Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 września 2015r.

Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący: SSO Maria Witkowska

Protokolant: sekretarz sądowy Patrycja Żuk

po rozpoznaniu w dniu 23 września 2015r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z odwołania G. J. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Stacja Paliw (...) J. G. z siedzibą w miejscowości P.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania G. J. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Stacja Paliw (...) J. G. z siedzibą w miejscowości P. od Decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 10 kwietnia 2014r. Nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną Decyzję w ten sposób, iż w pkt 2 obniża wymierzoną G. J. prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą Stacja Paliw (...) J. G. z siedzibą w miejscowości P. karę pieniężną do kwoty 5.000 zł (pięć tysięcy złotych), co stanowi ok. (...) przychodu z działalności koncesjonowanej osiągniętego przez Przedsiębiorcę w 2013r.,

2.  zasądza od G. J. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Stacja Paliw (...) J. G. z siedzibą w miejscowości P. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego,

3.  oddala odwołanie w pozostałej części.

Sygn. akt XVII AmE 84/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 kwietnia 2014 roku Nr (...) pozwany - Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia G. J. prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą: Stacja Paliw (...) J. G. z siedzibą w miejscowości P. kary pieniężnej w związku z naruszeniem warunku 2.2.3. koncesji na obrót paliwami ciekłymi udzielonej decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 22 czerwca 2010 r. Nr (...) orzekł, że Przedsiębiorca ten naruszył warunek 2.2.3. koncesji na obrót paliwami ciekłymi udzielonej ww. decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, w ten sposób, że wprowadził do obrotu olej napędowy o jakości niezgodnej z wymogami rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych paliw ciekłych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1058).

Za powyższe działanie Prezes URE wymierzył Przedsiębiorcy karę pieniężną w wysokości 20 300 zł, co jak podał stanowi (...) przychodu z działalności koncesjonowanej osiągniętego przez niego w 2012 r.

Od niniejszej Decyzji powód – G. J. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą: Stacja Paliw (...) J. G. z siedzibą w miejscowości P. złożył odwołanie. Zaskarżając Decyzję w całości powód zarzucił jej:

1.  naruszenie przepisów postępowania poprzez niedokładne wyjaśnienie istniejącego stanu faktycznego skutkującego błędnymi ustaleniami faktycznymi dotyczącymi stopnia szkodliwości społecznej czynu i sytuacji finansowej Przedsiębiorcy;

2.  naruszenie art. 56 ust. 6 ustawy Prawo energetyczne poprzez pominięcie przy wymiarze kary dyrektywy w postaci sytuacji finansowej adresata kary;

3.  naruszenie art. 56 ust. 6a ustawy Prawo energetyczne polegające na jego niezastosowaniu w sytuacji, gdy z całokształtu okoliczności sprawy wynika, że stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot dobrowolnie zaprzestał naruszania warunków koncesji.

Na tej podstawie powód wniósł o zmianę zaskarżonej Decyzji i odstąpienie od orzeczenia kary pieniężnej, alternatywnie o zmniejszenie wysokości kary, a także o wstrzymanie wykonania Decyzji. Natomiast w uzasadnieniu odwołania powód wskazał, że Decyzja jest wadliwa, dlatego powinna zostać uchylona. Jednocześnie powód podając argumenty przemawiające za wzruszeniem Decyzji skupił się na kwestiach dotyczących nałożonej na niego kary pieniężnej.

