Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 maja 2025 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów

w składzie:

Przewodniczący:	sędzia SO Anna Gałas
Protokolant:	st. sekr. sądowy Joanna Nande

po rozpoznaniu w dniu 30 maja 2025 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania R. F. (1)

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 4 maja 2021 r. Nr (...). (...) (...)

I.  zmienia decyzję Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 4 maja 2021 r. Nr (...). (...) (...) w punkcie 2) w ten sposób, że kary pieniężne określone kolejno w podpunktach:

- 2a) i 2b) wymierza w wysokości po 3.000 zł (trzy tysiące złotych),

- 2c) i 2d) wymierza w wysokości po 2.000 zł (dwa tysiące złotych),

- 2e) wymierza w wysokości 1.000 zł (jeden tysiąc złotych)

co daje karę pieniężną w łącznej wysokości 11.000 zł (jedenaście tysięcy złotych);

II.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie;

III.  znosi wzajemnie koszty postępowania między stronami.

Anna Gałas

Sygn. akt XVII AmE 85/22

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 30 maja 2025 r. w całości

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki decyzją z dnia 4 maja 2021 r., znak: (...). (...) (...), na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12b w związku z art. 56 ust. 2, ust. 3, ust. 6 i 6a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2021 r. poz. 716, dalej: Pr.en.) oraz w związku z art. 104 oraz 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r. poz. 735, dalej: k.p.a.) i art. 30 ust. 1 Pr.en., oraz art. 75 ust. 2 ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz.U. z 2019 r., poz.1495), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorcy: R. F. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą - R. E. (...) (...) z siedzibą w C. o nr identyfikacji podatkowej: (...) w związku z nieprzekazaniem w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d Pr.en., za miesiące od marca do lipca 2018 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki orzekł, że:

1)  że Przedsiębiorca nie zachował terminu na złożenie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu (dalej „sprawozdanie") za miesiące od marca do lipca 2018 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki,

2)  za działanie opisane w pkt 1 wymierzam Przedsiębiorcy karę pieniężną w łącznej wysokości 50.000 zł, w tym:

a.  10.000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc marzec 2018 r.,

b.  10.000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc kwiecień 2018 r.,

c.  10.000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc maj 2018 r.,

d.  10.000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc czerwiec 2018 r.,

e.  10.000,00 zł za niezłożenie w terminie sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiąc lipiec 2018 r.

(decyzja Prezesa URE z dnia 4 maja 2021 r. k. 6-11v akt sąd.)

Od powyższej decyzji odwołanie złożył przedsiębiorca R. F. (1) (dalej też: powód, skarżący, przedsiębiorca) zaskarżając ją w całości, wnosząc o umorzenie postępowania ewentualnie zmianę decyzji poprzez zmniejszenie wysokości kary pieniężnej do kwoty 10.000,00 zł oraz zasądzenie od Prezesa URE na rzecz skarżącego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Odwołujący zarzucił zaskarżonej decyzji naruszenie:

1.  art. 56 ust. 6a Pr.en., poprzez jego niezastosowanie będące skutkiem niewłaściwej oceny przesłanek odstąpienia od nałożenia karty pieniężnej, w szczególności w kontekście obowiązków ciążących na Prezesie URE;

2.  art. 8 § 1 i art. 9 k.p.a. w zw. z art. 12 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców poprzez nałożenie kary pieniężnej:

a.  pomimo obowiązku Prezesa URE wykreślenia skarżącego z rejestru podmiotów przywożących w sytuacji braku przywozu paliw ciekłych przez okres 6 miesięcy, który to obowiązek został zaniechany

b.  w sytuacji gdy Prezes URE świadomy nieskładania przez skarżącego miesięcznych sprawozdań nie wezwał go do zaprzestania naruszeń, również wszczynając postępowanie w przedmiocie wykreślenia z rejestru podmiotów przywożących, a także nie poinformował, że do czasu wydania decyzji w przedmiocie wykreślenia z rejestru podmiotów przywożących Skarżący zobowiązany jest do składania sprawozdań,

c.  w sytuacji dopuszczenia przez Prezes URE do naruszania przez skarżącego obowiązków sprawozdawczych oraz posiadania przez Prezesa URE instrumentów przymuszenia do składania miesięcznych sprawozdań,

d.  pomimo jednoczesnego naruszenia obowiązku ciążącego na Prezesie URE tj. rzetelnego składania kwartalnych informacji o wielkości produkcji i przywozu poszczególnych paliw ciekłych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, czym organ naruszył zasadę prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do władzy publicznej;

3.  art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zw. z art. 12 ustawy Prawo przedsiębiorców poprzez naruszenie zasady proporcjonalnej reakcji państwa na naruszenie obowiązku wynikającego z przepisu prawa oraz zasady sprawiedliwości społecznej, zasady zaufania obywateli do państwa i prawa, racjonalności działań ustawodawcy, ponieważ ukaranie Skarżącego wielokrotnie za to samo naruszenie jest wyrazem nadmiernej represji państwa.

(odwołanie powoda z dnia 24 maja 2021 r. k. 13-20 akt sąd.)

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wniósł o:

1.  oddalenie odwołania,

2.  na wypadek wyznaczenia posiedzenia przygotowawczego, zwolnienie na podst. art. 205 ⁵ § 3 k.p.c. pozwanego (Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki] od obowiązku stawienia się na posiedzenie przygotowawcze, gdyż z okoliczności sprawy wynika, że udział pełnomocnika pozwanego będzie wystarczający,

3.  pominięcie wniosków dowodowych wnioskowanych przez powoda jako nieprzydatnych oraz nieistotnych dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie,

4.  przeprowadzenie dowodu z dokumentu - formularza w sprawie opłaty koncesyjnej na fakt osiągnięcia w 2020 r. przez powoda przychodu z działalności koncesjonowanej w wysokości (...) zł,

5.  zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odpowiedź Prezesa URE na odwołanie z dnia 8 lipca 2022 r. k. 65-77 akt sąd.)

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Przedsiębiorca – R. F. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą - (...)- Sprzedaż (...) z siedzibą w C. był wpisany do rejestru podmiotów przywożących prowadzonego przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki pod numerem (...)od dnia 1 lutego 2017 r. do dnia 26 lipca 2018 r.

(dowody: k. 5-6, k. 11, k. 14, k. 17, k. 20, k. 23 akt adm.)

Przedsiębiorca posiada koncesję (...) nr (...) ważną do dnia 1 grudnia 2026 r.

W okresie objętym niniejszym postępowaniem był zobligowany do składania sprawozdania, o którym mowa w art. 43d Pr.en. Pomimo ciążącego na przedsiębiorcy obowiązku, nie zachował on terminu na przekazanie sprawozdania za miesiące od marca do lipca 2018 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

W decyzji z dnia 1 lutego 2017 r. nr. (...)o wpisie przedsiębiorcy do rejestru podmiotów przywożących został on w punkcie 3 pouczenia poinformowany o obowiązku sprawozdawczym wynikającym z art. 43d ust. 1 Pr.en. i sprawozdania od lipca 2017 r. do 12 lutego 2018 r. przedsiębiorca składał terminowo. Natomiast od marca do lipca 2018 r. przedsiębiorca zaprzestał składania sprawozdań.

(okoliczności bezsporne)

Przedsiębiorca nie złożył w terminie sprawozdania za miesiące od marca do lipca 2018 r. Zostały one złożone dopiero w trakcie wszczętego postępowania administracyjnego - data wpływu do Urzędu Regulacji Energetyki dzień 8 marzec 2021 r.

(dowody: k. 7-10v, k. 11-25 akt adm.)

Opóźnienie w złożeniu sprawozdań wyniosło w rozpiętości miesięcznej - od 34 miesięcy w przypadku marca 2018 r. do 30 miesięcy w przypadku lipca 2018 r.

(okoliczności bezsporne, reguły matematyczne)

Pismem z dnia 1 grudnia 2020 r. znak: (...). (...) (...), wysłanym na adres stałego miejsca wykonywania działalności gospodarczej zawiadomiono przedsiębiorcę o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z niezłożeniem w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d ust. 1 Pr.en. za miesiące od marca do lipca 2018 r. Ponadto, mając na uwadze dyspozycję art. 50, art. 77 § 1 i art 80 k.p.a., przedsiębiorca został wezwany do złożenia: wyjaśnień na temat przyczyn niezłożenia w terminie przedmiotowego sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiące objęte niniejszym postępowaniem do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, sprawozdań za miesiące od marca do lipca 2018 r. lub potwierdzenia nadania niniejszych sprawozdań do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, kopii wszelkich dokumentów potwierdzających aktualną sytuację finansową przedsiębiorstwa, w tym dokumentów dotyczących osiągniętych przychodów i dochodów (np. bilans + rachunek zysków i strat za rok 2020 lub inne dokumenty sporządzane stosownie do formy prawnej Przedsiębiorcy lub kopii sprawozdania o przychodach, kosztach i wyniku finansowym oraz o nakładach na środki trwałe zwanego sprawozdaniem F01 sporządzanego na potrzeby GUS za 2020 r.), oświadczenia o osiągniętych w 2020 r. przychodach i dochodach z działalności gospodarczej ogółem. Pismo nie zostało odebrane przez przedsiębiorcę.

(dowody: k. 1a-1c, koperta k. 1d akt adm.)

