Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 lipca 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –	Sędzia SO Arkadiusz Zagrobelny
Protokolant –	Sekretarz sądowy Magdalena Ratajczyk

po rozpoznaniu w dniu 1 lipca 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 8 lipca 2022 r. znak: (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w punkcie trzecim w ten sposób, że obniża wymierzoną karę pieniężną do wysokości 2 000 (dwa tysiące) złotych, za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach i ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc listopad 2021 r.,

II.  oddala odwołanie w pozostałej części,

III.  znosi pomiędzy stronami koszty postępowania.

/sędzia Arkadiusz Zagrobelny/

Sygn. akt XVII AmE 55/23

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 1 lipca 2025 r.

Decyzją z dnia 8 lipca 2022 r. znak: (...). (...) (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej również jako: „ Prezes URE”, „ pozwany”) na podstawie:

- art. 56 ust. 1 pkt 12b w zw. z art. 56 ust. 2, ust. 2h, pkt. 4, ust. 6 i 6a oraz art. 30 ust. 1 ustawy Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 716 ze zm., dalej też „p.e.”),

- art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2021 r., poz. 735 ze zm., dalej też „k.p.a.”),

- art. 75 ust. 2 ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1495 ze zm., dalej też „ustawa zmieniająca”),

po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy – (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., w związku z niezachowaniem terminu do złożenia sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiące: lipiec i październik 2020 r., kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, wrzesień, październik, listopad i grudzień 2021 r. do Prezesa URE,

orzekł, że:

1.  Przedsiębiorca (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., nie zachował terminu na złożenie sprawozdania, o którym mowa w art. 43 d ustawy – Prawo energetyczne za miesiące: lipiec i październik 2020 r., kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, wrzesień, październik, listopad i grudzień 2021 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,

2.  odstąpił od wymierzenia mu kary pieniężnej za działanie wskazane w pkt. 1, w zakresie miesięcy lipiec i październik 2020 r., kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, wrzesień, październik i grudzień 2021 r. na podstawie art. 56 ust. 6a p.e.,

3.  wymierzył Przedsiębiorcy karę pieniężną w wysokości 10 000 zł. za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc listopad 2021 r.

(decyzja Prezesa URE z dnia 8.07.2022 r. k. 6-10v akt sąd.)

Odwołanie od decyzji wniósł w dniu 26 lipca 2022 r. (...) Sp. z o.o. (dalej również jako: „odwołujący”, „powód”, „spółka”) zarzucając jej naruszenie:

1)  art. 56 ust. 1 pkt 12b w zw. z art. 56 ust. 6a oraz w zw. z art. 32d ust. 3 p.e. poprzez pominięcie w skarżonym rozstrzygnięciu okoliczności, stosownie do których działania Spółki były przy sprowadzaniu paliw do kraju w pełni transparentne wobec Urzędu, Spółka dokonała wpisu do rejestru pomiotów przywożących przed pierwszym przywozem wyrobów do kraju, składała sprawozdania w terminie umożliwiającym dopełnianie Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki dopełniania ustawowych obowiązków pomimo śladowych ilości przywożonych wyrobów, uiszczała należne podatki od tych wyrobów;

2)  art. 56 p.e. w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, poprzez dopuszczenie się złamania konstytucyjnej zasady proporcjonalności w związku z przyjęciem, że działania powoda podejmowane w ramach legalnego biznesu (rejestracja jako podmiot przywożący, składanie sprawozdań do Prezesa Urzędu Regulacji, Energetyki, profil działalności nie w branży paliwowej, a wyłącznie laboratoryjnej, opłacenie należnych podatków pośrednich, niezwłoczna korekta zachowania w zakresie jednego miesiąca, miesiąc przypadający na okres pandemii C.-19, śladowe ilości sprowadzanych wyrobów, nie do wykrycia w sprawozdaniu zbiorczym Prezesa Urzędu), zasługują na karę;

3)  art. 56 ust. 1 pkt 12b w zw. z art. 56 ust. 6a p.e. poprzez pominięcie w procesie karania celu wprowadzenia obowiązku sprawozdawczego, którym było niewątpliwie zapobieganie nieprawidłowościom na rynku paliw ciekłych, walka z szarą strefą, dlatego kara określona tylko na poziomie 10 000 zł, kiedy Spółka wcześniej się zarejestrowała w rejestrze Urzędu Regulacji Energetyki, dopełniała swoich obowiązków, pomimo że ilości sprowadzane były śladowe, płaciła od wyrobów należne podatki jest ciągle czymś skrajnie niesprawiedliwym wobec legalnie działającej Spółki w branży laboratoryjnej;

4)  art. 56 ust. 1 pkt 12b w zw. z art. 56 ust. 6a p.e. poprzez nieuwzględnienie znikomego stopnia szkodliwości czynu, którego dopuściła się Spółka przy równoczesnym uznaniu, że dobrem chronionym jest złożone po terminie sprawozdanie, które z uwagi na śladowe ilości wyrobów nie miało możliwości znaleźć później odzwierciedlenia w raporcie zbiorczym opracowywanym przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki;

