Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lutego 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący –	SSO Andrzej Turliński
Protokolant –	Sekretarz sądowy Iwona Hutnik

po rozpoznaniu 8 lutego 2019 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania Akademii Wychowania Fizycznego im. B. C. w K.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania Akademii Wychowania Fizycznego im. B. C. w K. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 28 grudnia 2016 r. Nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od Akademii Wychowania Fizycznego im. B. C. w K. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) z tytułu zwrotu kosztów procesu.

SSO Andrzej Turliński

Sygn. akt XVII AmE 100/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 grudnia 2016 r. Nr (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE, pozwany) na podstawie art. 56 ust. 2 i art. 56 ust. 1 pkt 3a w zw. z art. 11 i art. 11d ust. 3 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. z 2012 r., poz. 1059 z późn. zm.), w związku z § 55 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła (Dz.U. z 2007 r., Nr 133, poz. 924) oraz na podstawie art. 104 k.p.a. w związku z art. 30 ust. 1 ustawy Prawo energetyczne po przeprowadzeniu wszczętego z urzędu w dniu 30 czerwca 2016 r. na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 3a ustawy Prawo energetyczne postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia podmiotowi: Akademia Wychowania Fizycznego im. B. C. w K. (powódka) kary pieniężnej za niestosowanie się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wprowadzonych w dniach 10 – 31 sierpnia 2015 r. orzekł, że Akademia Wychowania Fizycznego im. B. C. w K. w dniach: 10 i 11 sierpnia 2015 r. w odniesieniu do obiektu zlokalizowanego pod adresem: Al. (...) K. naruszyła obowiązek stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wynikający z art. 11 i art. 11d ust. 3 ustawy Prawo energetyczne co podlega karze pieniężnej określonej w art. 56 ust. 1 pkt 3a tej ustawy – pkt 1 decyzji.

W pkt 2 decyzji za ww. działanie Prezes URE wymierzył powódce karę pieniężną w kwocie 2163 zł.

Od ww. decyzji powódka wniosła odwołanie zaskarżając ją w całości i zarzucając jej:

- naruszenie norm prawa materialnego, a to:

a) § 3 ust. 4 pkt 1) oraz pkt 2) lit. d) rozporządzenia Ministra Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła (Dz.U. z 2007 r. Nr 133, poz. 924, dalej „rozporządzenie”) poprzez jego niezastosowanie i nałożenie na odwołującą kary pieniężnej, pomimo ograniczeń wynikających z ww. przepisu, wskazujących, iż ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej nie mogą powodować zagrożenia bezpieczeństwa osób oraz uszkodzenia lub zniszczenia obiektów technologicznych, a nadto zakłóceń w funkcjonowaniu obiektów przeznaczonych do wykonywania zadań w zakresie edukacji, w sytuacji, gdy jak wynika z niekwestionowanego w tym zakresie przez organ wyjaśnień odwołującej, uznanych przez organ, jako stan faktyczny, niedostosowanie się przez odwołującą do wprowadzonych ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej w dniach 10 i 11 sierpnia 2015 r. była konieczność ochrony wyników prowadzonych badań i niemożność natychmiastowego zmniejszenia zużycia energii poprzez nagłe odcięcie pracowni od zasilania, a nadto rozmrożenie lodówek niskotemperaturowych w pracowniach badawczych spowodowałoby poważne zagrożenie epidemiologiczne,

- naruszenie art. 56 ust. 6 ustawy Prawo energetyczne poprzez jego zastosowanie i nałożenie kary pieniężnej na odwołującą w sytuacji, gdy nie zachodziły ku temu przesłanki.

Nadto z daleko posuniętej ostrożności procesowej powódka zaskarżonej decyzji zarzuciła:

- naruszenie art. 56 ust. 6a ustawy Prawo energetyczne poprzez jego niezastosowanie w niniejszej sprawie w sytuacji, gdy stopień szkodliwości czynu w niniejszej sprawie jest znikomy z uwagi na fakt, iż niedostosowanie się przez odwołującą do wprowadzonych ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej w dniach 10 i 11 sierpnia 2015 r. była konieczność ochrony wyników prowadzonych badań i niemożność natychmiastowego zmniejszenia zużycia energii przez nagłe odcięcie pracowni od zasilania, a nadto rozmrożenie lodówek niskotemperaturowych w pracowniach badawczych spowodowałoby poważne zagrożenie epidemiologiczne, natomiast odwołująca zaprzestała naruszania prawa.

Wskazując powyższe zarzuty powódka wniosła o:

1.  uchylenie zaskarżonej decyzji w całości

ewentualnie

2.  o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie braku naruszenia obowiązku stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej przez odwołującą.