Powód podniósł, że ocena całokształtu materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że stopień społecznej szkodliwości czynu nie był wysoki. Nie nastąpiły żadne negatywne skutki przedmiotowego zdarzenia, okres przez jaki paliwo nie spełniało określonych w koncesji warunków był bardzo krótki, a stan niezgodności paliwa z warunkami koncesji został niemal natychmiast usunięty. Po kontroli z dnia 07 listopada 2013 r. bezzwłocznie zmienił dostawcę i zaprzestał naruszania prawa, czego dowodem są wyniki kontroli z dnia 18 lutego 2014 r., która wykazała posiadanie paliwa dobrej jakości. Przedmiotowe zdarzenie stanowi też jednorazowy incydent, dlatego pozwany powinien według powoda wziąć pod uwagę, że Przedsiębiorca nie był dotychczas karany. Powód dodał również, iż uwzględnienia wymaga, że nie utrudniał kontroli i negował jej wyników. Ponadto, jak podał powód, nie stać go na uiszczenie orzeczonej kary bez uszczerbku dla utrzymania siebie i rodziny. Zauważył, iż zgodnie z załączonym do pisma z dnia 12 lutego 2014 r. zeznaniem o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym 2012, pomimo osiągnięcia w tym roku przychodu w wysokości (...) zł to osiągnięty dochód wynosi jedynie (...) zł. Powód zaznaczył dodatkowo, że ma na utrzymaniu żonę i dwoje małoletnich dzieci. Natomiast jego jedyny majątek stanowią dwa samochody osobowe marki: A. (...) z 1998 r. i V. (...) z 1996 r. oraz 2 ha ziemi, a Stacja Paliw (...) jest jedynym źródłem dochodów. Wobec powyższego powód stwierdził, że nałożona kara jaka jest zbyt wysoka, gdyż na zarobienie kwoty 20 300 zł musiałby pracować ponad rok czasu. Powód zwrócił też uwagę, iż w ramach prowadzonej działalności gospodarczej musiał zwiększyć kwotę zaciągniętego kredytu z 25 000 zł do 100 000 zł. Jako dowody wskazał przy tym umowę o kredyt w rachunku bieżącym nr (...) z dnia 24.08.2012 r. oraz umowę o kredyt w rachunku bieżącym nr (...) z dnia 27.03.2014 r.

Podczas rozprawy w dniu 18 marca 2015 r. powód złożył decyzję Dyrektora Izby Celnej w W. z dnia 09 marca 2015 r.; postanowienie o umorzeniu dochodzenia wydane przez Prokuratora Prokuratury Rejonowej w G. dnia 15 września 2014r. w sprawie 1 Ds. 58/14, a także postanowienie w przedmiocie dowodów rzeczowych po umorzeniu przedmiotowego dochodzenia; pismo z (...) Instytutu (...) z dnia 02 czerwca 2014 r. oraz opinię tego Instytutu wydaną na mocy postanowienia o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego w sprawie 1 Ds. 58/14 wprowadzenia do obrotu paliwa niespełniającego wymogów jakościowych (k. 59- 77 akt sąd.), wywodząc, iż świadczą one, że kontrola była źle przeprowadzona. Na tej podstawie powód, wskazując, że nie był w posiadaniu tych dokumentów przed złożeniem odwołania, wniósł o umorzenie postępowania.

Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Powód – G. J. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą: Stacja Paliw (...) J. G. z siedzibą w miejscowości P. w zakresie obrotu paliwami ciekłymi na podstawie koncesji udzielonej decyzją Prezesa URE z dnia 22 czerwca 2010 r. znak: (...) na okres od dnia 23 czerwca 2010 r. do 23 czerwca 2020 r. (k. 38- 43 akt adm.).

W dniu 23 października 2013 r. Przedsiębiorca nabył 4 008 l oleju napędowego od (...) Sp. z o.o. w S. , co udokumentowano fakturą nr (...) (k. 9v akt adm.).

W toku kontroli (protokół z kontroli nr 444010 - (...) (...)- (...) k. 3 akt adm.) przeprowadzonej w dniu 07 listopada 2013r. przez funkcjonariuszy Urzędu Celnego w R. na należącej do Przedsiębiorcy stacji paliw zlokalizowanej w P. nr (...) pobrano za pomocą odmierzacza paliw próbkę oleju napędowego ze zbiornika o pojemności 12 000 l (protokół pobrania próbki nr (...) k. 1, 3v akt adm.), którą przekazano do Laboratorium (...) w K. w celu zbadania jakości paliwa i jej zgodności z przepisami prawa (k. 1 akt adm.).

W wyniku przeprowadzonych badań próbki oleju napędowego zawierającej około 900 ml przedmiotowego paliwa stwierdzono niezgodność oleju napędowego z wymaganiami określonymi w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 09 grudnia 2008 roku w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz.U. Nr 221 poz. 1441 ze zm.) ze względu na zawartość siarki, która wyniosła 33,6 mg/kg (sprawozdanie z badań z k. 2 akt adm.).