5)  art. 56 ust. 1 pkt 12b w zw. z art. 56 ust. 2h pkt 4 oraz art. 56 ust. 6 p.e. poprzez wymierzenie kary Spółce z pomięciem faktu stopnia zawinienia oraz stopnia szkodliwości zaniechania działań, które z uwagi na bezsporny wpis Spółki do rejestru podmiotów przywożących, dopełnianie pomimo braków kadrowych i pandemii C.-19 obowiązków sprawozdawczych względem Urzędu, zapłatę należnych podatków pośrednich oraz rozmiary prowadzonej przez Spółkę działalności w ogóle nie miały prawa być zauważone, a faktycznie również ujęte w prowadzonych przez Urząd statystykach, niezbędnych do ustalenia poziomu wprowadzanych na krajowy rynek paliw ciekłych;

6)  art. 12 ustawy Prawo przedsiębiorców poprzez naruszenie zasady proporcjonalności, związane z tym, że niewielkie ilości nabywanych przez Spółkę zagranicą wyrobów, z uwagi na ogólną skalę przywozu paliw ciekłych w ogóle nie zostałyby wychwycone w żadnych statystykach państwowych, stanowią teraz podstawę do nałożenia kary, przy okazji zrównując zachowanie Spółki, z działaniami innych podmiotów, które wprowadzały na rynek ogromne ilości paliw, przez co faktycznie ich działania stanowiły znaczne szkody dla wpływów budżetowych oraz były źródłem naruszenia zasady konkurencyjności.

Na podstawie powyższych zarzutów odwołujący wniósł o:

1.  uchylenie zaskarżonej decyzji w części dotyczącej nałożenia na Spółkę kary pieniężnej za miesiąc listopad 2021 r.

2.  zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

(odwołanie powoda z dnia 26.07.2022 r., k. 13-16 akt sąd.)

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 12 kwietnia 2023 r. Prezes URE wniósł o:

1)  jego oddalenie,

2)  zasądzenie od powoda na przecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

(odpowiedź Prezesa URE na odwołanie z dnia 12.04.2023 r. k. 93-103 akt sąd.)

Postanowieniem z dnia 4 marca 2024 r. Sąd Okręgowy w Warszawie XVII Wydział SOKiK zawiesił postępowanie na podstawie art. 177 § 1 pkt. 3 ¹ k.p.c. do czasu rozstrzygnięcia sprawy P 3/23 przez Trybunał Konstytucyjny.

(postanowienie SOKiK z dnia 4 marca 2024 r. k. 127 akt. sąd.)

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 17 października 2024 r. sygn. akt P 3/23 orzekł, że art. 56 ust. 2h pkt 4 w zw. z art. 56 ust. 1 pkt 12b ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz.U. z 2024 r. poz. 266, ze zm.) w zakresie, w jakim uniemożliwia sądowi powszechnemu miarkowanie kary pieniężnej za złożenie po terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d ust. 1 powołanej ustawy, jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 10 ust. 1 i 2 oraz art. 175 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

(okoliczności bezsporne)

Postanowieniem z dnia 20 listopada 2024 r. Sąd Okręgowy w Warszawie XVII Wydział SOKiK podjął zawieszone postępowanie w sprawie.

(postanowienie SOKiK z dnia 20 listopada 2024 r. k. 156 akt. sąd.)

W dalszym toku postępowania strony podtrzymały prezentowane stanowiska. Ponadto, powód oświadczył, że sprawozdanie z listopada 2021 r. zostało złożone z opóźnieniem przez przypadek. Pozwany zaś powołał się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego, w którym to Trybunał nie odniósł się do kwestii miarkowania przez organ kary.

(protokół z rozprawy z dnia 1.07.2025 r. k. 179-181 akt adm.)

Sąd Okręgowy ustalił, następujący stan faktyczny:

Na mocy decyzji z dnia 30 marca 2020 r. powód został wpisany do rejestru podmiotów przywożących pod numerem (...).

(okoliczność bezsporna k. 6 akt sąd.)

Powód nie przekazał Prezesowi URE w terminie sprawozdań o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu (tj. sprawozdań o których mowa w art. 43d ust. 1 p.e.) za miesiące: lipiec i październik 2020 r., kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, wrzesień, październik, listopad i grudzień 2021 r.

(okoliczności bezsporne k. 6v akt sąd.)

Sprawozdania, o których mowa w art. 43d p.e. za miesiące: lipiec i październik 2020 r., kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, wrzesień, października i grudzień 2021 r. powód złożył przed wszczęciem postępowania, zaś okres naruszenia art. 43d p.e. wahał się od 1 do 30 dni.

(sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiące: lipiec i październik 2020 r., kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, wrzesień, październik i grudzień 2021 r. k. 5-33, k. 38-40v akt adm.)

Pismem z dnia 12 maja 2022 r. Prezes URE powiadomił powoda o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z niezachowaniem terminu na złożenie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d ust. 1 p.e., za miesiące: kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, wrzesień, październik, listopad i grudzień 2021 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Jednocześnie, wezwał powoda do nadesłania w terminie 14 dni, od dnia doręczenia zawiadomienia wyjaśnień na temat przyczyn nieprzekazania w terminie przedmiotowego sprawozdania oraz nadesłania kopii pism odnoszących się do sytuacji finansowej powoda za rok 2021.

(zawiadomienie o wszczęciu postępowania z dnia 12.05.2022 r. k. 1-2 akt adm.)