Pismem z dnia 12 stycznia 2021 r., wysłanym na adres stałego miejsca wykonywania działalności gospodarczej, ponownie wezwano przedsiębiorcę do złożenia wyjaśnień oraz stosowanych dokumentów. Jednocześnie, na podstawie art 36 § 1 k.p.a. poinformowano przedsiębiorcę o wyznaczeniu nowego terminu na zakończenie postępowania administracyjnego w przedmiotowej sprawie do dnia 28 lutego 2021 r. Pismo nie zostało odebrane przez przedsiębiorcę.

(dowody: k. 1e-7, koperta k. 1g akt adm.)

Pismem z dnia 10 lutego 2021 r., na ustalony w toku postępowania adres do doręczeń, ponownie poinformowano przedsiębiorcę o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej w związku z niezłożeniem w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d ust. 1 Pr.en., za miesiące od marca do lipca 2018 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Ponadto, mając na uwadze dyspozycję art. 50, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a., przedsiębiorca został wezwany do złożenia: wyjaśnień na temat przyczyn niezłożenia w terminie przedmiotowego sprawozdania o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu za miesiące objęte niniejszym postępowaniem do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, sprawozdań za miesiące od marca do lipca 2018 r. lub potwierdzenia nadania niniejszych sprawozdań do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, kopii wszelkich dokumentów potwierdzających aktualną sytuację finansową Przedsiębiorstwa, w tym dokumentów dotyczących osiągniętych przychodów i dochodów (np. bilans + rachunek zysków i strat za rok 2020) lub inne dokumenty sporządzane stosownie do formy prawnej przedsiębiorcy lub kopii sprawozdania o przychodach, kosztach i wyniku finansowym oraz o nakładach na środki trwałe zwanego sprawozdaniem F01 sporządzanego na potrzeby GUS za 2020 r., oświadczenia o osiągniętych w 2020 r. przychodach z działalności gospodarczej ogółem. Pismo zostało doręczone w dniu 18 lutego 2021 r.

(dowody: k. 1h-3, k. 4 akt adm.)

Przedmiotowe sprawozdania zostały nadane w dniu 22 lutego 2021 r. czyli już po odebraniu w dniu 18 lutego 2021 r. zawiadomienia o wszczęciu postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej. A złożone zostały w URE w marcu 2021 r. przy piśmie z 2 marca 2021 r.

(dowody: k. 7v. k. 29 akt adm. oraz oświadczenie pełnomocników stron na rozprawie 30 maja 2025 r. k. 164 akt sąd.)

Pismem z dnia 2 marca 2021 r. pełnomocnik przedsiębiorcy udzielił odpowiedzi wnosząc o odstąpienie od nałożenia kary na przedsiębiorcę wyjaśniając, gdyż dopełnił on dobrowolnie obowiązku wskazanego w art. 43d Pr.en. wysyłając zaległe sprawozdania do wszystkich uprawnionych podmiotów (załączył skany potwierdzeń nadania) czym wypełnił pierwszą z przesłanek odstąpienia od nałożenia kary pieniężnej. Jako przesłankę znikomej społecznej szkodliwości czynu podano fakt, że przedsiębiorca w żadnym miesiącu objętym postępowaniem nie dokonał przywozu paliw ciekłych i do lutego 2018 r. składał zerowe sprawozdania w terminie. Podkreślono również, że przesłanka do wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru podmiotów przywożących wystąpiła już po 20 stycznia 2018 r. gdyż do tego dnia powinien, zgodnie z ustawowym terminem, zostać złożony raport za grudzień 2017 r. (sprawozdanie zerowe zostało złożone w terminie 16 stycznia 2018 r.). Natomiast postępowanie w przedmiocie wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru podmiotów przywożących zostało wszczęte dopiero w czerwcu 2018 r. Wskazano również, że wymierzona ewentualnie kara nie miałaby charakteru prewencyjno - odstraszającego lecz stricte represyjny. Poinformowano również, że na dzień składania niniejszego pisma powód nie posiada jeszcze wyników finansowych za rok 2020.

(dowody: k. 7-10v, k. 11-25, k. 26-27, k. 28, k. 29 akt adm.)

Pismem z dnia 1 kwietnia 2021 r., znak: (...). (...) (...), przedsiębiorca został zawiadomiony o zakończeniu postępowania dowodowego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej oraz poinformowany o zebranym materiale dowodowym oraz możliwości złożenia dodatkowych uwag i wyjaśnień w terminie 14 dni licząc od dnia otrzymania niniejszego pisma. Jednocześnie poinformowano przedsiębiorcę, że mając na uwadze wprowadzony od dnia 14 marca 2020 r. stan zagrożenia epidemicznego oraz ogłoszony od 20 marca 2020 r. stan epidemii w związku z zakażeniami wirusem (...), brak jest możliwości osobistego zapoznania się z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Ponadto strona została poinformowana o możliwości udzielania odpowiedzi w formie elektronicznej poprzez adres poczty elektronicznej Urzędu lub poprzez platformę (...). Pismo zostało prawidłowo doręczone w dniu 9 kwietnia 2021 r. Przedsiębiorca nie skorzystał z przysługującego mu uprawnienia.

(dowód: k. 31-31v akt adm.)

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki prowadził w 2018 r. wobec przedsiębiorcy R. F. (1) postępowanie w sprawie wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru podmiotów przywożących wszczęte z urzędu.

(okoliczność bezsporna)

Pismem z dnia 4 czerwca 2018 r. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Nr (...)) zawiadomił R. F. (1) o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wykreślenia R. F. (1) z rejestru podmiotów przywożących, prowadzonego pod numerem (...), w związku z ustaleniem na podstawie składanych sprawozdań, o których mowa w art. 43d ust. 1 Pr.en., iż przedsiębiorca w ciągu kolejnych 6 miesięcy nie dokonał przywozu paliw ciekłych.

(dowód: zawiadomienie z dnia 4 czerwca 2018 r. k. 43 akt sąd.)

Pismem z dnia 17 lipca 2018 r. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Nr (...)) zawiadomił R. F. (1) na podstawie art. 10 § 1 k.p.a. w zw. z art. 30 ust. 1 Pr.en. o zakończeniu postępowania dowodowego w sprawie wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru podmiotów przywożących wszczętego z urzędu w dniu 4 czerwca 2018 r. i poinformował o możliwości zapoznania się z materiałem dowodowym oraz złożeniu ewentualnych uwag i wyjaśnień w terminie 5 dni od otrzymania pisma.

(dowód: zawiadomienie z dnia 17 lipca 2018 r. k. 44 akt sąd.)

Decyzją z dnia 26 lipca 2018 r. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Nr (...)) na podstawie art. 32d ust. 3 Pr.en. w zw. z art. 104 k.p.a. wykreślił z urzędu wpis do rejestru podmiotów przywożących dokonany w dniu 1 lutego 2017 r. decyzją z dnia 1 lutego 2017 r. Nr (...) pod numerem (...) przedsiębiorcy Pana R. F. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą: (...) (...) z siedzibą w C. w związku z tym, że przedsiębiorca w okresie kolejnych 6 miesięcy (lipiec 2017 r. – styczeń 2018 r.) nie dokonał przywozu paliw ciekłych.

(dowód: decyzja z dnia 26 lipca 2018 r. k. 45-45v akt sąd.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym oraz w postępowaniu sądowym, które nie były przez żadną ze stron niniejszego postępowania kwestionowane, jak też w ocenie Sądu nie budziły wątpliwości. Sąd stosownie do treści art. 233 § 1 k.p.c. dokonując ich oceny w ramach swobodnej oceny dowodów uznał je za wiarygodne i przydatne do ustalenia stanu faktycznego.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje.

Odwołanie okazało się częściowo zasadne i skutkowało koniecznością zmiany zaskarżonej decyzji w części.

Wstępnie należy sprecyzować, że podstawę prawną wydania zaskarżonej decyzji stanowił art. 56 ust. 1 pkt 12b w zw. z art. 56 ust. 2, ust. 3, ust. 6 i 6a oraz art. 30 ust. 1 Pr.en.

Zgodnie z treścią art. 56 ust. 1 pkt 12b Pr.en., karze pieniężnej podlega ten kto nie przekazuje w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d Pr.en.

Z kolei zgodnie z art. 43d Pr.en., przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na wytwarzanie paliw ciekłych lub koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą, a także podmiot przywożący stosownie do swojej działalności przekazuje Prezesowi URE, Prezesowi Agencji Rezerw Materiałowych, ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych oraz ministrowi właściwemu do spraw energii miesięczne sprawozdanie o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu - w terminie 20 dni od dnia zakończenia miesiąca, którego dotyczy sprawozdanie.

W myśl natomiast art. 75 ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1495, ze zm.) nie wszczyna się postępowań administracyjnych w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej za niezłożenie w terminie, do organów innych niż Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, sprawozdań, o których mowa w art. 4ba ust. 4 lub art. 43d ust 1 Pr.en.

Jak wynika z dokumentów stanowiących podstawę ustaleń faktycznych w sprawie, to pięć (5) sprawozdań, których zaniechano złożenia w ww. terminie, ostatecznie przedsiębiorca wysłał do Prezesa URE w dniu 2 marca 2021 r., a więc po wszczęciu postępowania o wymierzenie kary pieniężnej (k. 31 - 39). Powyższe oznacza, że powód przekazał organowi sprawozdanie za miesiące objęte postępowaniem tj. za marzec - lipiec 2018 r. prawie trzy lata po upływie terminu na przekazanie każdego z tych sprawozdań. We wszystkich tych przypadkach powód dopuścił się więc przekroczenia terminu.