Nadto z daleko posuniętej ostrożności procesowej, w przypadku uznania przez Sąd, iż doszło w niniejszej sprawie do naruszenia obowiązku stosowania się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej przez odwołującą, powódka wniosła o:

3.  zmianę zaskarżonej decyzji poprzez odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej.

Nadto powódka wniosła o wstrzymanie wykonania decyzji do czasu rozstrzygnięcia sprawy oraz zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu odwołania powódka podała, że powodem niedostosowania się przez nią do wprowadzonych ograniczeń w dostarczaniu energii elektrycznej w dniach 10 i 11 sierpnia 2015 r. była konieczność ochrony wyników przeprowadzonych badań i niemożność natychmiastowego zmniejszenia zużycia energii przez nagłe odcięcie pracowni od zasilania. Realizacja powyższych zadań wiązała się z koniecznością bezprzerwowego zasilania urządzeń niezbędnych w celu prawidłowej realizacji grantów, ekspertyz i zadań specjalistycznych, a w szczególności związanych z przechowywaniem próbek krwi, tkanek i czynników chemicznych w temperaturze – 70 stopni C. Rozmrożenie lodówek niskotemperaturowych w pracowniach badawczych spowodowałoby nie tylko wielomilionowe straty finansowe, ale również utratę wyników wieloletnich badań i poważne zagrożenie epidemiologiczne.

Mając na uwadze powyższy stan wyższej konieczności, w którym znalazła się powódka, była ona w swojej ocenie uprawniona do przekroczenia ograniczeń przez czas niezbędny do zabezpieczenia wyników badań. Powódka wskazała, że przedmiotowy obiekt jest przeznaczony do wykonywania zadań w zakresie edukacji. Nagłe zastosowanie się do ograniczeń w poborze energii elektrycznej spowodowałoby zakłócenia w jego funkcjonowaniu i to w zakresie prowadzonych tam badań naukowych. Ponadto natychmiastowe zastosowanie się do tych ograniczeń doprowadziłoby do zagrożenia dla bezpieczeństwa osób z uwagi na zagrożenie epidemiologiczne. Dlatego konieczne było odpowiednie przygotowanie w celu zabezpieczenia badań i pracowni, na co należało poświęcić czas.

Odnosząc się natomiast do twierdzeń Prezesa URE jakoby przesłanki określone w § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła brać należy pod uwagę jedynie przy ustalaniu planów wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, powódka wskazała, że przedmiotowe rozporządzenie nie zawiera jakiegokolwiek przepisu wskazującego taki zakres zastosowania tych przesłanek. Zdaniem powódki przesłanki określone w § 3 ww. rozporządzenia stosować powinno się również na etapie wprowadzania ograniczeń.

Z daleko posuniętej ostrożności procesowej powódka przytoczyła przepis art. 56 ust. 6a ustawy Prawo energetyczne, na podstawie którego Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek.

Zdaniem powódki okoliczności sprawy, w szczególności sposób i okoliczności popełnienia czynu, motywacja powódki, która chciała zapobiec zagrożeniu epidemiologicznemu jak i stratom badawczym, naukowym oraz materialnym, stopień naruszenia reguł ostrożności przy wskazaniu, iż przytoczone już wyżej rozporządzenie określiło również reguły postępowania z dobrem prawnym w § 3, a zatem w zakresie ochrony bezpieczeństwa osób i obiektów edukacyjnych, do których to powódka się dostosowała, wskazują, iż społecznie szkodliwość czynu jest znikoma.

Powódka nie zgodziła się z argumentacją Prezesa URE jakoby sam fakt wagi przepisów określających i wprowadzających ograniczenia świadczył o wysokim stopniu społecznej wagi i szkodliwości naruszania tych przepisów, ponieważ prowadziłoby to do braku możliwości stosowania dobrodziejstwa instytucji odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej.

Mając na uwadze znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu oraz fakt, że powódka zaprzestała naruszania obowiązków, dostosowując się do wprowadzonych ograniczeń, a naruszenia nie trwały przez długi okres czasu, a jedynie potrzebny do odpowiedniego zabezpieczenia prowadzonych badań, zdaniem powódki, w przypadku uznania przez Sąd, iż dopuściła się naruszenia obowiązków wynikających z ustawy Prawo energetyczne i ww. rozporządzenia, zachodzą przesłanki do odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej w niniejszej sprawie.

Powódka zakwestionowała również wysokość kary pieniężnej określonej przez Prezesa URE wskazując, że jest ona zawyżona.

