Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 stycznia 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –	Sędzia SO Małgorzata Perdion-Kalicka
Protokolant –	st. sekretarz sądowy Jadwiga Skrzyńska

po rozpoznaniu 27 stycznia 2022 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) Sp. z o.o. we W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 24 listopada 2020 r. Nr (...)

1.  uchyla zaskarżoną decyzję;

2.  zasądza od Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki na rzecz (...) Sp. z o.o. we W. kwotę 1720 zł (tysiąc siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka

XVII AmE 41/21

UZASADNIENIE

Decyzją z 24 listopada 2020 r., nr (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 1a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2016 r., dalej: „p.e.”) oraz art. 168 pkt 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2020 r., poz. 261 z późn. zm., dalej: „ustawa oze”) w zw. z art. 56 ust. 2 pkt 1, ust. 2a pkt 1, ust. 3 i ust. 6 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2016 r.) art. 169 ust. 1 pkt 1, art. 170 ust. 1 ust. 2 pkt 1, art. 174 ust. 1 ustawy oze oraz w zw. z art. 9a ust. 1 ustawy p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 3 kwietnia 2015 r.) i § 3 pkt 4 – obowiązującego do dnia 1 lipca 2018 r. rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 18 października 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii (Dz. U. z 2012 r., poz. 1229, z późn. zm., dalej: „Rozporządzenie MG”), art. 186 ust. 2 i 7 i art. 188 ust. 1, ust. 17 oraz 190 (w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2016 r.) ustawy oze oraz na podstawie art. 105 § 1 w zw. z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2020 r., poz. 256 z późn. zm., dalej: „kpa”) i art. 90 ust. 1 ustawy oze po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy (...) Spółka z o.o. z siedzibą we W.,

1.  stwierdził, że przedsiębiorca (...) Spółka z o.o. z siedzibą we W., nie przestrzegał za okres od dnia 4 kwietnia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r., określonego w art. 188 ust. 1 i art. 188 ust. 17 oraz art. 190 (w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2016 r.) ustawy oze obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectw pochodzenia lub świadectw pochodzenia biogazu rolniczego wydanych odpowiednio dla energii elektrycznej lub biogazu rolniczego, wytworzonych w instalacjach odnawialnego źródła energii znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zlokalizowanych w wyłącznej strefie ekonomicznej, lub obowiązku uiszczenia opłaty zastępczej obliczonej w sposób określony w art. 188 ust. 16 ustawy oze, w terminie do dnia 30 czerwca 2016 r.,

2.  za działanie opisane w pkt 1 wymierzył przedsiębiorcy (...) Spółka z o.o. z siedzibą we W., karę pieniężną w wysokości (...) zł,

3.  umorzył postępowanie administracyjne w części dotyczącej wymierzenia kary pieniężnej w zakresie nie przestrzegania za okres od dnia 1 stycznia 2015 r. do dnia 3 kwietnia 2015 r., określonego w art. 9a ust. 1 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 3 kwietnia 2015 r.) i § 3 pkt 4 – obowiązującego do dnia 1 lipca 2018 r. rozporządzenia MG, obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectw pochodzenia, o których mowa w art. 9e ust. 1 lub w art. 9o ust. 1, wydanych dla energii elektrycznej wytworzonej w źródłach znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zlokalizowanych w wyłącznej strefie ekonomicznej, lub obowiązku uiszczenia opłaty zastępczej obliczonej w sposób określony w art. 9 a ust. 2 p.e. w terminie do dnia 31 marca 2016 r. (decyzja, k. 6-11).

(...) Spółka z o.o. z siedzibą we W. wniosła odwołanie od decyzji, zaskarżając ją w części dotyczącej punktów 1-2. Powódka w zakresie punktu 1 skarżonej decyzji wniosła o zmianę decyzji w tej części poprzez orzeczenie, że przedsiębiorca (...) Spółka z o.o. z siedzibą we W. przestrzegał za okres od dnia 4 kwietnia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r., określonego w art. 188 ust. 1 i art. 188 ust. 17 oraz art. 190 (w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2016 r.) ustawy oze obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectw pochodzenia lub świadectw pochodzenia biogazu rolniczego wydanych odpowiednio dla energii elektrycznej lub biogazu rolniczego wytworzonych w instalacjach odnawialnego źródła energii znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zlokalizowanych w wyłącznej strefie ekonomicznej, lub obowiązku uiszczenia opłaty zastępczej obliczonej w sposób określony w art. 188 ust. 16 ustawy oze, w terminie do dnia 30 czerwca 2016 r. W zakresie punktu 2 skarżonej decyzji powódka wniosła o jego uchylenie. Ponadto powódka wniosła o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. Zaskarżonej decyzji powódka zarzuciła:

1.  naruszenie przepisu postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy – art. 175 ust. 1 ustawy oze – poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na zaniechaniu wskazania w treści skarżonej decyzji numeru rachunku bankowego, na który kara nałożona mocą punktu 2 skarżonej decyzji winna zostać uiszczona,

2.  naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy – art. 10 kpa w zw. z art. 73 kpa oraz art. 42 § 2 zd. 2 kpa – poprzez ich błędną wykładnię polegającą na braku doręczenia pełnomocnikowi powoda (Panu M. K.) zawiadomienia o zakończeniu postępowania przed Prezesem URE, co uniemożliwiło powodowi wzięcie czynnego udziału w sprawie poprzez weryfikację dokonanych w niniejszej sprawie przez Prezesa URE czynności oraz złożenie ewentualnych dalszych wniosków dowodowych;

3.  naruszenie:

a)  przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik sprawy – art. 105 § 1 kpa oraz art. 7a § 1 kpa – poprzez ich błędną wykładnię,

b)  przepisów prawa materialnego – art. 2 § 2 o.p. w zw. z art. 2 § 1 pkt 1 o.p. w zw. z art. 68 § 1 o.p. – poprzez ich niezastosowanie,

- co łącznie polegało na nieumorzeniu postępowania w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej w wyniku przedawnienia możliwości wydania skarżonej decyzji w tej mierze, a to w odniesieniu do kwestii dotyczącej oceny przestrzegania przez powoda za okres od 4 kwietnia do 31 grudnia 2015 r. obowiązku uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE do umorzenia świadectw pochodzenia lub świadectw pochodzenia biogazu rolniczego wydanych odpowiednio dla energii elektrycznej lub biogazu rolniczego wytworzonych w instalacjach odnawialnego źródła energii znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zlokalizowanych w wyłącznej strefie ekonomicznej, lub na podstawie ustawy – Prawo energetyczne lub obowiązku uiszczenia opłaty zastępczej;

4.  naruszenie:

a)  przepisu postępowania mającego istotny wpływ na wynik sprawy – art. 7a § 1 kpa – poprzez jego błędną wykładnię

b)  przepisów prawa materialnego – art. 9a ust. 1 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 3 kwietnia 2015 r.) oraz art. 188 ust. 1 i ust. 17 w zw. z art. 190 ust. 1 w zw. z art. 52 w zw. z art. 67 ustawy oze – poprzez ich błędną wykładnię,

- co łącznie polegało na przyjęciu, jakoby powód nie przestrzegał za okres od 4 kwietnia do 31 grudnia 2015 r. obowiązku uzyskania i przedstawienia Prezesowi URE do umorzenia świadectw pochodzenia lub świadectw pochodzenia biogazu rolniczego wydanych odpowiednio dla energii elektrycznej lub biogazu rolniczego wytworzonych w instalacjach odnawialnego źródła energii znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zlokalizowanych w wyłącznej strefie ekonomicznej, lub na podstawie ustawy – Prawo energetyczne lub obowiązku uiszczenia opłaty zastępczej obliczonej w sposób określony w art. 188 ust. 16 ustawy oze, w terminie do dnia 30 czerwca 2016 r.,

5.  naruszenie przepisu prawa materialnego – art. 168 pkt 1 ustawy oze – poprzez jego błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, jakoby przepis ten penalizował w stosunku do przedsiębiorstwa energetycznego kwestię daty uzyskania rozstrzygnięcia Prezesa URE w przedmiocie umorzenia świadectw pochodzenia (czy ma to miejsce przed czy po dniu 30 czerwca) lub świadectw pochodzenia biogazu rolniczego wydanych odpowiednio dla energii elektrycznej lub biogazu rolniczego wytworzonych w instalacjach odnawialnego źródła energii znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zlokalizowanych w wyłącznej strefie ekonomicznej, lub na podstawie ustawy – Prawo energetyczne, gdy przedsiębiorstwo energetyczne zgłosiło wniosek w tym przedmiocie w terminie do dnia 30 czerwca danego roku kalendarzowego za poprzedni rok kalendarzowy,