Szczegółowy wykaz paliw ciekłych, objętych obowiązkiem koncesyjnym oraz których przywóz wymaga wpisu do rejestru podmiotów przywożących określa rozporządzenie Ministra Aktywów Państwowych z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie szczegółowego wykazu paliw ciekłych, których wytwarzanie, magazynowanie lub przeładunek, przesyłanie lub dystrybucja, obrót, w tym obrót z zagranicą, wymaga koncesji oraz których przywóz wymaga wpisu do rejestru podmiotów przywożących (Dz.U. 2019 r., poz. 2332).

Należy stwierdzić, że szczegółowy wykaz paliw ciekłych, objętych obowiązkiem koncesyjnym oraz których przywóz wymaga wpisu do rejestru podmiotów przywożących określało uchylone już rozporządzenie Ministra Energii z dnia 15 grudnia 2016 r. w sprawie szczegółowego wykazu paliw ciekłych, których wytwarzanie, magazynowanie lub przeładunek, przesyłanie lub dystrybucja, obrót, w tym obrót z zagranicą, wymaga koncesji oraz których przywóz wymaga wpisu do rejestru podmiotów przywożących (Dz.U. 2016 r., poz. 2039). Aktualnie obowiązujące rozporządzenie Ministra Aktywów Państwowych z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie szczegółowego wykazu paliw ciekłych, których wytwarzanie, magazynowanie lub przeładunek, przesyłanie lub dystrybucja, obrót, w tym obrót z zagranicą, wymaga koncesji oraz których przywóz wymaga wpisu do rejestru podmiotów przywożących (Dz.U. 2019 r., poz. 2332) zostało zmienione rozporządzeniem Ministra Klimatu z dnia 7 sierpnia 2020 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szczegółowego wykazu paliw ciekłych, których wytwarzanie, magazynowanie lub przeładunek, przesyłanie lub dystrybucja, obrót, w tym obrót z zagranicą, wymaga koncesji oraz których przywóz wymaga wpisu do rejestru podmiotów przywożących (Dz.U. 2020 r., poz. 1431).

Odnosząc się do zakresu zaskarżenia decyzji, co dalej determinuje zakres orzekania, to jakkolwiek treść odwołania wskazuje, że co do zasady decyzja z dnia 4 maja 2021 r. zaskarżona została w całości, to jednakże wskazano jasno żądanie uchylenia decyzji w zakresie kary 50.000 zł, która nie jest sama w sobie ustawową karą ale stanowi sumę kar po 10.000 zł wymierzonych za poszczególne delikty oraz umorzenie postępowania a ewentualnie zmianę decyzji poprzez zmniejszenie wysokości kary do kwoty 10.000 zł (w rozumieniu sumy kar) i zasądzenie kosztów postępowania.

Powodowa spółka nie kwestionowała zatem rozstrzygnięcia Prezesa URE, zawartego na wstępie zaskarżonej decyzji, tj. w zakresie, w jakim stwierdzono dopuszczenie się przez powoda deliktu administracyjnego. Powód w odwołaniu stwierdził bowiem, że „w sytuacji gdy Prezes URE świadomy nieskładania przez skarżącego miesięcznych sprawozdań nie wezwał go do zaprzestania naruszeń i wykreślił podmiot z powodu właśnie nieskładania sprawozdań”, stąd powód uznał, że doszło do deliktu administracyjnego. Strona powodowa zakwestionowała de facto jedynie rozstrzygnięcie w zakresie wymierzonych tą decyzją kar pieniężnych. Spór w sprawie sprowadzał się zatem do kwestii zasadności wymierzenia powodowi oznaczonych w wysokości kar pieniężnych za stwierdzone delikty.

Najdalej idący zarzut odwołania odnosił się do naruszenia prawa materialnego tj. art. 56 ust. 6a Pr.en. poprzez jego niezastosowanie będące skutkiem niewłaściwej oceny przesłanek odstąpienia od nałożenia karty pieniężnej, w szczególności w kontekście obowiązków ciążących na Prezesie URE.

Zdaniem skarżącego w sprawie zachodzą przesłanki do odstąpienia od nałożenia kary pieniężnej, jeśli nie w całości to co najmniej w znacznej części, za delikty których dopuściła się spółka w zakresie niezłożenia w odpowiednim terminie sprawozdań, o których mowa w art. 43d Pr.en. za miesiące: marzec 2018 r. – sierpień 2018 r., gdzie stwierdzony przez organ stopień społecznej szkodliwości czynu był wyższy niż znikomy.

Przed odniesieniem przywołanego zarzutu do zaistniałego w sprawie stanu faktycznego pokrótce wyjaśnić należy zasady stosowania instytucji odstąpienia od wymierzenia kary, a także jej cel i zakres kontroli sądowej. Sąd bowiem miał na uwadze treść uzasadnienia odwołania, w którym powołuje się szeroko właśnie argumentację przemawiającą za zastosowaniem instytucji odstąpienia od nałożenia kary.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że odstąpienie od wymierzenia kary stanowi wyraz tzw. uznania administracyjnego, rozumianego jako uprawnienie organu do wyboru konsekwencji prawnej. Uznanie to stanowi zatem sferę dyskrecjonalności, w ramach której organ władzy publicznej ma swobodę wyboru skutku prawnego, jaki w konkretnej sprawie będzie wiązał się z zaistnieniem danych okoliczności. Co istotne Prezes Urzędu nie ma obowiązku skorzystania z odstąpienia od wymierzenia kary, nawet wówczas gdy spełnione są przesłanki określone w przywołanym przepisie art. 56 ust.6a Pr.en. Wynika to z wykładni literalnej normy, która wskazuje, że prezes urzędu jedynie „może” odstąpić od wymierzenia kary pieniężnej. Nie jest to więc tzw. decyzja związana, do której wydania obligują obowiązujące przepisy prawa ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2019 r., sygn. akt I NSK 95/18, opubl. system Legalis, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 09 grudnia 2021 r. sygn. akt VII AGa 1040/20, z dnia 16 stycznia 2018 r. sygn. akt VIIAGa 763/18, z dnia 07 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 974/15).

Pozostawienie oceny spełnienia przesłanek do odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej organowi regulacyjnemu, nie oznacza jednak, że ocena zasadności i legalności skorzystania z tej instytucji wyłączona jest spod kompetencji sądu ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2014 r. sygn. akt III SK 47/13, z dnia 06 lutego 2018 r. sygn. akt III SK 7/17). Należy jednak mieć tu na uwadze, że celem ustawodawcy umieszczającego decyzję w sferze uznania administracyjnego jest poszerzenie władzy organu, a w konsekwencji kontrola sądowa w tym wypadku nie może sięgać głęboko, gdyż w innym wypadku instytucja uznania administracyjnego stałaby się iluzoryczna. Jak szeroko uzasadnił to Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. akt I NSK 95/18 ( op.cit), należy tu pamiętać że to Prezes Urzędu kształtuje politykę wymiaru kar wobec przedsiębiorców popełniających delikty administracyjne. Dlatego przepis art. 56 ust. 6a ustawy należy interpretować z uwzględnieniem zasady sprawności i rzetelności działania instytucji publicznych, a także zasad równowagi i podziału władzy. Dlatego też interwencja sądu w treść decyzji organu regulacyjnego powinna następować dopiero wtedy, gdy nosi ona znamiona dowolności tj. opiera się na arbitralnych przesłankach, zawiera zdawkowe i ogólnikowe uzasadnienie, odwołuje się do nieudowodnionych informacji itp. Dla takiej ingerencji konieczne jest zatem nie tylko wykazanie, że zachodzą przesłanki spełnione w omawianym przepisie, ale również że organ przekroczył zasady uznania administracyjnego. Szerzej ujmując oznacza to, że Sąd rozpoznający odwołanie od decyzji organu, co prawda jest władny zmienić tę decyzję, jakkolwiek ku temu konieczne jest wykazanie, że podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek, stopień społecznej szkodliwości czynu jest znikomy, a nadto że pozwany organ przekroczył zasady uznania administracyjnego. Należy przy tym pamiętać, że omawiana instytucja stanowi wyjątek, który powinien być stosowany jedynie wówczas, gdy nałożenie na przedsiębiorcę kary pieniężnej na jakimkolwiek poziomie z podstawowymi funkcjami kary, o czym szerzej w dalszej części uzasadnienia.

Odnosząc się do podstaw odstąpienia od wymierzenia kary, zgodnie z treścią art. 56 ust 6a Pr.en. pierwszymi, mogącymi występować alternatywnie przesłankami, jest zaprzestanie naruszania prawa lub realizacja obowiązku przez adresata kary.

W przedmiotowej sprawie, w sytuacji gdy odwołujący nie wykonał w terminie obowiązków sprawozdawczych wyjaśnić należy, że na gruncie drugiej z wymienionych podstaw odstąpienia od wymierzenia kary, tj. realizacji obowiązku, odróżnić należy pojęcie niedopełnienia obowiązku jako przesłanki ogólnej do nałożenia kary pieniężnej, od niewłaściwej realizacji obowiązków ustawowych, co wiążę się m.in. z nieterminowym lub niepełnym ich wykonaniem.