W odpowiedzi na odwołanie Prezes URE wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Na rozprawie 8 lutego 2019 r. pełnomocnik pozwanego podtrzymał dotychczasowe stanowisko i wnioski. Wniósł o oddalenie odwołania. Wskazał, że powódka nie przedstawiła żadnych dowodów na okoliczność, że doszłoby do powstania szkody, gdyby dostosowała się do ograniczeń w poborze energii.

Pełnomocnik powódki nie stawił się na rozprawę, zawiadomienie o terminie rozprawy doręczone zostało prawidłowo.

Sąd postanowił dopuścić dowody zgromadzone w postępowaniu administracyjnym na okoliczności podane w odwołaniu i odpowiedzi na odwołanie.

Sąd Okręgowy w Warszawie ustalił i zważył, co następuje.

(...) S.A. ( (...) S.A., (...)) w związku z obniżeniem dostępnych rezerw zdolności wytwórczych poniżej niezbędnych wielkości, spowodowanych m. in. wyjątkowo wysokimi temperaturami i niskimi stanami wód w zbiornikach wodnych i rzekach, stwierdziły wystąpienie zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej w rozumieniu postanowień art. 3 pkt 16d ustawy - Prawo energetyczne wprowadzając, na podstawie art. 11c ust. 2 pkt 2 tej ustawy, od godz. 10:00 dnia 10 sierpnia 2015 r. ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej.

Jednocześnie, w dniu 10 sierpnia 2015 r. (...) SA, działając na podstawie art. 11c ust. 3 ustawy - Prawo energetyczne, powiadomiły Ministra Gospodarki (obecnie: Minister Energii) i Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki o wystąpieniu zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, podjętych działaniach i środkach w celu usunięcia tego zagrożenia i zapobieżenia jego negatywnym skutkom oraz zgłosiły Ministrowi Gospodarki konieczność wprowadzenia ograniczeń na podstawie art. 11 ust. 7 ustawy - Prawo energetyczne, tj. w trybie wydania przez Radę Ministrów rozporządzenia o wprowadzeniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej do dnia 31 sierpnia 2015 r.

Rada Ministrów pozytywnie rozpatrzyła wniosek Ministra Gospodarki wydając w dniu 11 sierpnia 2015 r. rozporządzenie w sprawie wprowadzenia ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, które zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw pod poz. 1136 i wprowadziło te ograniczenia w okresie od dnia 11 sierpnia 2015 r. od godz. 24:00 do dnia 31 sierpnia 2015 r. do godz. 24:00.

Na wezwanie Prezesa URE (...) S.A. z siedzibą w K. ( (...)), do którego sieci Akademia Wychowania Fizycznego im. B. C. w K. (Odbiorca) jest przyłączona, przedstawił zbiorcze dane wskazujące na stopień niedostosowania się odbiorców ujętych w Planie wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej obowiązującym w dniach od 10 do 31 sierpnia 2015 r. do wprowadzonych ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej. Na podstawie powyższych danych zostały wygenerowane informacje wskazujące na stopień niedostosowania się Odbiorcy do wprowadzonych w dniach 10-31 sierpnia 2015 r. ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej w odniesieniu do punktu poboru energii elektrycznej zlokalizowanego w K., przy al. (...) (obiekt Odbiorcy).

Pismem z dnia 30 czerwca 2016 r., znak: (...) Prezes URE zawiadomił powódkę o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej wzywając go jednocześnie do zajęcia stanowiska w sprawie, tj. w szczególności do złożenia wyjaśnień dotyczących przyczyn niedostosowania się przez nią do wprowadzonych ograniczeń, a także nadesłania kopii wszelkich dokumentów mogących stanowić dowód w sprawie. W szczególności została wezwana do ustosunkowania się do przekazanych mu informacji otrzymanych przez Prezesa URE od (...) wskazujących na stopień jej niedostosowania się do wprowadzonych w dniach 10-31 sierpnia 2015 r. ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej (k. 1 – 2 akt administracyjnych).

W dniu 18 lipca 2016 r. do Prezesa URE wpłynęło wyjaśnienie powódki z dnia 14 lipca 2016 r., znak: L.dz. (...)wraz z dokumentami do których nadesłania wzywano oraz zestawieniem wykonywanych w 2015 roku zadań z zakresu badań naukowych. W przedłożonym wyjaśnieniu wskazała m. in., że informację o wprowadzeniu ograniczeń powzięto w dniu 11 sierpnia 2015 r., przekroczenia wyniknęły ze zbyt krótkiego okresu czasu potrzebnego na przeorganizowanie bieżącej pracy, zaś możliwości szybkiego ograniczenia poboru energii elektrycznej były istotnie ograniczone z uwagi na stan techniczny instalacji wewnętrznych, stacji transformatorowych oraz obecność jedynie dwóch elektryków. W ocenie powódki postępowanie jest bezprzedmiotowe i powinno zostać umorzone, przy czym nie była kwestionowana prawidłowość odczytów ani wielkości stwierdzonych przekroczeń (k. 6 – 41 akt administracyjnych).

