Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Witold Rękosiewicz	SSO Witold Rękosiewicz
Protokolant: protokolant sądowy Magdalena Żabińska

po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2019 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki

z dnia 9 listopada 2017 r. znak (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Witold Rękosiewicz.

Sygn. akt XVII AmE 14/18

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE, pozwany) decyzją z dnia 9 listopada 2017 r. nr(...), na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2016 r. póz. 1829, z późn. zm., dalej: usdg ), w związku z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2017 r. póz. 220, z późn. zm.; dalej: Pe ), oraz na podstawie art. 105 § l k.p.a. w związku z art. 30 ust.1ustawy - Prawo energetyczne, po rozpatrzeniu wniosku przedsiębiorcy - (...) S.A. z siedzibą w W. (dalej: Przedsiębiorca, Spółka, powód,) w sprawie wydania przez Prezesa URE, w trybie art. 10 usdg, pisemnej interpretacji przepisów w zakresie obowiązku wnoszenia opłaty koncesyjnej na podstawie art. 34 Pe oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 maja 1998 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania przez Prezesa URE corocznych opłat wnoszonych przez przedsiębiorstwa energetyczne, którym została udzielona koncesja (Dz. U. z 1998 r. Nr 60, póz. 387, ze zm., dalej: Rozporządzenie) stwierdził, że przedstawione przez Przedsiębiorcę 4 stanowiska są nieprawidłowe.

(...) SPÓŁKA AKCYJNA z siedzibą w W. wniosła odwołanie, w którym zarzuciła zaskarżonej decyzji naruszenie art. 3 pkt 6 Pe poprzez jego błędną wykładnię prowadzącą do uznania, że określenie momentu dokonania obrotu paliwami ciekłymi uzależnione jest od momentu przeniesienia własności tego paliwa (w rozumieniu cywilno-prawnym), a nie od momentu wystąpienia czynności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, której przedmiotem byłoby przeniesienie własności tego paliwa.

W związku z podniesionym zarzutem powód wniósł o:

1.  Uchylenie zaskarżonej interpretacji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki;

2.  Zasądzenie kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Powód uznał za błędne wyrażone w zaskarżonej decyzji stanowisko. Podtrzymał stanowisko, które przedstawił w treści wniosku z dnia 28 sierpnia 2017 r. o udzielenie spółce pisemnej interpretacji przepisów. Wskazał, że jako podmiot dokonujący wewnątrzwspólnotowego nabycia lub importu do Polski oraz wewnątrzwspólnotowej dostawy lub eksportu na terytorium innego państwa na gruncie podatku VAT - powinien być zobowiązany do posiadania koncesji na obrót paliwami ciekłym z zagranicą (koncesja OPZ); obowiązek ten nie powinien dotyczyć natomiast kontrahentów Spółki, którzy na terytorium Polski nie prowadzą działalności gospodarczej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi ani w zakresie obrotu paliwami ciekłymi z zagranicą. Powód zwrócił uwagę, że koncesja OPZ została wydzielona z zakresu koncesji na obrót paliwami ciekłymi (OPC). Udzielanie koncesji OPZ związane jest z koniecznością spełnienia dodatkowych, szczególnych wymogów, zwłaszcza obowiązkiem ustanowienia i utrzymywania zabezpieczenia majątkowego w wysokości 10 mln zł. W rezultacie znacząco spadła liczba podmiotów, które mogą dokonywać obrotu paliwami ciekłymi z zagranicą, a kontrola prawidłowości wypełniania przez nie obowiązków związanych ściśle z przywozem paliw do Polski stała się łatwiejsza i skuteczniejsza. Dzięki posiadaniu przez wszystkie podmioty sprowadzające paliwa do Polski zabezpieczenia majątkowego w wysokości 10 min zł łatwe jest wyegzekwowanie kwot wynikających z zaległych podatków, opłat zapasowych lub kar za nieprawidłowości, które mogą występować w toku prowadzonej przez te podmioty działalności. Z tego względu ważne jest aby obowiązek posiadania koncesji OPZ dotyczył podmiotu w łańcuchu dostaw, na którym będą spoczywały obowiązki objęte zabezpieczeniem majątkowym, o którym mowa w art. 38a i następnych Prawa energetycznego. Wyrażone w Interpretacji stanowisko „odrywa” obowiązek posiadania koncesji OPZ (i związany z tym wymóg złożenia wspomnianego zabezpieczenia majątkowego) od tego, czy w danym schemacie transakcyjnym dany podmiot obciążony jest jakimikolwiek obowiązkami publicznoprawnymi, dotyczącymi realizowanego obrotu paliwami ciekłymi. Wiąże go jedynie z tym, gdzie w określonej transakcji (na terytorium Polski lub poza granicami kraju) przenoszone jest prawo własności paliw ciekłych w rozumieniu cywilistycznym. Powód zauważył, że ta okoliczność może być swobodnie kształtowana przez strony umowy sprzedaży paliw, niezależnie od momentu przejścia faktycznego ryzyka związanego z własnością tych paliw. W ocenie powoda podmioty nieuczciwe mogłyby wykorzystać stanowisko URE wyrażone w Interpretacji do takiego ułożenia łańcucha dostaw, w którym realne obowiązki publicznoprawne związane z transgranicznym obrotem paliwami zostałyby przypisane do podmiotu niemającego obowiązku posiadania koncesji OPZ. Taka sytuacja unicestwiłaby w praktyce samo istnienie koncesji OPZ jako bytu odrębnego od „zwykłej” koncesji na obrót paliwami ciekłymi (OPC). Zdaniem Spółki w przypadku transakcji opisanych w pkt 1) - 4) wniosku podmiotem zobowiązanym do uwzględnienia przychodów z tych transakcji dla ustalenia opłaty koncesyjnej jest właśnie ten pomiot, który „kupuje z zagranicy do Polski” oraz „sprzedaje z Polski za granicę” we wszystkich opisanych w pkt 1-4 przypadkach. Wobec tego kontrahent zagraniczny, który nie prowadzi na terytorium Polski działalności w zakresie obrotu paliwem ciekłym powinien być wyłączony z obowiązku posiadania koncesji. To właśnie Spółka powinna być zobowiązana do uwzględniania przychodów z tych transakcji przy określaniu wysokości opłaty koncesyjnej.