Samo niedopełnienie obowiązków ustawowych uruchamia postępowanie w sprawie nałożenia kary pieniężnej i obliguje prezesa urzędu do jej nałożenia, natomiast późniejsze zrealizowanie tych obowiązków stanowi uprawnienie do odstąpienia od wymierzenia kary, którą w innym przypadku organ byłby obowiązany nałożyć ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2014 r. sygn. akt III SK 47/13, sygn. akt III SK 47/13, z dnia 06 lutego 2018 r. sygn. akt III SK 7/17, Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 842/15, z dnia 07 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 974/15).

W niniejszej sprawie Sąd miał na uwadze dobrowolne zrealizowanie obowiązku (po terminie) już po wszczęciu przedmiotowego postępowania, jednak w niniejszej sprawie nie została spełniona także druga z przesłanek umożliwiająca odstąpienie od wymierzenia kary.

Sąd miał również na uwadze istotny fakt, że do lutego 2018 r. powód złożył sprawozdania zerowe w liczbie sześciu, tj. od lipca 2017 r. do stycznia 2018 r. (k. 24 akt adm.), co z kolei było podstawą, na skutek wszczęcia przez Prezesa URE postępowania 4 czerwca 2018 r., do wykreślenia powoda z rejestru podmiotów przywożących przez Prezesa URE decyzją z 26 lipca 2018 r. (zawiadomienie o zakończeniu postępowania k. 25 akt adm.). Zdarzenie to – wykreślenie z ww. rejestru – miało miejsce długo przed wszczęciem tego postępowania dotyczącego realizacji obowiązków sprawozdawczych (wstecznie) i w efekcie nałożenia kary, co do którego uprzednio i z tych samych powodów zakończono postępowanie o wykreślenie z urzędu z rejestru podmiotów przywożących.

Powód natomiast zaprzestał składania sprawozdań od marca do lipca 2018 r. i wszczęcie postępowania w niniejszej sprawie nastąpiło zawiadomieniem o jego wszczęciu w dniu 1 grudnia 2020 r. Z kolei powód zrealizował obowiązek złożenia sprawozdań za marzec-lipiec 2018 r. w dniu 2 marca 2021 r. Należy bowiem dodatkowo wskazać, że powód wówczas miał świadomość, że wszczęte zostało postępowanie o wykreślenie go z rejestru podmiotów przywożących po złożeniu 6-ciu z kolei sprawozdań zerowych, a w lipcu 2918 r. powód został z tego rejestru wykreślony. Co prawda, nie zmienia to faktu, że w okresie objętym przedmiotowym postępowaniem powód był zobowiązany do dalszego składania sprawozdań, choćby zerowych, albowiem dopiero w lipcu 2018 r. został wykreślony z rejestru podmiotów przywożących, to jednak okoliczność wykreślenia z urzędu i nałożenia kary w różnych postępowaniach ale z tych samych powodów powinna z racji proporcjonalności mieć znaczenie choćby dla wysokości kary, jeśli nie dla odstąpienia, jak już wyjaśniono.

Kolejną, konieczną, przesłanką odstąpienia od wymierzenia kary jest bowiem znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu. Przesłanka ta nawiązuje do dyrektywy wymiaru kary w koncepcji prawa karnego, dlatego też powszechnie przyjmuje się, że przy jej interpretacji konieczne jest odwołanie się do sposobu weryfikacji stopnia szkodliwości czynu wypracowanego na gruncie art. 115 k.k. Oznacza to konieczność odniesienia się do rodzaju i charakteru naruszonego dobra, rozmiaru wyrządzonej szkody, sposobu i okoliczności popełnienia czynu, wagi naruszonych obowiązków, postaci zamiaru, motywacji sprawcy oraz rodzaju naruszonych reguł ostrożności i stopnia ich naruszenia. Wszystkie te kryteria powinny zostać uwzględnione, albowiem konieczna jest ocena całościowa, odnosząca się do całokształtu okoliczności sprawy. Niemniej jednak w orzecznictwie wskazuje się, że jednym z podstawowych czynników mających istotne znaczenie dla dokonania właściwej oceny czynu sprawcy jest rodzaj i charakter naruszonego dobra chronionego prawem ( zob. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 09 grudnia 2021 r. sygn. akt VII AGa 1040/20, z dnia 16 stycznia 2018 r. sygn. akt VIIAGa 763/18, z dnia 07 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 974/15). Powszechnie także przyjmuje się, że przy ocenie przesłanki znikomej szkodliwości społecznej czynu Prezes Urzędu dysponuje pewnym luzem decyzyjnym, a dalej nawet w przypadku stwierdzenia jej ziszczenia się, uznaniem administracyjnym przy wyborze wariantu rozstrzygnięcia tj. nałożenia kary lub odstąpienia od jej wymierzenia.

Przechodząc do stanu faktycznego sprawy, to odwołujący zarzucając Prezesowi Urzędu naruszenie art. 56 ust. 6a Pr.en. powołał się na okoliczności, iż dobrowolnie złożył sprawozdania za okresy wsteczne oraz że nie miał świadomości co do obowiązków sprawozdawczych wynikających z art. 43d Pr.en. w okresie zaniechania składania sprawozdań, szczególnie w sytuacji gdy stosownie do art. 32d ust. 3 Pr.en. Prezes URE, w drodze decyzji wykreśla z rejestru podmiot przywożący, który w okresie kolejnych 6 miesięcy nie dokonał przywozu paliw ciekłych lub zaistniały okoliczności, o których mowa w art. 32b ust. 1, lub w przypadku naruszenia przez podmiot przywożący obowiązku sprawozdawczego, o którym mowa w art. 43d ust. 1 przez 6 kolejnych następujących po sobie okresów sprawozdawczych.

Jak sam wskazał powód „nie można kwestionować tego, że Skarżący naruszył ustawowy obowiązek składania w terminie sprawozdań. Należy wziąć jednak pod uwagę, że w żadnej mierze nie miał on zamiaru wprowadzić w błąd Prezesa URE (co de facto nie nastąpiło z uwagi na „zerowe” raporty]. Przyczyna zaprzestania realizacji o sprawozdawczego wynikała wyłącznie z przekonania, że w sytuacji podstaw do wykreślenie z rejestru podmiotów przywożących obowiązek ten dezaktualizuje się. Podkreślić należy, że Przedsiębiorca od początku wejścia w życie przedmiotowego obowiązku składał stosowne sprawozdania. Miał również świadomość tego, że obowiązek składania sprawozdań istnieje także wtedy gdy mają one obejmować wartości zerowe. Nic nie stało zatem na przeszkodzie dalszemu składaniu sprawozdań pomimo braku działalności w zakresie przywozu paliw ciekłych. Przedsiębiorca uznał jednak, że w sytuacji gdy z rejestru podmiotów przywożących powinien być wykreślony przez Prezesa URE obowiązek składanie sprawozdań odpadł”. Należy podzielić stanowisko pozwanego, że zachowanie powoda było oparte jedynie na własnej subiektywnej interpretacji przepisów ale bez wątpienia korelacja czasowa tych postępowań, które mogą być prowadzone niezależnie ale w oparciu o tę samą podstawę prawną (vide: powołane przepisy), mogła wywołać wątpliwości u powoda co do obowiązku sprawozdawczego, jeżeli podstaw faktycznych postępowania o wykreślenie i samego wykreślenia z rejestru nie podważał a nawet się z nim zgadzał.

Wobec tego w pierwszej kolejności wskazać należy, że przy weryfikacji stopnia społecznej szkodliwości czynu (w tym przy odwołaniu się do oceny wypracowanej na gruncie prawa karnego), w ogóle nie uwzględnia się okoliczności, które pojawiły się po popełnieniu czynu. Nie mieszczą się one w omawianej regulacji ( zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w z dnia 07 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 974/15 wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2014 r. sygn. akt III SK 47/13, opubl. OSNP 2016/8/112). Złożenie zaległych sprawozdań do Prezesa Urzędu jest więc rozpatrywane tylko w omówionym już wyżej zakresie „zrealizowania obowiązku” (art. 56 ust. 6a ustawy in fine).

Sąd miał na względzie fakt zerowej ilości przywożonych paliw ciekłych przez przedsiębiorcę. Niemniej jednak opisane naruszenie prawa, którego dopuścił się powód, który był wpisany do rejestru podmiotów przywożących w okresie objętym tym postępowaniem (jakkolwiek w czasie, gdy był już wykreślony), musi prowadzić do wniosku, że zarzucany czyn miał większą niż znikomą szkodliwość. Naruszenie obowiązującego prawa wynikało z niedbałości albowiem jak sam twierdził powód miał on świadomość konieczności składania sprawozdań zerowych, stąd subiektywne uznanie, że obowiązek ten ustał pomimo figurowania w rejestrze podmiotów przywożących należy określić jako naganny, trudno zatem w takim wypadku przyjąć, że działanie to cechowało się znikomą szkodliwością. Sąd zwrócił jednakże uwagę na fakt, że powód miał świadomość tego, że po złożeniu sześciu zerowych sprawozdań za miesiące lipiec 2017 – styczeń 2018 r. zostanie on wykreślony z rejestru podmiotów przywożących, co nastąpiło dopiero 26 lipca 2018 r., gdyż Prezes URE wszczął takie postępowanie. Powód posiadał jednak nieuprawnione i błędne przekonanie, że po tychże sześciu miesiącach odpadł co do zasady obowiązek składania zerowych sprawozdań, gdy nie zapadła w tym przedmiocie jeszcze decyzja o wykreśleniu z rejestru. Sąd miał również na uwadze to, że uprzednio powód składał sprawozdania zerowe, które były postawą wykreślenia z rejestru.

