Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 stycznia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –	Sędzia SO Anna Maria Kowalik
Protokolant –	St. sekr. sąd. Joanna Preizner - Offman

po rozpoznaniu 18 stycznia 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa P. D. (1) i P. P. (1)

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powodów od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 23 grudnia 2021 r. Nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza solidarnie od P. D. (1) i P. P. (1) na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720,00 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Anna Maria Kowalik

Sygn. akt XVII AmE 24/22

UZASADNIENIE

Decyzją z 23 grudnia 2021 r. Nr (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej Prezes URE, pozwany), na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12 w zw. z art. 56 ust. 2, ust. 3 i ust. 6 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2021 r., poz. 716 ze zm.) (dalej p.e.) oraz w zw. z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 735 ze zm.) (dalej k.p.a.), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej P. D. (1) i P. P. (1) , prowadzącym wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą (...) S.C. (...) w W. (powodowie, Przedsiębiorcy) orzekł:

1) że P. D. (1) i P. P. (1) prowadzący wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą (...) S.C. (...) w W., naruszyli warunek 1, określający przedmiot i zakres działalności, koncesji na obrót paliwami ciekłymi z 23 lipca 2007 r. Nr (...), w ten sposób, że:

a)  w okresie od dnia co najmniej 14 listopada 2019 roku do 10 września 2021 roku wykonywali działalność koncesjonowaną w zakresie obrotu paliwami ciekłymi (gazem płynnym LPG) przy wykorzystaniu stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w miejscowości L. ul. (...);

b)  w okresie od dnia co najmniej 1 stycznia 2021 roku do 10 września 2021 roku wykonywali działalność koncesjonowaną w zakresie obrotu paliwami ciekłymi przy wykorzystaniu stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w miejscowości W. ul. (...);

2) za działania opisane w pkt 1 wymierzył P. D. (1) i P. P. (1), prowadzącym wspólnie działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod nazwą (...) S.C. (...) w W., solidarnie karę pieniężną w łącznej wysokości 200 000 złotych (słownie: dwieście tysięcy złotych), w tym:

a)  140 000 złotych (słownie: sto czterdzieści tysięcy złotych) za działania opisane w pkt 1 lit. a;

b)  60 tysięcy złotych (słownie: sześćdziesiąt tysięcy złotych) za działania opisane w pkt 1 lit b.

Odwołanie od powyższej Decyzji złożyli powodowie, zaskarżając Decyzję w pkt 2 a) i b) o wymierzeniu im solidarnie kary pieniężnej w łącznej wysokości 200.000 zł.

Zaskarżonej Decyzji powodowie zarzucili:

1)  naruszenie art. 56 ust. 6a p.e. poprzez zaniechanie odstąpienia od wymienienia kary pieniężnej, w sytuacji gdy społeczna szkodliwość czynu jest znikoma (instalacje zbiorników i rurociągów zostały zgłoszone do Urzędu Dozoru Technicznego, dystrybutory posiadają ważne świadectwa legalizacji, a z informacji uzyskanych w Urzędzie Regulacji Energetyki wynika, że Prezes URE nie widzi przeszkód do wydania decyzji zmieniającej koncesję i będzie ona wydana w najbliższym czasie), a odwołujący się podjęli działania niezbędne do zaniechania naruszania prawa wnioskując o rozszerzenie istniejącej koncesji o wykorzystanie stacji paliw zlokalizowanych w L. i W.,

a z ostrożności procesowej

2)  naruszenie art. 56 ust. 3 i 6 p.e. poprzez nieuwzględnienie przy wymierzeniu kary okoliczności łagodzących jej wysokość, wskazujących na brak zawinienia odwołujących się, znikomą społeczną szkodliwość czynu, nieumyślność naruszenia (przychody uzyskiwane na stacjach niewskazanych w koncesji odwołujący się uwzględnili przy obliczaniu opłaty koncesyjnej, która została uiszczona, wobec czego naruszenie nie było ukierunkowane na osiągnięcie korzyści majątkowej), dotychczasowego zachowania Przedsiębiorców, którzy wcześniej nie naruszali warunków koncesji i wymierzenie kary w wysokości powodującej wyeliminowanie przedsiębiorstwa z obrotu gospodarczego, podczas gdy kara pieniężna nie może wpłynąć na pogorszenie sytuacji finansowej i płynność finansową przedsiębiorcy, nigdy bowiem nie powinna pełnić funkcji eliminacyjnej,

3)  art. 56 ust. 6 p.e. poprzez nieprawidłowe ustalenie wymiaru kary administracyjnej i pominięcie dyrektywy jej wymiaru w postaci rzeczywistych możliwości finansowych Przedsiębiorcy i stopnia dolegliwości finansowej kary z punktu widzenia działalności karanego Przedsiębiorcy, a to poprzez całkowite zaniechanie uwzględnienia dochodu uzyskiwanego przez Przedsiębiorcę z prowadzonej działalności, który w 2020 r. wyniósł zaledwie 29.637,46 zł, co czyni wymierzoną karę rażąco wygórowaną,

4)  art. 7 k.p.a. oraz art. 77 § 1 k.p.a. w zw. z art. 8 k.p.a. w zw. z art. 80 k.p.a. polegającego na niewyczerpującym zebraniu i rozpatrzeniu całego materiału dowodowego i niepodjęciu wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy w sytuacji niewyjaśnienia w sposób wyczerpujący stanu faktycznego sprawy, a w szczególności w zakresie możliwości finansowych Przedsiębiorców, uzyskiwanego dochodu, skutków wymierzenia tak wysokiej kary pieniężnej dla ich dalszej działalności.