W odpowiedzi na powyższe, powód poinformował, iż nie jest spółką paliwową, a zajmuje się sprzedażą produktów na potrzeby zaopatrzenia laboratoriów badawczych, w tym odczynników chemicznych. Dodał, że incydentalnie w ramach swojej działalności sprowadza niewielkie ilości odczynników laboratoryjnych zakwalifikowanych według nomenklatury, m.in. do benzyn lakowych lub smarów uznawanych za paliwa ciekłe. Wspomniał, że główną przyczyną zaistniałych opóźnień była pandemia COVID - 19 i jej wpływ na funkcjonowanie spółki, jak również jej partnerów po stronie niemieckiej i związaną z tym absencją chorobową pracowników. Spółka wniosła o odstąpienie od nakładania kar i umorzenie postępowania.

(okoliczności bezsporne k. 6v-7 akt sąd., a ponadto: pismo powoda z dnia 31.05.2022 r. k. 41-42 akt adm.)

Powód, w dniu 9 czerwca 2022 r. złożył zaległe sprawozdanie, o którym mowa w art. 43d ust. 1 p.e. za miesiąc listopad 2021 r.

(sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc: listopad 2021 r. k. 34-37 akt adm.)

Pismem z dnia 27 maja 2022 r. Prezes URE poinformował powoda o konieczności rozszerzenia zakresu postępowania o miesiące lipiec i październik 2020 r., z uwagi na niewykonanie w terminie obowiązku sprawozdawczego, określonego w art. 43d p.e. oraz o możliwości złożenia dodatkowych uwag i wyjaśnień.

(pismo Prezesa URE z dnia 27.05.2022 r. k. 49-49v akt adm.)

W odpowiedzi na powyższe odwołujący podkreślił, że jedno czy dwudniowe opóźnienie w złożeniu sprawozdań było spowodowane pandemią (...)19 i nie przeszkodziło w uwzględnieniu ich przez Prezesa URE w swoich opracowaniach.

(pismo powoda z dnia 7.06.2022 r. k. 51 akt adm.)

Pismem z dnia 15 czerwca 2022 r. Prezes URE zawiadomił powoda o zakończeniu postępowania dowodowego w sprawie oraz o dokumentach składających się na materiał dowodowy sprawy i o możliwości złożenia ewentualnych dodatkowych uwag i wyjaśnień. Powód z powyższego uprawnienia nie skorzystał.

(okoliczności bezsporne k. 7 akt sąd., a ponadto zawiadomienie Prezesa URE z dnia 15.06.2022 r. k. 53-53v akt adm., z.p.o. k. 54-54v akt adm.)

Przychód netto ze sprzedaży i zrównane z nimi za rok 2021 wyniósł (...) zł, zaś zysk netto wyniósł (...) zł.

( (...) powoda za rok 2022, k. 45v- 46 akt adm.)

Ustalając powyższy stan faktyczny Sąd oparł się na niespornych twierdzeniach stron (art. 229 k.p.c. oraz art. 230 k.p.c.). Twierdzenia te, mając oparcie w znajdujących się w aktach sprawy dokumentach (art. 245 oraz art. 246 k.p.c.) nie budziły wątpliwości Sądu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest częściowo uzasadnione.

Zgodnie z art. 43d ust. 1 p.e. przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na wytwarzanie paliw ciekłych lub koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą, a także podmiot przywożący stosownie do swojej działalności przekazuje Prezesowi URE, Prezesowi Agencji Rezerw Materiałowych, ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych oraz ministrowi właściwemu do spraw energii miesięczne sprawozdanie o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu - w terminie 20 dni od dnia zakończenia miesiąca, którego dotyczy sprawozdanie.

Z treści art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e. wynika, że karze pieniężnej podlega ten, kto nie przekazuje w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d p.e. Wysokość tej kary, zgodnie z art. 56 ust. 2h pkt 4 p.e. wynosi 10 000 zł.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że powód zaskarżył tylko pkt. 3 decyzji, w którym Prezes URE wymierzył mu karę pieniężną w wysokości 10 000 zł za niezłożenie sprawozdania o rodzajach i ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc listopad 2021 r., zatem zaskarżona decyzja w pkt. 1 i 2 stała się prawomocna. Tym samym odwołujący niewątpliwie nie zachował terminu na założenie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d ust. 1 p.e. za miesiąc listopad 2021 r.

Podkreślenia również wymaga, że w niniejszej sprawie, poza sporem jest, że powód jest podmiotem przywożącym w rozumieniu art. 3 pkt 12c p.e. (był wpisany do rejestru podmiotów przywożących pod numerem (...)).

W związku z powyższym na powodzie spoczywał zatem - zgodnie z wymogiem przewidzianym w art. art. 43d ust. 1 p.e. - obowiązek złożenia do dnia 20 grudnia 2021 r. miesięcznego sprawozdania za miesiąc listopad 2021 r.

Wskazać należy, że obowiązek sprawozdawczy, określony w art. 43d ust. 1 p.e. nie służy tylko przygotowaniu kwartalnego raportu, ale także dostarcza innych kluczowych informacji, gdyż dane te stanowią podstawowe źródło bieżących informacji o funkcjonowaniu konkretnych przedsiębiorców na rynku paliw ciekłych, a także pozwalają na badanie zgodności prowadzonej działalności z uprawnieniami wynikającymi z wpisu do Rejestru Podmiotów Przywożących i niezwłoczne reagowanie w przypadku wykrycia nieprawidłowości (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2022 r., sygn. akt II NSKP 59/23, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 czerwca 2022 r. sygn. akt VII AGa 133/22) .