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że powód podlegał obowiązkowi wynikającemu z art. 43d ust. 1 Pr.en. W okresie objętym obowiązkiem sprawozdawczym powód był bowiem podmiotem przywożącym, o jakim mowa w art. 3 pkt 12c Pr.en, ponieważ formalnie był wpisany do rejestru podmiotów przywożących, choć nie dokonywał przywozu paliw ciekłych, jednakże miał świadomość, że sprawozdania zerowe należy składać. Pomimo, że powód nie sprowadzał paliw ciekłych, ale w dalszym ciągu podlegał obowiązkowi wynikającemu z art. 43d ust. 1 Pr.en. Nawet dłuższe niewykonywanie przywozu paliw przez taki podmiot nie wyłącza potrzeby składania organowi regulacyjnemu sprawozdań, zwłaszcza, że w myśl art. 32d ust. 3 Pe. Prezes URE, w drodze decyzji, wykreśla z rejestru podmiot przywożący, który dopiero w okresie kolejnych 6 miesięcy nie dokonał przywozu paliw ciekłych, a może to uczynić kierując się składanymi przez przedsiębiorcę, na podstawie art. 43d ust. 1 Pr.en., sprawozdaniami wskazującymi na zerowe wartości przywiezionych paliw ciekłych. Przedmiotowe zapatrywanie, iż przedsiębiorca wpisany do rejestru podmiotów przywożących powinien wypełniać obowiązek raportowania nawet jeśli nie sprowadza paliw ciekłych, ma oparcie w bogatym orzecznictwie SOKiK i Sądu wyższej instancji.

Wobec bezspornego nieprzekazania przez powoda w ustawowym terminie sprawozdań, o których mowa w art. 43d Pr.en. za okres od marca 2018 r. do lipca 2018 r. do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki zastosowanie znalazł zatem art. 56 ust. 1 pkt 12b Pr.en.

Powyższe przemawia zdaniem Sądu za uznaniem, że Prezes Urzędu słusznie stwierdził, że okoliczności sprawy nie dawały podstaw do odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej, a już na pewno niezasadne byłoby przyjęcie, że doszło do naruszenia granic uznania administracyjnego. Natomiast jeszcze raz przypomnieć należy, że tylko w takim przypadku Sąd byłby uprawniony ingerować w treść wydanej decyzji – poprzez zmianę decyzji i odstąpienie od wymierzenia kary w całości.

Należy w tym miejscu wskazać, że art. 56 ust. 6 Pr.en. zawiera ogólną dyrektywę, wskazującą, że ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe.

Miarkowanie kary w oparciu o powyższe kryteria możliwe jest jednak tylko w przypadkach, w których wysokość kary pieniężnej pozostawiona została przez ustawodawcę uznaniu administracyjnemu (np. art. 56 ust. 2g Pr.en.). Chodzi tu zatem o sytuację, w której ustawodawca określił górną lub dolną granicę wysokości kary ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2014 r. sygn. akt III SK 47/13, opubl. OSNP 2016/8/112). Natomiast kara za naruszenie obowiązku określonego w art. 43d ustawy określona została w sposób sztywny. W myśl art. 56 ust. 2h pkt 4 Pr.en. kara ta wynosi 10.000 zł. Oznacza to, że Prezes URE nie ma możliwości miarkowania tej kary skoro została ona expressis verbis wyrażona w ustawie. Stwierdzając niedopełnienie przez przedsiębiorcę obowiązku sprawozdawczego, Prezes Urzędu jest zatem zobowiązany do nałożenia na dany podmiot kary pieniężnej w stałej wysokości określonej na kwotę 10.000 zł. Dla wymierzenia kary nie ma więc znaczenia ocena stopnia szkodliwości czynu, stopnia zawinienia, dotychczasowego zachowania powoda, czy jego możliwości finansowych.

Zgodnie z art. 56 ust. 1 pkt 12 b) Pr.en., karze pieniężnej podlega ten, kto nie przekazuje w terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d. Na podstawie art. 56 ust. 2h pkt 4) Pr.en., wysokość kary w przypadkach określonych w ust. 1 pkt 12b wynosi 10 000 zł. Natomiast w myśl art. 43d Pr.en. przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na wytwarzanie paliw ciekłych lub koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą, a także podmiot przywożący stosownie do swojej działalności, przekazuje Prezesowi URE miesięczne sprawozdanie o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu - w terminie 20 dni od dnia zakończenia miesiąca, którego dotyczy sprawozdanie.

Należy w tym miejscu dodać, że brak jest jakichkolwiek podstaw do miarkowania kary łącznej, jak żąda tego w odwołaniu powód i obniżenia do łącznej wysokości 10.000 zł. Skoro przepis art. 56 ust. 1 Pr.en. wymienia w kolejnych punktach czyny podlegające karze pieniężnej, („Kto (…) podlega karze”), a art. 56 ust. 6 Pr.en. wskazuje ogólne kryteria, jakimi powinien kierować się Prezes Urzędu przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej („ustalając wysokość kary pieniężnej Prezes URE uwzględnia (…)” to nie budzi wątpliwości Sądu, że wysokość kary pieniężnej musi być bezpośrednio skorelowana z konkretnym czynem wymienionym w art. 56 ust. 1 Pr.en., a jak wyżej wskazano niezłożenie w każdym ze wskazanych miesięcy sprawozdania, stanowi odrębny delikt administracyjny. W sytuacji, gdy Prezes Urzędu w jednym postępowaniu stwierdza dopuszczenie się przez przedsiębiorcę różnych czynów sankcjonowanych karą pieniężną na podstawie art. 56 ust. 1 Pr.en. musi zrelatywizować kryteria wymiaru kary podane w art. 56 ust. 6 Pr.en. do każdego zindywidualizowanego naruszenia stwierdzonego w wydanej przez siebie decyzji (tak też Sąd Najwyższy na gruncie kar pieniężnych wymierzanych przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej na podstawie art. 209 ust. 1 Prawa telekomunikacyjnego w postanowieniu z dnia 6 marca 2013 r. sygn. akt III SK 31/12). Innymi słowy, nie sposób przyjąć, że przy kilku deliktach i osobnych karach jest możliwe zastosowanie swoistej instytucji „kary łącznej” i kolejno potencjalne jej obniżenie. Wniosek powoda można interpretować wyłącznie, jako miarkowanie kary w każdym z opisanych wymiarów za konkretny delikt.

Odnośnie wskazywanej przez powoda, a płynącej z zasady sprawiedliwości społecznej, jak i prowadzenia postępowania w sposób pogłębiający zaufanie obywatela do organów Państwa, zasady proporcjonalności, Sąd zważył co następuje. Dotychczas przyjęte było, że nie ma możliwości oceny adekwatności nałożonej kary. Tym samym każde naruszenie wiązało się z nałożeniem kary w wysokości 10.000 zł, jako adekwatnej oraz proporcjonalnej. Wyłączało to badanie kary pod względem subiektywnym. W konsekwencji samo naruszenie obowiązku powodowało nałożenie kary w wysokości 10.000 zł, niezależnie od winy podmiotu zobowiązanego (tak też: postanowienie z 28 czerwca 2022 r., sygn. P 8/19, OTK ZU A/2022, poz. 43). Jednakże w kontekście zasady proporcjonalności należy zważyć, że nałożona na powoda kara a tym samym jej dolegliwość - nie jest proporcjonalna do wagi zidentyfikowanego naruszenia, uchybień powoda oraz wagi naruszenia w stanie faktycznym tej sprawy.

W związku z powyższym należy przypomnieć, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 17 października 2024 r. w sprawie P 3/23 stwierdził, że art. 56 ust. 2h pkt 4 w związku z art. 56 ust. 1 pkt 12b ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. — Prawo energetyczne w zakresie, w jakim uniemożliwia sądowi powszechnemu miarkowanie kary pieniężnej za złożenie po terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 43d ust. 1 powołanej ustawy, jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 10 ust. 1 i 2 oraz art. 175 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

W powyższym kontekście zasadne i dopuszczalne było rozważanie możliwości miarkowania kary pieniężnej wymierzonej powodowi. Zgodnie bowiem z art. 190 ust. 1 Konstytucji RP orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Trzeba jednocześnie przypomnieć, że analogiczne stanowisko Trybunał Konstytucyjny wydawał w sprawach wcześniej przez niego rozpoznawanych w których orzeczenia zostały opublikowane zgodnie z art. 190 ust. 2 Konstytucji RP. Należy przywołać choćby wyrok Trybunał Konstytucyjny z dnia 20 grudnia 2022 r., SK 66/21, w którym stwierdzono, że art. 9xb pkt 2, art. 9zc ust. 1 oraz art. 9zf ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2022 r. poz. 2519), w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r. do 8 sierpnia 2022 r., w zakresie, w jakim przewidują obowiązek nałożenia przez właściwy organ samorządu terytorialnego administracyjnej kary pieniężnej za przekazanie po terminie sprawozdania, o którym mowa w art. 9o powołanej ustawy, w sztywno określonej wysokości, bez względu na okoliczności tego czynu, są niezgodne z art. 20, art. 22, art. 64 ust. 1 i 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Także Sąd Najwyższy kilkakrotnie potwierdził, że sądy powszechne posiadają kompetencję do odmowy zastosowania przepisu ustawy uznawanego przez nie za niekonstytucyjny i mogą wyrokować z pominięciem takiego przepisu, stosując bezpośrednio Konstytucję (por. postanowienie z dnia 26 maja 1998 r., III SW 1/98, wyrok z dnia 19 kwietnia 2000 r., II CKN 272/2000).