Wobec powyższego powodowie wnieśli o:

1)  zmianę zaskarżonej Decyzji w pkt 2 i odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej na podstawie art. 56 ust. 6a p.e., ewentualnie o orzeczenie co do istoty sprawy poprzez wymierzenie Przedsiębiorcom kary w niższej wysokości zgodnej z art. 56 ust. 6 p.e.;

2)  zasądzenie od Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na rzecz P. D. (1) i P. P. (1) kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych,

3)  przeprowadzenie dowodu:

a)  z dokumentów znajdujących się w aktach postępowania prowadzonego w niniejszej sprawie przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, w tym w szczególności pism odwołujących się z wyjaśnieniami celem wykazania faktu możliwości finansowych Przedsiębiorców, znikomej społecznej szkodliwości czynu, braku zawinienia odwołujących się;

b)  ze sprawozdania finansowego (rachunku zysków i strat) za rok 2020 r., oświadczenia Przedsiębiorców dotyczącego osiągniętych w 2020 r. przychodów z działalności gospodarczej oraz kopii formularza opłat koncesyjnych za 2020 r. (dokumenty w aktach postępowania) celem wykazania faktu rzeczywistych możliwości finansowych Przedsiębiorców, wyeliminowania Przedsiębiorców z obrotu gospodarczego w razie konieczności uiszczenia kary pieniężnej w wysokości 200.000 zł,

c)  z informacji o wysokości dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w roku podatkowym 2020 (PIT/B), informacji o wysokości dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w roku podatkowym 2019 (PIT/B) celem wykazania faktu wysokości dochodu uzyskanego przez spółkę cywilną w 2020 r. (29.637,46 zł), znacznego spadku dochodów wywołanego epidemią SARS-CoV-2, rzeczywistych możliwości finansowych Przedsiębiorców, wyeliminowania Przedsiębiorców z obrotu gospodarczego w razie konieczności uiszczenia kary pieniężnej w wysokości 200.000 zł,

d)  z wniosku z dnia 10 września 2021 r. celem wykazania faktu podjęcia przez odwołujących się działań zmierzających zaprzestania naruszania prawa.

Pozwany złożył odpowiedź na odwołanie, w której wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją Prezesa URE z 23 lipca 2007 r. Nr (...) została udzielona powodom koncesja na obrót paliwami ciekłymi. Jej treść została zmieniona decyzją z 7 czerwca 2018 r. znak (...), (...). Zgodnie z brzmieniem warunku 1 tej koncesji, określającego przedmiot i zakres działalności, powodowie uprawnieni byli do obrotu gazem płynnym LPG w tym konfekcjonowanym gazem płynnym LPG, przy wykorzystaniu stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w miejscowości G. gm. L. oraz przy wykorzystaniu środków transportu paliw ciekłych - cystern drogowych (okoliczności niesporne).

W okresie od dnia co najmniej 14 listopada 2019 r. do 10 września 2021 r. powodowie prowadzili dodatkowo działalność w zakresie obrotu paliwami ciekłymi (gazem płynnym LPG) przy wykorzystaniu stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w L. przy ul. (...) (okoliczności niesporne).

Z kolei w okresie co najmniej od 1 stycznia 2021 r. do 10 września 2021 r. powodowie prowadzili dodatkowo działalność w zakresie obrotu paliwami ciekłymi (gazem płynnym LPG) przy wykorzystaniu stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w W. przy ul. (...) (okoliczności niesporne).

Pismem z 15 października 2019 r., znak (...), Wydział Zamiejscowy w R. Okręgowego Urzędu Miar w W. poinformował Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki o przeprowadzeniu 14 października 2019 r. legalizacji ponownej odmierzacza paliw ciekłych o numerze fabrycznym: (...) (czujnik objętości nr (...)), wykorzystywanego na stacji paliw ciekłych użytkowanej przez powodów, położonej w miejscowości L. przy ul. (...), dla którego dotychczas obowiązujące świadectwo legalizacji wygasło 31 sierpnia 2018 r. (k. 53 akt adm.).

Po przeprowadzeniu postępowania w sprawie wymierzenia powodom kary pieniężnej z tytułu braku legalizacji ponownej ww. odmierzacza paliw ciekłych, Prezes URE decyzją z 17 grudnia 2020 r. Nr (...), wymierzył im karę pieniężną za naruszenie warunku 2.2.7. koncesji na obrót paliwami ciekłymi (okoliczności niesporne, k. 53 akt adm.).

