeń o charakterze strategicznym dla bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej, w przypadku których dane dotyczące ich eksploatacji powinny mieć charakter co najmniej poufny.

W tym miejscu trzeba również wspomnieć, iż przedmiotowa ustawa o efektywności energetycznej dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia dyrektywy 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych oraz uchylającej dyrektywę Rady 93/76/EWG (Dz. Urz. UE L 114 z 27.04.2006, str. 64), która kładzie nacisk na dążenie do poprawy efektywności końcowego wykorzystania energii. Teza pozwanego koreluje zaś z treścią artykułu 2 lit. c tej dyrektywy, który stanowi, że dyrektywa ma zastosowanie do sił zbrojnych wyłącznie w zakresie, w którym jej stosowanie nie wchodzi w konflikt z naturą i podstawowym celem działalności sił zbrojnych oraz z wyłączeniem sprzętu używanego wyłącznie w celach wojskowych. Oznacza bowiem, iż faktycznie spod badania pod kątem podniesienia efektywności energetycznej wyłączony jest sprzęt, czy to instalacje, urządzenia używane wyłącznie w celach wojskowych ze względu na ich charakter.

Działalność powoda nie koncentruje się zaś na przedsięwzięciu służącym poprawie efektywności energetycznej, którego przedmiotem miałoby być urządzenie wyłącznie wojskowe. Powód, eksploatując infrastrukturę ciepłowniczą używaną w celu zaopatrzenia wojska w ciepło, prowadzi działalność komercyjną, sprzedając jednostkom wojskowym wytworzone ciepło.

Taka forma funkcjonowania nie wyklucza obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa efektywności energetycznej lub uiszczenia opłaty zastępczej, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy. Przepisy dotyczące danego obowiązku uzależniają bowiem konieczność wykonania obowiązku od faktu dokonania sprzedaży ciepła odbiorcom końcowym w kraju (ponieważ jak stanowi art. 12 ust. 2 ustawy obowiązek, o którym mowa w ust. 1, wykonują: 1) przedsiębiorstwo energetyczne sprzedające energię elektryczną, ciepło lub gaz ziemny odbiorcom końcowym przyłączonym do sieci na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej), a nie od rodzaju użytkowanych przez przedsiębiorstwo energetyczne instalacji, co pozostaje bez znaczenia. Ponadto ustawa, nie przewidując wyjątków w tym zakresie, nie zwalnia z obowiązku podmiotów zewnętrznych- przedsiębiorców prowadzących działalność polegającą na sprzedaży ciepła- do jednostek wojskowych. Takie też stanowisko zajął Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu do wyroku z 15 grudnia 2021 r. sygn. Akt VII Aga 715/20.

W odwołaniu, jak i postępowaniu administracyjnym powód, wskazywał, że wcześniej Prezes URE zajmował odmienne stanowisko, co do interpretacji art. 2 ust. 2 Ustawy, bowiem w trakcie postępowania o zatwierdzenie III taryfy dla ciepła, Prezes URE wezwał powoda, pismem z 7 marca 2014 roku Nr (...), do wyeliminowania opłaty z tytułu efektywności energetycznej w O. i U., zgodnie z art. 2 ust. 2 Ustawy, dlatego też powód wyłączył przychody ze sprzedaży ciepła do ww. jednostek z podstawy ustalenia wysokości należnej opłaty zastępczej.

W odpowiedzi na powyższy zarzut, Prezes URE wyjaśnił, że powód został jedynie wezwany do skorygowania stawki. Ponadto wezwanie zostało skierowane w trakcie postępowania o zatwierdzenie taryfy dla ciepła, czyli postępowania w zupełnie innej sprawie i zupełnie innym przedmiotowo postępowaniu. Przy zatwierdzaniu kolejnej taryfy (decyzja Prezesa URE z 6 lipca 2015 r. nr (...)), powód nie został wezwany przez Prezesa URE do korekty stawki opłat dla ww. źródeł, a zatem mógł w przypadku sprzedaży ciepła do odbiorców wojskowych w O. i U. uwzględnić w cenie energii koszty realizacji obowiązku efektywnościowego (odpowiedź na odwołanie k.38 akt sąd.).

W ww. piśmie z 7 marca 2014 roku pochodzącym od Prezesa URE w pkt 33 znajduje się następujące sformułowanie „Ponadto skorygować stawki opłat dla źródeł w O. i U. zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy o efektywności energetycznej (Dz. U. z 2011 r., Nr 94, poz. 551 z późn. zm.)” (k.43 akt adm.).

Po rozważeniu obu stanowisk, Sąd uznał, że gdyby powód wykazał, iż rzeczywiście nie uwzględnił w taryfie dla ciepła na 2016 roku dla źródeł w O. i U. kosztów realizacji obowiązku efektywnościowego, to byłaby to podstawa do rozważania odstąpienia od wymierzenia kary, a nie do uznania, iż do naruszenia prawa nie doszło, gdyż odpowiedzialność za naruszenie przepisów Ustawy ma charakter obiektywny tj. jest niezależna od winy.