Pismem z dnia 13 września 2016 r., znak: (...) Prezes URE wezwał (...) do nadesłania dodatkowych informacji i dokumentów zmierzających do pełnego wyjaśnienia sprawy, a w szczególności do nadesłania kopii korespondencji prowadzonej z Odbiorcą
w zakresie planu wprowadzania ograniczeń na okres od 1 września 2014 r. do
31 sierpnia 2015 r. oraz jego ewentualnych aktualizacji i informacji, czy w odniesieniu do
Odbiorcy doszło do zróżnicowania ograniczeń w stosunku do ogłoszonych stopni
zasilania. Ponadto zwrócono się do (...) o przekazanie informacji, czy poziom mocy
bezpiecznej ustalony w umowie był ustalany z uwzględnieniem wskazywanej przez
Odbiorcę konieczności bezprzerwowego zasilania urządzeń wykorzystywanych:
w badaniach naukowych.

Pismem z dnia 29 września 2016 r. (...) nadesłał do Prezesa URE dodatkowe materiały do sprawy, w tym wyjaśnienia oraz kopię przekazanego Odbiorcy planu wprowadzania ograniczeń w poborze energii elektrycznej na okres od 1 września 2014 r. do 31 sierpnia 2015 r.

Powódka posiada zawartą z (...) Umowę o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej z dnia 19 lipca 2011, Nr (...).

Zgodnie z załącznikiem nr 3 do umowy wartość mocy umownej wynosiła 750 kW i obejmowała sumę mocy z przyłącza nr 1 o nr (...)_ (...) - 350 kW i przyłącza nr 2 o nr (...) - 400 kW. Z kolei moc bezpieczna dla każdego z przyłączy została przyjęta w wartości po 78 kW, co łącznie daje wartość 156 kW. Zgodnie natomiast z §10 pkt 7 ww. umowy Odbiorca zobowiązany jest do ograniczenia poboru mocy w przypadku wprowadzenia ograniczeń w poborze energii elektrycznej. Informacje o wielkości danych dotyczących Odbiorcy wynikające z Planu wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, które obowiązywały powódkę w okresie od 10 do 31 sierpnia 2015 r., zostały jej przekazane i nie kwestionowała ona zasadności objęcia Planem wprowadzania ograniczeń, jak i ustaleń samego Planu.

Z informacji przedstawionych Prezesowi URE przez (...) wskazujących na stopień niedostosowania się do wprowadzonych w dniach 10 - 31 sierpnia 2015 r. ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej wynika, że powódka w dniach 10 i 11 sierpnia 2014 r. przekroczył obowiązujące go - zgodnie z Planem wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej - wartości poboru mocy w poszczególnych stopniach zasilania.

Wartość przekroczenia przez nią dopuszczalnego poboru mocy (MW w godzinie) w poszczególnych dniach wynosiła:

1.  10 sierpnia 2015 r. przekroczenie łącznie 0,672 (MW w godzinie);

2.  11 sierpnia 2015 r. przekroczenie łącznie 0,049 (MW w godzinie).

Łącznie dla wyżej wymienionego okresu powódka przekroczyła 0,721 MW w godzinie.

Reasumując, powódka jest podmiotem zobowiązanym do stosowania się do wprowadzonych w dniach 10 - 31 sierpnia 2015 r. przez (...) S.A., a następnie przez Radę Ministrów, ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej. Zgodnie z obowiązującym na dzień 10 sierpnia 2015 r. Planem wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej moc umowna dla powódki określona została na poziomie 0,750 MW w godzinie (natomiast moc określona dla 20 stopnia zasilania wynosiła 0,156 MW), a zatem powyżej wartości 300 kW wskazanej w § 5 pkt 1 rozporządzenia w sprawie wprowadzania ograniczeń. Jednocześnie, z uwagi na niezawarcie przez nią i (...) w wiążącej strony umowie zapisu uznającego Odbiorcę za podmiot podlegający ochronie przed wprowadzanymi ograniczeniami na mocy §6 pkt 1 ww. rozporządzenia oraz objęcie Odbiorcy Planem wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, brak jest podstaw do uznania, iż do powódki nie ma zastosowania obowiązek stosowania się do wprowadzonych w dniach 10-31 sierpnia 2015 r. ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej.