6.  naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy – art. 7 kpa w zw. z art. 77 § 1 kpc – poprzez ich błędną wykładnię, polegającą na całkowicie dowolnym przyjęciu wolumenu sprzedaży energii elektrycznej przez powoda na rzecz odbiorców końcowych w okresie od 4 kwietnia do 31 grudnia 2015 r., który to wolumen stanowił następnie podstawę do naliczenia kary objętej punktem 2 skarżonej decyzji. (odwołanie, k. 12-19)

Pismem z 7 kwietnia 2021 r. powód cofnął zarzut odwołania dotyczący naruszenia art. 7 kpa w zw. z art. 77 § 1 kpc wskutek stwierdzenia, iż Prezes URE przyjął prawidłowy wolumen energii elektrycznej jako podstawy obliczenia kary nałożonej na powoda. (pismo powoda z 7 kwietnia 2021 r., k. 39)

Pozywany Prezes URE w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. (odpowiedź na odwołanie, k. 43-48).

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

(...) Spółka z o.o. z siedzibą we W. jest przedsiębiorcą wpisanym do Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...). Przedmiotem działalności spółki jest m.in. wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych. Powodowa spółka posiada koncesję na obrót energią elektryczną, udzieloną przez Prezesa URE decyzją (...) na okres od dnia 1 czerwca 2014 r. do dnia 1 czerwca 2024 r. (odpis pełny z KRS powoda, k. 21-23, okoliczności bezsporne).

Pismem z 31 maja 2017 r. Prezes URE na podstawie art. 28 ust. 2 p.e. oraz art. 14 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej w zw. z art. 53 ust. 1 ustawy z 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej wezwał przedsiębiorcę do przedstawienia w ciągu 21 dni od daty otrzymania wezwania informacji dotyczącej dokonanej w okresie od dnia 1 stycznia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. sprzedaży energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego oraz realizacji obowiązków w zakresie uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectw pochodzenia lub świadectw pochodzenia biogazu rolniczego, świadectw pochodzenia z kogeneracji oraz świadectw efektywności energetycznej, względnie uiszczenia opłat zastępczych (wezwanie z 31 maja 2017 r., k. 1-3v akt adm.)

W okresie od 1 stycznia 2015 r. do 3 kwietnia 2015 r. (...) Spółka z o.o. z siedzibą we W. dokonała sprzedaży energii elektrycznej na rzecz odbiorców końcowych w ilości 771,400 MWh, natomiast w okresie od 4 kwietnia 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. - sprzedaży w ilości 3 794, 081 MWh. Przedsiębiorca był obowiązany do realizacji obowiązku, o którym mowa w art. 9a ust. 1 p.e. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 3 kwietnia 2015 r.) w zakresie, o którym mowa w § 3 pkt 4 Rozporządzenia MG, za okres od dnia 1 stycznia 2015 r. do dnia 3 kwietnia 2015 r., na ilość 107,996 MWh oraz obowiązku, o którym mowa w art. 188 ust. 17 ustawy oze za okres od dnia 4 kwietnia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r., na ilość 531,171 MWh. (załącznik nr 1B – energia elektryczna, k. 22-24 akt adm., okoliczności bezsporne)

Pismem z 6 lutego 2020 r., Prezes URE zawiadomił przedsiębiorcę o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z ujawnieniem możliwości niezrealizowania w 2015 r. obowiązków w zakresie uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectw pochodzenia lub świadectw pochodzenia biogazu rolniczego, względnie uiszczenia stosownych opłat zastępczych, (zawiadomienie o wszczęciu postępowania z 6 lutego 2020 r., znak (...), k. 32-35 akt adm.)