Pismem z 13 listopada 2020 r. (k. 1- 2 akt adm.) Prezes URE wezwał powodów do nadesłania, w terminie 7 dni od dnia otrzymania tego pisma, następujących dokumentów i wyjaśnień:

1)  szczegółowego opisu aktualnie wykonywanej działalności koncesjonowanej ze wskazaniem miejsc wykonywania działalności, rodzajów wprowadzanych do obrotu paliw ciekłych (z uwzględnieniem kodów CN) oraz wykazem eksploatowanej infrastruktury technicznej (w tym środków transportu paliw ciekłych);

2)  szczegółowych wyjaśnień dotyczących użytkowania stacji paliw ciekłych w L. przy ul. (...).

Przy czym organ wskazał, że Okręgowy Urząd Miar w W. Wydział Zamiejscowy w R. poinformował pismem z dnia 15 października 2019 r. Nr (...), że powodowie użytkują przedmiotową stację paliw ciekłych, natomiast w decyzji zmieniającej koncesję na obrót paliwami ciekłymi Nr (...) nie wyszczególniono tej lokalizacji jako miejsca wykonywania działalności koncesjonowanej.

Przedmiotowe wezwanie zostało doręczone powodom 3 grudnia 2020 r. (k. 3, 4 akt adm.), ale nie udzielili na nie odpowiedzi, w związku z czym wystosowano do nich kolejne wezwanie z 15 grudnia 2020 r. (k. 5 akt adm.).

W dniu 30 grudnia 2020 r. do Urzędu Regulacji Energetyki wpłynęło pismo powodów z 29 grudnia 2020 r. z wyjaśnieniami, iż „Obrót paliw w/w odbywa się przy wykorzystaniu środków transportu paliw ciekłych – cystern gazowych, oraz przy wykorzystaniu stacji paliw ciekłych w miejscowości G. (...) (...)-(...) L., w miejscowości L. ul. (...) (brak numeru) (...)-(...) L., w miejscowości W. ul. (...) (...)-(...) W..” Do pisma powodowie dołączyli komplet dokumentów dotyczących użytkowanych środków transportu oraz poprosili o przedłużenie terminu nadesłania reszty dokumentów do 18 stycznia 2021 r. (k. 8- 17 akt adm.).

W dniu 20 stycznia 2021 r. do Urzędu Regulacji Energetyki wpłynęło pismo powodów z 18 stycznia 2020 r., w którym potwierdzili, że w infrastrukturze firmy zgłoszone są 3 stacje paliw (na każdej z nich 2 zbiorniki ciśnieniowe) i 4 cysterny, przy czym przedłożyli: uwierzytelnioną kopię umowy dzierżawy dot. stacji paliw w lokalizacji G. (...), uwierzytelnione kopie protokołów z wykonania czynności dozoru technicznego zbiorników magazynowych dla stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w G. (...), uwierzytelnione kopie świadectw legalizacji ponownej odmierzaczy paliw ciekłych dla stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w G. (...), uwierzytelnioną kopię umowy dzierżawy dla stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w W. przy ul. (...), uwierzytelnione kopie protokołów z wykonania czynności dozoru technicznego zbiorników magazynowych dla stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w W. przy ul. (...), uwierzytelnioną kopię świadectwa legalizacji ponownej odmierzacza paliw ciekłych dla stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w W. przy ul. (...), uwierzytelnioną kopię umowy dzierżawy dla stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w L. przy ul. (...), uwierzytelnione kopie protokołów z wykonania czynności dozoru technicznego zbiorników magazynowych dla stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w L. przy ul. (...), uwierzytelnioną kopię świadectwa legalizacji ponownej odmierzacza paliw ciekłych dla stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w L. przy ul. (...), oraz uwierzytelnioną kopię informacji o rodzajach i lokalizacji infrastruktury paliw ciekłych wykorzystywanej do prowadzenia działalności (k. 18- 30 akt adm.).

Pismem z 5 lutego 2021 r. powodowie zostali wezwani do nadesłania, w terminie 7 dni od dnia otrzymania tego pisma, zestawienia faktur zakupu oraz dowodów sprzedaży gazu płynnego LPG na stacjach paliw ciekłych zlokalizowanych w W. oraz L. (k. 31 akt adm.).

Przedmiotowe wezwanie zostało doręczone powodom 11 lutego 2021 r. (k. 32, 33 akt adm.), ale nie udzielili na nie odpowiedzi, w związku z czym wystosowano do nich kolejne wezwanie z 30 marca 2021 r. (k. 34 akt adm.). Wezwanie to zostało im doręczone 7 kwietnia 2021 r. (k. 35, 36 akt adm.).

W dniu 14 maja 2021 r. do Urzędu Regulacji Energetyki wpłynęło pismo powodów z 10 maja 2021 r. z wyjaśnieniami: „W związku z prowadzoną sprzedażą hurtową gazu LPG przy użyciu własnych cystern i środków transportu, poprzez zakup i odbiór hurtowy całych cystern. Nie posiadamy faktur zakupowych dostarczanego gazu na stację w L. ul. (...) oraz na stacje w W. ul. (...) l. Obie stacje nie wystawiają faktur, lecz cała sprzedaż odbywa się jako sprzedaż paragonowa. W zaistniałej sytuacji nie możemy przedstawić faktur zakupowych, ani faktur sprzedażowych” (k. 37- 38 akt adm.).