Dodać należy ponadto, że zgodnie z art. 10 ust. 1 Konstytucji RP ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej , przy czym w myśl art. 10 ust. 2 Konstytucji RP władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały. Natomiast art. 175 ust. 1 Konstytucji RP stanowi, że wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne , sądy administracyjne oraz sądy wojskowe.

Odnosząc się wprost do zastosowanej regulacji, w sytuacji, w której przepis ustawowy wprost (a nie z zastosowaniem dolnej i górnej granicy) określa karę pieniężną, która może być wymierzona podmiotowi przywożącemu trudno uznać, że to Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, a następnie Sąd Apelacyjny sprawują jakiś ograniczony wymiar sprawiedliwości w danej sprawie, który nie może zdecydować o tym jaka kara jest odpowiednia z uwagi na okoliczności popełnienia czynu. Narusza to jednak zarówno konstytucyjną zasadę podziału i równowagi władz (art. 10 ust. 1 Konstytucji RP) oraz jak również sprawowanie wymiaru sprawiedliwości przez sądy (art. 175 ust. 1 w zw. z art. art. 10 ust. 2 Konstytucji RP). Należy bowiem przypomnieć, że zgodnie z art. 479 ⁴⁶ pkt 1 k.p.c. to do Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów należy rozpatrywanie odwołań od decyzji Prezesa URE. W sytuacji jednak, w której ustawodawca określa karę pieniężną za delikt administracyjny w jednej tylko wysokości, rozpatrywanie odwołań od decyzji Prezesa URE ma charakter jedynie fasadowy, zwłaszcza gdy dotyczą one, tak jak w niniejszej sprawie, jedynie wysokości kary.

Sąd, w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę, podziela ponadto pogląd Sądu Apelacyjnego w Warszawie wyrażony w uzasadnieniu wyroku z dnia 18 maja 2017 r., sygn. VI ACa 1909/15. Sąd Apelacyjny wskazał, że sąd orzekający w pierwszej i drugiej instancji w sprawie z odwołania od decyzji Prezesa URE sprawuje pełną merytoryczną kontrolę nad wymiarem kary pieniężnej. Sąd jest także władny samodzielnie dostosować poziom ostatecznie wymierzanej kary pieniężnej do ustalonych w sprawie okoliczności, z uwzględnieniem funkcji kar pieniężnych oraz przesłanek wymiaru kary określonych w ustawie, bądź wynikających z ogólnych zasad prawa, regulacji konstytucyjnych, czy zobowiązań prawnomiędzynarodowych. Sąd nie jest przy tym związany praktyką Prezesa Urzędu i wypracowanym przez niego sposobem dochodzenia do ustalenia wysokości kary pieniężnej. W zależności od okoliczności sprawy może inaczej rozłożyć akcenty, a nawet przypisać większe lub mniejsze znaczenie poszczególnym elementom wpływającym na ostateczny wymiar kary pieniężnej.

Sąd uwzględnił także stosowaną już przez sądy powszechne praktykę miarkowania kar, podzielając w tym zakresie m.in. stanowisko wyrażone przez Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 8 listopada 2024 r. w sprawie o sygn. akt. VII AGa 579/24 (niepubl.).

W kontekście rozważenia możliwości miarkowania nałożonej na powoda kary pieniężnej należy ponownie przywołać art. 56 ust 6 Pr.en., zgodnie z którym ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes URE uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe. Zdaniem Sądu w świetle regulacji art. 56 ust. 6 Pr.en. zasadne było zmiarkowanie kary pieniężnej nałożonej na powoda z uwzględnieniem okresu opóźnienia - do kwot po 3.000 zł za dwa pierwsze naruszenia, po 2.000 zł za dwa kolejne i 1.000 zł za ostatnie wskazane naruszenie.

Badając czy w niniejszej sprawie zachodziły przesłanki do miarkowania kary nałożonej na powoda przede wszystkim należy zwrócić uwagę na społeczną szkodliwość czynu powoda, która co prawda nie jest znikoma, niemniej nie może być uznana również za wysoką. Powyżej przytoczone okoliczności bez wątpienia stanowiły te względy, które przemawiają za miarkowaniem kar. Należy przypomnieć, że wielkość paliwa przywożonego przez powoda była zerowa. Powód nie osiągnął żadnego zysku z tytułu działalności jako podmiot przywożący. Powód został ostatecznie wykreślony z rejestru podmiotów przywożących w lipcu 2018 roku, a zatem za sprawą nałożenia kary pieniężnej za delikt administracyjny, spełniony został ponadto charakter wychowawczy kary, który ma za zadanie zapewnić, aby w przyszłości nie pojawiały się ze strony adresata takie same uchybienia. Powód bowiem może w przyszłości ponownie zostać wpisany do rzeczonego rejestru.

Zakładanym rezultatem art. 43d ust. 1 Pr.en. jest także skuteczne zwalczenie nadużyć w sektorze paliw poprzez ograniczenie możliwości prowadzenia działalności w sposób nielegalny, a z drugiej strony umożliwienie szybkiej identyfikacji i karania takiej działalności, co ma przełożyć się m.in. na lepszą ściągalność danin publicznych (tak uzasadnienie projektu ustawy dostępne na stronie internetowej Sejmu RP, druk 653). Bezspornym jest natomiast, że powód nie dopuszczał się tak określonych nadużyć.

Należy zatem rozróżnić sytuację, w której przedsiębiorstwo energetyczne posiadające koncesję na wytwarzanie paliw ciekłych lub koncesję na obrót paliwami ciekłymi z zagranicą i zajmujące się np. przywozem znacznej ilości klasycznych paliw ciekłych (takich jak np. benzyny), nie dopełnia obowiązku złożenia sprawozdania, o jakim nowa w art. 43d ust. 1 Pr.en., od sytuacji przedsiębiorcy wpisanego jedynie do Rejestru Podmiotów Przewożących, przy której wykazuje zerowe ilości sprowadzanych paliw ciekłych. Sąd miał również na uwadze to, że przedsiębiorca złożył zaległe sprawozdania.

Poza tym należy podkreślić, że opóźnienie w złożeniu sprawozdania wyniosło od 34 miesięcy w przypadku marca 2018 r. do 30 miesięcy w przypadku lipca 2018 r. To rozpiętość czasowa znalazła swoje odzwierciedlenie w wymiarze kary zmiarkowanej wobec powoda przez Sąd. Sąd uznał bowiem, że inna jest szkodliwość czynu, w której okres nie wykonania ustawowego obowiązku wynosi 34 miesiące, a inna 30 miesięcy.

Należy w tym miejscu wskazać, że kara powinna odstraszać powoda od popełnienia w przyszłości deliktu administracyjnego. Powód zrozumiał swój błąd i usunął skutki, które powstały w wyniku naruszenia przez niego obowiązku określonego w art. 43d ust. 1 Pr.en. Ponadto już w lipcu 2018 r. powód został wykreślony z rejestru. Co do zasady, kara ma bowiem na celu ukaranie za niewłaściwe postępowanie tak, aby nie powtórzyło się ono w przyszłości.

Sąd miał także na uwadze fakt, że analizowany czyn został popełniony nieumyślnie w wyniku niedbalstwa powoda związanego z nieznajomością prawa i błędnym przekonaniem, że po sześciu miesiącach gdy organ dokonuje wykreślenia podmiotu wykazującego zerowe ilości paliw, obowiązek dalszego składania sprawozdań odpada, pomimo braku wydania decyzji przez organ w sprawie wykreślenia podmiotu z rejestru ale już wszczęcia takiego postępowania i w zasadzie wcześniejszego wypełnienia podstaw faktycznych i prawnych do wykreślenia. Kolejną przesłanką wymiaru kary pieniężnej jest dotychczasowe zachowanie adresata kary pieniężnej. Przesłanka dotyczy w szczególności prawidłowości zachowania w aspekcie wykonywania obowiązków wynikających z norm Pr.en. W sytuacji gdy adresat kary pieniężnej nie był uprzednio karany na podstawie norm Pr.en., należy przyjąć, że okoliczność ta stanowi przesłankę pozytywną, pozwalającą na obniżenie wysokości kary pieniężnej. Podkreślenia również wymaga, że powód został wykreślony z rejestru podmiotów przywożących i miał tego pełną świadomość, że zostanie wykreślony, tak też zakładał. Faktycznie powód został wykreślony w lipcu 2018 r. i ta okoliczność również miała związek z obniżeniem kar za poszczególne miesiące. Dodać należy, że przed zaprzestaniem składania sprawozdań powód ten obowiązek spełniał będąc w błędnym przekonaniu, że obowiązek po sześciu miesiącach wykazywania zerowych sprawozdań odpadł.