Odnosząc powyższe do niniejszej sprawy, wskazać należy, że niesporne jest również to, że sprawozdanie, o którym mowa w art. 43d ust. 1 p.e., złożone przez powoda za miesiąc listopad 2021 r. zostało złożone w dniu 9 czerwca 2022 r. (data wpływu do organu k. 36 akt adm.).

W tych okolicznościach, stosownie do treści art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e. pozwany wymierzył powodowi karę pieniężną w wysokości 10 000 zł. za niezłożenie w terminie sprawozdania za miesiąc listopada 2021 r.

Powód w odwołaniu wskazał m.in., że składał sprawozdania w terminie umożliwiającym dopełnianie Prezesowi URE ustawowych obowiązków, przewoził śladowe ilości wyrobów, które nie miały możliwości znaleźć później odzwierciedlenia w raporcie zbiorczym opracowywanym przez pozwanego i uiszczał od tego należne podatki. Ponadto, Spółka prowadzi działalność w branży laboratoryjnej a nie w branży paliwowej, zaś składanie sprawozdań przypadało na okres pandemii C.-19. Dokonał on wpisu do Rejestru Podmiotów Przywożących. Wskazał również, że nie został uwzględniony znikomy stopień szkodliwości czynu, którego dopuściła się Spółka.

Powód w odwołaniu zarzucił niezastosowanie instytucji odstąpienia od wymierzenia kary.

Zgodnie z art. 56 ust 6a p.e. Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek.

Na wstępie omówienia wskazanego przez powoda zarzutu odstąpienia od wymierzenia kary należy wskazać, że utrwalony zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie, jest pogląd, że na podstawie przepisów ustawy Prawo energetyczne odpowiedzialność ma charakter obiektywny, wynikający z samego faktu naruszenia określonych norm prawnych. Oznacza to, że przedsiębiorca nie może powoływać się na brak winy (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z 19 grudnia 2008 r., sygn. akt III SK 10/08, opubl. system Legalis nr 1885077). Okoliczność ta jest irrelewantna dla samego faktu wymierzenia kary, jak i odstąpienia od karania. Gdyby zamiarem ustawodawcy było uzależnienia samego wymierzenie kary lub zastosowania odstąpienia od jej wymierzenia od zawinienia, a tym samym subiektywizacja odpowiedzialności za naruszenia przepisów, wskazałby tę przesłankę w treści art. 56 ust. 3, 6 i 6a ustawy, czego jednak nie uczynił (zob. postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 13 grudnia 2016 r., sygn. akt III SK 22/16, opubl. system Legalis nr 2586425). Tym samym odpowiedzialność przedsiębiorcy istnieje w oderwaniu od winy i do jej ustalenia nie jest konieczne wykazanie zawinionego zachowania, lecz wystarcza stwierdzenie faktu zaistnienia określonego naruszenia prawa.

Sąd pokrótce wyjaśni zasady stosowania tej instytucji, a także jej cel i zakres kontroli sądowej.

Odstąpienie od wymierzenia kary stanowi wyraz tzw. uznania administracyjnego, rozumianego jako uprawnienie organu do wyboru konsekwencji prawnej. Uznanie to stanowi zatem sferą dyskrecjonalności, w ramach której organ władzy publicznej ma swobodę wyboru skutku prawnego, jaki w konkretnej sprawie będzie wiązał się z zaistnieniem danych okoliczności. Co istotne, Prezes Urzędu nie ma obowiązku skorzystania z odstąpienia od wymierzenia kary, nawet wówczas, gdy spełnione są przesłanki określone w przywołanym przepisie art. 56 ust.6a p.e. Wynika to z wykładni literalnej normy, która wskazuje, że prezes urzędu jedynie „może” odstąpić od wymierzenia kary pieniężnej. Nie jest to więc tzw. decyzja związana, do której wydania obligują obowiązujące przepisy prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2019 r., sygn. akt I NSK 95/18, opubl. system Legalis, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 09 grudnia 2021 r. sygn. akt VII AGa 1040/20, z dnia 16 stycznia 2018 r. sygn. akt VIIAGa 763/18, z dnia 07 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 974/15).