Do Urzędu Regulacji Energetyki wpłynęły również pisma powodów zawierające dołączone dokumenty finansowe (k. 39- 45, 46- 47 akt adm.).

Pismem z 1 czerwca 2021 r. (k. 48 akt adm.) powodowie zostali ponownie wezwani do nadesłania, w terminie 7 dni, następujących dokumentów i wyjaśnień:

1)  uwierzytelnionych kopii faktur zakupu przez powodów paliw ciekłych dostarczanych na stacje paliw ciekłych zlokalizowane w L., ul. (...) oraz w W. ul. (...), za okres od 1 stycznia 2020 r. do dnia odpowiedzi na niniejsze wezwanie;

2)  zestawienia dowodów sprzedaży (paragonów) paliw ciekłych na stacjach paliw ciekłych zlokalizowanych w L., ul. (...) oraz w W. ul. (...), za okres od 1 stycznia 2020 r. do dnia odpowiedzi na niniejsze wezwanie.

Pismem z 22 czerwca 2021 r. powodowie odpowiedzieli na powyższe wezwanie (k. 51- 52 akt adm.).

Wobec uzyskanych przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki informacji, pismem z 16 lipca 2021 r. zawiadomiono powodów o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z możliwością naruszenia przez nich warunku 1, określającego przedmiot i zakres działalności, koncesji na obrót paliwami ciekłymi z dnia 23 lipca 2007 r. Nr (...), w brzmieniu nadanym decyzją z 7 czerwca 2018 r. znak (...) (k. 53- 55 akt adm.).

Równocześnie powodowie zostali wezwani do złożenia szczegółowych wyjaśnień w tej sprawie oraz do przesłania uwierzytelnionych kopii dokumentów mogących mieć wpływ na rozstrzygnięcie przedmiotowego postępowania. W szczególności zaś powodowie wezwani zostali do nadesłania:

1.  informacji o ich ogólnej sytuacji finansowej;

2.  dokumentów finansowych za 2020 r. (bilans, rachunek zysków i strat, zeznania podatkowe, itp.);

3.  oświadczenia o osiągniętych w 2020 r. przychodach i dochodach z działalności gospodarczej ogółem oraz z działalności koncesjonowanej w zakresie sprzedaży paliw ciekłych.

W odpowiedzi, przy piśmie z 3 sierpnia 2021 r., powodowie przedłożyli wymagane powyżej informacje i dokumenty. Poinformowali również: „że sytuacja finansowa przedsiębiorstwa jest dobra. Firma daje zatrudnienie 16 osobom. Nie zalegamy z żadnym płatnościami w Urzędach. Spadek sprzedaży w roku 2020 spowodowany istniejącą pandemią, w niektórych miesiącach nawet ponad 50% nie pogorszyła znacząco w długim okresie naszej sytuacji. Nie musieliśmy zmniejszać zatrudnienia, oraz nie popadliśmy w problemy finansowe pomimo znaczącego spadku obrotów.(...) Jak pisałem we wcześniejszych pismach, pomimo sprzedaży gazu LPG na stacjach nie zgłoszonych do koncesji, przychody tam osiągnięte ujęte zostały do opłaty koncesyjnej, która została opłacona. Obie stacje mają instalację zbiorników i rurociągu zgłoszone do UDT, a dystrybutory posiadają ważne świadectwa legalizacji.” (k. 58- 67 akt adm.).

Pismem z 13 sierpnia 2021 r. powodowie zawiadomieni zostali o zakończeniu postępowania dowodowego w niniejszej sprawie oraz o możliwości zapoznania się ze zgromadzonym w niniejszej sprawie materiałem dowodowym w terminie 7 dni licząc od dnia otrzymania niniejszego zawiadomienia (k. 68 akt adm.).

Pismo to zostało prawidłowo doręczone powodom 27 sierpnia 2021 r. (k. 69, 70 akt adm.), ale w wyznaczonym terminie nie skorzystali z przysługujących im uprawnień.

Niezależnie od powyższego, pismem z 10 września 2021 r., które wpłynęło do Urzędu Regulacji Energetyki tego samego dnia, powodowie złożyli wniosek o rozszerzenie koncesji na obrót paliwami ciekłymi przy wykorzystaniu stacji paliw ciekłych zlokalizowanych w L. przy ul. (...) oraz w W. przy ul. (...) (k. 29- 30 akt sąd.).

W dniu 23 grudnia 2021 r. Prezes URE wydał zaskarżoną Decyzję (k. 77- 85 akt adm.).

Powodowie osiągnęli przychód z działalności koncesjonowanej w 2020 r. w wysokości 5 880 363 zł (k. 60 akt adm.) oraz przychód ogółem z działalności w 2020 r. w (...) S.C. P. D. P. P. w W. w wysokości 6 016 811,22 zł (k. 44 akt adm.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane wyżej dowody z dokumentów, które nie były podważane przez żadną ze stron, a Sąd także nie znalazł podstaw by odmówić im wiarygodności, jak też w oparciu o niekwestionowane twierdzenia stron.