Wobec powyższego Prezes URE wszczął z urzędu postępowanie w sprawie wymierzenia Przedsiębiorcy kary pieniężnej, o czym zawiadomił go pismem z dnia 24 stycznia 2014r. (k. 6 akt adm.), zwracając się jednocześnie o złożenie wyjaśnień w tej sprawie oraz przedstawienie dokumentów i wyjaśnień dotyczących jego sytuacji finansowej, przychodów i dochodów uzyskanych z działalności gospodarczej ogółem w 2012 r., a także przychodów i dochodów wynikających z działalności koncesjonowanej w zakresie paliw ciekłych osiągniętych w 2012 r.

W odpowiedzi na powyższe zawiadomienie Przedsiębiorca nadesłał pismo z dnia 12 lutego 2014 r. (k. 8- 15 akt adm.), jak również zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym 2012 wraz z załącznikami oraz obliczenia do deklaracji na podatek dochodowy i rozliczenie za rok 2012 (k. 22- 29 akt adm.).

12 lutego 2014 r. na stacji paliw Przedsiębiorcy zlokalizowanej w P. nr (...) odbyła się kolejna kontrola przeprowadzona przez Inspekcję Handlową, w trakcie której pobrano olej napędowy do badań (protokół kontroli nr akt kontroli (...) k. 12- 13 akt sąd.), który po zbadaniu przez Zakład (...) został oceniony jako spełniający wymagania jakościowe rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 09 grudnia 2008 roku w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 1058) (sprawozdanie z badań k. 14- 15 akt sąd.).

Pismem z dnia 27 marca 2014 r. (k. 32 akt adm.) Prezes URE zawiadomił Przedsiębiorcę o zakończeniu zbierania materiału dowodowego w niniejszej sprawie oraz o możliwości zapoznania się ze zgromadzonym materiałem, a także o możliwości składania uwag w siedzibie Urzędu w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego pisma.

Postanowieniem z dnia 15 września 2014 r. Prokurator Prokuratury Rejonowej w G. umorzył dochodzenie w sprawie wprowadzenia do obrotu w dniu 07 listopada 2013 r. na stacji paliw prowadzonej przez G. J. w P. paliwa w postaci oleju napędowego niespełniającego wymogów jakościowych, tj. o czyn z art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz.U. nr 169 poz. 1200 ze zm.) wobec braku danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia czynu (k. 63- 65 akt sąd.). Prokurator opierał się przy tym na opinii (...) Instytutu (...) w W., który mimo oznaczenia zawartości siarki w próbce G. J. na poziomie 34,3 mg/kg stwierdził, że zabezpieczone ilości paliwa nie pozwalają na oznaczenie wszystkich parametrów paliwa, gdyż potrzebna do tego ilość paliwa wynosi 5 l (k. 66- 74 akt sąd.). Prokurator uznał także, że wskazywane przez biegłych wielorakie możliwe przyczyny zanieczyszczenia paliwa, mające wpływ na jego jakość, nie pozwalają na przyjęcie poglądu, iż właściciel stacji miał świadomość co do zanieczyszczenia sprzedawanego paliwa, a także, iż swoim zachowaniem naruszył zasady ostrożności.

Decyzją z dnia 09 marca 2015r. nr (...) Dyrektor Izby Celnej w W. uchylił w całości decyzję organu podatkowego pierwszej instancji – Naczelnika Urzędu Celnego w R. nr (...) z dnia 18 września 2014 r. określającą zobowiązanie podatkowe w podatku akcyzowym za okres rozliczeniowy listopad 2013 r. w kwocie 1.275,00 zł (k. 59- 62 akt sąd.), gdyż jego podstawą było ustalenie, że podatnik G. J. nie przedstawił dokumentów potwierdzających zakup oleju napędowego o zawartości siarki 33,6 mg/kg, podczas gdy skoro niezbędna ilość do przeprowadzenia pełnej analizy oleju napędowego wynosi 5 l, według Dyrektora Izby Celnej, należało ustalić, czy uchybienia funkcjonariuszy celnych przy pobieraniu próbek paliwa mogły mieć wpływ na wynik badania przeprowadzonego przez Laboratorium (...) w K.. Organ uznał, iż pozwoli to na stwierdzenie, czy w dniu kontroli podatnik posiadał olej napędowy zakupiony od (...) Sp. z o.o.

