Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Arkadiusz Zagrobelny

Protokolant – Sekretarz Sądowy Dominika Zajdowska

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania (...)sp. z o.o. z siedzibą
w O.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania(...) sp. z o.o. z siedzibą w O. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 27 grudnia 2022 r. znak: (...)

I.  oddala odwołanie;

II.  zasądza od (...)sp. z o.o. z siedzibą w O. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł (siedemset dwadzieścia złotych) z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

/sędzia Arkadiusz Zagrobelny/

Sygn. akt XVII AmE 107/23

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 5 grudnia 2023 r.

Decyzją z dnia 27 grudnia 2022 r. znak: (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej również jako: „ Prezes URE”, „ Pozwany”) na podstawie:

- art. 56 ust. 2 i art. 56 ust 1 pkt 12, w zw. z art. 23 ust 2 pkt 13 i art. 30 ust 1 ustawy Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 2022, poz. 1385 ze zm., dalej też „p.e.”),

- art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2022, poz. 2000 ze zm., dalej też „k.p.a.”),

orzekł, że:

1)  przedsiębiorstwo energetyczne - (...) sp. z o.o. z siedzibą w O., naruszyło warunek 2.2.1. koncesji na obrót paliwami ciekłymi, udzielonej decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 18 kwietnia 2014 r., Nr (...) (ze zm.) w ten sposób, że w dniu 3 lutego 2022 roku, na stacji paliw zlokalizowanej w K. przy ul. (...), wprowadzało do obrotu olej napędowy niespełniający wymagań w zakresie temperatury zapłonu, określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 października 2015 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1680 ze zm.) - czym wypełniło dyspozycję przepisu art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e.;

2)  przedsiębiorstwo energetyczne - (...)sp. z o.o. z siedzibą w O., naruszyło warunek 2.2.1. koncesji na obrót paliwami ciekłymi, udzielonej decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 18 kwietnia 2014 r., Nr (...) (ze zm.) w ten sposób, że w dniu 17 lutego 2022 roku, na stacji paliw zlokalizowanej w K. przy ul. (...), wprowadzało do obrotu olej napędowy niespełniający wymagań w zakresie temperatury zapłonu, określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 października 2015 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1680 ze zm.) – czym wypełniło dyspozycję przepisu art. 56 ust 1 pkt 12 p.e.;

3)  za działania opisane w pkt 1 wymierzył przedsiębiorstwu karę pieniężną w wysokości 20 000 zł.;

4)  za działania opisane w pkt 1 wymierzył przedsiębiorstwu karę pieniężną w wysokości 16 000 zł.

Łączna kwota nałożonej kary, stanowiąca sumę kwot wymierzonych w pkt 3 i 4 wynosi 36 000 zł.

(decyzja Prezesa URE z dnia 27.12.2022 r. k. 5-11v akt sąd.)

Odwołanie od decyzji wniosło (...) sp. z o.o. z siedzibą w O. (dalej również jako: „Przedsiębiorca”, „Odwołujący”, „Powód”) zarzucając jej naruszenie:

a)  art. 7 i 77 k.p.a. oraz 80 k.p.a., poprzez nienależyte wyjaśnienie sprawy;

b)  art. 56 ust 1 pkt 12 ustawy- Prawo energetyczne, poprzez przyjęcie, że skarżący nie przestrzegał obowiązków wynikających z koncesji.

Na podstawie wskazanych zarzutów odwołujący wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz o wstrzymanie wykonania decyzji do czasu rozstrzygnięcia sprawy przez Sąd.

W uzasadnieniu odwołania Powód wskazał, że nie kwestionuje, iż sprzedawane paliwo nie spełniało norm (jeden z parametrów paliwa nie był spełniony). Niemniej podkreślał, że wpływ tego parametru na funkcjonowanie silnika był niewielki w konsekwencji zdaniem Powoda stopień szkodliwości czynu nie by znaczny. Podnosił również, że nieznaczny jest stopień jego winy.

(odwołanie powoda z dnia 10.01.2023 r. k. 12-13 akt sąd.)

W odpowiedzi na odwołanie Prezes URE wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od Powoda na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu.

(odpowiedź pozwanego na odwołanie z dnia 17.07.2023 r. k. 35-39 akt sąd.)

W dalszym toku postępowanie strony podtrzymały prezentowane stanowiska.

(protokół z rozprawy k. 55 akt sąd.)

Postanowieniem z dnia 7.06.2023 r. Sąd oddalił wniosek Powoda o wstrzymanie wykonania decyzji (k. 26).

Sąd Okręgowy ustalił, następujący stan faktyczny:

Decyzją Prezesa URE z dnia 18 kwietnia 2014 r. znak: (...) (ze zm.), została udzielona Przedsiębiorcy koncesja na obrót paliwami ciekłymi na okres od dnia 18 kwietnia 2014 r. do dnia 18 kwietnia 2024 r.

W warunku 2.2.1. udzielonej koncesji zostało wskazane, iż „ Koncesjonariuszowi nie wolno czynić przedmiotem obrotu paliw ciekłych, których parametry jakościowe są niezgodne z parametrami określonymi obowiązującymi przepisami i wynikającymi z zawartych umów”.

(okoliczność bezsporna k. 6 akt sąd., a ponadto decyzja Prezesa URE zmieniająca decyzję udzielającą koncesję z dnia 21.01.2022 r. k. 5-8 akt adm.)

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w piśmie z dnia 15 czerwca 2022 r. zawarł informacje o przeprowadzonych czynnościach kontrolnych na stacji paliw ciekłych zlokalizowanej przy ul. (...) w K., eksploatowanej przez Powoda, i ustalił, iż oferowane na stacji paliw ciekłych paliwo nie spełniało w stopniu znacznym wymagań jakościowych. Do powyższego pisma załączył dokumenty dotyczące pobrania na ww. stacji paliw próbek oleju napędowego w dniach: 3 i 17 lutego 2022 r. wraz z protokołami z badań powyższych próbek. Z badania próbki podstawowej, pobranej w dniu 3 lutego 2022 r. oraz próbek podstawowej i kontrolnej z dnia 17 lutego 2022 r. wynikało, iż olej napędowy nie spełniał obowiązujących wymagań odnośnie temperatury zapłonu, i tak:

I.  próbka pobrana 3 lutego 2022 r.:

.



wartość temperatury zapłonu wyniosła 31C (przy wymaganiach jakościowych: powyżej 55C, dopuszczalna tolerancja: 52,9C);



ilość kontrolowanego produktu wyniosła 5.376 l. (zbiornik nr 4), a dostawa z poprzedniego dnia (tj. 2 lutego 2022 r.) obejmowała 10.093 l.

II.  próbki pobrane 17 lutego 2022 r.:



wartość temperatury zapłonu dla próbki podstawowej wyniosła 31,5C (przy wymaganiach jakościowych: powyżej 55C, dopuszczalna tolerancja: 52,9C);



wartość temperatury zapłonu dla próbki kontrolnej wyniosła 33C (przy wymaganiach jakościowych: powyżej 55C, dopuszczalna tolerancja: 52,9C);



ilość kontrolowanego produktu wyniosła 3.642 l. (zbiornik nr 4), zaś po dniu 3 lutego 2022 r. dokonano 9 dostaw badanego produktu.

Ponadto, w okresie od 3 lutego 2022 r. do 17 lutego 2022 r. ze zbiornika nr 4 sprzedano 37.326 l. oleju napędowego. Dodatkowo, zostało wydane postanowienie o zabezpieczeniu 3.642 l. oleju napędowego i 11 marca 2022 r. została wydana decyzja, zgodnie z którą wycofano z obrotu 3.642 l. zabezpieczonego wcześniej oleju napędowego o zakwestionowanych parametrach.

(okoliczności bezsporne k. 5v-6v akt sąd., a ponadto pismo Prezesa UOKiK z dnia 15.06.2022 r. k. 9-10 akt adm., protokół kontroli z dnia 3.02.2022 r. k. 11-17 akt adm., protokół przyjęcia próbki do badań k.18 akt adm., sprawozdanie Nr (...) k. 21-24 akt adm., protokół kontroli z dnia 17.02.2022 r. k. 25-32 akt adm., protokół przyjęcia próbki do badań k. 33 akt adm., protokół kontroli z dnia 25.02.2022 r. k. 34-34v akt adm., sprawozdanie Nr (...) k. 35-36v akt adm., protokół z badań Nr (...) k. 39-39v akt adm., protokół kontroli z dnia 11.03.2022 r. k. 40-40v akt adm.)

Pismem z dnia 25 lipca 2022 r. znak: (...), Prezes URE powiadomił Przedsiębiorstwo o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej, o której mowa w art. 56 ust 1 pkt 12 p.e. Wezwano jednocześnie Powoda do złożenia szczegółowych wyjaśnień w sprawie, złożenia wniosków dowodowych oraz dokumentów umożliwiających ustalenie sytuacji finansowej powoda.

Pismem z dnia 11 sierpnia 2022 r. Powód złożył wyjaśnienia w sprawie oraz dokumenty finansowe i inne dowody w sprawie.

Powód poinformował, iż olej napędowy sprzedawany na ww. stacji paliw został pobrany z bazy paliw (...) sp. z o.o. w R. i został dostarczony do miejsca sprzedaży pojazdami należącymi do Powoda. Wskazał również, że najprawdopodobniej, w momencie zlewania oleju napędowego z cysterny do zbiornika stacji, kierowca popełnił błąd i wraz z olejem wlał niewielkie ilości posiadanej w innej komorze cysterny benzyny, co mogło skutkować obniżeniem minimalnej temperatury zapłonu oleju napędowego. Dodał też, iż „ Paliwa dostarczane na nasze stacje pochodzą od koncesjonowanych dostawców i odbierane są w bazach w R. i T.. W wyniku przeprowadzonego wewnętrznego postępowania została zmodyfikowana procedura zlewu paliw z cysterny do zbiorników stacji, co pozwoliło na wyeliminowanie możliwości popełnienia ww. błędu. Dowodem tego może być wynik kontroli Inspekcji Handlowej w K. przeprowadzonej w dniu 13.07.2022 r. na stacji naszej spółki w O., gdzie stwierdzono, iż wszystkie parametry sprzedawanych paliw spełniają obowiązujące normy".

(okoliczności bezsporne k. 5v akt sąd., a ponadto zawiadomienie Prezesa URE z dnia 25.07.2022 r. k. 1-3 akt adm., pismo powoda z dnia 11.08.2022 r. wraz z załącznikami k. 41-55v akt adm.)

Pismem z dnia 5 września 2022 r. Prezes URE zawiadomił Powoda o zakończeniu postępowania dowodowego w sprawie oraz o możliwości zapoznania się z zebranym w sprawie materiałem i wniesienia ewentualnych uwag. Powyższe pismo zostało doręczone innej stronie, a więc Pozwany pismem z dnia 3 listopada 2022 r. powiadomił powoda o zakończeniu postępowania dowodowego.

(okoliczności bezsporne k. 5v-6 akt sąd., a ponadto pismo pozwanego z dnia 5.09.2022 r. k. 57 akt adm., pismo pozwanego z dnia 3.11.2022 r. k. 59-59v akt adm.)

Przychód powoda w 2021 r. z działalności koncesjonowanej, w zakresie obrotu paliwami ciekłymi wyniósł (...) zł. Natomiast zysk z działalności gospodarczej Powoda w 2021 r. wyniósł(...) zł (przy przychodzie wynoszącym (...) zł

(okoliczności bezsporne k. 10 akt sąd., a ponadto pismo powoda z dnia 11.08.2022 r. k. 41-42 akt adm., rachunek zysków i strat za rok 2021 k. 54-54v akt adm.)

Ustalając powyższy stan faktyczny Sąd oparł się na niespornych twierdzeniach stron (art. 229 k.p.c. oraz art. 230 k.p.c.). Twierdzenia te, mając oparcie w znajdujących się w aktach sprawy dokumentach (art. 245 oraz art. 246 k.p.c.) nie budziły wątpliwości Sądu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przed szczegółowym odniesieniem się do stanu faktycznego sprawy wyjaśnić należy, że podstawę nałożenia na Powoda kary pieniężnej stanowił przepis art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e . Zgodnie z tym przepisem, karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji. Interpretacja przywołanego przepisu była przedmiotem licznych wypowiedzi i analiz Sądu Najwyższego odnoszących się do oceny, czy koncesja jest autonomicznym źródłem obowiązków, czy też jest jedynie odwołaniem do obowiązków wynikających z innych aktów prawnych. W tym zakresie ukształtowały się dwie linie orzecznicze. Pierwsza zakładała, że penalizowane jest jedynie naruszenie obowiązków wprost wynikających z koncesji, a jako takiego nie można traktować obowiązku, którego bezpośrednim źródłem jest przepis obowiązującego prawa ( zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 06 października 2011 r. sygn. akt III SK 18/11, z dnia 19 listopada 2014 r. sygn. akt III SK 82/13, z dnia 28 stycznia 2015 r. sygn. akt III SK 29/14, z dnia 18 sierpnia 2015 r. sygn. akt III SK 2/15, z dnia 21 kwietnia 2016 r. sygn. akt III SK 28/15, z dnia 22 czerwca 2016 r. sygn. akt III 35/15, z dnia 27 lutego 2019 r. sygn. akt I NSK 13/18). Drugi pogląd zakładał, że obowiązek wynikający z koncesji stanowi obowiązek zawarty w decyzji o jej udzieleniu, która to konkretyzuje określony w ustawie obowiązek prawny wobec indywidualnego koncesjonariusza (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 marca 2018 r. sygn. akt III SK 14/17, z dnia 15 lutego 2019 r. sygn. akt I NSK 14/18). W wyniku istniejących w orzecznictwie rozbieżności Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 09 lipca 2019 r. sygn. akt I NSZP 1/19 ( opubl. system Legalis nr 1967690) podjął uchwałę wskazującą, że nałożenie na koncesjonariusza kary pieniężnej za nieprzestrzeganie obowiązku wynikającego z koncesji jest dopuszczalne także wtedy, gdy obowiązek ten można zrekonstruować z przepisów powszechnie obowiązującego prawa dotyczącego działalności koncesjonowanej. Pogląd ten został poparty także w późniejszym orzecznictwie Sądu Najwyższego ( zob. np. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych z dnia 8 maja 2020 r. sygn. akt I NSK 108/18, opubl. Lex nr 2354953) i przychyla się do niego również Sąd Okręgowy w składzie niniejszym.

Nadto, zgodnie z art. 32 ust. 1 pkt. 4 p.e., uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie obrotu paliwami lub energią.

Wskazać należy, iż prowadzenie działalności w zakresie nie objętym koncesją jest przekroczeniem warunków udzielonej powodowi koncesji ( tak też Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z dnia 4.11.2019 r. sygn. akt XVII AmE 326/17).

Poza sporem w niniejszej sprawie było, iż Powód nie kwestionował, że kontrolowane paliwo nie spełniało norm jakościowych.

Ponadto, w niniejszej sprawie, nie ulegało wątpliwości, że Powód, nie przestrzegając obowiązków wynikających z koncesji (warunek 2.2.1. koncesji) zrealizował dyspozycję przepisu art. 56 ust. 1 pkt. 12 p.e . – co stanowiło podstawę do wymierzenia mu przez Prezesa URE, w drodze decyzji administracyjnej, kary pieniężnej (art. 56 ust. 2 p.e.).

Powód w odwołaniu nie kwestionował, ani wysokości kary, ani możliwości skorzystania z instytucji zawartej w art. 56 ust 6a tj. odstąpienia od wymierzenia kary (zarzucał jedynie, że stopień szkodliwości czynu oraz stopień jego zawinienia nie był znaczny).

Przechodząc do podstaw do odstąpienia od wymierzenia kary, to zgodnie z treścią wspomnianego artykułu pierwszymi, mogącymi występować alternatywnie przesłankami, jest zaprzestanie naruszania prawa lub realizacja obowiązku przez adresata kary. W stanie faktycznym jak w omawianej sprawie uznać należy, że Powód zaprzestał naruszania prawa. Kolejną, konieczną, przesłanką odstąpienia od wymierzenia kary jest znikomy stopień szkodliwości czynu. Przesłanka ta nawiązuje do dyrektywy wymiaru kary w koncepcji prawa karnego, dlatego też powszechnie przyjmuje się, że przy jej interpretacji konieczne jest odwołanie się do sposobu weryfikacji stopnia szkodliwości czynu wypracowanego na gruncie art. 115 k.k. Oznacza to konieczność odniesienia się do rodzaju i charakteru naruszonego dobra, rozmiaru wyrządzonej szkody, sposobu i okoliczności popełnienia czynu, wagi naruszonych obowiązków, postaci zamiaru, motywacji sprawcy oraz rodzaju naruszonych reguł ostrożności i stopnia ich naruszenia. Wszystkie te kryteria powinny zostać uwzględnione, aczkolwiek dokonywana ocena ma charakter kompleksowy, odnosi się do całokształtu okoliczności sprawy. Niemniej jednak w orzecznictwie wskazuje się, że jednym z podstawowych czynników mających istotne znaczenie dla dokonania właściwej oceny czynu sprawcy jest rodzaj i charakter naruszonego dobra chronionego prawem (zob. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 09 grudnia 2021 r. sygn. akt VII AGa 1040/20, z dnia 16 stycznia 2018 r. sygn. akt VIIAGa 763/18, z dnia 07 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 974/15). Powszechnie także przyjmuje się, że przy ocenie przesłanki znikomej szkodliwości społecznej czynu Prezes Urzędu dysponuje pewnym luzem decyzyjnym, a dalej nawet w przypadku stwierdzenia jej ziszczenia się, uznaniem administracyjnym przy wyborze wariantu rozstrzygnięcia tj. nałożenia kary lub odstąpienia od jej wymierzenia.

Powód w odwołaniu podkreślił, iż stopień szkodliwości czynu nie był znaczny. Ponadto, stwierdził, iż nie był spełniony jeden z parametrów paliwa, ale w ocenie odwołującego ma on niewielki wpływ na możliwość funkcjonowania silników, a Pozwany nie wyjaśnił tejże okoliczności. Dodatkowo, Powód zaznaczył, że podjął działania, w celu zapewnienia należytej jakości paliwa i żadnego uchybienia w tym zakresie nie wskazano. Wskazał też, że błąd pracownika nie jest tożsamy z zawinieniem organizacji spółki.

Na wstępie omówienia przywołanego zarzutu należy wskazać, że utrwalony zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie, jest pogląd, że na podstawie przepisów ustawy Prawo energetyczne odpowiedzialność ma charakter obiektywny, wynikający z samego faktu naruszenia określonych norm prawnych. Oznacza to, że przedsiębiorca nie może powoływać się na brak winy ( zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z 19 grudnia 2008 r., sygn. akt III SK 10/08, opubl. system Legalis nr 1885077). Okoliczność ta jest irrelewantna dla samego faktu wymierzenia kary, jak i odstąpienia od karania. Gdyby zamiarem ustawodawcy było uzależnienia samego wymierzenie kary lub zastosowania odstąpienia od jej wymierzenia od zawinienia, a tym samym subiektywizacja odpowiedzialności za naruszenia przepisów, wskazałby tę przesłankę w treści art. 56 ust. 3, 6 i 6a ustawy, czego jednak nie uczynił (zob. postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 13 grudnia 2016 r., sygn. akt III SK 22/16, opubl. system Legalis nr 2586425). Tym samym odpowiedzialność przedsiębiorcy istnieje w oderwaniu od winy i do jej ustalenia nie jest konieczne wykazanie zawinionego zachowania, lecz wystarcza stwierdzenie faktu zaistnienia określonego naruszenia prawa.

Odstąpienie od wymierzenia kary stanowi wyraz tzw. uznania administracyjnego, rozumianego jako uprawnienie organu do wyboru konsekwencji prawnej. Uznanie to stanowi zatem sferą dyskrecjonalności, w ramach której organ władzy publicznej ma swobodę wyboru skutku prawnego, jaki w konkretnej sprawie będzie wiązał się z zaistnieniem danych okoliczności. Co istotne, Prezes Urzędu nie ma obowiązku skorzystania z odstąpienia od wymierzenia kary, nawet wówczas gdy spełnione są przesłanki określone w przywołanym przepisie art. 56 ust.6a p.e. Wynika to z wykładni literalnej normy, która wskazuje, że prezes urzędu jedynie „może” odstąpić od wymierzenia kary pieniężnej. Nie jest to więc tzw. decyzja związana, do której wydania obligują obowiązujące przepisy prawa ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2019 r., sygn. akt I NSK 95/18, opubl. system Legalis, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 09 grudnia 2021 r. sygn. akt VII AGa 1040/20, z dnia 16 stycznia 2018 r. sygn. akt VIIAGa 763/18, z dnia 07 września 2016 r. sygn. akt VI ACa 974/15).

Pozostawienie oceny spełnienia przesłanek do odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej organowi regulacyjnemu, nie oznacza jednak, że ocena zasadności i legalności skorzystania z tej instytucji wyłączona jest spod kompetencji sądu ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 października 2014 r. sygn. akt III SK 47/13, z dnia 06 lutego 2018 r. sygn. akt III SK 7/17). Należy jednak mieć tu na uwadze, że celem ustawodawcy umieszczającego decyzję w sferze uznania administracyjnego jest poszerzenie władzy organu, i w konsekwencji kontrola sądowa w tym wypadku nie może sięgać głęboko, gdyż w innym wypadku instytucja uznania administracyjnego stałaby się iluzoryczna. Jak szeroko uzasadnił to Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. akt I NSK 95/18 ( op.cit), należy tu pamiętać, że to Prezes Urzędu kształtuje politykę wymiaru kar wobec przedsiębiorców popełniających delikty administracyjne. Dlatego przepis art. 56 ust. 6a p.e. należy interpretować z uwzględnieniem zasady sprawności i rzetelności działania instytucji publicznych, a także zasad równowagi i podziału władzy. Dlatego też interwencja sądu w treść decyzji organu regulacyjnego powinna następować dopiero wtedy, gdy nosi ona znamiona dowolności tj. opiera się na arbitralnych przesłankach, zawiera zdawkowe i ogólnikowe uzasadnienie, odwołuje się do nieudowodnionych informacji itp. Dla takiej ingerencji konieczne jest zatem nie tylko wykazanie, że zachodzą przesłanki spełnione w omawianym przepisie, ale również że organ przekroczył zasady uznania administracyjnego. Szerzej ujmując oznacza to, że Sąd rozpoznający odwołanie od decyzji organu, co prawda jest władny zmienić tę decyzję, jakkolwiek ku temu konieczne jest wykazanie, że podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek, stopień społecznej szkodliwości czynu jest znikomy, a nadto że Pozwany organ przekroczył zasady uznania administracyjnego. Należy przy tym pamiętać, że omawiana instytucja stanowi wyjątek, który powinien być stosowany jedynie wówczas, gdy nałożenie na przedsiębiorcę kary pieniężnej na jakimkolwiek poziomie kłóci się z podstawowymi funkcjami kary. Warto w tym miejscu także odnotować, że odstąpienie od wymierzenia kary nie może być mylone i nie może stanowić podstawy do miarkowania kary pieniężnej, a jedynie uprawnia Prezesa urzędu do nie nakładania jej w ogóle. Inaczej ujmując na podstawie tego przepisu nie można obniżyć kary pieniężnej ( zob. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 15 października 2014 r. III SK 47/13, opubl. LEX nr 1540636).

W pierwszej kolejności, w rozpoznanej sprawie, należało odpowiedzieć na pytanie, jakie dobra chronione prawem zostały naruszone i jaka jest szkodliwość tego naruszenia dla tych dóbr.

Zauważyć należy, iż zgodnie z art 37 ust 1 ustawy z dnia z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2021 r. poz. 162), wykonywanie działalności gospodarczej w dziedzinach mających szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny wymaga uzyskania koncesji wyłącznie, gdy działalność ta nie może być wykonywana jako wolna albo po uzyskaniu wpisu do rejestru działalności regulowanej albo zezwolenia.

Ustawodawca w art. 32 ust. 1 p.e. uznał, że uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie obrotu paliwami ciekłymi.

Zauważyć należy, iż skoro podejmowana przez powoda działalność, jest działalnością koncesjonowaną, to ze swej istoty jest działalnością, która dotyczy dóbr uznanych przez ustawodawcę za szczególnie istotne. Bezsporne jest, że Powód wykonywał działalność koncesjonowaną niezgodnie z warunkiem 2.2.1. udzielonej powodowi koncesji. W niniejszej sprawie, Powód czynił przedmiotem obrotu olej napędowy o jakości niezgodnej z obowiązującymi przepisami prawa. W przypadku próbki podstawowej pobranej 3 lutego 2022 r. wykazana wartość tj. 31C w stosunku do dopuszczalnej tolerancji tj. 52,9C odbiegała od dopuszczalnego minimalnego parametru (z uwzględnieniem tolerancji) o ok. 41,4 %. Natomiast dla próbki kontrolnej, wykonanej w dniu 17 lutego 2022 r. parametr odbiegał od dopuszczalnego minimalnego parametru (z uwzględnieniem tolerancji) o ok. 37,6 %. Na marginesie warto wspomnieć, iż Sąd podobnie jak Pozwany, wziął pod uwagę próbkę kontrolną wykonaną w dniu 17 lutego 2022 r., aniżeli próbkę podstawową, z uwagi na wynik korzystniejszy dla koncesjonariusza.

Odnosząc się do pozostałych okoliczności, które należy uwzględnić przy ocenie stopnia szkodliwości czynu należy zwrócić uwagę na fakt, iż Powód, wprowadzając do obrotu olej napędowy niespełniający wymagań w zakresie temperatury zapłonu naraził na niebezpieczeństwo przede wszystkim konsumentów. Sąd w niniejszym składzie podziela stanowisko Pozwanego, zawarte w odpowiedzi na odwołanie, iż „ wartość temperatury zapłonu istotna jest ze względu na bezpieczeństwo przeciwpożarowe podczas użytkowania paliwa, charakteryzującego się w takich warunkach podwyższoną skłonnością do tworzenia mieszanin palnych i jest wartością, przy której opary produktu w mieszaninie z powietrzem ulegają zapłonowi w zetknięciu z płomieniem. (…) To, że pojazdy „o własnych siłach” odjeżdżały po zatankowaniu ze stacji, nie oznacza, że paliwo o niewłaściwej temperaturze zapłonu pozostawało bez wpływu na pracę i trwałość silników oraz pozostałych podzespołów pojazdów, a także bezpieczeństwo ekologiczne” (k. 37-37v akt sąd.). Podkreślenia również wymaga fakt, że nie bez powodu zostały ustalone parametry, do których przedsiębiorca zobowiązany jest się dostosować, w przeciwnym razie byłyby one martwe i zbędne. Normy jakościowe ustalane są przede wszystkim w celu zapewnienia prawidłowego użytkowania pojazdów mechanicznych, a zatem każda, nawet niewielka niezgodność tych norm, powoduje naruszenie praw użytkowników pojazdów mechanicznych. Jak wynika ze stanu faktycznego sprawy, Powód sprzedał aż 37.326 l paliwa, co nie jest wartością marginalną, a zatem czyn popełniony przez powoda nie można uznać za czyn o znikomej szkodliwości. Wspomnieć również należy, iż konsumenci kupujący paliwo, niezgodne z przewidzianymi normami jakościowymi, nie są w stanie sprawdzić jakości tegoż paliwa, co w konsekwencji może „odbić” się na ich bezpieczeństwie.

Za znikomym stopniem szkodliwości nie przemawia także rodzaj naruszonych reguł ostrożności. Z konstrukcji odpowiedzialności za naruszenie przepisów prawa energetycznego jako odpowiedzialności o charakterze obiektywnym wynika, iż na przedsiębiorstwo energetyczne nie można nałożyć kary pieniężnej, jeżeli naruszenie obowiązków wynikających z prawa nie stanowi rezultatu jego zachowania (polegającego na działaniu bądź zaniechaniu), lecz jest sutkiem niezależnych od niego, a więc pozostających poza jego kontrolą okoliczności o charakterze zewnętrznym, uniemożliwiających nie tyle przypisanie takiemu przedsiębiorstwu winy (umyślnej lub nieumyślnej), co nie pozwalających na zbudowanie rozsądnego łańcucha przyczynowo - skutkowego pomiędzy zachowaniem przedsiębiorstwa energetycznego, a stwierdzeniem stanu odpowiadającego hipotezie normy sankcjonowanej karą pieniężną, określonej w art. 56 ust. 1 p.e. ( zob. wyrok SN z dnia 4 listopada 2010 r., III SK 21/10, Legalis nr 414134, Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie - VII Wydział Gospodarczy z dnia 27 marca 2018 r. VII AGa 761/18 nr 1808337).

W konsekwencji ewentualny błąd pracownika Powoda nie miał znaczenia z punktu widzenia przypisania Powodowi odpowiedzialności za omawiane naruszenie warunków koncesji (powód powinien bowiem i mógł zatrudnić osoby, które są należycie przygotowane i przeszkolone).

Na marginesie warto odnieść się do wysokości kary, która zgodnie z art. 56 ust. 3 pkt 2 p.e., nie może być niższa niż 2 000 zł i wyższa niż 15% przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym.

W okolicznościach niniejszej sprawy (przy omawianym przychodzie Powoda z działalności koncesjonowanej wynoszącym w 2021 r. (...) zł.), wysokość kary nie mogła zatem przekroczyć kwoty (...) zł. (15% z (...) zł.). Kary wymierzone powodowi przez Prezesa URE łącznie wyniosły (...) zł. (stanowiły zatem 0,067 % w/w przychodów). Zatem, wymierzone kary pieniężne mieściły się w ustawowych ramach i stanowiły znikomą część przychodu Powoda z działalności koncesjonowanej.

Odnośnie podniesionego przez powoda zarzutu naruszenia przepisów k.p.a. wskazać należy, że Sąd orzekający w niniejszym składzie podziela utrwalony w judykaturze pogląd o nieskuteczności powoływania się na naruszenie przepisów postępowania administracyjnego w postępowaniu przed SOKiK, poza pewnymi wyjątkami. W szczególności, tego typu zarzuty zasadniczo nie mogą stanowić samoistnej podstawy uchylenia decyzji. Wynika to z faktu, że wniesienie do sądu odwołania od decyzji administracyjnej wszczyna dopiero cywilne, pierwszoinstancyjne postępowanie sądowe, w którym sąd dokonuje własnych ustaleń, rozważając całokształt materiału dowodowego (takie stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 maja 1991r., sygn. akt III CRN 120/91; postanowieniu z dnia 11 sierpnia 1999r. sygn. akt I CKN 351/99; wyroku z dnia 19 stycznia 2001r. sygn. akt I CKN 1036/98). Podobnie Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 20 grudnia 2006r. stwierdził, iż zarzuty dotyczące naruszenia przepisów postępowania administracyjnego nie mogą być podnoszone przed SOKiK, który jako sąd powszechny rozpatruje sprawę od nowa, co skutkuje brakiem możliwości uchylenia decyzji zaskarżonej do tego sądu z uwagi na naruszenie przepisów postępowania administracyjnego (sygn. akt VI ACa 620/06).

Wyjątki od zasady, że zarzuty procesowanie odnoszące się do etapu postępowania administracyjnego nie mogą doprowadzić do uchylenia decyzji w ramach rozpoznania odwołania, które zostały wykreowane przez orzecznictwo Sądu Najwyższego, wskazują, że taka możliwość odnosi się tylko do takich zarzutów, które po pierwsze nie mogą być niejako konwalidowane na etapie postępowania sądowego (jak ma to miejsce np. w odniesieniu do ustaleń faktycznych, środków dowodowych, oceny dowodów, niektórych wad formalnych samej decyzji) ale także waga tych zarzutów musi być na tyle istotna, że uzasadnia ona uchylenie decyzji. Chodzi o takie uchybienia organu, na skutek których przedsiębiorca, którego dotyczy decyzja, nie ma zapewnionych odpowiednich gwarancji proceduralnych, w szczególności mówi się tutaj o uchybieniach tego rodzaju (wadach kwalifikowanych decyzji), które istotnie wpłynęły na merytoryczną treść zaskarżonej decyzji lub też takie sytuacja w których zaskarżona decyzja została wydana bez podstawy prawnej.

W tych okolicznościach, w oparciu o przepis art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c., oraz na podstawie wyżej w uzasadnieniu wskazanych przepisów, Sąd oddalił odwołanie od decyzji Prezesa URE ( pkt I wyroku).

W pkt II wyroku orzeczono o kosztach procesu mając na uwadze jego wynik. Podstawę rozstrzygnięcia stanowił art. 98, 99 i 108 § 1 k.p.c. w zw. z § 14 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804).

/sędzia Arkadiusz Zagrobelny/