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem zaskarżona Decyzja jest prawidłowa i słuszna, a podnoszone przez powodów w odwołaniu zarzuty nie mogą skutkować zmianą jej pkt 2 co do wymierzonej powodom kary pieniężnej.

W niniejszej sprawie niesporne jest, że powodowie prowadzili obrót paliwami ciekłymi przy wykorzystaniu stacji paliw mieszczącej się w L. przy ul. (...) i w W. przy ul. (...), mimo, iż posiadana przez nich koncesja ich do tego nie uprawniała. Zgodnie bowiem z warunkiem 1 tej koncesji, określającym przedmiot i zakres działalności, powodowie mogli prowadzić obrót gazem płynnym LPG, w tym konfekcjonowanym gazem płynnym LPG, przy wykorzystaniu tylko i wyłącznie jednej stacji paliw ciekłych zlokalizowanej w miejscowości G. gm. L. oraz przy wykorzystaniu środków transportu paliw ciekłych - cystern drogowych.

Tymczasem wszelkie działanie wychodzące poza granice uprawnień przyznanych koncesjonariuszowi stanowi naruszenie zasad koncesji. Skoro bowiem koncesja wyznacza ramy działalności koncesjonowanej jaką koncesjonariusz może podjąć, każde działanie podlegające koncesjonowaniu niemieszczące się w ramach uprawnień wynikających z koncesji jest sprzeczne z warunkami koncesji. Toteż prowadzenie sprzedaży paliw na stacjach paliw, które nie zostały objęte koncesją narusza warunki, pod jakimi koncesjonariusz otrzymał koncesję.

Mając zatem na względzie, iż powodowie prowadzili obrót paliwami ciekłymi wbrew przedmiotowi i zakresowi udzielonej im koncesji, tym samym naruszyli warunki wynikające z pkt 1 tejże koncesji, co zostało stwierdzone w pkt 1 Decyzji, którego powodowie nie skarżyli.

Ustalenie, że doszło do naruszenia warunku 1 koncesji, jaką powodowie otrzymali na obrót paliwami ciekłymi uzasadniało wymierzenie im kary pieniężnej na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e.

Stosownie do treści art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji. Należy przy tym zaznaczyć, że naruszenie któregokolwiek z obowiązków określonych w koncesji jest wystarczającą przesłanką do zastosowania przepisu art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. i wymierzenia na tej podstawie, w oparciu o art. 56 ust. 2 powołanej ustawy, kary pieniężnej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Przepis art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. stanowi więc samodzielną podstawę do wymierzenia kary przedsiębiorcy za niedochowanie obowiązków udzielonej koncesji i nie wymaga wykazania zawinionego działania lub zaniechania przedsiębiorcy.

Odpowiedzialność za naruszenie warunków koncesji na zasadzie art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. jest odpowiedzialnością obiektywną. Nie jest konieczne wykazanie umyślnej albo nieumyślnej winy ukaranego podmiotu. Jednakże nie oznacza to, że nie istnieje możliwość ograniczenia lub wyłączenia przedmiotowej odpowiedzialności (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 01 czerwca 2010 r. sygn. III SK 5/10, LEX nr 622205). Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 05 lutego 2015 r. o sygn. III SK 36/14 (LEX nr 1652700) o ile do zastosowania klasycznych sankcji administracyjnych wystarczające jest stwierdzenie obiektywnego stanu niezgodności zachowania adresata z treścią normy, o tyle w przypadku nakładania przez organ kary pieniężnej, wymierzania jej wysokości oraz oceny możliwości odstąpienia od jej wymierzenia, istotną rolę odgrywają czynniki o charakterze subiektywnym, odtwarzane w oparciu o analizę całokształtu zachowania karanego przedsiębiorcy, jego motywacji, kontekstu zarzucanego mu naruszenia, czy chociażby wpływu przedsiębiorstwa na uchybienie obowiązujących norm. Jak podał Sąd Najwyższy, ukształtowała się zatem linia orzecznicza, zgodnie z którą przyjęto, że przedsiębiorstwo energetyczne może uniknąć kary, gdy wykaże, że obiektywne okoliczności danej sprawy uniemożliwiają mu przypisanie odpowiedzialności za naruszenia przepisów ustawy z uwagi na podjęte przez to przedsiębiorstwo działania o charakterze ostrożnościowo- prewencyjnym.

W niniejszej sprawie należy natomiast przyjąć, że powodowie nie podjęli stosownych działań o takim charakterze. W szczególności powodowie nie wystąpili o zmianę dotychczasowej koncesji, aby stosownie rozszerzyć jej zakres, co pozwoliłoby zapobiec rozbieżnościom między faktycznym rozmiarem prowadzonej działalności na trzech różnych stacjach a uprawnieniami wynikającymi z koncesji do prowadzenia działalności obrotu paliwem na jednej z tych stacji w miejscowości G. gm. L.. Powodowie mieli więc pełną możliwość takiej organizacji swojej działalności, aby w prosty sposób wykluczyć naruszenie warunku koncesji, wystarczyło jedynie zapoznać się z treścią koncesji z 2007 r. zmienioną decyzją z 2018 r., by wiedzieć do czego ona uprawnia a następnie wnieść o jej zmianę zgodnie z planowanym rozpoczęciem działalności na dodatkowych dwóch stacjach paliw.