Przychód powoda z działalności gospodarczej stanowiącej działalność koncesjonowaną wyniósł w 2013 r. (...) zł, natomiast dochód z tej działalności za dany rok (...) zł (k. 108- 113 akt adm.).

Powyższy stan faktyczny został ustalony przez Sąd w oparciu o zgromadzone dowody w postaci w. wym. dokumentów, których autentyczności ani treści strony nie kwestionowały, zaś Sąd także nie miał wątpliwości co do ich wartości dowodowej, stąd były one przydatne dla ustalenia stanu faktycznego

W tym stanie faktycznym Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

W ocenie Sądu zaskarżona Decyzja jest prawidłowa i słuszna co do stwierdzenia naruszenia przez powoda warunku koncesji.

Przede wszystkim należy zauważyć, że stosownie do treści art. 56 ust. 1 pkt 12 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne (Dz.U. z 2012 roku, poz. 1059 j.t. ze zm.) karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji.

Należy przy tym zaznaczyć, że naruszenie jednego z warunków koncesji jest wystarczającą przesłanką do zastosowania przepisu art. 56 ust. 1 pkt 12 ustawy - Prawo energetyczne i wymierzenia na tej podstawie, w oparciu o art. 56 ust. 2 powołanej ustawy, kary pieniężnej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

Zdaniem Sądu, brzmienie przytoczonego wyżej przepisu przesądza o obligatoryjnym charakterze kary za naruszenie określonych w koncesji warunków wykonywania działalności gospodarczej, przewidując bezwzględny obowiązek ukarania danego przedsiębiorcy, w razie stwierdzenia okoliczności podlegających karze. Przepis art. 56 ust. 1 pkt 12 ustawy - Prawo energetyczne stanowi więc samodzielną podstawę do wymierzenia kary przedsiębiorcy za niedochowanie obowiązków udzielonej koncesji i nie wymaga wykazania zawinionego działania lub zaniechania przedsiębiorcy.

W tym miejscu należy podnieść, że powód akceptując warunki udzielonej mu koncesji zaakceptował warunek 2.2.3, zgodnie z którym nie wolno mu było czynić przedmiotem obrotu paliw ciekłych, których parametry jakościowe są niezgodne z parametrami określonymi obowiązującymi przepisami i wynikającymi z zawartych umów.

Tymczasem, jak wynika z materiału dowodowego, badanie próbki oleju napędowego pobranego na stacji paliw powoda w miejscowości P. nr (...) w toku kontroli przeprowadzonej przez Urząd Celny w dniu 07 listopada 2013 r., wykazało niezgodność jakości tego paliwa z wymaganiami określonymi w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 09 grudnia 2008r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych.

Z załącznika nr 2 do powołanego rozporządzenia wynika, iż zawartość siarki oleju napędowego każdego typu, stosowanego w pojazdach, ciągnikach rolniczych, a także maszynach nieporuszających się po drogach, wyposażonych w silniki z zapłonem samoczynnym, powinna wynosić maksymalnie 10 mg/kg. Natomiast badanie wykonywane przez laboratorium celne wykazało zawartość siarki na poziomie 33,6 mg/kg, a zatem wykazano zawyżoną zawartość siarki oleju napędowego pobranego na stacji paliw powoda.

Podkreślenia wymaga, że wprawdzie w odwołaniu powód nie kwestionował wyników kontroli, ale w toku postępowania podniósł, iż kontrola była źle przeprowadzona, gdyż doszło do nieprawidłowego pobrania próbek paliwa. Powód swoje zarzuty oparł na treści dokumentów, w których posiadanie wszedł po złożeniu odwołania, tj. na Decyzji Dyrektora Izby Celnej w W. z dnia 09 marca 2015r. nr (...) oraz postanowieniu Prokuratora Prokuratury Rejonowej w G. z dnia 15 września 2014 r. o umorzeniu dochodzenia, a w szczególności opinii (...) Instytutu (...) w W. sporządzonej na zlecenie Prokuratury w umorzonej sprawie, która to opinia zaważyła na ww. rozstrzygnięciach. Pomimo bowiem oznaczenia przez biegłych Instytutu parametru zawartości siarki w zaplombowanej próbce na poziomie 34,3 mg/kg, wzięto pod uwagę konkluzję biegłych, że zabezpieczone do badań ilości paliwa – ok. 0,8 l nie pozwalają na oznaczenie wszystkich parametrów paliwa, gdyż potrzebna do tego ilość paliwa wynosi 5 l.