Ponadto można zgodzić się z pozwanym, że „Nieuwzględnienie w taryfie kosztów przedmiotowego obowiązku nie zwalania przedsiębiorcy z jego realizacji. Przepisy ustawy bowiem określają wprost zakres podmiotowy jak i przedmiotowy tego obowiązku. Z punktu widzenia konieczności jego wykonania obojętne jest czy dane przedsiębiorstwo uwzględnia koszty jego realizacji w taryfie czy nie. Jest to wyłączeni kwestia rentowności działalności przedsiębiorstwa.” (odpowiedź na odwołanie k.38 akt sąd.).

Z drugiej jednak strony, nie może w państwie prawa dochodzić do karania przedsiębiorcy w sytuacji, gdy zastosował się do interpretacji przepisu zaprezentowanej przez organ państwowy, która to interpretacja następnie się zmienia i na przedsiębiorcę nakładana jest kara pieniężna. Takie zachowanie nie buduje zaufania przedsiębiorców do organów administracji państwowej, tymczasem zgodnie z art. 8 k.p.a. „§ 1.Organy administracji publicznej prowadzą postępowanie w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej, kierując się zasadami proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania. § 2. Organy administracji publicznej bez uzasadnionej przyczyny nie odstępują od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i prawnym.”.

Jednakże w toku niniejszego postępowania Sąd ustalił jedynie, że rzeczywiście Prezes URE skierował do powoda pismo o ww. treści, ale nie można z niego jednoznacznie wywnioskować, czy organowi chodziło o wyeliminowanie kosztów związanych z realizacją obowiązku efektywnościowego przy ustalaniu stawek dla źródeł w O. i U. w ogóle, czy też jedynie o skorygowanie wysokości opłat. Ponadto Sąd nie posiadał informacji, czy w taryfie dla ciepła na 2016 rok powód uwzględnił, czy też nie koszty realizacji ww. obowiązku dla wspomnianych jednostek wojskowych.

Reasumując, Sąd uznał, że powód ustalając wysokość opłaty zastępczej powinien uwzględnić całość przychodów pochodzących ze sprzedaży ciepła do odbiorców końcowych w wysokości (...) zł.

W tej sytuacji zastosowanie znalazł art. 35 ust. 1 pkt 1 Ustawy, zgodnie z którym Prezes URE nakłada karę pieniężną w przypadku niedopełnienia obowiązku, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy. Oznacza to, że Prezes URE jest obowiązany, a nie uprawniony do nałożenia kary w razie stwierdzenia okoliczności podlegających karze. Tym samym odpowiedzialność określona w tym przepisie oparta jest na bezprawności działania lub zaniechania, wobec czego ma charakter odpowiedzialności obiektywnej, niezależnej od winy.

Powód w odwołaniu podnosił, że nałożenie na niego kary pieniężnej na podstawie ww. przepisu nie jest możliwe, ponieważ stanowi on, iż karze pieniężnej podlega ten kto „ 1) nie dopełnia obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa efektywności energetycznej lub nie uiszcza opłaty zastępczej, o których mowa wart. 12 ust. 1 (…)”, tymczasem on uiścił opłatę zastępczą w wysokości (...) zł 30 marca 2017 r. a zatem w ustawowym terminie. Z kolei literalne brzmienie przepisu wskazuje, iż nałożenie kary pieniężnej jest możliwe tylko wtedy, gdy podmiot nie uiścił opłaty zastępczej w ogóle, natomiast nie obejmuje sytuacji, w której opłata została uiszczona, ale w niepełnej wysokości.

Z powyższą argumentacją nie sposób się zgodzić, bowiem przyjęcie takiej interpretacji doprowadziłoby do powstania skutków sprzecznych z celem ustawy, którym jest wspieranie przedsięwzięć mających służyć poprawie efektywności energetycznej urządzeń a w rezultacie ochronie środowiska naturalnego. Wystarczyłoby bowiem, aby podmiot zobowiązany uiścił opłatę zastępczą w dowolnej wysokości, aby zwolnić się z obowiązku uzyskania świadectwa efektywności energetycznej i to bez zagrożenia nałożenia na niego kary pieniężnej. Doszłoby zatem do kuriozalnej sytuacji, w której podmioty działające zgodnie z przepisami i uzyskujące świadectwa efektywności energetycznej a następnie przedstawiające je do umorzenia, byłby w gorszej sytuacji niż te, które z tego obowiązku się zwalniają poprzez uiszczenie opłaty zastępczej w dowolnej wysokości czyli w wysokości niższej niż wartość świadectw.

Mając na uwadze powyższe argumenty, Sąd uznał, iż Prezes URE prawidłowo wymierzył karę pieniężną powodowi z racji naruszenia przez niego obowiązku z art. 12 ust. 1 Ustawy aktualizującego odpowiedzialność na zasadzie art. 35 ust. 1 pkt 1 Ustawy.

Pozwany, wbrew twierdzeniom powoda, nie był uprawniony do odstąpienia od wymierzenia kary na podstawie art. 56 ust. 6a p.e. Zasady wymiaru kary za naruszenia przepisów Ustawy zostały określone w rozdziale 6 „Kary pieniężne”, w tym w art. 36 tej ustawy wskazano dyrektywy wymiaru kary, tak więc należy uznać, że przedmiotowa Ustawa zawiera kompleksowe regulacje, również na wypadek niepodporządkowania się ustanowionym w niej obowiązkom, tym bardziej, że nie odsyła do stosowania przepisów sankcyjnych innych ustaw, zwłaszcza Prawa energetycznego. Z tych powodów nie ma możliwości, tak jak oczekuje tego powód, skorzystania z regulacji art. 56 ust. 6a p.e. normującego instytucję odstąpienia od wymierzenia kary w Prawie energetycznym. Instytucja ta zarezerwowana jest bowiem dla przypadków deliktów wymienionych w art. 56 ust. 1 p.e. Prezes URE nie mógł zatem stosować wybiórczo przepisów z różnych ustaw, w tym orzec w niniejszej sprawie na podstawie art. 56 ust. 6a p.e., który- w przeciwieństwie do przepisów ustawy o efektywności energetycznej- odwołuje się do podnoszonej przez powoda przesłanki znikomej szkodliwości czynu.

Ponadto zaznaczyć trzeba, że instytucja odstąpienia od wymierzenia kary została wprowadzona dopiero do ustawy o efektywności energetycznej z dnia 20 maja 2016 r. Tym niemniej nie można stosować nowych przepisów ustawy w danym zakresie z uwagi na bezpośrednie wskazanie w art. 53 nowej ustawy, iż do wykonania i rozliczenia obowiązku, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r., za okres przed dniem wejścia w życie ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej (tj. przed dniem 1 października 2016 r.) oraz w zakresie kar pieniężnych za niedopełnienie tego obowiązku stosuje się przepisy dotychczasowe.

Natomiast Prezes URE rozważył możliwość zastosowania art. 189f § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, zgodnie z którym organ administracji publicznej, w drodze decyzji, odstępuje od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej i poprzestaje na pouczeniu, jeżeli waga naruszenia prawa jest znikoma, a strona zaprzestała naruszania prawa lub za to samo zachowanie prawomocną decyzją na stronę została uprzednio nałożona administracyjna kara pieniężna przez inny uprawniony organ administracji publicznej lub strona została prawomocnie ukarana za wykroczenie lub wykroczenie skarbowe, lub prawomocnie skazana za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe i uprzednia kara spełnia cele, dla których miałaby być nałożona administracyjna kara pieniężna.

Z ww. przepisu wynika zatem, że Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, gdy określone w tym przepisie przesłanki zostaną spełnione łącznie, tj. w przypadku gdy waga naruszenia jest znikoma i jednocześnie strona zaprzestała naruszenia prawa lub za to zachowanie zostałaby wcześniej prawomocnie ukarana. W omawianym przypadku powyższe przesłanki nie zostały spełnione, bowiem nie można uznać, że powód zrealizował przedmiotowy obowiązek, albowiem nie uiścił w ustawowym terminie opłaty zastępczej w wymaganej wysokości, a ponadto nie został wcześniej ukarany przez Prezesa URE za to przewinienie lub przez inny uprawniony organ administracji publicznej bowiem zgodnie z art. 35 ust 1 pkt 1 Ustawy tylko Prezes URE jest uprawniony do kontroli realizacji obowiązku, o którym mowa w art. 12 Ustawy i nakładania kar pieniężnych z tytułu braku realizacji tego obowiązku. W tej sytuacji, rozważanie wagi naruszenia przepisu było bezprzedmiotowe.

Przechodząc do zarzutów powoda dotyczących wysokości nałożonej na niego kary, to zgodnie z art. 36 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej, przy ustalaniu wysokości kar pieniężnych, o których mowa w art. 35, należy uwzględnić w szczególności stopień oraz okoliczności naruszenia przepisów ustawy.