(...) Spółka z o.o. z siedzibą we W. przedstawiła Prezesowi URE do umorzenia świadectwa pochodzenia energii elektrycznej w ilości 107,996 MWh. Natomiast decyzją z 31 października 2017 r., znak (...) (...) Prezes URE odmówił przedsiębiorcy umorzenia świadectwa pochodzenia w ilości 531,170 MWh, w celu realizacji obowiązku, o którym mowa w art. 188 ust. 1 ustawy oze. Przedsiębiorca wniósł odwołanie od ww. decyzji Prezesa URE, które zostało oddalone prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z 19 czerwca 2019 r., sygn. akt XVII AmE 6/19 wobec uchybienia przez przedsiębiorcę terminowi na złożenie wniosku o umorzenie świadectw pochodzenia, o którym mowa w art. 188 ust. 1 ustawy oze. Ponadto (...)Spółka z o.o. z siedzibą we W. nie uiściła opłaty zastępczej na konto Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. (okoliczności bezsporne, pismo powoda z 2 marca 2020 r., k. 36 akt adm.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane wyżej dowody z dokumentów, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron, a Sąd także nie znalazł podstaw by odmówić im wiarygodności.

Sąd zważył, co następuje:

Zaskarżona decyzja w zakresie w jakim stwierdza naruszenia prawa przez powoda odpowiada prawu, niemniej jednak z uwagi na upływ terminu przedawnienia nie jest prawidłowe nałożenie na powoda administracyjnej kary pieniężnej. W tym zakresie zarzuty odwołania skutkować muszą uchyleniem decyzji w części nakładającej karę.

Rozstrzygnięcie zostało oparte na następującym stanie prawnym:

W myśl art. 188 ust. 1 ustawy oze, za 2015 r. odbiorca przemysłowy, przedsiębiorstwo energetyczne, odbiorca końcowy oraz towarowy dom maklerski lub dom maklerski, o których mowa w ust. 2 pkt 1-5, w zakresie określonym w ust. 17, są obowiązani:

1) uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi URE świadectwo pochodzenia lub świadectwo pochodzenia biogazu rolniczego wydane odpowiednio dla energii elektrycznej lub biogazu rolniczego, wytworzonych w instalacjach odnawialnego źródła energii znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zlokalizowanych w wyłącznej strefie ekonomicznej lub

2) uiścić opłatę zastępczą, obliczoną w sposób określony w ust. 16

- do dnia 30 czerwca 2016 r.

Zgodnie z art. 188 ust. 17 ustawy oze, obowiązek za 2015 r., o którym mowa w ust. 1, uznaje się za spełniony przez podmioty, o których mowa w ust. 2, jeżeli udział ilościowy sumy energii elektrycznej wytworzonej w instalacjach odnawialnego źródła energii wynikającej z umorzonych świadectw pochodzenia lub ekwiwalentnej ilości energii elektrycznej wynikającej z umorzonych świadectw pochodzenia biogazu rolniczego, lub uiszczonej opłaty zastępczej, w:

1) sprzedaży energii elektrycznej odbiorcom końcowym niebędącym odbiorcami przemysłowymi, o których mowa w ust. 2 pkt 1, albo

2) całkowitej rocznej ilości energii elektrycznej wynikającej z zakupu energii elektrycznej na własny użytek, na podstawie transakcji zawieranych we własnym imieniu na giełdzie towarowej lub na rynku organizowanym przez podmiot prowadzący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rynek regulowany, albo

3) całkowitej rocznej ilości energii elektrycznej wynikającej z zakupu energii elektrycznej na podstawie transakcji zawieranych na zlecenie odbiorców końcowych na giełdzie towarowej lub na rynku organizowanym przez podmiot prowadzący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rynek regulowany, albo

4) ilości energii elektrycznej zakupionej na własny użytek

- za ten rok wynosi 14%.

W myśl art. 186 ust 7 oze do wykonania i rozliczenia obowiązku, o którym mowa w art. 188 i art. 188a, stosuje się przepisy dotychczasowe. W zakresie kar pieniężnych za niewykonanie tych obowiązków stosuje się odpowiednio przepisy określone w rozdziale 9 ustawy oze.