Powódka jest uczelnią wyższą zlokalizowaną w K. przy Al. (...). Na wezwanie Prezesa URE (...) S.A. w K. ( (...)), do którego sieci Odbiorca - Akademia Wychowania Fizycznego - jest przyłączony, przedstawiła zbiorcze dane wskazujące na stopień niedostosowania się odbiorców ujętych w Planie wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej obowiązującym w dniach od 10 do 31 sierpnia 2015 r. do wprowadzonych ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej.

Na podstawie powyższych danych zostały wygenerowane informacje wskazujące na stopień jej niedostosowania się do wprowadzonych w dniach 10 – 31 sierpnia 2015 r. ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej w odniesieniu do punktu poboru energii elektrycznej zlokalizowanego w K. przy Al. (...) (obiekt Odbiorcy).

Będąc uczelnią wyższą powódka korzysta z dwóch przyłączy o sumie mocy 0,750 MW (0,350 MW + 0,400 MW) objętych łącznym planem ograniczeń.

(...) przesłał do niej pismem z dnia 31 lipca 2014 r. Plan wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na okres od 1 września 2014 r. do 31 sierpnia 2015 r. Powódka nie zwracała się do (...) z wnioskiem o zmianę poziomu mocy bezpiecznej, nie kwestionowała zasadności otrzymania planu czy też wielkości dopuszczalnych poziomów poboru mocy w poszczególnych stopniach ograniczeń, uwzględnionych w planie wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na omawiany okres.

Natomiast w dniach 10 i 11 sierpnia 2015 r. nie dostosowała się do wprowadzonych ograniczeń.

Tymczasem stosownie do § 55 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła (Dz.U. z 2007 r. Nr 133, poz. 924) Odbiorca jest podmiotem zobowiązanym do stosowania się do wprowadzonych w dniach 10 – 31 sierpnia 2015 r. przez (...) S.A., a następnie przez Radę Ministrów, ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej.

Na mocy art. 56 ust. 1 pkt 3a ustawy Prawo energetyczne uzasadnione jest zatem wymierzenie Odbiorcy kary pieniężnej zarówno za niedostosowanie się do ograniczeń wprowadzonych przez (...) S.A. w dniach 10 – 11 sierpnia 2015 r.

Stosownie do art. 11c ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo energetyczne w przypadku powstania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub systemu połączonego elektroenergetycznego może wprowadzić ograniczenia w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części do czasu wejścia w życie przepisów wydanych na podstawie art. 11 ust. 7, lecz nie dłużej niż na okres 72 godzin.

Z kolei zgodnie z art. 11d ust. 1 ustawy Prawo energetyczne w sytuacji wystąpienia zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej w następstwie zdarzeń, o których mowa w art. 11c ust. 1 tej ustawy, operator systemu przesyłowego elektroenergetycznego lub systemu połączonego elektroenergetycznego podejmuje w szczególności działania polegające m.in. na wydawaniu właściwemu operatorowi systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego polecenia zmniejszenia ilości pobieranej energii elektrycznej przez odbiorców końcowych przyłączonych do sieci dystrybucyjnej na obszarze jego działania lub przerwania zasilania niezbędnej liczby odbiorców końcowych przyłączonych do sieci dystrybucyjnej na tym obszarze. W okresie wykonywania działań, o których mowa w ust. 1, użytkownicy systemu, w tym odbiorcy energii elektrycznej, są obowiązani stosować się do poleceń operatora systemu elektroenergetycznego, o ile wykonanie tych poleceń nie stwarza bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia osób (art. 11d ust. 2 ustawy Prawo energetyczne).

Stosownie natomiast do art. 11d ust. 3 ustawy Prawo energetyczne, w okresie występowania zagrożenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej operatorzy systemu elektro-energetycznego mogą wprowadzać ograniczenia w świadczonych usługach przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej, w zakresie niezbędnym do usunięcia tego zagrożenia. Niezastosowanie się do wprowadzonych ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej przez podmioty do tego zobowiązane jest sankcjonowane karą pieniężną określoną w art. 56 ust. 1 pkt 3a ustawy Prawo energetyczne, zgodnie z którym karze pieniężnej podlega ten kto nie stosuje się do ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii wprowadzonych na podstawie art. 11, art. 11c ust. 3 lub art. 11d ust. 3.