Ustalając wysokość kary pieniężnej wymierzanej powodowi Sąd wziął również pod uwagę wynikające z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego zasady, których organy ochrony prawnej zobowiązane są przestrzegać przy stosowaniu administracyjnej kary pieniężnej (zob. orzeczenie TK z dnia 1 marca 1994 r., U 7/93, OTK 1994, nr 1, poz. 5, jak również M. Wyrzykowski, M. Ziółkowski (w:) System Prawa Administracyjnego, t. 2, Warszawa 2012, s. 361 i n., oraz powołane tam orzecznictwo TK). Należy zaś podkreślić, że podstawową zasadą dopuszczającą możliwość zastosowania kary pieniężnej oraz wskazującą granice kompetencji organów administracji publicznej przy stosowaniu tej formy represji jest zasada proporcjonalności (zob. wyrok TK z dnia 27 kwietnia 1999 r., P 7/98, OTK 1999, nr 4, poz. 72). Uwzględniając okoliczności niniejszej sprawy kara wymierzona przez Prezesa URE nie jest proporcjonalna i dlatego należało ją miarkować.

Wobec powyższego, w ocenie Sądu zasadna była korekta wysokości kar za poszczególne delikty i w konsekwencji obniżenie kary pieniężnej wymierzonej powodowi do łącznej wysokości 11.000 zł, a poszczególnych kar pieniężnych określonych w punkcie 2) decyzji w podpunktach od 2a) i 2b) do kwoty po 3.000 zł, w podpunktach 2c) i 2d) do kwoty po 2.000 zł, a w podpunkcie 2e) do kwoty 1.000 zł, a więc w wysokości, która dla każdego z deliktów popełnionych przez powoda nie przekracza wysokości kary wynikającej z art. 56 ust. 2h pkt 4 i w zw. z art. 56 ust. 1 pkt 12b Pr.en.

Zdaniem Sądu tak określone kary uwzględniają stopień społecznej szkodliwości każdego czynu przypisanego powodowi, okoliczności jego popełnienia, stopień winy, jak również dotychczasowe jego postępowanie. Każda kara w tej wysokości spełnia jednocześnie cele kary tak w zakresie prewencji, jak i represji. Uwzględnia ona również trafne i podzielane przez sąd orzekający w I instancji stanowisko Sądu Apelacyjnego w Warszawie wyrażone w uzasadnieniu wyroku z dnia 10 stycznia 2023 r. VII AGa 939/22 w którym zwrócono uwagę, że powinno być premiowanie zachowanie powodujące naprawienie nieprawidłowości, a nie trwanie w niej i dokonywanie kolejnych zaniedbań. Nie powinno też bardziej „opłacać się” przedsiębiorcy ukrywanie swoich zaniechań i dalsze ich dokonywanie w nadziei, że delikt nie zostanie wykryty lub że się przedawni w całości lub w części.

W tym miejscu odnosząc się natomiast do zarzutu powoda naruszenia obowiązku przez Prezesa URE wykreślenia skarżącego z rejestru podmiotów przywożących w sytuacji braku przywozu paliw ciekłych przez okres 6 miesięcy, który to obowiązek został zaniechany, należy stwierdzić jego niezasadność.

Podmiotem przywożącym, w myśl definicji zawartej w art. 3 pkt 12c Pr.en. jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która samodzielnie lub za pośrednictwem innego podmiotu dokonuje przywozu paliw ciekłych, z wyłączeniem przywozu paliw ciekłych:

a)  w ramach wykonywania działalności polegającej na obrocie paliwami ciekłymi z zagranicą wymagającej uzyskania koncesji, o której mowa w art. 32 ust. 1 pkt 4, lub

b)  przeznaczonych do użycia podczas transportu i przywożonych w standardowych zbiornikach, o których mowa w art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz.U. z 2017 r. poz. 43 i 60). Natomiast przywóz paliw ciekłych, to zgodnie z definicją ustawową zawartą w art. 3 pkt 12d Pr.en. sprowadzenie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej paliw ciekłych w ramach nabycia wewnątrzwspólnotowego lub importu.

Podmiot przywożący może dokonywać przywozu paliw ciekłych po wpisaniu do rejestru podmiotów przywożących. Wpisu do tego rejestru dokonuje na wniosek podmiotu przywożącego Prezes URE w drodze decyzji (art. 32c Pr.en.).

W prowadzonym w postaci elektronicznej przez Prezesa URE jawnym rejestrze podmiotów przywożących umieszcza się takie informacje jak:

– oznaczenie podmiotu przywożącego;

– rodzaje paliw ciekłych będące przedmiotem przywozu;

– rodzaje i lokalizację infrastruktury paliw ciekłych wykorzystywanej przez podmiot przywożący;

– przeznaczenie przywożonego paliwa ciekłego;

– planowana daty rozpoczęcia działalności polegającej na przywozie paliw ciekłych (art. 32a Pr.en.).

Zmiana wpisu lub wykreślenie z rejestru podmiotów przywożących następują na wniosek podmiotu przywożącego lub z urzędu (art. 32d Pr.en.). Przy czym Prezes URE z urzędu, w drodze decyzji, wykreśla z rejestru podmiot przywożący, który w okresie kolejnych 6 miesięcy nie dokonał przywozu paliw ciekłych lub zaistniały okoliczności, o których mowa w art. 32b Pr.en. Zaś podmiot przywożący, stosownie do treści art. 32d ust 2 składa wniosek o wykreślenie wpisu z rejestru w terminie 7 dni od zaprzestania wykonywania działalności polegającej na przywozie paliw ciekłych.

Na podstawie prowadzonego rejestru podmiotów przywożących, Prezes URE przekazuje w formie elektronicznej, co najmniej raz na kwartał, ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych, ministrowi właściwemu do spraw energii, Komendantowi Głównemu Policji, Prezesowi Agencji Rezerw Materiałowych, Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Prezesowi Urzędu Dozoru Technicznego, Dyrektorowi Generalnemu Transportowego Dozoru Technicznego, Prezesowi Głównego Urzędu Miar, Głównemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego, Głównemu Inspektorowi Ochrony Środowiska oraz Głównego Inspektorowi Sanitarnemu, aktualny wykaz podmiotów przywożących zawierający oznaczenie podmiotów przywożących oraz informacje o rodzajach, przeznaczeniu przywożonego paliwa ciekłego, a także rodzaju i lokalizacji infrastruktury paliw ciekłych wykorzystywanej przez ten podmiot (art. 32d ust 4 Pr.en.).

W świetle powołanych wyżej przepisów prawa, ustalony w sprawie stan faktyczny, pozwala zdaniem Sądu jednoznaczne stwierdzić, że po stronie (...) istniał obowiązek sprawozdawczy, o jakim mowa w art. 43d ust. 1 Pr.en.

Obowiązek ten ciąży na przedsiębiorcach, którzy zostali wpisani do rejestru podmiotów przywożących i jest niezależny od ilości paliw przywiezionych przez przedsiębiorcę. Konkluzja taka jest oczywista, jeśli weźmie się pod uwagę fakt, że dokonanie wpisu przedsiębiorcy w rejestrze podmiotów przywożących jest logiczną konsekwencją faktu, że podmiot ten został do rejestru wpisany na skutek własnego działania, z uwagi na deklarację, że zamierza dokonywać przywozu paliwa (złożył wniosek o wpis w rejestrze, w którym określił: rodzaj paliw ciekłych będących przedmiotem przywozu, rodzaj i lokalizację wykorzystywanej infrastruktury, przeznaczenie przywożonego paliwa, a także planowaną datę rozpoczęcia działalności polegającej na przywozie paliw ciekłych; zakres wniosku o wpis do rejestru zgodnie z treścią art. 32c ust 2 w zw. z art. 32a ust 4 Pr.en. W rejestrze może więc znaleźć się tylko taki przedsiębiorca, który deklaruje dokonywanie przywozu paliwa. Przy czym treść regulacji nie pozostawia wątpliwości, że przedsiębiorca, który nie dokonał wpisu do rejestru nie powinien dokonywać przywozu paliw.

Zatem niezależnie od tego, jakimi pobudkami kierował się przedsiębiorca składając wniosek o wpis do rejestru, czy były to wątpliwości dotyczące interpretacji przepisów ustawy prawo energetyczne, w szczególności rozumienia pojęcia przywozu paliw i podmiotu przywożącego, czy też było to spowodowane faktyczną wolą dokonywania w niedalekiej przyszłości przywozu nawet niewielkiej ilości paliwa, o jakim mowa w art. 3 pkt 12d Pr.en., dokonanie wpisu w rejestrze jest jednoznaczne z uzyskaniem statusu podmiotu przywożącego, który uprawnia przedsiębiorcę do dokonywania przewozu paliw.

Konsekwencją zaś wpisania do rejestru podmiotów przywożących, jest obowiązek sprawozdawczy wynikający z art. 43d ust 1 Pr.en. Obowiązek ten istnieje nawet wówczas jeśli przedsiębiorca w danym okresie sprawozdawczym (w danym miesiącu) nie dokonał przywozu żadnego paliwa. Fakt niedokonania przywozu w danym okresie sprawozdawczym ma bowiem również istotną wartość informacyjną dla regulatora rynku energetycznego i może podlegać takiej samej weryfikacji jak przywóz paliwa w wielkości większej niż 0.