Rozważając więc zarzut powoda dotyczący zbyt małej ilości oleju napędowego pobranego do badań, którego rozpatrzenie nie spowodowało zwłoki w rozpoznaniu sprawy, należało uwzględnić regulacje rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 01 września 2009 r. w sprawie sposobu pobierania próbek paliw ciekłych i biopaliw ciekłych (Dz. U. Nr 147, poz. 1189 ze zm.), w świetle których w ocenie Sądu pobranie próbek zostało przeprowadzone w sposób prawidłowy.

Zgodnie z pkt 1.4.3. ppkt 1) załącznika do przedmiotowego rozporządzenia pojemniki przeznaczone na próbki powinny co do zasady mieć pojemność 5 litrów, z zastrzeżeniem pkt 1.4.4. i 1.4.8., oraz być wyposażone w uszczelki dławikowe lub mieć szczelne połączenia, zdolne do wytrzymania wewnętrznych ciśnień, powstających podczas normalnej ich eksploatacji, ppkt 2) mieć zamocowanie, umożliwiające ich zaplombowanie. Wyjątkiem jeśli chodzi o pojemność pojemnika na próbki są zatem pojemniki przeznaczone na próbki do badania prężności par, które w myśl pkt 1.4.4. powinny mieć pojemność 1 litra. Przy czym pojemnik powinien być wypełniony próbką w 70-80 procentach. Natomiast stosownie do regulacji z pkt 1.4.8. pojemniki przeznaczone na próbki do badania zawartości zanieczyszczeń w olejach napędowych, zanieczyszczeń stałych w biopaliwach ciekłych stanowiących mieszankę oleju napędowego i biokomponentów oraz zanieczyszczeń stałych w estrze stanowiącym samoistne paliwo powinny być wykonane ze szkła oraz mieć pojemność 1 litra. Pojemnik wypełnia się próbką do 80-85 procent objętości.

Z powyższego wynika, iż dopuszczalne jest w ww. przypadkach określonych w pkt 1.4.4. i 1.4.8. stosowanie litrowych pojemników na próbki, kiedy dokonywane jest badanie ograniczone do konkretnych parametrów, składników. Takie ograniczone badanie przeprowadziło laboratorium celne w niniejszej sprawie, albowiem nie oznaczało wszystkich parametrów oleju napędowego, a jedynie część z nich, w tym zawartość siarki. Z kolei ilość pobranego do badań oleju napędowego wyniosła około 900 ml, tak więc biorąc pod uwagę przepisowe wypełnienie pojemników, przyjąć trzeba, iż była to ilość wystarczająca dla zbadania zanieczyszczeń oleju napędowego, dla którego wypełnienie pojemnika musi oscylować w granicach 800 – 850 ml. Istotnym jest w tym kontekście, że Laboratorium (...) w K., które przeprowadzało podważane przez powoda badanie nie zakwestionowało ilości oleju napędowego, przeprowadzając diagnozę na próbce w ilości 900 ml. Wynik badania wyszedł pewny i jednoznaczny, tak więc ilość oleju napędowego w próbce pozwoliła na oznaczenie zawartości siarki w oleju. Jednocześnie zwrócenia uwagi wymaga, iż w przypadku pojemników przeznaczonych na próbki o pojemności 5 l, zgodnie z pkt 2.9. załącznika do rozporządzenia należy napełnić maksymalnie 4 litrami paliwa z zastrzeżeniem pkt 1.4.4. i 1.4.8., a po napełnieniu paliwem natychmiast zamknąć, stosując zamknięcie zapewniające niezmienność parametrów jakościowych próbki. Oznacza to, że nie podano minimalnej ilości oleju koniecznego do pełnej analizy paliwa. Zdaniem Sądu nie można więc stwierdzić, że próbka oleju napędowego pobrana przez funkcjonariuszy Urzędu Celnego na stacji paliw powoda w P. nr (...), została pobrana sprzecznie z przepisami rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 01 września 2009 r. w sprawie sposobu pobierania próbek paliw ciekłych i biopaliw ciekłych.