Pozostawienie oceny spełnienia przesłanek do odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej organowi regulacyjnemu, nie oznacza jednak, że ocena zasadności i legalności skorzystania z tej instytucji wyłączona jest spod kompetencji sądu (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2014 r. sygn. akt III SK 47/13, z dnia 6 lutego 2018 r. sygn. akt III SK 7/17). Należy jednak mieć tu na uwadze, że celem ustawodawcy umieszczającego decyzję w sferze uznania administracyjnego jest poszerzenie władzy organu, i w konsekwencji kontrola sądowa w tym wypadku nie może sięgać głęboko, gdyż w innym wypadku instytucja uznania administracyjnego stałaby się iluzoryczna. Jak szeroko uzasadnił to Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. akt I NSK 95/18 ( op.cit), należy tu pamiętać, że to Prezes Urzędu kształtuje politykę wymiaru kar wobec przedsiębiorców popełniających delikty administracyjne. Dlatego przepis art. 56 ust. 6a p.e. należy interpretować z uwzględnieniem zasady sprawności i rzetelności działania instytucji publicznych, a także zasad równowagi i podziału władzy. Dlatego też interwencja sądu w treść decyzji organu regulacyjnego powinna następować dopiero wtedy, gdy nosi ona znamiona dowolności tj. opiera się na arbitralnych przesłankach, zawiera zdawkowe i ogólnikowe uzasadnienie, odwołuje się do nieudowodnionych informacji itp. Dla takiej ingerencji konieczne jest zatem nie tylko wykazanie, że zachodzą przesłanki spełnione w omawianym przepisie, ale również, że organ przekroczył zasady uznania administracyjnego. Szerzej ujmując oznacza to, że Sąd rozpoznający odwołanie od decyzji organu, co prawda jest władny zmienić tę decyzję, jakkolwiek ku temu konieczne jest wykazanie, że podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek, stopień społecznej szkodliwości czynu jest znikomy, a nadto, że pozwany organ przekroczył zasady uznania administracyjnego. Należy przy tym pamiętać, że omawiana instytucja stanowi wyjątek, który powinien być stosowany jedynie wówczas, gdy nałożenie na przedsiębiorcę kary pieniężnej na jakimkolwiek poziomie kłóci się z podstawowymi funkcjami kary. Warto w tym miejscu także odnotować, że odstąpienie od wymierzenia kary nie może być mylone i nie może stanowić podstawy do miarkowania kary pieniężnej, a jedynie uprawnia Prezesa urzędu do nie nakładania jej w ogóle. Inaczej ujmując na podstawie tego przepisu nie można obniżyć kary pieniężnej (zob. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 15 października 2014 r. III SK 47/13, opubl. LEX nr 1540636).

Przechodząc do podstaw do odstąpienia od wymierzenia kary, to zgodnie z treścią art. 56 ust 6a p.e. pierwszymi, mogącymi występować alternatywnie przesłankami, jest zaprzestanie naruszania prawa lub realizacja obowiązku przez adresata kary. W stanie faktycznym w omawianej sprawie uznać należy, że w zakresie odnoszącym się do złożenia sprawozdania, o którym mowa w art. 43d ust. 1 p.e. za miesiąc listopad 2021 r., powód zrealizował swój obowiązek w dniu 9 czerwca 2022 r. tj. po ustawowym terminie do wykonania tego obowiązku (20 grudnia 2021 r.) oraz po wszczęciu przez Prezesa URE postępowania. Skoro zrealizował ustawowy obowiązek, wprawdzie po terminie, to należy wskazać, że w tym zakresie została spełniona druga z przesłanek zawartych w art. 56 ust. 6a p.e. (podobnie Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 7.03.2024 r. VII Aga 861/23)

Kolejną, konieczną przesłanką odstąpienia od wymierzenia kary jest znikomy stopień szkodliwości czynu. Przesłanka ta nawiązuje do dyrektywy wymiaru kary w koncepcji prawa karnego, dlatego też powszechnie przyjmuje się, że przy jej interpretacji konieczne jest odwołanie się do sposobu weryfikacji stopnia szkodliwości czynu wypracowanego na gruncie art. 115 k.k. Oznacza to konieczność odniesienia się do rodzaju i charakteru naruszonego dobra, rozmiaru wyrządzonej szkody, sposobu i okoliczności popełnienia czynu, wagi naruszonych obowiązków, postaci zamiaru, motywacji sprawcy oraz rodzaju naruszonych reguł ostrożności i stopnia ich naruszenia. Wszystkie te kryteria powinny zostać uwzględnione, aczkolwiek dokonywana ocena ma charakter kompleksowy, odnosi się do całokształtu okoliczności sprawy. Niemniej jednak w orzecznictwie wskazuje się, że jednym z podstawowych czynników mających istotne znaczenie dla dokonania właściwej oceny czynu sprawcy jest rodzaj i charakter naruszonego dobra chronionego prawem (zob. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 09 grudnia 2021 r. sygn. akt VII AGa 1040/20, z dnia 16 stycznia 2018 r. sygn. akt VIIAGa 763/18, z dnia 07 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 974/15).

W okolicznościach niniejsze sprawy stopień szkodliwości czynu był wyższy aniżeli znikomy.