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych. Pozwany podtrzymał argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji. Podkreślił, że nie jest możliwe posiadanie przez przedsiębiorcę wyłącznie koncesji OPZ bez posiadania koncesji OPC, ponieważ co najmniej cześć działalności gospodarczej, w przypadku obrotu paliwami ciekłymi z zagranicą, wykonywana jest na terenie Polski. W ocenie pozwanego podstawowe znaczenie ma zasada terytorialności (art.1 usdg w zw. z art.50 Pe), zgodnie z którą warunkiem stosowania prawa polskiego w zakresie regulacji działalności gospodarczej jest jej wykonywanie na terytorium RP. Wobec tego, że Pe oraz usdg nie precyzują jaki schemat obrotu paliwami ciekłymi uznać należy za obrót krajowy, a jaki za zagraniczny, za niezbędne kryterium wyodrębnienia działalności prowadzonej w ramach koncesji OPZ uznał pozwany fakt zawarcia umowy z kontrahentem zagranicznym (objętej jurysdykcją polskiego prawa), a także faktyczne prowadzenie działalności rozumiane jako dokonywanie rozliczeń, wystawienie dokumentów finansowych etc. Pozwany przytoczył komentarz do ustawy Prawo energetyczne, zgodnie z którym koncesja OPZ będzie wymagana, gdy podmiot będzie sprzedawał paliwo, które będzie wyprowadzane z terytorium RP lub na to terytorium wprowadzane, jak również wówczas, gdy na terytorium RP zostanie zawarta umowa pomiędzy przedsiębiorstwem wykonującym działalność gospodarczą w Polsce, a przedsiębiorstwem wykonującym działalność poza terytorium RP, niezależnie od tego gdzie nastąpi przemieszczenie paliwa. Jednocześnie nie ma znaczenia, kto i na podstawie jakiej umowy dokona transportu paliwa, podstawowe znaczenie ma jedynie umowa kupna/sprzedaży.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30 sierpnia 2017 r. do Urzędu Regulacji Energetyki wpłynął wniosek (...) S.A. z siedzibą w W. w sprawie udzielenia przez Prezesa URE interpretacji indywidualnej przepisów dotyczących obowiązku uiszczania opłat koncesyjnych z tytułu działalności prowadzonej na podstawie posiadanej koncesji na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą. (k.1 akt adm.) W piśmie z dnia 11 października 2017 r. Spółka uzupełniła wniosek przedstawiając kompletne opisy stanów faktycznych (k.8-9 akt adm.)