Przyjmując zatem, że wyniki analizy próbek paliwa były miarodajne, Sąd stwierdził, iż doszło do naruszenia warunku 2.2.3 koncesji, jaką otrzymał powód na obrót paliwami ciekłymi.

Na marginesie podnieść trzeba, że na powyższe ustalenia dotyczące zaistnienia deliktu administracyjnego nie mogły mieć wpływu decyzje, jakie zapadły w postępowaniu karnym oraz postępowaniu prowadzonym przez organy celne w stosunku do G. J.. Inne są bowiem przesłanki odpowiedzialności i cele tych niekonkurencyjnych postępowań. Postępowanie karne było prowadzone pod kątem popełnienia czynu z art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw i niezbędnym jego aspektem było ustalenie winy po stronie sprawcy czynu. Poza tym na mocy art. 11 kpc Sąd byłby związany wyłącznie ustaleniami co do popełnienia przestępstwa zawartymi w prawomocnym wyroku skazującym, a nie postanowieniu o umorzeniu dochodzenia. Z kolei Dyrektor Izby Celnej w W. w przedłożonej przez powoda decyzji orzekał w kwestii zobowiązania podatkowego w podatku akcyzowym ciążącym na G. J., ponieważ zadaniem Izby Celnej jest badanie czy doszło do uniknięcia zapłaty należności publicznoprawnych poprzez zadeklarowanie sprzedaży innego paliwa niż wprowadzane do obrotu w związku z czym konieczne jest zwłaszcza ustalenie rodzaju sprzedawanego paliwa.

Z tych powodów oceny ww. organów nie rzutują na niniejsze postępowanie, w którym weryfikuje się wystąpienie obiektywnych okoliczności związanych z wypełnianiem przez przedsiębiorców obowiązków wynikających z ustawy.

Skoro więc doszło do naruszenia warunku 2.2.3 koncesji, jaką otrzymał powód na obrót paliwami ciekłymi, wobec tego uzasadnionym stało się nałożenie na powoda kary pieniężnej na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12 ustawy – Prawo energetyczne. Sama bowiem odpowiedzialność za naruszenie warunków koncesji na zasadzie art. 56 ust. 1 pkt 12 Prawa energetycznego jest, jak wcześniej wspomniano, odpowiedzialnością obiektywną. Nie jest konieczne wykazanie umyślnej albo nieumyślnej winy ukaranego podmiotu. Jednakże nie oznacza to, że nie istnieje możliwość ograniczenia lub wyłączenia przedmiotowej odpowiedzialności (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 01 czerwca 2010r. sygn. III SK 5/10, LEX nr 622205). Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 05 lutego 2015r. o sygn. III SK 36/14, o ile do zastosowania klasycznych sankcji administracyjnych wystarczające jest stwierdzenie obiektywnego stanu niezgodności zachowania adresata z treścią normy, o tyle w przypadku nakładania przez organ kary pieniężnej, wymierzania jej wysokości oraz oceny możliwości odstąpienia od jej wymierzenia, istotną rolę odgrywają czynniki o charakterze subiektywnym, odtwarzane w oparciu o analizę całokształtu zachowania karanego przedsiębiorcy, jego motywacji, kontekstu zarzucanego mu naruszenia, czy chociażby wpływu przedsiębiorstwa na uchybienie obowiązujących norm. Jak podał Sąd Najwyższy, ukształtowała się zatem linia orzecznicza, zgodnie z którą przyjęto, że przedsiębiorstwo energetyczne może uniknąć kary, gdy wykaże, że obiektywne okoliczności danej sprawy uniemożliwiają mu przypisanie odpowiedzialności za naruszenia przepisów ustawy z uwagi na podjęte przez to przedsiębiorstwo działania o charakterze ostrożnościowo- prewencyjnym.

W niniejszej sprawie nie można natomiast przyjąć, aby G. J. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą: Stacja Paliw (...) J. G. z siedzibą w miejscowości P. powziął stosowne działania o takim charakterze. Powód nie zrobił wszystkiego co było możliwe, aby nie naruszyć warunku 2.2.3., nie podjął bowiem wszystkich możliwych działań pozwalających na zapobieżenie wprowadzeniu do obrotu paliwa złej jakości. Z materiału dowodowego nie wynika, aby Przedsiębiorca zorganizował obrót w taki sposób, aby wykluczyć sprzedaż paliwa niespełniającego norm.