Istotne znaczenie w niniejszym postępowaniu ma kwestia poinformowania powódki jako odbiorcy przez (...) o Planie wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, który określa dopuszczalne dla Odbiorcy wartości poboru mocy w poszczególnych stopniach zasilania. W przedmiotowym przypadku niewątpliwie zastosowanie miał Plan wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na okres od dnia 1 września 2014 r. do dnia 31 sierpnia 2015 r. przekazany Odbiorcy przez (...) pismem z dnia 31 lipca 2014 r. Zgodnie z wyjaśnieniami (...) plan ten nie był modyfikowany po dacie jego przesłania. Ponadto Odbiorca nie zwracał się do (...) z wnioskiem o zmianę poziomu mocy bezpiecznej, nie kwestionował zasadności otrzymania planu czy też wielkości dopuszczalnych poziomów poboru mocy w poszczególnych stopniach zasilania, uwzględnionych w planie wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej na omawiany okres. W stosunku do Odbiorcy nie miała także miejsca sytuacja, o której mowa w § 12 pkt 3 rozporządzenia tzn. w stosunku do Odbiorcy nie doszło do zróżnicowania ograniczeń w stosunku do ogłoszonych stopni zasilania i nie wydawano w stosunku do Odbiorcy żadnych poleceń dyspozytorskich dotyczących ograniczeń. (...) wskazał ponadto, że wartość mocy bezpiecznej dla obiektu Odbiorcy została ujęta w umowie o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej w łącznej wysokości 156 kW (po 78 kW na każdym przyłączu), natomiast (...) nie ma wiedzy dotyczącej specyfiki poboru energii elektrycznej przez Odbiorcę, w tym korzystania z konkretnych odbiorników energii lub szczególnych potrzeb, na które energia elektryczna jest pobierana. Zmiana poziomu mocy bezpiecznej mogłaby być przez (...) dokonana w sytuacji, jeśli parametr ten nie jest dla Odbiorcy satysfakcjonujący, jednaj wniosku takiego Odbiorca nie składał.

Powódka stała na stanowisku, że nie stosując się do ograniczeń działał w stanie wyższej konieczności, a jej zachowanie miało znikomą szkodliwość.

Powodem niedostosowania się do wprowadzonych ograniczeń w dostarczaniu energii elektrycznej w dniach 10 i 11 sierpnia 2015 r. była konieczność ochrony wyników przeprowadzonych badań i niemożność natychmiastowego zmniejszenia zużycia energii przez nagłe odcięcie pracowni od zasilania. Realizacja powyższych zadań wiązała się z koniecznością bezprzerwowego zasilania urządzeń niezbędnych w celu prawidłowej realizacji grantów, ekspertyz i zadań specjalistycznych, a w szczególności związanych z przechowywaniem próbek krwi, tkanek i odczynników chemicznych w temperaturze -70 stopni C. Rozmrożenie lodówek niskotemperaturowych w pracowniach badawczych spowodowałoby nie tylko wielomilionowe straty finansowe, ale również utratę wyników wieloletnich badań i poważne zagrożenie epidemiologiczne. Obiekt powódki jest przeznaczony do wykonywania zadań w zakresie edukacji. Nadto natychmiastowe zastosowanie się do ograniczeń w poborze energii elektrycznej spowodowałoby zakłócenia w funkcjonowaniu tego obiektu i to w zakresie prowadzonych tam badań naukowych.. Nadto natychmiastowe zastosowanie się do tych ograniczeń doprowadziłoby do zagrożenia dla bezpieczeństwa osób z uwagi na zagrożenie epidemiologiczne. Dlatego powódka nie mogła natychmiast zastosować się do wprowadzonych ograniczeń w poborze energii. Konieczne było odpowiednie przygotowanie w celu zabezpieczenia badań i pracowni.

Powódka nie zgodziła się ze stanowiskiem Prezesa URE, że przesłanki określone w § 3 ww. rozporządzenia brać należy pod uwagę jedynie przy ustalaniu planów wprowadzania ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej i wskazał, że przedmiotowe rozporządzenie nie zawiera jakiegokolwiek przepisu wskazującego taki zakres zastosowania tych przesłanek. W związku z tym uznała, że przesłanki określone w § 3 ww. rozporządzenia stosować powinno się również na etapie wprowadzania ograniczeń. Ukazuje to, że okoliczności sprawy, w szczególności sposób i okoliczności popełnienia czynu, motywacja powódki, która chciała zapobiec zagrożeniu epidemiologicznemu jak i stratom badawczym, naukowym oraz materialnym, stopień naruszenia reguł ostrożności, przy wskazaniu, iż przytoczone wyżej rozporządzenie określiło również reguły postępowania z dobrem prawnym w § 3, a zatem w zakresie ochrony bezpieczeństwa osób i obiektów edukacyjnych, do których powód się dostosował, przemawiają za tym, iż, jej zdaniem, szkodliwość czynu jest znikoma. Znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu oraz fakt, że powódka zaprzestała naruszania obowiązków, uzasadnia zastosowanie instytucji odstąpienia od wymierzenia kary, o której mowa w art. 56 ust. 6a ustawy Prawo energetyczne.