Naruszenie powodów należało zatem przeanalizować przez pryzmat art. 56 ust. 6 p.e., uwzględniając stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe.

W kwestii zawinienia stwierdzić trzeba, że powodowie zdecydowanie nie wykazali się należytą starannością wymaganą od profesjonalnie działającego na rynku koncesjonariusza. Podkreślenia wymaga, że treść warunków koncesyjnych przyjętych decyzją 23 lipca 2007 r. zmienioną decyzją z dnia 7 czerwca 2018 r. powinna być powodom znana. Odpowiednio przygotowany do wykonywania działalności koncesyjnej koncesjonariusz powinien rozeznać się w uprawnieniach jakie dawała mu przyznana koncesja, aby działać tylko w jej granicach i powstrzymywać się od działań wykraczających poza jej zakres. Natomiast treść warunku 1 koncesji powodów, określająca przedmiot i zakres ich działalności, nie pozostawiała wątpliwości. Zorientowany koncesjonariusz powinien mieć wiedzę, że treść tego warunku wyklucza prowadzenie sprzedaży paliw na stacjach paliw nieuwzględnionych w koncesji. Dlatego postępowanie powodów należy ocenić nie tylko jako zawinione zaniechanie, ale wręcz działanie umyślne zwłaszcza, że nawet w toku prowadzonej z organem korespondencji, a następnie w trakcie wszczętego postępowania organ zwracał powodom uwagę, że nie jest dopuszczalne użytkowanie w ramach koncesji stacji paliw nieuwzględnionych w koncesji (k. 31 akt adm.), a prowadzenie działalności niezgodnie z warunkiem koncesji stanowi jej naruszenie (k. 53 akt adm.). Z kolei już w pierwszym piśmie skierowanym do powodów 13 listopada 2020 r. (k. 1- 2 akt adm.), ponowionym 15 grudnia 2020 r. (k. 5 akt adm.), wzywającym do udzielenia wyjaśnień organ wskazywał, że otrzymał informację o użytkowaniu przez powodów stacji paliw w L., podczas gdy nie jest ona wyszczególniona w treści koncesji jako miejsce wykonywania działalności koncesjonowanej. Toteż powodowie musieli zdawać sobie sprawę z możliwości prowadzenia sprzedaży paliw tylko na stacji paliw, która została wymieniona w treści decyzji koncesyjnej, a mimo tego nie wstrzymali się z podjęciem i kontynuowaniem rozszerzonej działalności wbrew zakresowi posiadanej koncesji.

Oceniając stopień szkodliwości czynu w świetle art. 115 § 2 k.k., wobec braku definicji legalnej tego pojęcia w Prawie energetycznym, Sąd wziął pod uwagę, że każdy koncesjonariusz musi liczyć się z tym, iż obrót paliwami jest działalnością szczególnie regulowaną przez państwo, wymagającą uzyskania stosownego pozwolenia w postaci koncesji. Koncesja stanowi jeden z przejawów prawnej reglamentacji działalności gospodarczej, której celem jest ograniczenie swobody podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej z uwagi na szczególne względy interesu publicznego. Uzyskanie koncesji nie tylko warunkuje rozpoczęcie działalności, ale też powoduje poddanie koncesjonariusza nadzorowi koncesyjnemu ze strony Prezesa URE. Jednocześnie należy wskazać, że zgodnie z przepisem art. 3 pkt 15 p.e. koncesjonowanie ujęte zostało w pojęciu „regulacji”, z czym wiąże się zaliczenie koncesji do środków prawnych służących do zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, prawidłowej gospodarki paliwami i energią oraz ochrony interesów odbiorców.

Powodowie, wymykając się zaś z tych ram i przyjętego porządku służącemu strategicznym celom, wykonywali działalność niezgodnie z podstawowymi, generalnymi założeniami ich funkcjonowania na rynku obrotu paliwami, w tym określonymi w koncesji, prowadząc obok zgłoszonej Prezesowi URE działalności obrotu tylko na jednej stacji paliw, również sprzedaż paliw na dwóch innych stacjach.

Jak stwierdził Sąd Najwyższy „koncesja jest publicznoprawnym uprawnieniem podmiotowym przyznanym decyzją właściwego organu administracji indywidualnie oznaczonemu podmiotowi, który spełnia ustawowo określone wymagania zarówno podmiotowe, jak i przedmiotowe wykonywania określonego rodzaju działalności gospodarczej” (wyr. SN z 8.5.1998 r., III RN 34/98, OSNP 1999, Nr 5, poz. 157; zob. także wyr. SA w Warszawie z 3.6.2014 r., VI ACa 1309/13, niepubl.). Natomiast, w niniejszym przypadku, organ nie miał możliwości zbadania przed rozpoczęciem przez powodów działalności na dwóch dodatkowych stacjach, czy podmiot spełnia ustawowe wymagania prowadzonej działalności koncesjonowanej w tym zakresie, w tym zwłaszcza wszystkie warunki gwarantujące prawidłowe wykonywanie działalności w rozszerzonym zakresie. Z kolei później działalność powodów na dwóch niezgłoszonych stacjach była wyjęta spod nadzoru Prezesa URE. Oprócz tego Prezes URE nie mając danych o rzeczywiście eksploatowanej przez powodów infrastrukturze nie mógł ich zamieścić w wykazie infrastruktury paliw ciekłych bazującej na danych, które powinny pochodzić od przedsiębiorców (art. 43e p.e.).

Taki stan trwał wyjątkowo długo, tj. wynosił około 22 miesięcy w przypadku stacji w L. przy ul. (...) oraz około 9 miesięcy w przypadku stacji w W. przy ul. (...).

Podsumowując należy podnieść, że niedopuszczalnym jest prowadzenie działalności bez stosownej koncesji, a zaniechanie wnioskowania przez powodów o rozszerzenie koncesji przed rozpoczęciem dodatkowej działalności i w związku z tym nieuzyskanie w odpowiednim czasie zmiany koncesji faktycznie do tego doprowadziło, jeśli chodzi o obrót na dwóch stacjach paliw. Godzi to w innych konkurentów powoda, którzy działalność koncesyjną rozpoczęli z momentem uzyskania stosownej koncesji. Szkodliwość przypisanych powodom czynów jest zatem znaczna, a nie znikomo szkodliwa.

W związku z powyższym, w niniejszej sprawie nie zachodzą wskazane w art. 56 ust. 6a p.e. przesłanki uzasadniające odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej. Zgodnie z powołanym przepisem Prezes Urzędu Regulacji Energetyki może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Przesłanki te nie wystąpiły jednak kumulatywnie.

Mimo ostatecznego zgłoszenia przez powodów wniosku o rozszerzenie koncesji na obrót paliwami ciekłymi przy wykorzystaniu stacji paliw ciekłych zlokalizowanych w L. przy ul. (...) oraz w W. przy ul. (...) miało to miejsce dopiero w dniu 10 września 2021 r., czyli na około 3 miesiące przed wydaniem Decyzji w niniejszej sprawie, w sytuacji już wcześniejszego posiadania przez powodów informacji na temat ich działania na dwóch stacjach bez wymaganej koncesji, przy czym dokonanych naruszeń warunków koncesji bezapelacyjnie nie można uznać za znikomo szkodliwych, nawet w obliczu twierdzeń powodów, iż posiadali wymagane dokumenty techniczne dotyczące infrastruktury znajdującej się na w/w stacjach paliw. Jak wynika bowiem z materiału sprawy Prezes URE decyzją z dnia 17 grudnia 2020 r. Nr (...) wymierzył powodom karę pieniężną w związku z brakiem legalizacji ponownej odmierzacza paliw ciekłych o numerze fabrycznym: (...) (czujnik objętości nr (...)), wykorzystywanego na stacji paliw ciekłych użytkowanej przez powodów, położonej w L. przy ul. (...), dla którego dotychczas obowiązujące świadectwo legalizacji wygasło z dniem 31 sierpnia 2018 r. Poza tym należy zauważyć, że Prezes URE nie miał nawet szansy sprawdzenia czy powodowie mają możliwości finansowe, aby prowadzić działalność na dwóch dodatkowych stacjach paliw.

W tych okolicznościach nie było podstaw do odstąpienia od wymierzenia kar powodom.

W kwestii dotychczasowej działalności powodów trzeba jednak dodać, że stwierdzone w niniejszej sprawie naruszenia są pierwszym przypadkiem naruszeń przez powodów przedmiotu koncesji.

Oceny możliwości finansowych powodów dokonano w szczególności w oparciu o załączoną do akt dokumentację. Z dokumentów tych wynika, że powodowie w 2020 r. osiągnęli przychody z działalności gospodarczej ogółem w (...) S.C. (...)w W. w wysokości (...) zł a z działalności koncesjonowanej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi uzyskali przychód w wysokości
(...) zł, przy czym odnotowali w tym roku zysk na poziomie (...) zł.

Powodowie zwracali uwagę na zmniejszenie tych wartości, co wiązało się z panowaniem pandemii COVID, która jest okolicznością przemijającą, wobec czego uzyskiwane wyniki a przez to sytuacja finansowa powodów przedstawiają się w dalszej perspektywie potencjalnie korzystniej.

W oparciu o posiadane dowody Sąd mógł stwierdzić, że sytuacja finansowa powodów pozwala na uiszczenie orzeczonej kwoty kary pieniężnej w łącznej wysokości 200 000 zł, w tym kary w wysokości 160 000 zł za działanie opisane w pkt 1 Decyzji oraz kary w wysokości 40 000 zł za działanie opisane w pkt 2 Decyzji.

Określona w Decyzji kara pieniężna w łącznej wysokości 200 000 zł wymierzona powodom solidarnie jest adekwatna i proporcjonalna. Dodania wymaga, że przedmiotowa kara pieniężna stanowi (...) przychodu powodów osiągniętego w 2020 r. z działalności podlegającej koncesjonowaniu, podczas gdy Prezes URE mógł na podstawie art. 56 ust. 3 p.e. wymierzyć im karę pieniężną w wysokości nieprzekraczającej 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym.

Zgodnie bowiem z treścią art. 56 ust. 3 p.e. wysokość kary pieniężnej, o której mowa m.in. w ust. 1 pkt 12, nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, a jeżeli kara pieniężna związana jest z działalnością prowadzoną na podstawie koncesji, wysokość kary nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym.

Ze wskazanego przepisu wynika, że podstawę wymiaru kary stanowi przychód z działalności koncesjonowanej przedsiębiorcy (w razie prowadzenia działalności koncesjonowanej), a zatem kwota kary stanowi procent całkowitego przychodu uzyskanego z działalności koncesjonowanej. Kara ta nie może zatem zostać odniesiona do wartości dochodu powodów, ich zysku. Punktem wyjścia dla wymierzonej im kary jest cały przychód wynikający z działalności koncesjonowanej. Kara w wysokości 3,4% przychodu z działalności koncesjonowanej jest zaś karą mieszczącą się w granicach kar wymierzanych naruszycielom w podobnym stanie faktycznym, przy niemałym stopniu szkodliwości czynów.

Wprawdzie jak podkreślali powodowie wymierzona im kara łączna stanowi ośmiokrotność ich rocznego zysku z 2020 r., jednak taka proporcja nie oznacza niechybnej eliminacji powodów z rynku. Ponadto nawet w przypadku ponoszenia strat z działalności na koncesjonariuszy muszą być nakładane adekwatne kary. Jak słusznie bowiem zauważył Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 25 października 2012 r. o sygn. VI ACa 750/12 (Legalis) „Kara nakładana na przedsiębiorcę z uwagi na swoje funkcje prewencyjno-wychowawcze nie może mieć charakteru symbolicznego. (…) Ustawodawca nie bez przyczyny jako jej wyznacznik przyjął nie dochód, lecz przychód, co ma zapobiegać wykazywaniu strat przewyższających dochód i w konsekwencji unikaniu odpowiedzialności, która stałaby się fikcją. Prowadzenie działalności gospodarczej oznacza również ryzyko ponoszenia strat, jak również ujemnych konsekwencji niewywiązywania się z nałożonych obowiązków, w tym wynikających z udzielonej koncesji. Możliwości finansowe ukaranego stanowią jedynie jedną z czterech przesłanek warunkujących wymiar kary, a zatem fakt wykazania przez przedsiębiorcę straty z prowadzonej działalności gospodarczej oraz rozmiar prowadzonej działalności, w żaden sposób nie może automatycznie prowadzić do wymierzenia przedmiotowej kary w minimalnym, symbolicznym zakresie.”

W świetle zatem zgromadzonego materiału dowodowego Sąd nie miał podstaw, aby uznać, że kara pieniężna określona w Decyzji jest zbyt wysoka i że zachodzi potrzeba jej zmniejszenia, w szczególności wobec dużej szkodliwości umyślnych czynów powodów.

Mając powyższe na względzie, Sąd stanął na stanowisku, że okoliczności niniejszej sprawy uzasadniają ustalenie kary pieniężnej w łącznej kwocie 200 000 zł. Kara ta stanowić będzie obciążenie dla powodów, ale będzie odpowiednia do naruszenia.

Kara pieniężna, o której mowa wyżej, będzie pełnić funkcję prewencji szczególnej i ogólnej, a więc być zarówno realną, odczuwalną dolegliwością dla ukaranego podmiotu, będącą reakcją na naruszenie, ale także wyraźnym ostrzeżeniem na przyszłość, zapobiegającym powtarzaniu nagannych zachowań, co zmotywuje do przestrzegania reguł prawnych wynikających z prowadzenia koncesjonowanej działalności gospodarczej.

W rezultacie Sąd zważył, że Prezes URE właściwie przeanalizował i ocenił zgromadzony materiał dowodowy, dając temu wyraz w obszernym uzasadnieniu. Sam fakt, iż organ nie orzekł po myśli strony nie znaczy, że nie wziął pod uwagę jej stanowiska jak i przedstawionych przez nią dowodów.

Biorąc powyższe względy pod uwagę Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia, oddalił wniesione przez powodów odwołanie na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Z uwagi na nieuwzględnienie odwołania, powodów należało uznać za stronę, która przegrała proces i zasądzić od nich solidarnie na rzecz pozwanego zwrot kosztów procesu, na które złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 720,00 zł ustalone w oparciu o § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

Sędzia SO Anna Maria Kowalik

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanego- r.pr. G. D. oraz pełnomocnikowi powodów – adw. M. Z., obu za pośrednictwem PI.

Sędzia SO Anna Maria Kowalik