Zauważyć trzeba, iż obowiązek przewidziany w art. 43d ust. 1 p.e. obejmuje wszystkie podmioty przywożące wpisane do rejestru podmiotów przywożących i nie przewiduje w tym zakresie żadnych ilościowych ograniczeń. Oznacza to, że również informacje dotyczące niewielkich ilości, a także ilości zerowych, przywiezionego paliwa są istotne z punktu widzenia całego rynku paliw, bo gdyby przedsiębiorcy przywożący niewielkie ilości paliwa lub wcale go nie przywożący, masowo nie przedstawiali sprawozdań, Prezes URE miałyby niepełny obraz tego rynku, co uznać należy za zagrażające jego bezpieczeństwu. Rozmiaru szkody należy w danym przypadku upatrywać nie tyle w samej ilości przywożonych paliw, lecz w chronionych wartościach, która w odnosi się przede wszystkim do zwalczania szarej strefy w zakresie paliw ciekłych i uzyskiwania na bieżąco informacji o rynku tych paliw. Co więcej, nieterminowe przekazanie sprawozdania pozbawiło Prezesa URE informacji (utrudnia ich pozyskiwanie) niezbędnych do wykonywania jego zadań ustawowych. Dostęp do informacji na temat ilości produktów paliwowych wprowadzonych na rynek przez przedsiębiorców ma istotne znaczenie, między innymi, z punktu widzenia nadzoru i kontroli rynku paliw, w tym zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, zapobiegania ewentualnym nadużyciom, czy ochrony interesu fiskalnego państwa. Przedkładane sprawozdanie stanowi podstawę do opracowania przez Prezesa URE raportu kwartalnego (art. 43d ust. 4 p.e.), jak również jest źródłem bieżących informacji o funkcjonowaniu poszczególnych przedsiębiorców na rynku paliw ciekłych, pozwala na weryfikację zgodności wykonywanej działalności z uprawnieniami wynikającymi z koncesji lub wpisu do rejestru podmiotów przywożących, umożliwiając szybką reakcję w przypadku stwierdzenia jakichkolwiek nieprawidłowości w tym zakresie, jak i służą przeprowadzeniu kontroli, o której mowa w art. 23r ust. 1 ustawy. W kontekście art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e., dobrem chronionym jest terminowość w składaniu sprawozdania, o którym mowa w art. 43d p.e., a wyrządzona szkoda jest tym większa, im większe opóźnienie w jego złożeniu.

W niniejszej sprawie opóźnienie w przekazaniu sprawozdania za miesiąc listopad 2021 r. wyniosło 171 dni. Sąd nie podziela stanowiska powoda, odnoszącego się do tego, że opóźnienie w złożeniu sprawozdania przez Spółkę nie przełożyło się na uszczerbek dla sprawozdawczości realizowanej przez Prezesa URE (k. 13v-14 akt sąd.). Prezes URE, na podstawie art. 43d ust 4 p.e. ogłasza kwartalnie w Biuletynie Urzędu Regulacji Energetyki całkowite wielkości produkcji i przywozu poszczególnych paliw ciekłych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w terminie 45 dni od dnia zakończenia kwartału.

Złożenie przez powoda sprawozdania po terminie (tj. 9 czerwca 2022 r.), spowodowało, że Prezes URE nie mógł zrealizować swojego obowiązku sprawozdawczego (Prezes URE mógł do 14 lutego 2022 r. zrealizować swój obowiązek). Zauważyć należy, iż omawiana nieterminowość utrudniła Prezesowi URE realizację tego obowiązku.

Za znikomym stopniem społecznej szkodliwości nie przemawia rodzaj naruszonych reguł ostrożności. Z konstrukcji odpowiedzialności za naruszenie przepisów prawa energetycznego jako odpowiedzialności o charakterze obiektywnym wynika, iż na przedsiębiorstwo energetyczne nie można nałożyć kary pieniężnej, jeżeli naruszenie obowiązków wynikających z prawa nie stanowi rezultatu jego zachowania (polegającego na działaniu bądź zaniechaniu), lecz jest skutkiem niezależnych od niego, a więc pozostających poza jego kontrolą okoliczności o charakterze zewnętrznym, uniemożliwiających nie tyle przypisanie takiemu przedsiębiorstwu winy (umyślnej lub nieumyślnej), co nie pozwalających na zbudowanie rozsądnego łańcucha przyczynowo - sutkowego pomiędzy zachowaniem przedsiębiorstwa energetycznego, a stwierdzeniem stanu odpowiadającego hipotezie normy sankcjonowanej karą pieniężną, określonej w art. 56 ust. 1 p.e. (zob. wyrok SN z dnia 4 listopada 2010 r., III SK 21/10, Legalis nr 414134, Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie - VII Wydział Gospodarczy z dnia 27 marca 2018 r. VII AGa 761/18 nr 1808337).

Powód powoływał się na to, że sprowadzanie śladowych ilości wyrobów nie mogło znaleźć później odzwierciedlenia w raporcie zbiorczym opracowanym przez Prezesa URE. Wskazał, że produkty powoda uznawane za paliwa ciekłe nigdy nie były kupowane jako nośniki energii zaś skala sprowadzania z zagranicy na poziomie 542 kg – takie wartości nie mogły znaleźć odzwierciedlenia w kwartalnym raporcie Prezesa URE.

W powyższej kwestii wskazać należy, że zachowanie powoda w niniejszej sprawie nie zasługuje na aprobatę i nagrodzenie w postaci odstąpienia od wymierzenia kary.

Przede wszystkim warto zwrócić uwagę na to, że powód wykonał swój ustawowy obowiązek aż po 171 dniach po wskazanym w ustawie terminie. Po drugie, dokonał tego po wszczęciu postępowania przez pozwanego. Był świadomy, że do 20 dnia kolejnego miesiąca winien jest złożyć sprawozdanie, o którym mowa w art. 43d ust. 1 p.e. (był wpisany do RPP).