Sąd nie zgadza się z tym stanowiskiem. Przepis § 3 ust. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła ma zastosowanie na etapie ustalania kręgu podmiotów objętych obowiązkiem dostosowania się do wprowadzanych ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej oraz do ustalania planu ograniczeń. Stanowi wytyczną w procesie przygotowywania i sporządzania tego planu wskazując jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy określaniu planu ograniczeń dla skonkretyzowanego odbiorcy. Potwierdza to też treść § 9, a w szczególności pkt 3 tego przepisu rozporządzenia wskazujący, że wielkości planowanych ograniczeń w poborze energii elektrycznej, ujęte w planach ograniczeń, określa się w stopniach zasilania od 11 do 20, przy czym 20 stopień zasilania odpowiada tzw. mocy bezpiecznej. Zatem wskazane w planie ograniczeń wielkości mocy dla stopni zasilania od 11 do 20 realizują wytyczne zawarte w § 3 i 6 rozporządzenia. Stosowanie się przez odbiorcę do planu ograniczeń nie powoduje:

1.  zagrożenia bezpieczeństwa osób oraz uszkodzenia lub zniszczenia obiektów technologicznych,

2.  zakłóceń w funkcjonowaniu obiektów przeznaczonych do wykonywania zadań w zakresie:

a)  bezpieczeństwa lub obronności państwa określonych w przepisach odrębnych,

b)  opieki zdrowotnej,

c)  telekomunikacji,

d)  edukacji,

e)  wydobywania paliw kopalnych ze złóż, ich przeróbki i dostarczania do odbiorców,

f)  ochrony środowiska.

Należy zatem przyjąć, że ww. przepisy rozporządzenia mają zastosowanie na etapie planowania, a nie realizacji planów ograniczeń.

Jeśli dany odbiorca nie powinien być objęty planem ograniczeń, należy to uwzględnić już na etapie sporządzania przez (...) takiego planu dla tego odbiorcy, a w procesie tym odbiorca powinien przedstawić (...) stosowne przesłanki do jego uwzględnienia wśród podmiotów objętych ochroną przed wprowadzanymi ograniczeniami. W konsekwencji, jeżeli dany odbiorca nie zgłaszał istnienia takich przesłanek na etapie sporządzania i bezpośrednio po otrzymaniu ustalonego dla niego planu ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, to nie może się zwolnić z realizacji tego planu po wprowadzeniu ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej. W innym bowiem przypadku plan ograniczeń dla skonkretyzowanego odbiorcy nie miałby jakiegokolwiek znaczenia prawnego i nie wiązałby odbiorcy, skoro mógłby się on na każdym etapie nie dostosować do otrzymanego planu, a podmioty odpowiedzialne za wprowadzenie i realizację ograniczeń nie miałyby możliwości oceny jaki stopień zasilania powinien zostać wprowadzony, co w efekcie końcowym mogłoby doprowadzić do braku zbilansowania popytu i podaży energii elektrycznej i wyłączeń awaryjnych obejmujących swoim zakresem wszystkich odbiorców, w tym tych, którzy zostali objęci ochroną na etapie ustalania planu ograniczeń.

Zgodnie z § 12 rozporządzenia ograniczenia w poborze energii elektrycznej są realizowane przez odbiorców stosownie do komunikatów operatorów o obowiązujących stopniach zasilania. Stosownie do § 9 pkt 1 rozporządzenia wielkości planowanych ograniczeń w poborze energii elektrycznej, ujęte w planach ograniczeń, określa się w stopniach zasilania od 11 do 20 przy czym:

1.  11 stopień zasilania określa, że odbiorca może pobierać moc do wysokości mocy umownej określonej w umowach, o których mowa w art. 5 ust. 2 pkt 1 i 2 oraz ust. 3 ustawy,

2.  Stopnie zasilania od 12 do 19 powinny zapewniać równomierne obniżanie mocy elektrycznej pobieranej przez odbiorcę,

3.  20 stopień zasilania określa, że odbiorca może pobierać moc do wysokości ustalonego minimum, niepowodującego zagrożeń i zakłóceń, o których mowa w § 3 ust. 4.

Stosownie do art. 56 ust. 6 ustawy Prawo energetyczne ustalając wysokość kary pieniężnej Prezes URE uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia, dotychczasowe zachowanie podmiotu oraz jego możliwości finansowe.