Stosownie natomiast do art. 168 ust. 1 ustawy oze, zawartego w rozdziale 9 ustawy, karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectw pochodzenia lub świadectwa pochodzenia biogazu rolniczego, w terminie określonym w art. 67 ust. 2 oraz na zasadach określonych w art. 47 albo nie uiszcza opłaty zastępczej, w terminie określonym w art. 68 ust. 2.

Kary pieniężne, o których mowa w art. 168, uiszcza się na rachunek bankowy wskazany w decyzji o wymierzeniu kary w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja Prezesa URE albo decyzja Prezesa ARR o wymierzeniu kary pieniężnej stała się prawomocna. Wpływy z tytułu kar pieniężnych, o których mowa w art. 168, stanowią dochód budżetu państwa i są wnoszone na rachunek właściwego urzędu skarbowego (tak art. 175 ust 1 i 2 ustawy oze).

Nałożona na przedsiębiorcę kara jest typową karą administracyjną, której zastosowanie jest możliwe w razie zaistnienia stanu niezgodnego z prawem, a odpowiedzialność administracyjna z jaką mamy tu do czynienia opiera się na zasadzie odpowiedzialności obiektywnej (wyroki TK z: 18 kwietnia 2000 r., sygn. K 23/99, OTK ZU nr 3/2000, poz. 89; 24 stycznia 2006 r., sygn. SK 52/04, OTK ZU nr 1/A/2006, poz. 6; 15 stycznia 2007 r., sygn. P 19/06, OTK ZU nr 1/A/2007, poz. 2; 31 marca 2008 r., sygn. SK 75/06, OTK ZU nr 147 2/A/2008, poz. 30; 5 maja 2009 r., sygn. P 64/07, OTK ZU nr 5/A/2009, poz. 64; 14 października 2009 r., sygn. Kp 4/09, OTK ZU nr 9/A/2009, poz. 134). Charakterystyczne dla tego typu odpowiedzialności jest jej „oderwane od konieczności stwierdzania winy i innych okoliczności sprawy, wystarczy jedynie ustalenie samego faktu naruszenia prawa lub wymogów decyzji administracyjnej” (TK sygn. P 64/07).

Odpowiedzialność obiektywna wiąże więc powstanie odpowiedzialności wyłącznie z zaistnieniem zdarzenia, które kwalifikowane jest przez ustawę jako naruszenie obowiązujących norm prawnych. Przypisanie odpowiedzialności sprowadza się zatem do ustalenia, czy określone zdarzenie wyczerpuje znamiona ustawowe i pozostaje w związku przyczynowym z zachowaniem konkretnego podmiotu.

Odnosząc powyższe rozważanie do stanu faktycznego sprawy niniejszej, uznać należy, że co do zasady istniały podstawy prawne do nałożenia na powoda administracyjnej kary pieniężnej za nieprzestrzeganie, określonego w art. 188 ust. 1 i art. 188 ust. 17 oraz art. 190 (w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2016 r.) ustawy oze, obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE, za okres od dnia 4 kwietnia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r., świadectw pochodzenia lub świadectw pochodzenia biogazu rolniczego wydanych odpowiednio dla energii elektrycznej lub biogazu rolniczego, wytworzonych w instalacjach odnawialnego źródła energii znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zlokalizowanych w wyłącznej strefie ekonomicznej, lub obowiązku uiszczenia opłaty zastępczej obliczonej w sposób określony w art. 188 ust. 16 ustawy oze, w terminie do dnia 30 czerwca 2016 r.,

Niemniej Sąd zważył, że mimo istnienia przesłanek materialnoprawnych do ukarania powoda karą administracyjną za nieprzestrzeganie ww. obowiązku, nałożenie na powoda tej kary nie było możliwe z uwagi na tzw. dawność, inaczej przedawnienie.

W tym zakresie Sąd podziela stanowisko powoda, że należało kwestię przedawniania ocenić w oparciu o stosowane odpowiednio przepisy ordynacji podatkowej.

Aktualnie obowiązujące regulacje kodeksu postępowania administracyjnego dotyczące administracyjnych kar pieniężnych, zawarte są w dziale IV A, które weszły w życie 1 czerwca 2017r., w art. 189g k.p.a przewidują, że administracyjna kara pieniężna nie może zostać nałożona, jeżeli upłynęło 5 lat od dnia naruszenia prawa albo wystąpienia skutków naruszenia prawa.