Ponadto, odwołujący powoływał się na to, iż uchybienie, którego dokonał nie było działaniem celowym tylko było wynikiem trudności związanych z posiadaną kadrą pracowników w okresie pandemii C.-19. Zaznaczyć należy, że powyższe twierdzenie jest zdawkowe, a powód w żaden sposób nie uprawdopodobnił powyższego twierdzenia. Dla Sądu oczywiste jest, że czas pandemii C.-19 był trudnym okresem dla przedsiębiorców, mimo to, przedsiębiorcy winni wykonywać z należytą starannością określone w ustawie obowiązki. Niezależnie od powyższego, zważyć należy, że od podmiotów prowadzących działalność gospodarczą przy uwzględnieniu ich zawodowego charakteru, wymaga się staranności szczególnego rodzaju (art. 355 k.c.). Powoda jako profesjonalistę, obowiązują podwyższone reguły staranności i zwiększone oczekiwania co do umiejętności, wiedzy, rzetelności, zapobiegliwości, zdolności przewidywania, jak również znajomości obowiązujących przepisów prawa oraz konsekwencji wynikających z niego dla wykonywanej działalności gospodarczej. Powinien on zatem w taki sposób prowadzić działalność, aby nie naruszać przepisów prawa.

„W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że gdy chodzi o tzw. profesjonalistów, czyli, jak w przypadku powoda - przedsiębiorcy prowadzącego na własny rachunek działalność gospodarczą, spoczywa na nim obowiązek znajomości przepisów prawnych i dołożenia należytej staranności w zakresie jej prowadzenia. Powód zatem jako podmiot profesjonalny, wpisany do rejestru podmiotów przywożących powinien był podjąć odpowiednie kroki w celu zapewnienia monitorowania obowiązków wynikających z bieżących regulacji prawnych dotyczących jego działalności w przedmiotowym zakresie. W tym kontekście o zasadności zarzutów niniejszej skargi, w tym o uznaniu, że czyn Przedsiębiorcy charakteryzuje się znikomym stopniem szkodliwości nie świadczy niewielka ilość sprowadzanych przez nią smarów. Istnienie obowiązku sprawozdawczego występuje bowiem niezależnie od ilości łącznie importowanych smarów na terenie RP. Również brak negatywnych skutków złożenia sprawozdania po terminie oraz okoliczności związane z czynem w postaci zamiaru i motywacji sprawcy, ze względu na wysoko wymagany profesjonalizm działania, nie mogą świadczyć o znikomym stopniu szkodliwości społecznej czynu, a tym samym o zasadności postawionych zarzutów skargi kasacyjnej” (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2025 r. sygn. akt II NSKP 59/23).

W związku z tym Sąd uznał, że zachowanie powoda nie było sutkiem niezależnych od niego, a więc pozostających poza jego kontrolą okoliczności o charakterze zewnętrznym.

Konkludując, należy stwierdzić, że z powyższego wynika, iż jakkolwiek stopień szkodliwości czynu powoda nie może zostać oceniony jako znaczny (istotny), to jednakże z całą pewnością był wyższy aniżeli znikomy, co prowadzi do wniosku, że przepis art. 56 ust. 6a p.e. nie został przez pozwanego naruszony.

Jak już wcześniej wspomniano, Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 17 października 2024 r. (sygn. akt P 3/23) orzekł, że art. 56 ust. 2h pkt 4 w zw. z art. 56 ust. 1 pkt 12b p.e. w zakresie, w jakim uniemożliwia sądowi powszechnemu miarkowanie kary pieniężnej za złożenie po terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d ust. 1 p.e., jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 10 ust. 1 i 2 oraz art. 175 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

W powyższym zakresie zasadne było rozważenie możliwości miarkowania wymierzonej powodowi kary pieniężnej, za niezłożenie w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d ust. 1 p.e. za miesiąc listopad 2021 r.

W myśl art. 190 ust. 1 Konstytucji RP, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.

Odnosząc się wprost do zastosowanej regulacji w sytuacji, w której przepis art. 56 ust. 2h pkt 4 p.e. określa jedną możliwą do wymierzenia karę pieniężną, która może być wymierzona przedsiębiorcy dokonującego przywozu paliw ciekłych, to trudno jest uznać, żeby Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie mógłby decydować o tym, jaka kara jest adekwatna z uwagi na okoliczności popełnienia czynu. Naruszałoby to zarówno konstytucyjną zasadę podziału i równowagi władz (art. 10 ust. 1 Konstytucji RP), jak też sprawowanie wymiaru sprawiedliwości przez sądy (art. 175 ust. 1 w zw. z art. art. 10 ust. 2 Konstytucji RP).

Wskazać należy, że Sąd rozpoznaje sprawę na podstawie przepisów obowiązującego prawa i rozpoznając odwołanie od decyzji Prezesa URE, nie ma możliwości zmiany wysokości wymierzonej kary pieniężnej sprawcy deliktu administracyjnego (patrz art. 56 ust. 2h pkt 4 p.e.), gdyż kara wymierzona powodowi jest jedyną możliwą karą. Jednakże, w związku z powołanym wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, SOKiK ma możliwość miarkowania kary.

W kontekście rozważenia możliwości miarkowania nałożonej na spółkę kary pieniężnej, należy przywołać art. 56 ust 6 p.e., który stanowi, że Prezes URE ustalając wysokość kary pieniężnej, uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe.

Zdaniem Sądu w świetle regulacji zawartej art. 56 ust. 6 p.e. zasadne było zmiarkowanie kary pieniężnej nałożonej na powoda do kwoty 2 000 zł za naruszenie wskazane w pkt. 3 zaskarżonej decyzji.