W niniejszej sprawie znaczny stopień szkodliwości czynu wyraża się w bezpośrednim wpływie popełnionego przez powódkę czynu na bezpieczeństwo Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, a co się z tym wiąże - w sprowadzeniu realnego zagrożenia bezpieczeństwa pracy sieci elektroenergetycznej w całym kraju.

Przy określeniu wysokości kary uwzględnione zostały podjęte przez nią działania zmierzające do jak najszybszego dostosowania się do wprowadzonych ograniczeń.

Brak jest natomiast możliwości oceny jej dotychczasowego zachowania Odbiorcy w aspekcie wcześniejszego wykonywania przez niego obowiązków wynikających z ustawy Prawo energetyczne związanych z wprowadzeniem ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej z uwagi na to, że sytuacja taka nie miała dotychczas miejsca pod rządami tych przepisów.

Odnosząc się do możliwości finansowych powódki wymierzona kara nie jest dla niej nadmiernie uciążliwa, jest adekwatna do charakteru popełnionego czynu oraz skutków naruszenia obowiązujących norm. Kara ta nie wpłynie na pogorszenie jej kondycji finansowej oraz płynności finansowej i pozostaje we właściwej proporcji do uzyskanego przez nią w poprzednim roku podatkowym przychodu.

Kara musi spełniać postawione przed nią funkcje prewencji ogólnej i szczególnej, a więc powinna być zarówno realną, odczuwalną dolegliwością dla ukaranego podmiotu jak również działać prewencyjnie w celu zapobieżenia powtarzaniu nagannych zachowań w przyszłości. Odbiorca podejmując w niniejszej sprawie decyzję o niedostosowaniu się do wprowadzonych ograniczeń miał na względzie przede wszystkim uniknięcie strat, które poniósłby w przypadku dostosowania się do ograniczeń, z uwagi na co winien ponieść konsekwencje swoich działań w postaci kary z art. 56 ust. 1 pkt 3a ustawy Prawo energetyczne.

Zgodnie z art. 56 ust. 6a ww. ustawy Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Powyższy przepis wskazuje następujące przesłanki uprawniające Prezesa URE do odstąpienia od wymierzenia kary:

1.  znikomy stopień szkodliwości czynu,

2.  zaprzestanie naruszania prawa lub

3.  realizację obowiązku przez adresata kary.

Przesłanki z pkt 2 i 3 mogą występować alternatywnie, natomiast zawsze musi zostać zrealizowana przesłanka z pkt 1 (łącznie z przesłanką z pkt 2 lub 3).

W niniejszej sprawie nie można mówić o znikomej szkodliwości czynu z uwagi na to, że popełniony czyn miał istotny wpływ na bezpieczeństwo funkcjonowania Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Jego stopień szkodliwości rozpatrywany jest także przy uwzględnieniu okoliczności niedostosowania się znacznej liczby innych odbiorców do wprowadzonych ograniczeń. Nie można zatem uznać, że stopień niedostosowania się powódki do wprowadzonych ograniczeń miał znikomy wpływ na bezpieczeństwo Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, ponieważ kumulacja takich zachowań odbiorców, zwłaszcza w dniach 10 i 11 sierpnia 2015 r. takiemu bezpieczeństwu bezpośrednio zagroziła. Ponadto zastosowanie się do ograniczeń w pozostałych godzinach lub dniach ich obowiązywania nie wypełnia przesłanki z pkt 2 i 3 art. 56 ust. 6a ustawy Prawo energetyczne, ponieważ do ograniczeń należy stosować się w całym okresie ich obowiązywania, a nie tylko w części czasu ich trwania. Prezes URE wziął jednak pod uwagę, że powódka zastosowała się do ograniczeń w części czasu ich trwania, zawężając podstawę do wymierzenia kary wyłącznie do godzin, kiedy nastąpiło niedostosowanie się do ograniczeń i tylko w takim stopniu, w jakim niedostosowanie miało miejsce.

Biorąc powyższe pod uwagę, zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie nie zachodzą przesłanki uzasadniające odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej.

Nałożona na powódkę kara w kwocie 2.163 zł pozostaje we właściwej proporcji do uzyskanego przez nią przychodu w poprzednim roku podatkowym, jest adekwatna do stopnia zawinienia i szkodliwości popełnionego czynu, a zatem pełni swoją represyjno – wychowawczą funkcję.

W tym stanie rzeczy brak było podstaw do uchylenia bądź zmiany zaskarżonej decyzji. Dlatego Sąd na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c. Do kosztów niezbędnych do celowej obrony zaliczono poniesione przez pozwanego koszty zastępstwa procesowego w wysokości 720 zł określonej w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym w dniu wniesienia odwołania tj. w dniu 17 stycznia 2017 r.

SSO Andrzej Turliński