O tym, że podmiotem przywożącym może być także taki przedsiębiorca, który w danym okresie nie dokonuje przywozu paliw, świadczy także treść przepisów o wykreśleniu z rejestru, z których wynika, że dopiero upływ okresu 6 kolejnych miesięcy, w których nie jest dokonywany przywóz paliwa, uzasadnia wykreślenie przedsiębiorcy przez Prezesa URE z rejestru. Niemniej jednak decydująca w tym aspekcie jest wola przedsiębiorcy, który w sytuacji zaprzestania przywozu, a więc bez zamiaru dalszego przywozu, obowiązany jest dokonać wykreślenia z rejestru w terminie 7 dni od zaprzestania wykonywania działalności polegającej na przywozie paliw ciekłych.

Reasumując, obowiązek sprawozdawczy przedsiębiorcy, który został wpisany do rejestru podmiotów przywożących, wynikający z art. 43d ust. 1 Pr.en., dotyczy także tego podmiotu, który w danym okresie sprawozdawczym nie dokonał żadnych faktycznych czynności dotyczących obrotu paliwami ciekłymi, o jakich mowa w tym przepisie. Obowiązkowi przedstawiania miesięcznych sprawozdań o rodzajach oraz ilości wytworzonych, przywiezionych i wywiezionych paliw ciekłych, a także ich przeznaczeniu podlega nie tylko ten przedsiębiorca, który w danym miesiącu dokonał przywozu, ale także ten który został wpisany do rejestru podmiotów przywożących, ale faktycznie czynności takich w danym miesiącu nie dokonał. Należy bowiem przyjąć, że dopóki nie dokonał on wykreślenia z rejestru, to należy domniemywać, że nie zrezygnował trwale z przywozu paliw (argument a contrario z art. 32d ust 2 Pr.en.)

W konsekwencji, niezłożenie przez powoda sprawozdania, o jakim mowa w art. 43d ust. 1 Pr.en., stanowiło podstawę do zastosowania przez organ regulacyjny normy art. 56 ust 1 pkt 49 Pr.en. i nałożenia na powoda kary, o jakiej mowa w tym przepisie.

W przedmiotowej sprawie nie zachodziła sytuacja, w której obiektywne, niezależne od powoda okoliczności stały na przeszkodzie realizacji obowiązku wynikającego z art. 43d ust 1 Pr.en. Powód miał możliwość złożenia sprawozdań, a zaniechał tego jedynie z tej przyczyny, że odmiennie interpretował treść regulacji prawnej, stojąc na stanowisku, że wykreślenie go po sześciu miesiącach od wykazania zerowych sprawozdań zwalnia go z obowiązku sprawozdawczego. Wniosek ten nie był natomiast prawidłowy, ani te nie wynikał z treści przepisu prawa. Z tego też względu zarzuty powoda, które przerzucały niejako ciężar odpowiedzialności na organ regulacyjny m.in. poprzez nie wzywanie powoda do złożenia zaległych sprawozdań, należy uznać za nieuprawnione mając na względzie wskazane wyżej obowiązki podmiotu wpisanego do rejestru podmiotów przywożących.

Nałożeniu na powoda kary pieniężnej na mógł stanąć na przeszkodzie zarzut naruszenia art. 12 ustawy Prawo przedsiębiorców pomimo tego, że Prezes URE zaniechał swojego ustawowego obowiązku wykreślenia spółki z rejestru paliw ciekłych z urzędu zgodnie z art. 32d ust. 3 Pr.en. i do wykreślenia doszło 26 lipca 2018 r., a zatem niemal pół roku, po sześciu miesiącach od składania sprawozdań zerowych przez powoda. Jednakże zarzut naruszenia art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zw. z art. 12 ustawy Prawo przedsiębiorców poprzez naruszenie zasady proporcjonalnej reakcji państwa na naruszenie obowiązku wynikającego z przepisu prawa oraz zasady sprawiedliwości społecznej, zasady zaufania obywateli do państwa i prawa, racjonalności działań ustawodawcy, ponieważ ukaranie skarżącego wielokrotnie za to samo naruszenie jest wyrazem nadmiernej represji państwa, miało wpływ na obniżenie nałożonej przez organ regulacyjny kary pieniężnej.

Jakkolwiek, pomimo zaistnienia podstaw do wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru podmiotów przywożących, organ nie wykreślił powoda z rejestru a uczynił to po kilku miesiącach, to nie mogło to skutkować uchyleniem kary pieniężnej w całości.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że obowiązek wykreślenia podmiotu przywożącego z rejestru nie jest obwarowany żadnym terminem, w jakim organ winien tego dokonać. Ponadto podstawą wykreślenia z rejestru jest posiadanie przez organ wiedzy, że przedsiębiorca zaniechał przywożenia paliw ciekłych, zaś w sytuacji gdy podmiot przywożący nie zawiadomił o tym organu, ani też nie wynikało to ze sprawozdań, bo te nie były składane, to wiedzy takiej nie posiadał. Przedsiębiorca ma z kolei obowiązek dokonania wykreślenia wpisu w Rejestrze w określonym terminie – 7 dniu od dnia zaprzestania wykonywania działalności polegającej na przywozie paliw ciekłych. Zatem fakt, że powód pozostał w Rejestrze podmiotów przywożących nie był pochodną zaniechania organu (bo ten nie miał terminu na wykreślenie z rejestru, ani wiedzy o tym fakcie), ale był skutkiem zaniechania wykreślenia przez samego przedsiębiorcę, do czego był zobligowany w terminie 7 dni od zaprzestania działalności.

Odnosząc się natomiast do zarzutów dotyczących naruszenia przepisów postępowania administracyjnego należy wskazać na utrwalone w judykaturze stanowisko, że zasadniczo, tego typu zarzuty są nieskuteczne przez Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów, ponieważ Sąd ten nie może ograniczyć sprawy wynikającej z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu tylko do funkcji sprawdzającej prawidłowość postępowania administracyjnego, które poprzedza postępowania sądowe. Celem postępowania nie jest przeprowadzenie kontroli postępowania administracyjnego, ale merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy, której przedmiotem jest spór między stronami powstający dopiero po wydaniu decyzji przez Prezesa Urzędu. Postępowanie sądowe przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest postępowaniem kontradyktoryjnym, w którym uwzględnia się materiał dowodowy zebrany w postępowaniu administracyjnym, co nie pozbawia jednak stron możliwości zgłoszenia nowych twierdzeń faktycznych i nowych dowodów, według zasad obowiązujących w postępowaniu odrębnym w sprawach gospodarczych. Sąd antymonopolowy jest sądem cywilnym i prowadzi sprawę cywilną, wszczętą w wyniku wniesienia odwołania od decyzji Prezesa Urzędu, w tym wypadku Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, według reguł kontradyktoryjnego postępowania cywilnego, a nie sądem legalności decyzji administracyjnej, jak to czynią sądy administracyjne w postępowaniu sądowo-administracyjnym. Tylko takie odczytanie relacji pomiędzy postępowaniem administracyjnym i postępowaniem sądowym może uzasadniać dokonany przez racjonalnego ustawodawcę wybór między drogą postępowania cywilnego i drogą postępowania sądowo-administracyjnego dla wyjaśnienia istoty sprawy (por. np.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 1991 r., sygn. akt III CRN 120/91; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 r., sygn. akt I CKN 265/98; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1999 r., sygn. akt I CKN 351/99; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2001 r., sygn. akt I CKN 1036/98). Jednakże, nawet gdyby przyjąć, że w postępowaniu administracyjnym doszło do uchybień proceduralnych, to zarzuty w tym zakresie nie mogą być skuteczne, o ile uchybienia te mogą być sanowane w toku postępowania sądowego mającego na celu merytoryczne rozstrzygnięcie sporu, bowiem tutejszy Sąd zobowiązany jest do wszechstronnego zbadania wszystkich istotnych okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu zasad rozkładu ciężaru dowodu i obowiązku stron w postępowaniu dowodowym.

Niezależnie jednak od powyższego, w ocenie Sądu, w sprawie nie doszło do uchybień proceduralnych, które skutkować mogłyby uchyleniem lub zmianą zaskarżonej decyzji, a pozwany dokonał dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, wszechstronnie rozpatrzył zebrany materiał dowodowy i dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych. Sąd nie znalazł podstaw do uzupełniania materiału dowodowego, a zebrany przez Prezesa URE stał się podstawą do wydania wyroku. Odnosi się to także do zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych sprawy, a do wszelkich dywagacji powoda w tym zakresie Sąd odniósł się już powyżej.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 479 ⁵³ § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł jak w pkt I. wyroku i w konsekwencji uwzględnienia odwołania w części, mienił zaskarżoną decyzję w części tj. w jej punkcie 2) w ten sposób, że kary pieniężne określone kolejno w podpunktach: 2a) i 2b) wymierzył w wysokości po 3.000 zł, w podpunktach 2c) i 2d) wymierzył w wysokości po 2.000 zł i w podpunkcie 2e) wymierzył w wysokości 1.000 zł, co karę pieniężną w łącznej wysokości 11.000 zł, przy czym obniżenie kar za każdy z czynów do kwot po 3.000 zł, po 2.000 zł oraz 1.000 zł nastąpiło w zależności od czasu trwania popełnionego deliktu.

Z podanych wyżej względów, na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy orzekł jak w pkt II. wyroku oddalając odwołanie w pozostałym zakresie.

O kosztach postępowania orzeczono jak w pkt III. wyroku na podstawie art. 100 k.p.c. Z uwagi na częściowe uwzględnienie żądań koszty procesu zostały wzajemnie zniesione między stronami.

sędzia Anna Gałas