Badając przesłanki możliwości miarkowania nałożonej na powoda kary, należy przede wszystkim zwrócić uwagę na szkodliwość czynu, która w ocenie Sądu nie była znikoma, jednakże nie można było uznać jej za znaczną. Okoliczność ta, bez wątpienia stanowi de facto okoliczność łagodzącą. Stan faktyczny niniejszej sprawy wskazuje na to, że przewóz paliwa ciekłego był dokonany poza głównym przedmiotem działalności (spółka prowadzi działalność laboratoryjną). Dodać należy, że żadne okoliczności sprawy nie wskazują, żeby zaniechanie powoda było spowodowane chęcią funkcjonowania w tzw. „szarej strefie” (spółka uiszczała podatki od wyrobów). Podkreślić również należy, że Spółka została wpisana do RPP, gdyby chciała działać z uchybieniem obowiązujących przepisów, nie dokonałaby takiego wpisu. Ponadto, niewielka ilość przywożonego paliwa, w porównaniu z całkowitymi wartościami ujętymi w raportach Prezesa URE, w zestawieniu z celami rozwiązania wskazuje, że zaniechanie odwołującego nie miało istotnego przełożenia na zadania realizowane przez pozwanego. Oczywiście, zasadne jest stwierdzenie, że każda ilość przywożonego paliwa ciekłego jest dla Prezesa URE istotna, jakkolwiek nie można tracić z pola widzenia, że ratio legis przepisu zakłada zwiększenie kontroli nad rynkiem paliw, zwiększenie skuteczności i efektywności nadzoru na podmiotami je przywożącymi oraz uszczelnienie systemu monitorowania i kontrolowania jakości paliw.

Należy rozróżnić również sytuację, w której przedsiębiorstwo energetyczne dokonuje przywozu znacznych ilości paliw ciekłych (np. benzyny) i nie dopełnia obowiązku określonego w art. 43d ust. 1 p.e., od sytuacji przedsiębiorcy, który nie jest przedsiębiorstwem energetycznym i wykorzystuje niewielkie ilości sprowadzanych paliw ciekłych. W tych obu przypadkach, stopień szkodliwości czynu jest różny.

Należy podkreślić, że opóźnienie w składaniu sprawozdania za miesiąc listopad 2021 r. było znaczne. Co więcej, powód wykonał swój ustawowy obowiązek po wszczęciu przez Prezesa URE postępowania. Powyższe okoliczności, nie zasługują na aprobatę Sądu i stanowią okoliczności obciążające.

Biorąc pod uwagę okoliczności łagodzące takie jak: nieznaczny stopień szkodliwości czynu, niewielkie ilości oraz okoliczności obciążające takie jak: złożenie sprawozdania za miesiąc listopad 2021 r. po wszczęciu przez Prezesa URE postępowania oraz po ustawowym terminie aż o 171 dni, wymierzenie kary pieniężnej w wysokości 10 000 zł byłoby nieadekwatne w stosunku do występujących okoliczności łagodzących w sprawie.

Dodać należy, że dotychczas powód działał zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, zaś kara wymierzona powodowi była zgodna z przepisami prawa jak również uwzględniała jego możliwości finansowe.

Ponadto, wskazać należy, że celem kary administracyjnej jest nie tylko zmuszenie do określonego zachowania, ale także prewencja ogólna i szczególna tj. zapobieżenie w przyszłości podobnym naruszeniom prawa, zarówno przez ukaranego przedsiębiorcę, jak i inne podmioty, na których ciążą takie same obowiązki.

Z powyższych względów, zdaniem Sądu zasadne było obniżenie kary pieniężnej wymierzonej powodowi do wysokości 2 000 zł. W ocenie Sądu tak określona kara uwzględnia zarówno stopień społecznej szkodliwości czynu, okoliczności jego popełnienia, stopień winy, jego dotychczasowe postępowanie i jako taka jest proporcjonalna. Jednocześnie, spełnia cele kary tj. prewencji i represji.

Z tych wszystkich względów, na podstawie art. 479 ⁵³ § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję w części tj. w zakresie pkt. 3 poprzez uwzględnienie odwołania powoda w części, w ten sposób, że wymierzoną karę w wysokości 10 000 zł obniżył do 2 000 zł. ( pkt I sentencji wyroku), zaś w pozostałym zakresie na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy oddalił odwołanie ( pkt. III sentencji wyroku).

W pkt III sentencji wyroku orzeczono o kosztach procesu mając na uwadze jego wynik. Podstawę rozstrzygnięcia stanowił art. 98, 99 i 108 § 1 k.p.c. w zw. z § 14 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804).

W pkt. III wyroku orzeczono o kosztach procesu mając na uwadze jego wynik. Podstawę rozstrzygnięcia stanowił art. 100 k.p.c. zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Zauważyć z jednej strony należy, iż odwołaniem zaskarżono jedynie punktu 3 Decyzji (powód domagał się uchylenia decyzji w zakresie w jakim wymierzono mu karę), i żądanie to nie zastało przez Sąd uwzględnione. Z drugiej natomiast strony kara została istotnie obniżona (pięciokrotnie w stosunku do pierwotnej wysokości) W związku z tym Sąd uznał, że poniesione przez strony koszty należy znieść.

/sędzia Arkadiusz Zagrobelny/