Naruszenie powoda należało zatem przeanalizować przez pryzmat art. 56 ust. 6 ustawy Prawo energetyczne, uwzględniając stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe.

Jeśli chodzi o kwestię zawinienia powoda stwierdzić trzeba, że powód nie wykazał się należytą starannością wymaganą od profesjonalnie działającego na rynku podmiotu. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej ocenia się zgodnie z art. 355 § 2 kc przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności. Natomiast wyjątkowy charakter działalności koncesjonowanej przemawia za ustaleniem ponadprzeciętnego poziomu staranności, jaką powinien się wykazać koncesjonariusz. G. J. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą: Stacja Paliw (...) J. G. z siedzibą w miejscowości P. niewątpliwie takiej staranności nie wykazał. Jak wynika ze zgromadzonego materiału, postępowanie powoda ograniczające się do zakupów paliwa u jednego renomowanego dostawcy, od którego otrzymywał dokumenty potwierdzające według niego zgodność dostarczanego paliwa z obowiązującymi normami, nie zabezpieczyły przed wprowadzeniem do obrotu paliwa złej jakości. Poleganie bowiem wyłącznie na certyfikatach paliwa i to wystawionych dla paliwa sprzedawcy czy producenta nie jest wystarczające w kontekście zapobiegnięcia przed sprzedażą paliwa nietrzymającego norm. Zachowanie powoda zakwalifikować zatem trzeba jako zawinione zaniechanie.

Przy oznaczaniu stopnia szkodliwości czynu Sąd miał na uwadze, iż wprowadzenie do obrotu oleju napędowego o zawyżonej zawartości siarki ma szczególnie negatywne konsekwencje zarówno dla konsumentów, jak i środowiska naturalnego. Zawyżone wartości siarki w paliwie powodują szybsze zużycie silnika, układu wydechowego oraz negatywnie wpływają na środowisko naturalne. Skutkiem niedotrzymania wymagań jakościowych w zakresie zawartości siarki w paliwie jest niewłaściwa praca silników, wzrost zużycia paliwa, pogorszenie stanu technicznego silnika, a w skrajnych przypadkach awarie. Naraża to użytkowników pojazdów na ponoszenie kosztów napraw i remontów silników, ponoszenie kosztów zwiększonego zużycia paliwa i dyskomfortu jazdy. Z kolei na środowisko oddziałuje emisja siarki, jak i zwiększona ilość produktów spalania. Nie można zatem zgodzić się z powodem, iż nie doszło do żadnych negatywnych skutków wywołanych naruszeniem. Natomiast zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. nr 169, poz. 1200 ze zm.) paliwa transportowane, magazynowane, wprowadzane do obrotu oraz gromadzone w stacjach zakładowych powinny spełniać wymagania jakościowe określone dla danego paliwa, ze względu na ochronę środowiska, wpływ na zdrowie ludzi oraz prawidłową pracę silników zamontowanych w pojazdach, ciągnikach rolniczych, a także maszynach nieporuszających się po drogach. Sąd uwzględnił zatem, iż szkodliwe przekroczenie dopuszczalnej zawartości siarki w paliwie było duże, gdyż wartość tego parametru została przekroczona o 197%. Odnośnie podnoszonego przez powoda krótkiego okresu, w jakim paliwo nie spełniało norm, wpływającego jego zdaniem na stopień szkodliwości czynu, zauważyć trzeba, iż znaczenie miałaby w tym względzie w szczególności ilość sprzedanego paliwa złej jakości. Trudno wszakże stwierdzić, ile paliwa nietrzymającego norm zostało sprzedane, ponieważ jak wynika z protokołu kontroli w dniu 23 października 2013 r. podmiot dokonał przyjęcia oleju napędowego w ilości aż 4 008 l na podstawie dokumentu faktury nr (...) od (...) Sp. z o.o. w S., ale tylko w jednej komorze zbiornika podziemnego stacji o pojemności 12 000 l znajdował się olej napędowy w ilości 700 l. Nadto podawana przez Przedsiębiorcę natychmiastowa pokontrolna zmiana dostawcy paliwa jest działaniem post factum.