Stosownie do treści art. 189a § 1 i 2 pkt 3 k.p.a. przepisy te mogą być stosowane do wszelkich kar administracyjnych, w sytuacji gdy regulacje szczególne zawarte w innym akcie prawnym nie zawierają samodzielnych uregulowań tej kwestii. Ustawa o odnawialnych źródłach energii w chwili wydawania decyzji nie zawierała regulacji dotyczących przedawnienia kar administracyjnych.

Zatem przedawnienie, zgodnie z regułą wyrażoną w art. 189g k.p.a., nastąpiłoby po upływie 5 lat od zdarzenia, z którym wiąże się nałożona kara, a więc co do zasady 30 czerwca 2021 r. Skoro bowiem 30 czerwca 2016 r był ostatnim dniem, w którym powód nie zrealizował przedmiotowego obowiązku, to dopiero od tego dnia mógł zacząć biec 5 letni termin przedawnienia.

Regulacja art. 189g k.p.a. zasadniczo mogłaby mieć zastosowanie w sprawie niniejszej, gdyż przepis przejściowy tj. art. 16 ustawy z 7 kwietnia 2017r, wprowadzającej regulacje dotyczące kar pieniężnych (w tym ich przedawnienia) do k.p.a., przewidywał, że do postępowań administracyjnych wszczętych i niezakończonych ostateczną decyzją przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej, stosuje się przepisy w brzmieniu dotychczasowym. Zatem przepisy te co do zasady znajdują zastosowanie do spraw, w których postępowanie zostało wszczęte po wejściu w życie regulacji przepisów działu IVA k.p.a.

Skoro więc postępowanie w sprawie niniejszej zostało wszczęte 6 lutego 2020 r, a więc po wejściu w życie nowelizacji k.p.a., to nowe przepisy znajdą zastosowanie w sprawie.

Dla rozstrzygnięcia kwestii przedawnienia w niniejszej sprawie istotny jest także przepis art. 189c k.p.a., który wprowadza zasadę zastosowania przepisu względniejszego dla strony. Przepis ten stanowi, że jeżeli w czasie wydawania decyzji w sprawie administracyjnej kary pieniężnej obowiązuje ustawa inna niż w czasie naruszenia prawa, w następstwie którego ma być nałożona kara, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest ona względniejsza dla strony.

Przy czym podkreślenia wymaga okoliczność, że przed nowelizacją wprowadzającą dział IVA brak było w k.p.a. regulacji dotyczącej kar pieniężnych, w tym także ich przedawnienia. W dacie powstania obowiązku powoda wynikającego z ustawy o odnawialnych źródłach energii brak było także w tym akcie prawnym normy szczególnej, która odnosiłaby się wprost do przedawnienia administracyjnych kar nakładanych w oparciu o przepisy ustawy o odnawialnych źródłach energii.

W braku wyraźnych regulacji prawnych dotyczących kwestii przedawnienia kar administracyjnych, przed dodaniem działu IVA w k.p.a., przyjmowane było w orzecznictwie oraz w doktrynie (aczkolwiek niejednolicie), że w demokratycznym państwie prawnym konieczne jest zrównoważenie ochrony interesu publicznego oraz ochrony konstytucyjnych praw i wolności jednostki, która staje pod zarzutem, iż interes ten swoim zachowaniem naruszyła, dlatego luka ta była wypełniana poprzez stosowanie wprost lub w drodze analogii ordynacji podatkowej, jako że odnosi się ona także do innych należności budżetowych, a nie tylko do podatków, a ponadto istnieją istotne podobieństwa zobowiązań podatkowych, określonych w art. 21 ust. 1 pkt 2 ordynacji podatkowej oraz admiracyjnych kar pieniężnych.