Przedsiębiorca posiada koncesję na obrót paliwami ciekłymi (OPC) oraz koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą (OPZ). W związku z przedmiotem prowadzonej działalności jest on zobowiązany do ponoszenia ciężaru corocznych opłat koncesyjnych, o których mowa w art. 34 ust. 1 Pe. Przedsiębiorca chciał uzyskać informację, które z dokonywanych przez koncesjonariusza transakcji są dokonywane w zakresie jego działalności objętej koncesją. Przedsiębiorca przedstawił następujące stany faktyczne:

1) Spółka nabywa paliwa od podmiotów z innych państw członkowskich Unii Europejskiej lub spoza Unii Europejskiej na warunkach (...) skład podatkowy w Polsce, zgodnie z regułami I.. W tego typu transakcjach dostawca paliw ciekłych transportuje paliwa własnym transportem do składu podatkowego wskazanego przez Spółkę lub też transport jest dokonywany przez zewnętrznego przewoźnika na zlecenie dostawcy. Przejście własności następuje w miejscu dostawy, czyli w składzie podatkowym w Polsce.

2) Sp ółka nabywa paliwa od podmiotów z innych państw członkowskich Unii Europejskiej lub spoza Unii Europejskiej na warunkach (...) miejsce w państwie siedziby dostawcy, zgodnie z regułami I.. W tego typu transakcjach Spółka samodzielnie lub poprzez us ługowego przewoźnika transportuje paliwa do składu podatkowego w Polsce z terytorium państwa siedziby dostawcy. Przejście własności następuje w miejscu odbioru towarów, czyli na terytorium państwa siedziby dostawcy.

3) Sp ółka sprzedaje paliwa na rzecz podmiotów z innych państw członkowskich Unii
Europejskiej lub spoza Unii Europejskiej na warunkach (...) miejsce za granicą,
zgodnie z regułami I.. W tego typu transakcjach Spółka samodzielnie lub
z wykorzystaniem usługowego przewoźnika dostarcza towary ze składu
podatkowego Spółki do miejsca ich odbioru za granicą. Przejście własności następuje
w miejscu odbioru towarów, a więc za granicą.

4) Sp ółka sprzedaje paliwa na rzecz podmiotów innych państw członkowskich Unii Europejskiej lub spoza Unii Europejskiej na warunkach (...) skład podatkowy w Polsce, zgodnie z regułami I.. W tego typu transakcjach nabywca samodzielnie lub z wykorzystaniem usługowego przewoźnika odbiera towary ze składu podatkowego Spółki własnym transportem. Przejście własności następuje w miejscu odbioru, a więc w składzie podatkowym w Polsce.

Powód zaznaczył, że: Spółka dokonuje własnej działalności obrotowej polegającej z jednej strony na zakupie paliw ciekłych od innego przedsiębiorstwa, a następnie ich dalszej sprzedaży. Każdy ze stanów faktycznych opisanych we wniosku Spółki jest więc elementem układu dwóch transakcji (nabycia + sprzedaży paliw ciekłych).

W kontekście powyższego stanu faktycznego Przedsiębiorca przedstawił stanowisko własne w sprawie. Zdaniem Spółki, wszystkie przedmiotowe transakcje są objęte zakresem posiadanej przez Spółkę koncesji OPZ i powinny być wliczane do podstawy corocznych opłat koncesyjnych wnoszonych przez Spółkę jako koncesjonariusza OPZ. W ocenie powoda Spółka, jako podmiot dokonujący wewnątrzwspólnotowego nabycia lub importu do Polski oraz wewnątrzwspólnotowej dostawy lub eksportu na terytorium innego państwa na gruncie podatku VAT, jest zobowiązana do posiadania koncesji OPZ. W takim przypadku kontrahenci Spółki, którzy na terytorium Polski nie prowadzą działalności gospodarczej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi ani w zakresie obrotu paliwami ciekłymi z zagranicą, nie mają obowiązku posiadania koncesji OPZ, gdyż nie wykonują na terytorium Polski działalności polegającej na transgranicznym obrocie paliwami ciekłymi.