Nie można zatem zastosować w stosunku do powoda odstąpienia od wymierzenia kary, o którym mowa w art. 56 ust. 6a ustawy Prawo energetyczne, gdyż stosownie do treści tego przepisu jest to możliwe, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Nie doszło zatem wbrew twierdzeniom powoda do naruszenia przez Prezesa URE powołanego przepisu.

Zgodnie z art. 56 ust 6 ustawy Prawo energetyczne ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes URE uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe.

Przy określeniu wymiaru kary nie uszło uwadze Prezesa URE, że Przedsiębiorca nie był dotychczas karany za naruszenie warunków koncesji.

Istotnym jest jednak, że przy szacowaniu możliwości finansowych powoda, Prezes URE posłużył się błędnymi danymi, gdyż jako dane wyjściowe przyjął przychody i dochody powoda za 2012r. Prezes URE wskazał, iż przychód powoda wynosi (...) zł, a dochód (...) zł, jednakże jak wynika z treści zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym 2012 (k. 10 v akt adm.) są to dane za 2012 r. Tymczasem w myśl art. 56 ust. 3 ustawy Prawo energetyczne wysokość kary pieniężnej nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, a jeżeli kara pieniężna związana jest z działalnością prowadzoną na podstawie koncesji, wysokość kary nie może przekroczyć 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym. Przy czym chodzi tu o rok bezpośrednio poprzedzający rok, w którym wydana została decyzja o wymierzeniu kary pieniężnej. Skoro więc Prezes URE wydał zaskarżoną Decyzję w 2014 r. powinien obrać jako podstawę wymiaru kary przychód powoda uzyskany w 2013 r., a oparł się na danych z 2012 r. Błąd ten wymagał skorygowania przez Sąd.

Sąd ustalił zatem na podstawie zeznania Przedsiębiorcy PIT- 36 o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym 2013, iż powód osiągnął przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej ogółem (...) zł, a dochód w wysokości (...) zł (k. 108- 113 akt sąd.). Jest to jednocześnie przychód i dochód powoda z działalności koncesjonowanej, gdyż jak podawał Przedsiębiorca stacja paliw jest jedynym źródłem jego dochodów.

Sąd mając na względzie, że bazę dla miarkowania kary pieniężnej stanowi przychód, uznał jednak, iż dochód Przedsiębiorcy na poziomie (...) zł nie pozwala na wymierzenie kary w wysokości 20 300 zł, jak w zaskarżonej Decyzji. Zdaniem Sądu dochód jest jednym z głównych wskaźników obrazujących możliwości finansowe Przedsiębiorcy, a ten jest niski. Należy więc uznać, że kara wymierzona Decyzją jest nieadekwatna w stosunku do możliwości finansowych Przedsiębiorcy, gdyż pochłonęłaby wszystkie środki uzyskane w ciągu roku po odliczeniu kosztów uzyskania przychodów. Kara ta jest nieprzystająca także z tego powodu, iż Przedsiębiorca, którego wyłącznym źródłem dochodów jest stacja paliw w P. ma na utrzymaniu rodzinę, a bieżąca działalność Przedsiębiorcy jest finansowana również z kredytu w rachunku bieżącym (k. 17- 29 akt sąd.).

Zdaniem Sądu dopiero kara w kwocie 5 000 zł, stanowiąca ok. (...) przychodu Przedsiębiorcy osiągniętego w 2013 r. będzie karą adekwatną do stopnia naruszenia i możliwą do uiszczenia przez powodowego Przedsiębiorcę ze względu na jego sytuację finansową.

Kara ta mieści się w granicach określonych w art. 56 ust. 3 ustawy Prawo energetyczne i spełni funkcję prewencyjną, zapobiegającą naruszeniom przez powoda warunków koncesji w przyszłości.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, uznając rozstrzygnięcie zawarte w pkt 1 Decyzji za prawidłowe i trafne, zmienił zaskarżoną Decyzję wyłącznie w pkt 2, obniżając wymierzoną karę pieniężną na podstawie art. 479 ⁵³ § 2 k.p.c. do kwoty 5 000 zł, podając równocześnie, że stanowi ona ok. (...) przychodu Przedsiębiorcy osiągniętego w 2013r., a oddalił wniesione przez powoda odwołanie w pozostałej części na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął w oparciu o art. 100 k.p.c., rozdzielając je stosunkowo.

SSO Maria Witkowska