Sąd w składzie niniejszym podziela tę koncepcję, stojąc na stanowisku, że w demokratycznym państwie prawa, poza sytuacjami wyraźnie przewidzianymi przez ustawodawcę, wszelkie zobowiązania i należności, czy to cywilno czy publiczno prawne, ulegać powinny przedawnieniu. Konieczne to jest z uwagi na zasadę pewności prawa i stabilizacji sytuacji prawnej jednostki oraz obrotu gospodarczego, ale także przewidywalność działań organów państwa. Przyjęcie bowiem, że przed wejściem w życie regulacji art. 189g k.p.a., możliwość nałożenia kary pieniężnej nie była ograniczona żadnym terminem, prowadziłoby w skrajnych sytuacjach do nakładania kar administracyjnych po upływie 20 lub 50 lat, a nawet 100 lat od zdarzenia, co oczywiście jest rozwiązaniem absurdalnym.

Brak akceptacji dla takiego stanu rzeczy potwierdza fakt, że aktualnie ustawodawca w sposób wyraźny wyartykułował w k.p.a. zasadę przedawnienia prawa do ustalenia kary pieniężnej.

Dlatego w ocenie Sądu w niniejszej sprawie, do przedawnienia kary administracyjnej należało zastosować przepisy ordynacji podatkowej, z uwagi na zakres przedmiotowy ordynacji.

W myśl art. 2 § 1 pkt 1 przepisy ustawy stosuje się bowiem do niepodatkowych należności budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu terytorialnego, do których ustalania lub określania uprawnione są organy podatkowe (niepodatkowe należności budżetu to zgodnie z definicją legalną zawarta w tej ustawie to niebędące podatkami i opłatami należności stanowiących dochód budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego, wynikające ze stosunków publicznoprawnych art. 3 pkt 8 ordynacji), a ponadto w myśl art 2 § 2. jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, przepisy działu III ordynacji stosuje się również do opłat, do których ustalenia lub określenia uprawnione są inne niż wymienione w § 1 pkt 1 organy (czyli inne niż podatkowe).

Skoro więc kary administracyjne nakładane przez Prezesa UKE są niepodatkowymi należnościami Skarbu Państwa, ewentualnie są do nich bardzo zbliżone, to należy do nich stosować przepisy działu III, a więc także przepisy o przedawnieniu, zawarte w tym dziale (podobne stanowisko, o karach pieniężnych jako niepodatkowych należnościach budżetu państwa w rozumieniu art. 2 § 1 pkt 1 ordynacji i dopuszczalności ich przedawnienia, zajął NSA w wyroku z 2.02.2014r w sprawie II GSK 2593/14, też powołana tam literatura).

Ordynacja podatkowa przewiduje w art. 68 przedawnienie prawa do ustalenia zobowiązania podatkowego, oraz w art. 70 przedawnienie zobowiązania podatkowego

Oznacza to, że przy odpowiednim zastosowaniu przepisów ordynacji, do zaniechania powoda znaleźć powinien zastosowanie przepis art. 68 § 1 ordynacji, w myśl którego zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w art. 21 § 1 pkt 2, nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Natomiast według art. 21 § 1 ordynacji, zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem:

1) zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania;

2) doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania.

W sprawie niniejszej naruszenie prawa zaistniało po 30 czerwcu 2016 r Wobec tego 1 stycznia 2017 r jest dniem początkowym dla biegu 3 letniego terminu przedawnienia, co oznacza, że przedawnienie ukarania w świetle ordynacji podatkowej nastąpiłoby z dniem 31 grudnia 2019r.

W świetle powyższych analiz oczywiste jest, że przedawnienie uregulowane w ordynacji podatkowej jest względniejsze dla strony powodowej (bardzie korzystne), a więc zgodnie z regułą wyrażoną w art. 189c k.p.a. winno znaleźć zastosowanie w sprawie, a nie przedawnienie uregulowane w art. 189g k.p.a.

Przyjęcie tego rozwiązania oznacza, że organ nie miał prawa nałożyć na powoda kary pieniężnej, gdyż w dacie wydanie decyzji o ukaraniu tj. 24 listopada 2020 r. możliwość nałożenia kary była już przedawniona.