Prezes URE w zaskarżonej decyzji uznał stanowisko powoda za nieprawidłowe. Wskazał, że jako niezbędne kryterium wyodrębnienia działalności prowadzonej w ramach koncesji na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą, należy przyjąć fakt zawarcia umowy dotyczącej obrotu paliwami ciekłymi z kontrahentem zagranicznym (objętej jurysdykcją polskiego prawa), a także faktyczne prowadzenie działalności rozumiane jako dokonywanie rozliczeń, wystawianie dokumentów finansowych przy jednoczesnym uwzględnieniu, że dla ważności transakcji handlowej nie jest wymagane fizyczne wydanie paliwa ciekłego. Pozwany wskazał, że w znaczeniu powołanych przez Przedsiębiorcę reguł (...) ( (...)), z chwilą dostawy towarów ryzyko związane z tą dostawą przechodzi ze sprzedającego na kupującego. Reguły te nie obejmują jednak przeniesienia prawa własności. W tych przypadkach, to zawarcie umowy kupna - sprzedaży paliw, świadczyć będzie o przeniesieniu prawa własności. Prezes URE stwierdził, że w przedstawionych we wniosku stanach faktycznych Przedsiębiorca nie wskazał, że moment przeniesienia własności wynika z reguły I.. W związku z tym przyjął, że w przedstawionych przez Spółkę przypadkach do przeniesienia własności paliw ciekłych dochodzi na podstawie ustaleń zawartych w umowie sprzedaży. Po przeanalizowaniu w kontekście przyjętego założenia opisanych we wniosku stanów faktycznych Prezes URE stwierdził, że wszystkie cztery stanowiska przedstawione we wniosku Spółki są nieprawidłowe.

Na podstawie dokonanych ustaleń Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W złożonym przez powoda wniosku o udzielenie interpretacji indywidualnej na podstawie art.10 ust. 1 usdg Przedsiębiorca przedstawił cztery stany faktyczne i wniósł o wyjaśnienie, czy wszystkie cztery wskazane rodzaje transakcji powinny być uwzględnione przy kalkulacji przychodu spółki w zakresie jej działalności objętej koncesją na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą, a zatem czy powinny być wliczane do podstawy corocznych opłat koncesyjnych wnoszonych przez Przedsiębiorcę jako koncesjonariusza OPZ. Zdaniem Spółki wszystkie przedmiotowe transakcje są objęte zakresem posiadanej przez Spółkę koncesji OPZ i powinny być wliczane do podstawy corocznych opłat koncesyjnych wnoszonych przez spółkę jako koncesjonariusza OPZ.

W odwołaniu powód zarzucił Prezesowi URE naruszenie art. 3 pkt 6 Prawa energetycznego poprzez jego błędną wykładnię prowadzącą do uznania, że określenie momentu dokonania obrotu paliwami ciekłymi uzależnione jest od momentu przeniesienia własności tego paliwa w rozumieniu cywilno-prawnym, a nie od momentu wystąpienia czynności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, której przedmiotem byłoby przeniesienie własności tego paliwa.

Zdaniem powoda przy udzielaniu odpowiedzi na wniosek Spółki Prezes URE nieprawidłowo wskazał jako moment dokonania obrotu paliwami ciekłymi, moment przeniesienia własności w rozumieniu cywilno-prawnym.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, obowiązującej w dniu wydania decyzji, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

Powód domagał się więc wyjaśnienia, czy przy kalkulacji przychodu stanowiącego podstawę obliczenia corocznych opłat koncesyjnych w zakresie działalności objętej koncesją OPZ powinien uwzględniać wskazane we wniosku 4 rodzaje transakcji.

Ze względu na przedmiot działalności Prezesa URE, w udzielonej odpowiedzi pozwany opierał się na przepisach ustawy – Prawo energetyczne.

Mając na uwadze, że w art. 32 ust. 1 pkt 4 Pe, jako działalność wymagającą uzyskania koncesji, ustawodawca wskazał wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie obrotu m.in. paliwami ciekłymi, w zaskarżonej decyzji Prezes URE trafnie powołał się na zawarte w art. 3 pkt 6 Pe pojęcie obrotu. Zgodnie z tą definicją pod pojęciem „obrót” należy rozumieć działalność gospodarczą polegającą na handlu paliwem lub energią. Jak wynika z powołanych w zaskarżonej decyzji definicji słownikowych, handel to zorganizowana „wymiana dóbr, obrót towarów polegający na kupnie sprzedaży” zachodzący pomiędzy dostawcą a odbiorcą. Natomiast w zawartej w art. 3 pkt 6a Pe ustawowej definicji sprzedaż to działalność wykonywana przez podmiot zajmujący się wytwarzaniem paliw lub energii lub odsprzedaż paliw lub energii przez podmiot zajmujący się ich obrotem. Skoro istotą działalności podmiotu zajmującego się obrotem paliwami lub energią jest handel polegający na ich zakupie od innego podmiotu i następnie sprzedaży w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, pod pojęciem obrotu na potrzeby udzielenia koncesji, o której mowa w art. 32 ust. 1 pkt 4 Pe należy rozumieć realizację jednocześnie zakupu i sprzedaży określonego towaru, w tym przypadku paliw ciekłych.

W odwołaniu powód nie twierdził, że Prezes URE w sposób nieprawidłowy powołał się w decyzji na wyrażoną w art. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej zasadę terytorialności. Zgodnie z tą zasadą warunkiem stosowania prawa polskiego w zakresie regulacji działalności gospodarczej i organów właściwych jest wykonywanie tej działalności na terytorium RP. Przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz Prawa energetycznego nie określają kryteriów pozwalających na zakwalifikowanie danego obrotu paliwami ciekłymi jako „krajowego” lub „zagranicznego”. Taka kwalifikacja nie jest również możliwa na podstawie powołanych przez Spółkę we wniosku o interpretację reguł (...), które dotyczą określenia momentu przejścia ryzyka ze sprzedawcy na kupującego. Dla wyodrębnienia działalności prowadzonej przez powoda w ramach koncesji na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą konieczne było przyjęcie przez Prezesa URE w decyzji innego kryterium, niż wskazane we wniosku powoda. Takim uniwersalnym kryterium przyjętym przez pozwanego do wyodrębnienia działalności prowadzonej w ramach koncesji na obrót paliwami z zagranicą, był fakt zawarcia objętej regulacją polskiego prawa umowy dotyczącej obrotu paliwami ciekłymi z kontrahentem zagranicznym oraz faktyczne prowadzenie działalności gospodarczej tj. dokonywanie rozliczeń, wystawianie dokumentów finansowych z jednoczesnym ustaleniem, że dla ważności transakcji handlowej nie jest konieczne wydanie towaru. W warunkach rozpoznawanej sprawy, w celu udzielenia odpowiedzi na wniosek powoda Prezes URE prawidłowo posłużył się sformułowanym w ten sposób kryterium. Jak bowiem wynika z powołanego w odpowiedzi na odwołanie orzecznictwa Sądu Najwyższego, dla ważności transakcji handlowych nie jest wymagane fizyczne wydanie towaru, ponieważ z fizycznym wydaniem rzeczy jest zrównane wydanie dokumentów towaru, które dają możliwość rozporządzania rzeczą, bądź zawarcie samej umowy zobowiązująco-rozporządzającej. Decydujące znaczenie dla stwierdzenia, czy dany podmiot prowadzi działalność polegającą na obrocie paliwami z zagranicą mama fakt zawarcia umowy (wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2003 r., V CKN 1701/00) Za moment sprzedaży energii (paliw) uznaje się moment zawarcia umowy sprzedaży, a nie jej wydania. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 2 września 2015 r., VI ACa 1267/14) W świetle powyższego udzielenie odpowiedzi na wątpliwość wyrażoną we wniosku powoda nie jest związane z tym, gdzie nastąpi wydanie paliwa.

W ocenie Sądu w odwołaniu powód nie wykazał, że przy wydawaniu zaskarżonej decyzji Prezes URE dopuścił się naruszenia art. 3 ust. 6 Pe oraz, że zarzucane naruszenie uzasadniało uwzględnienie wniosku odwołania i uchylenie zaskarżonej decyzji.

Niezależnie od powyższego stwierdzić należy, że zaskarżone postanowienie daje powodowi odpowiedź na postawione we wniosku pytanie i umożliwia ustalenie, które z uzyskiwanych przychodów należy uwzględnić przy kalkulacji opłaty koncesyjnej należnej z tytułu posiadania przez Przedsiębiorcę koncesji OPC i OPZ.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności Sąd Okręgowy, wobec braku podstaw do uwzględnienia, oddalił odwołanie jako bezzasadne - art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na zasadzie art. 98 k.p.c. stosownie do wyniku sporu, ustalając wysokość należnych pozwanemu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 720 zł, na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym po 27 października 2016 r.

Sędzia SO Witold Rękosiewicz.