Z tego względu należało wziąć pod uwagę cel regulacji art. 12 ust. 1 Ustawy jakim było stworzenie ram prawnych dla działań na rzecz poprawy efektywności energetycznej gospodarki m.in. poprzez wprowadzenie mechanizmu wsparcia tych działań, które w konsekwencji wpłyną na ograniczenie szkodliwego oddziaływania sektora energetycznego na środowisko, czy też przyczynią się do poprawy bezpieczeństwa energetycznego kraju. Powyższe łączy się z wprowadzeniem systemu świadectw efektywności energetycznej, będących potwierdzeniem deklarowanej oszczędności energii wynikającej z przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej, stanowiącym zachętę do inwestycji mających na celu zwiększenie efektywności energetycznej gospodarki (np. poprzez oszczędność energii przez przedsiębiorstwa energetyczne dzięki modernizacji urządzeń wytwórczych, czy też sieci przesyłowych i dystrybucyjnych, oszczędność energii w procesach przemysłowych przez modernizacje lub wymianę urządzeń biorących udział w tych procesach). Prawa majątkowe wynikające z wydanych przez Prezesa URE świadectw efektywności energetycznej mogą zostać sprzedane, na (...) S.A., przez podmioty, które je uzyskały i w ten sposób stanowią ich dodatkowe źródło przychodów. Jeśli przedsiębiorstwo energetyczne, o którym mowa w art. 12 ust. 2 ustawy, nie uzyskuje i nie przedstawia do umorzenia takiego świadectwa powinno zatem przynajmniej uiścić stosowną opłatę zastępczą. Opłata zastępcza, stanowiąca dochód NFOŚiGW może bowiem zostać przeznaczona na wspieranie rozwoju technologicznego w tym sektorze energetyki. Dlatego w interesie społecznym leży zapewnienie, aby przedsiębiorstwa energetyczne realizowały ustawowy obowiązek z art. 12 ust. 1 ustawy o efektywności energetycznej, który pozwala na realizację wskazanych wyżej celów. Zaniechanie wypełnienia tego obowiązku wpływa zatem istotnie na stopień wsparcia działań prowadzących do poprawy efektywności energetycznej, w szczególności, że kwota nieuiszczonej przez powoda w terminie opłaty zastępczej wyniosła 61 147,86 zł.

Mając na uwadze limit kary określony treścią art. 35 ust. 1 pkt 1 Ustawy odnoszący się do przychodów karanego, w tym wypadku przychodów powoda za 2021 r. w wysokości (...)zł, Sąd uznał, że kara w wysokości 88 664,40 zł będzie adekwatna i proporcjonalna do stopnia oraz okoliczności naruszenia przepisów ustawy, ponadto będzie pozostawać we właściwej proporcji do uzyskanego przez powoda w poprzednim roku podatkowym przychodu, stanowiąc (...) % tego przychodu, nie będzie tym samym nadmiernie uciążliwa dla powoda,

W ocenie Sądu kara ustalona w tych granicach spełni swoje podstawowe cele w zakresie odziaływania szczególnego na powoda, jak również funkcję prewencji ogólnej. Tak ustalona kara nie przekracza również możliwości płatniczych powoda. Warto w tym miejscu podkreślić, że kara administracyjna nie stanowi odpłaty za popełniony czyn, lecz ma charakter środka przymusu służącego zapewnieniu realizacji wykonawczo – zarządzających zadań administracji agregowanych przez pojęcie interesu publicznego (tak Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 31 marca 2008 r., sygn. akt SK 75/06, OTK-A 2008, Nr 2, poz. 30). Wskazać przy tym należy, iż kara w nałożonej wysokości 107 360,13 zł będzie na tyle dolegliwa, aby spełniła swoje funkcje- represyjną i zapobiegawczą sprawiając, że powód, jako podmiot ukarany będzie stosował się do obowiązującego porządku prawnego, a także wychowawczą oddziałując zniechęcająco na innych przedsiębiorców do podejmowania działań niezgodnych z prawem.

Ponadto, Sąd miał na uwadze, że powód był już karany za naruszenie obowiązku efektywnościowego:

- za 2013 r. (sygn. akt XVII AmE 105/18 wyrok oddalający odwołanie od decyzji Prezesa URE nakładającego karę uprawomocnił się 15/12/2021 r.),

- za 2014 (sygn. akt XVII AmE 9/20 wyrok oddalający odwołanie od decyzji Prezesa URE nakładającego karę uprawomocnił się 12/08/2022 r. ),

- za 2015 r. – sygn. XVII AmE 252/21 wyrok oddalający odwołanie od decyzji Prezesa URE nieprawomocny).

Biorąc powyższe względy pod uwagę Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia, na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c., oddalił wniesione przez powoda odwołanie w całości.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z uwagi na oddalenie odwołania w całości, powoda należało uznać za stronę, która przegrała proces i zasądzić od niego na rzecz pozwanego zwrot kosztów procesu. Na powyższe koszty złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w wysokości 720,00 zł ustalone w oparciu § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015, poz. 1804 z zm.).

Sędzia SO Anna Maria Kowalik

Zarządzenie: (...)

Sędzia SO Anna Maria Kowalik

| Strona