Należy przy tym wskazać, że odwołanie się przez pozwanego do tezy Sądu Najwyższego zawartej w wyroku z 20.03.2018r w sprawie III SK 12/17, na potwierdzenie niezasadności zarzutu przedawnienia jest błędne. Wprawdzie Sąd Najwyższy w orzeczeniu tym nie uwzględnił zarzutu przedawnienia, jednak nie przeprowadził w nim pogłębionej analizy tej kwestii, a jedynie uznał, że kwalifikacja w dacie wydania decyzji wpływów z kar pieniężnych nakładanych za naruszenie obowiązku z art. 9a ust 8 p.e. jako przychodów Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, wyłącza zastosowania art. 68 ordynacji podatkowej. Zatem to jedynie nieprzyznanie karze pieniężnej uiszczanej na podst. art. 9a ust 8 p.e. przymiotu innej należności budżetowej, zadecydowało o pominięciu art. 68 ordynacji.

Tymczasem w sprawie niniejszej, stosownie do treści art. 186 ust 1 oze, w zakresie kar pieniężnych za niewykonanie obowiązków, o których mowa w art. 188, stosuje się odpowiednio przepisy określone w rozdziale 9 ustawy oze. Zatem do kary pieniężnej, nakładanej na powoda za niezrealizowanie obowiązku z art. 188 zastosowanie znajduje przepis art. 175 ust 2 oze. Przepis ten stanowi natomiast, że wpływy z tytułu kar pieniężnych, stanowią dochód budżetu państwa i są wnoszone na rachunek właściwego urzędu skarbowego. Odzwierciedleniem treści tego przepisu jest pouczenie nr 6, zawarte pod decyzją, w którym Prezes URE wskazał, że kara pieniężna jest płatna na konto właściwego urzędu skarbowego.

W tym stanie rzeczy stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w powołanym orzeczeniu nie jest adekwatne dla rozstrzygnięcia sprawy niniejszej, z uwagi odmienność stanu prawnego, w jakim zostało ono wyrażone.

Skoro więc w dacie wydania decyzji zachodziła przeszkoda do ukarania powoda jaką jest przedawnienie, to decyzja wydana przez organ nie może pozostać w obrocie prawnym i podlega uchyleniu.

Na marginesie należy jedynie wskazać, że gdyby nie zarzut przedawnienia, to orzeczenie w przedmiocie kary nie odpowiadało prawu, gdyż zdaniem Sądu zachodziły podstawy do odstąpienia od nałożenia kary na powoda w oparciu o przepis art. 174 ust 2 oze, w myśl którego Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli zakres naruszeń jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek, zanim organ powziął o tym wiadomość.

W sprawie niniejszej było oczywiste, że powód uzyskał świadectwo pochodzenia energii z oze, a odmowa jego umorzenia podyktowana była jedynie (jednodniowym) opóźnieniem w przedstawieniu go Prezesowi URE do umorzenia. Zatem w sprawie miał miejsce klasyczny przypadek znikomego zakresu naruszeń, skoro przedsiębiorca nabył wystarczającą ilość energii z oze, a więc zrealizował główny cel jakiemu służy system świadectw pochodzenia, czyli wspierania produkcji energii z odnawialnych źródeł. Nabywając taką energię powód poniósł podwyższone zazwyczaj koszty jej wytworzenie, czym zapewnił jej wytwórcom źródła przychodu, przyczyniając się tym samym do rozwoju energetyki ze źródeł odnawialnych. Pozyskanych w ten sposób od wytwórców energii z oze świadectw pochodzenia, a następnie przedstawionych Prezesowi URE do umorzenia, powód nie mógł ponownie wykorzystać pomimo odmowy ich umorzenia (oświadczenie pełnomocnika pozwanego na rozprawie).

W tych okolicznościach nałożenia na powoda kary, za niezrealizowanie obowiązku w ocenie Sądu nie odpowiada zasadzie proporcjonalności, gdyż zakres naruszenia był znikomy, a powód zrealizował formalny obowiązek przedstawienia świadectwa pochodzenia do umorzenia z jednodniowym zaledwie opóźnieniem.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że zaskarżona decyzja nie odpowiada przepisom prawa, co skutkowało jej uchyleniem na podstawie art. 479 ⁵³ § 2 k.p.c.

O kosztach procesu rozstrzygnięto, zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, przyjmując, że pozwany, jako strona przegrywająca sprawę, zobowiązany jest do zwrotu powodowi kosztów procesu, które obejmowały wynagrodzenie pełnomocnika procesowego powoda w wysokości 720 zł ustalone na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, a także opłatę sądową od odwołania w kwocie 1000 zł.

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka